Szanse i zagrożenia dla medycyny klinicznej w kontekście rozwoju telemedycyny Jerzy Szewczyk Wiceprezes Zarządu Pro-PLUS
Perspektywa demograficzna w Polsce W ciągu następnych 20 lat liczba ludności w wieku produkcyjnym będzie systematycznie maleć, aż do 20,8 mln w 2030 r. a w wieku poprodukcyjnym rosnąć aż do 9,6 mln. Średnia długość życia wzrośnie o 5 lat, z 76 do 81. + 5 lat Szacuje się, że w 2050 roku osoby powyżej 65 roku życia będą stanowiły 25% ludności Polski. (źródło: GUS) i koszty hospitalizacji Liczba hospitalizacji w 2012 roku 8 113 661 Średni koszt hospitalizacji 3 279 PLN
Jak wspomóc polską służbę zdrowia w sytuacji kiedy.polska znalazła się na pierwszym miejscu wśród 30 krajów OECD pod względem liczby hospitalizacji z powodu niewydolności serca. choroby serca i naczyń (ch.s.n.) stanowią główny problem zdrowotny w Polsce. Są przyczyną prawie połowy zgonów (w 2009 r. - 178 tys.) W wieku aktywności zawodowej (20-64 lata) na choroby serca i naczyń umiera 28%. z badań przeprowadzonych przez CBOS w 2014 roku wynika, że zdecydowana większość respondentów narzeka na długi czas oczekiwania na badania diagnostyczne (67% opinii negatywnych), a 85% dostrzega utrudnienia w dostępie do porad lekarzy specjalistów.
Koszty bezpośrednie i pośrednie Hospitalizacje 7,5 mld PLN Leczenie ambulatoryjne 3,7 mld PLN Leki 4,1 mld PLN Roczne koszty diagnostyki i terapii chorób serca i naczyń 15,3 mld PLN Wcześniejsze renty i emerytury 16,6 mld PLN Koszty przedwczesnej umieralności 8 mld PLN Koszty zwolnień lekarskich 2 mld PLN Roczne koszty pośrednie z powodu chorób serca i naczyń 26,6 mld PLN (Analiza KPMG z 2011 r.)
Najczęstsze choroby przewlekłe w Polsce Pozostałe Nerwica lub depresja 45,10% 7,40% 8% Migrena lub czeste bóle glowy 17% 9% 15,50% Nadciśnienie tętnicze Choroby kregoslupa lub dyskopatia 14% Choroby stawów zapalne i zwyrodnienio we Choroba wiencowa Pozostałe Przyczyny hospitalizacji w Polsce 50,40% 8% 15% 8% 9,60% 9% Chroby układu trawinnego Chroby układu krążenia Urazy i zatrucia Nowotwory ogółem Choroby układu moczowopłciowego Źródło: GUS Źródło: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
Przy takiej skali zmian demograficznych wymagane są skoordynowane działania w wielu obszarach związanych z ochroną zdrowia i opieką społeczną. Począwszy od szkolenia personelu medycznego z zastosowania zawansowanych rozwiązań technologicznych czy wspierania aplikacji nowych technologii, aż do praktycznych zastosowań. Rozwój rozwiązań telemedycznych w świetle prognozowanych zmian nie jest jedynie możliwością, lecz jest wręcz koniecznością zmierzającą do efektywniejszego wykorzystania zasobów osobowych i materialnych ochrony zdrowia oraz opieki społecznej, a także zwiększenia jej efektywności w relacji koszt - efekt zdrowotny (opiekuńczy). (Krajowa Izba Gospodarcza, RAPORT UWARUNKOWANIA ROZWOJU TELEMEDYCYNY W POLSCE, 2015)
Oszczędności w skali makro Szacuje się, że w USA w 2014 roku oszczędności w służbie zdrowia, wynikające ze zdalnego monitorowania pacjentów, mogły wynieść nawet 5,86 mld $. W USA już w 50% przypadków, jedna z wizyt kontrolnych odbywa się w formie zdalnej. Badanie przeprowadzone przez PwC i GSMA9 wskazuje, że do 2017 roku program mzdrowie może potencjalnie pomóc w zaoszczędzeniu 99 mld na kosztach opieki zdrowotnej w UE (prewencja - 69 mld, kuracja i monitoring 32 mld, koszty personelu do obsługi 6,2 mld). Ograniczenie hospitalizacji w leczeniu chorób serca i naczyń w Polsce o 19% generowałoby ok. 1,5 mld PLN oszczędności. Dzięki wprowadzeniu optymalnego modelu kompleksowej rehabilitacji i wtórnej prewencji, opartego na telemedycynie można ograniczyć śmiertelność o ok. 2 172 przypadki rocznie, co przekłada się na 8,5 mld PLN więcej w budżecie państwa. (źródło: Raport z prac zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, 2013)
Jakie korzyści odczuwa lekarz? 40% ankietowanych lekarzy potwierdziło, że wykorzystanie technologii mobilnych eliminuje od 11% do 30% wizyt w poradni, co wpływa na oszczędność czasu, pieniędzy i wykorzystanie ich na pacjentów wymagających bardziej kompleksowej opieki. (źródło: Gartner) W Hiszpanii każda wizyta u lekarza jest poprzedzona telekonsultacją w celu wyeliminowania zbędnych konsultacji i zebrania wstępnych danych o pacjencie, co zapewnia większą efektywność wizyt u lekarza. Badania przeprowadzone w 2008 roku przez amerykański urząd ds. zdrowia weteranów wykazały, że wykorzystanie telemedycyny do monitorowania parametrów życiowych pacjentów spowodowało: skrócenie czasu całodobowej opieki nad pacjentami w placówkach ochrony zdrowia o 25%, ograniczenie hospitalizacji o 19%, uzyskanie poziomu satysfakcji pacjentów z usługi na poziomie 86%. Q EFEKTYWNOŚĆ
Korzyści dla pacjentów z zastosowania rozwiązań telemedycznych w polskiej służbie zdrowia, m.in.: pomoc w likwidacji barier geograficznych i problemu nierównego dostępu do świadczeń zdrowotnych szczególnie dla terenów wiejskich; ograniczenie kolejek do lekarza; skrócenie czasu oczekiwania na specjalistyczne procedury medyczne; dostęp do EDM ograniczający konieczność wielokrotnego wykonywania tych samych badań; wczesne wykrywanie chorób prewencja jako I etap leczenia; zmniejszenie kosztów leczenia dla pacjenta W efekcie - telemedycyna wpływa na wydłużenie i poprawę jakości życia pacjentów.
Czy pacjenci w Polsce chcą korzystać z telemedycyny? Z badań PwC wynika, że nie wiem Zdecydowanie TAK wykorzystaniem telemedycyny jest potencjalnie zainteresowanych 6 mln Polaków zdecydowanie nie 10,4% 10,2% 18,5% Zdecydowanie TAK odpowiedziało 2 mln Raczej TAK odpowiedziało 4 mln raczej nie 20,4% Polacy korzystaliby chętnie z telekonsultacji, zwłaszcza w trzech przypadkach: 40,5% Raczej TAK w celu uzyskania diagnozy po pierwszych symptomach choroby (66 %), aby nie czekać w długiej kolejce do lekarza (63,7 %), jeśli w pobliżu miejsca zamieszkania nie mają dostępu do lekarza specjalisty.
Polska jest jednym z krajów o najsłabiej rozwiniętej wymianie danych medycznych pacjenta między pracownikami służby zdrowia 76% 53% 40% 29% 24% 23% 16% 12% 11% 7% Holandia Wielka Brytania Francja Austria Niemcy Czechy Rumunia Węgry Polska Słowacja [% wymiany danych] Źródło: PwC, Eurotat
Korzyści z wykorzystania telemedycyny dla publicznych placówek medycznych: poprawa dostępności świadczeń medycznych i zmniejszenie kolejek oczekujących do specjalistów; minimalizacja kosztów logistycznych, takich jak np. koszty karetek pogotowia, koszty utrzymania łóżek szpitalnych itp.; lepsze wykorzystanie wykwalifikowanego personelu; optymalizacja i unifikacja diagnostyki medycznej poprzez stworzenie scentralizowanego systemu leczenia; zgromadzenie danych medycznych w formie cyfrowej, które mogą być wykorzystane m.in. a potrzeby badań naukowych czy prowadzenia skuteczniejszej polityki zdrowotnej; poprawa jakości udzielanych świadczeń; poprawa stanu zdrowia społeczeństwa znajdująca odzwierciedlenie m.in. w zmianie wskaźników epidemiologicznych; obniżenie kosztów diagnostyki i leczenia; ograniczenie niezasadnych badań, konsultacji medycznych i hospitalizacji; wzmocniona kontrola nad wykonywaniem świadczeń i dystrybucją leków; minimalizacja nadużyć w zakresie rozliczeń i refundacji.
Telekonsultacja Prewencja wtórna Telemedycyna w karetkach Zdalne konsultacje ze specjalistami Telerehabilitacja Wstępna diagnoza przed przybyciem do szpitala Monitoring poszpitalny Monitoring wewnątrzszpitalny
Projekty zrealizowane przez Pro-PLUS to m.in.: Polkard - wraz z Instytutem Kardiologii im. kard. Stefana Wyszyńskiego w Warszawie wypracowano i wdrożono optymalny model domowej telerehabilitacji kardiologicznej. (w projekcie wzięły udział 3 ośrodki kliniczne; 78 pacjentów) TeleInterMed jego celem było wykreowanie nowoczesnych usług medycznych opartych na rozwiązaniach teleinformatycznych. (10 000 pacjentów zdiagnozowanych urządzeniami Pro-PLUS) TCares - jako partner międzynarodowego projektu, którego celem było zachęcenie do stosowania opieki telemedycznej oraz udoskonalenie działających systemów. (w dwóch seriach badań wzięło udział 60 pacjentów) STRATEGMED I i II - strategiczny program badań naukowych i prac rozwojowych, którego głównym celem było uzyskanie zasadniczego postępu w zakresie zwalczania chorób cywilizacyjnych.
Jak wspomóc rozwój rynku usług telemedycznych i wykorzystać potencjał telemedycyny? wykorzystać i skoordynować dotychczasowe badania i opracowania dotyczące telemedycyny które powstały w ramach różnych programów; implementacja rozwiązań powstałych w ramach różnych projektów w procedurach finansowanych przez NFZ; skrócenie czasu potrzebnego na implementację rodzimych rozwiązań telemedycznych na polskim rynku; włączenie Agencji Oceny Technologii Medycznych w proces realizacji projektów telemedycznych w celu zapewnienia szybkiego finansowania w ramach procedur NFZ; wprowadzenie ulg podatkowych dla innowacyjnych firm z wybranych sektorów; wprowadzenie telemedycyny do programu studiów medycznych, oraz szkolenie lekarzy i pielęgniarek z nowych technologii telemedycznych; zmiana systemu rozliczeń NFZ promującą szybką i efektywną diagnostykę oraz prewencję.
Dziękuję za uwagę. Jerzy Szewczyk Wiceprezes Zarządu Pro-PLUS