200 LAT SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH Dr med. Przemysław Biliński Główny Inspektor Sanitarny
Szczepienia - rodzaj ubezpieczenia zdrowotnego zaszczepienie dużej grupy osób przeciwko danej chorobie, powoduje zahamowanie a a krążenia ą zarazka a a i zmniejszenie e e ryzyka y zachorowania o a a wśród ś ogółu osób na określonym terenie, stosowanie szczepień ochronnych i osiągnięcie wysokiego odsetka uodpornienia osób przeszczepionych obniżyło zapadalność na choroby zakaźne oraz doprowadziło do ich eradykacji.
Tak było Przeciwko epidemiom stosowano bardzo drastyczne metody. I tak jedynym sposobem walki ze wścieklizną ą było wypalanie pogryzionego g miejsca rozgrzanym do czerwoności żelazem. Najczęściej jednak chorych zakaźnie zabijano lub izolowano w odosobnionych miejscach, gdzie opuszczeni umierali Winą za epidemie chorób zakaźnych obciążano grzeszny tryb życia lub oskarżano o ich celowe wywoływanie mniejszości narodowe lub religijne.
Pierwsze kroki Na podstawie obserwacji ludzie zauważyli, że osoby, które wyzdrowiały po przechorowaniu pewnych chorób już później na te choroby nie chorują, Po przechorowaniu niektórych chorób nie choruje się również na inne, podobne do nich choroby odporność krzyżowa (denga i żółta gorączka, ospa prawdziwa i krowianka) Na odporności krzyżowej oparta została szczepionka przeciw ospie prawdziwej
Fakty historyczne W 1774 r Beniamin Jesty, a w 1796 r. Edward Jenner zastosowali zakażenie zadrapanej skóry surowiczą zawartością pęcherzy wymion krów zakażonych krowianką do uodpornienia przeciw ospie, W XVIII wieku co 7-10 dziecko umierało w Europie na ospę. Jeszcze w XX w. ospa spowodowała 500 milionów zgonów na świecie. W 1979 r. szczepienia umożliwiły całkowite wykorzenienie ospy prawdziwej w skali globu.
Fakty historyczne Sposób szczepienia, i nazywany wakcynacją, opracowany przez Edwarda Jennera. Polegał on użyciu materiału zakaźnego od chorej krowy, a nie chorego człowieka. Pierwsza taka próbę Jenner przeprowadził 14 maja 1796 r. Pobrał ropę z wyprysku na ramieniu dojarki i wprowadził ją w dwa nacięcia i na ramieniu i ośmioletniego ś i chłopca, Jamesa Phippsa. Chłopiec się rozchorował, ale był to jedynie łagodny przebieg choroby. Wyzdrowiał, a po roku uodpornił także na ospę prawdziwą. Metoda Jennera, nazwana krowianką, zapoczątkowała nowoczesne szczepienia. Tę sama technikę szczepień w latach 1801-18021802 zastosowali polscy specjaliści: Hiacynt Dziarkowski, Wojciech Jerzy Boduszyński oraz Franciszek Neuhauser. Od tego czasu systematycznie rozwijane były szczepienia na ziemiach polskich.
Fakty historyczne W 1721 roku, po powrocie do Anglii, Mary Montagu rozpoczęła kampanię na rzecz wprowadzenia masowych zabiegów ochronnych. Pozyskała samego króla Jerzego I, który swoją zgodę na przeprowadzenie "zaszczepień uwarunkował od wyników doświadczeń ś d ń na ludziach. Próbie poddano więźniów, ź ió dając im do wyboru: szczepienie lub szubienicę. Oczywiście wszyscy wybrali to pierwsze i bez uszczerbku na zdrowiu przeszli lekkie objawy poszczepienne. Następnie kolej przyszła ł na dzieci i z sierocińców, iń gdy i tu nie wykazano żadnych działań ubocznych, król zgodził się na szczepienie swoich wnuków. Mimo zaciekłych sporów orientalna metoda zapobiegania i ospie, zwana wariolizacją (od variola vera - ospa prawdziwa), szybko rozprzestrzeniła się w całej Europie, a szczególnie na dworach monarszych. Szczepienia ochronne w Europie stawały się faktem!
Fakty historyczne Pasteur sformułował ok. 1870 r. zasady szczepień opartych na osłabieniu wirulencji czynnika zakaźnego (wielokrotne pasażowanie, hodowlę w niekorzystnych warunkach, wysuszanie). Stosował ł też ż zasadę sprawdzania szczepionek na zwierzętach. Pasteur opracował ł szczepionki atenuowane przeciw: Wąglikowi Kurzej cholerze Wściekliźnie
Szczepienia -oręże w walce z chorobami zakaźnymi Minęło 200 lat od zastosowania pierwszej szczepionki - przez Edwarda Jennera - przeciwko ospie prawdziwej. W naszym regionie świata nikt już nie pamięta: - o tragicznych w skutkach epidemiach ospy, polio, błonicy, krztuśca i tężca, - o wykorzenieniu dzięki szczepieniom niektórych z nich, np. ospy prawdziwej, choroba Heinego - Medina, które jeszcze nie tak dawno były przyczyną zgonów lub niepełnosprawności wielu osób.
Ewolucja szczepień ochronnych Ewolucja w zakresie szczepień ochronnych pozwala dostrzec i docenić rolę szczepień ochronnych w profilaktyce chorób zakaźnych, Spojrzenie w przeszłość ilustruje co osiągnęliśmy dzięki szczepieniom, jakie przyniosły sukcesy i spojrzenie w przyszłość na nowe wyzwania wobec sytuacji epidemiologicznej nowych chorób, w obliczu dostępności do nowych szczepionek oraz oczekiwań.
Definicja szczepionki Szczepionka, to preparat biologiczny, stosowany w uodparnianiu czynnym, zawierający antygeny bakteryjne, wirusowe lub riketsjowe, które po wprowadzeniu do organizmu, pobudzają go do wytworzenia swoistej odporności komórkowej i humoralnej. Odpowiedź humoralna przejawia się obecnością w krążeniu przeciwciał Produkt biologiczny zdolny do indukcji określonych procesów immunologicznych i Warunkujący powstanie trwałej odporności bez wywoływania y działań toksycznych y
NIEPOŻĄDANE ODCZYNY POSZCZEPIENNE Definicja odczynu: Jest to medyczny objaw czasowo związany ze szczepieniem, który może być spowodowany wieloma przyczynami. Rejestr NOP
NIEPOŻĄDANE ODCZYNY POSZCZEPIENNE Niepożądane odczyny poszczepienne są zaburzeniami stanu zdrowia, jakie pojawiają się po zaszczepieniu. Odczyny takie mogą mieć różne przyczyny. y y Mogą być wynikiem indywidualnej reakcji organizmu człowieka szczepionego na podanie szczepionki, mogą być wynikiem błędu podania szczepionki, mogą być wynikiem złej jj jakości szczepionki bądź ą też mogą być wynikiem zjawisk od szczepienia niezależnych, a tylko i wyłącznie pojawiających się przypadkowo po szczepieniu. Wyróżniamy trzy rodzaje niepożądanych odczynów poszczepiennych. Są to: odczyny miejscowe, odczyny ze strony ośrodkowego układu nerwowego oraz inne niepożądane odczyny poszczepienne. Wśród odczynów miejscowych możemy wyróżnić następujące: obrzęk, zaczerwienienie, bolesność w miejscu zaaplikowania szczepionki, sącząca się przetoka nad węzłem chłonnym, ropień bakteryjny bądź jałowy oraz powiększenie inne niepożądane odczyny poszczepienne
Bezpieczeństwo szczepień Trwają prace w poszukiwaniu broni przeciw nowym zagrożeniom, kolejnym chorobom: - naukowcy pracują nad stworzeniem coraz bezpieczniejszych i skuteczniejszych szczepionek, nad stworzeniem szczepionki idealnej, czyli takiej, która raz podana, w jednej dawce, dawałaby odporność na całe życie, jednocześnie podanie jej nie wywoływałoby żadnych niepożądanych odczynów poszczepiennych, Takiego preparatu szczepionkowego jeszcze nie opracowano, lecz wiedza o stymulowaniu odporności jest coraz większa, ę postęp biotechnologii jest gigantyczny, więc szczepionki spełniają coraz więcej wymogów tej perfekcyjnej.
Bezpieczeństwo szczepień Wciąż opracowywane są nowe szczepionki. W ostatniej fazie badań klinicznych znajduje się ponad d80 preparatów. Około ł 30 z nich ma chronić przed najbardziej rozpowszechnionymi chorobami, takimi jak denga i malaria.
Błonica w Polsce Czy chcemy do tego wracać? Rok 1952-40562 zachorowań, 782 zgony Rok 1955 - wprowadzenie szczepień Rok 1960-6356 zachorowań Rok 1970-22 zachorowania Rok 1993-10 zachorowań Rok 2000-1 zachorowanie Rok 2002 2009 brak zachorowań ń
1000,000 Błonica Zapadalność i umieralność w latach 100,000 10,000000 Zapadalność Umieralność 1,000 0,100 0,010 0,001 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
Rola organizacji szczepień ochronnych Rola oao organizacji acj obowiązkowych ą o szczepień e ochronnych, która jest niezbędna dla prawidłowej realizacji globalnego programu szczepień, stanowiącego kluczowy element ekonomicznej polityki zdrowotnej prowadzonej przez państwo, wprowadzenie szczepień ochronnych do powszechnej praktyki było pierwszą interwencją medyczną, która powodując ograniczenie, bądź eliminację i chorób zakaźnych ź wpłynęła ł ł na zdrowie publiczne na skalę globalną.
Rola organizacji szczepień ochronnych Organizacja i finansowanie obowiązkowych szczepień ń ochronnych h jest bardzo ważnym ż elementem ekonomicznym polityki zdrowotnej państwa. Nowoczesne społeczeństwa prowadząc swą politykę ę zdrowotną, inwestują w budowanie zdrowia poprzez osiągnięcie wysokiego odsetka zbiorowego uodpornienia, opóźniając wydatki na naprawczy jego obszar, a tym samym zmieniając korzystnie sytuację zdrowotną i ekonomiczną kraju.
Szczepienia przeciwko poliomyelitis 1988 r. Światowa Organizacja Zdrowia rozpoczęła program eradykacji polio 350 000 zachorowań
Szczepienia przeciwko poliomyelitis
Szczepienia przeciwko poliomyelitis Polio występuje obecnie jedynie w czterech krajach: Afganistanie, Indiach, Nigerii i Pakistanie. A jeszcze w 1988 r. ta choroba występowało w 125 krajach świata.
Ogniska epidemiczne zachorowań na poliomyelitis w Tadżykistanie i Uzbekistanie Aby przerwać transmisję dzikiego wirusa poliomyelitis należy zaszczepić pełnym cyklem podstawowym co najmniej j 95% dzieci i w drugim roku życia. i Stan uodpornienia populacji przeciwko poliomyelitis w kraju jest na bardzo wysokim poziomie, stan zaszczepienia dzieci w 2 roku życia w roku 2009 w poszczególnych województwach wynosił 99,0 99,99 %. Według opinii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), do czasu całkowitej eradykacji poliomyelitis na świecie, osoby wyjeżdżające na tereny endemiczne poliomyelitis powinny posiadać kompletne szczepienie (uodpornienie) przeciwko tej chorobie. Szczepienie można uzupełnić podając jedną dawkę szczepionki zawierającej inaktywowany wirus IPV lub żywy wirus szczepionkowy OPV.
Programy Szczepień Sytuacja epidemiologiczna i i chorób zakaźnych na przestrzeni lat diametralnie uległa zmianie. Zastosowanie oficjalnych, ramowych programów szczepień ochronnych pozwoliło na osiągnięcie wysokiego odsetka uodpornienia i wśród ś populacji Program Szczepień Ochronnych objętych programem szczepień ochronnych. Programy szczepień ń na początku swego istnienia i i obejmowały tylko szczepienia obowiązkowe, zaś z upływem lat wprowadzono szczepienia zalecane, jako uzupełnienie programu szczepień ochronnych.
Programy Szczepień Ochronnych Program Szczepień e Ochronnych stanowi jeden z najważniejszych programów prowadzonej przez państwo polityki zdrowotnej. Rozwiązanie i problemu finansowania i narodowego Programu Szczepień Ochronnych jest kluczowym elementem pozwalającym na optymalne zapewnienie ochrony zdrowia publicznego. Inwestując w dziedzinę ę zdrowia ludzkiego kraje odnoszą ogromny sukces, ponieważ to zdrowie ludzkie stanowi potężny kapitał każdego kraju.
Programy Szczepień Ochronnych Obowiązujące kształty Programów Szczepień Ochronnych zależą od Ministerstw Zdrowia lub departamentów tó poszczególnych krajów odpowiedzialnych za prowadzenie profilaktyki. Narodowe Programy Szczepień Ochronnych różnią się między sobą, gdyż różna jest sytuacja epidemiologiczna, ekonomiczna i społeczna poszczególnych krajów. Jednak ogromny wpływ na kształt PSO mają możliwości finansowe, bowiem szczepienia dzielą się na obowiązkowe, za które płaci budżet państwa oraz zalecane, za które płacą pacjenci.
Sukces Polski Realizacja Programu Szczepień Ochronnych w świetle danych statystycznych kształtuje się na poziomie 97 99 %, są to jedne z najlepszych wyników osiąganych w Europie i to jest sukces Polski osiągnięty i dzięki zorganizowanemu systemowi szczepień. Jednak nieco słabszą stroną są nakłady na obowiązkowe ą szczepienia ochronne.
Program Szczepień Ochronnych = nakłady na profilaktykę 100 90 80 70 Wydatki w mln. zł 60 50 40 środki dodatkowe środki zaplanowane 30 20 10 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Program Szczepień Ochronnych = nakłady na profilaktykę 80 środki zaplanowane środki dodatkowe 73,723 76,16 70 60 55 56 55,7 50 50 44,3 40 30 25 20 13 11,868 10 6 0 mln PLN 2006 2007 2008 2009 2010 2011 0
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!!!