Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Łomża do roku 2025 Raport z badania sondażowego Gmina Łomża Cieszyn 2015 r.
Opracowanie: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER
Strona 3
Spis treści 1. Zagadnienia metodologiczne... 5 1.1 Charakterystyka respondentów... 6 2. Ocena jakości życia mieszkańców Gminy Łomża... 8 Spis tabel... 17 Spis wykresów... 17 Strona 4
1. Zagadnienia metodologiczne W ramach prac diagnostycznych nad opracowaniem Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Łomża do roku 2025, przeprowadzone zostało badanie ankietowe wśród mieszkańców Gminy służące pozyskaniu ich opinii na temat warunków życia i potencjału rozwojowego gminy. Badanie zostało przeprowadzone pomiędzy 20 kwietnia a 4 maja 2015 roku. Narzędziem przeprowadzenia badania był ankieta. Poprzez wybór sposobu uczestniczenia w badaniu (ankieta online oraz swobodny dostęp do ankiet w Urzędzie Gminy Łomża) badanie miało charakter anonimowy i losowy. Pytania dotyczyły przede wszystkim obecnej kondycji gminy Łomża, warunków życia oraz oczekiwań, co do kierunków jej rozwoju. Ponadto respondenci odpowiadali na pytania związane z przywiązaniem do miejsca zamieszkania oraz możliwościami i barierami rozwojowymi Gminy Łomża, a także mieli możliwość zgłaszania propozycji konkretnych projektów/programów skierowanych do mieszkańców. Badanie przeprowadzone było: w formie elektronicznej (on-line), za pośrednictwem interaktywnego formularza ankietowego - udział wzięło 33 respondentów; tradycyjną metodą (PAPI), w ramach której formularze ankiet w wersji papierowej były umieszczone w miejscach ogólnodostępnych udział wzięło 72 respondentów. W badaniu ankietowym wzięło udział łącznie 105 respondentów. Formularz ankiety zawierał następujące elementy: Metryczkę podstawowe dane respondenta (płeć, wiek, status, wykształcenie); Ocenę warunków życia w Gminie Łomża (ocenie podlegało 26 elementów będących miernikiem jakości życia); Wskazanie mocnych i słabych stron Gminy Łomża; Wskazanie stosunku do swojego miejsca zamieszkania oraz preferencji, co do przyszłego miejsca zamieszkania; Wskazanie najważniejszego przedsięwzięcia, które warto zrealizować w Gminie Łomża. Wybór i ocenę ważności kierunków rozwoju i działań samorządu na rzecz harmonijnego rozwoju Gminy Łomża (ocenie podlegało 11 propozycji działań). Ponieważ nie wszystkie formularze ankietowe były wypełnione kompletnie, dla poprawności prezentowania danych, w opisach wykresów i tabel wskazano liczbę respondentów (N), którzy faktycznie udzielili odpowiedzi na określone pytanie. Strona 5
1.1 Charakterystyka respondentów Podstawowe dane respondenta zawarte w formularzu ankietowym umożliwiają opracowanie charakterystyki uczestniczących w badaniu. Podział grupy respondentów ze względu na płeć przedstawia poniższa tabela. Tabela 1 Podział respondentów ze względu na płeć N=95 Płeć liczba całkowita % Kobieta 58 61% Mężczyzna 37 39% Razem 95 100% Źródło: Opracowanie własne Podział respondentów ze względu na kategorie wieku jest proporcjonalny wszystkie grupy wiekowe były reprezentowane w badaniu. Można zaobserwować niewielkie odchylenie ilościowe na korzyść reprezentantów osób w wieku 36 55, czyli największej grupy społecznej. Wykres 1 Wiek respondentów (N=95) 1% 15% 16-25 26-35 36-45 46-55 56-66 67 i więcej 24% 22% 24% Struktura wykształcenia badanych opiera się na grupie osób z wyższym wykształceniem, 42% badanych posiada ten poziom wykształcenia. O 6 osób mniej (36%) to respondenci legitymujący się średnim wykształceniem. Pozostałe 22% badanych to osoby z zawodowym i niższym wykształceniem. Taka struktura wykształcenia jest adekwatna z założeniem, iż osoby bardziej aktywne społecznie (podejmujące głos, działacze organizacji pozarządowych, czy osoby aktywnie biorące udział w wyborach) to reprezentacji grup z wyższym i średnim wykształceniem. Strona 6
Wykres 2 Wykształcenie respondentów (N=95) Wyższe 3% 6% Średnie 13% 42% Zawodowe Gimnazjalne 36% Podstawowe Ankietowani reprezentowali różne grupy statusu zawodowego. Najliczniejszą grupę stanowiły osoby pracujące (59 respondentów). Status na rynku pracy prezentuje poniższy wykres. Wykres 3 Status na rynku pracy ankietowanych (N=90) Pracujący 13% Uczący się 7% Bezrobotny 66% Inne Strona 7
2. Ocena jakości życia mieszkańców Gminy Łomża W badaniu sondażowym poruszono ważną kwestię dotyczącą oceny poszczególnych aspektów jakości życia w Gminie Łomża. Pierwsze pytanie zawierało listę czynników wpływających na jakość życia w Gminie Łomża oraz oceny każdego z czynników. Na poniższych trzech wykresach zaprezentowano wszystkie 26 kategorii oceny jakości życia w gminie, według kolejności zadanych pytań oraz odpowiedzi badanych. Dla przejrzystej prezentacji wyników poza poniżej przedstawionym całościowym zestawieniem wyników zaprezentowano na osobnych wykresach te, które zostały ocenione najlepiej oraz te, które w opinii mieszkańców uzyskały najsłabsze oceny. Strona 8
Wykres 4 Ocena jakości życia w Gminie Łomża (N=105) Jakość obsługi w Urzędzie Gminy i jego jednostkach 1 51% 5% 3% Stan środowiska naturalnego 44% 33% 1% Dostępność kanalizacji i wodociągów 12% 39% 16% 11% 22% Warunki do prowadzenia działalności rolniczej 12% 32% 41% 12% 3% Warunki do prowadzenia działalności gospodarczej 11% 34% 22% 19% Poziom bezpieczeństwa w Gminie Łomża 9% 40% 3 9% 4% Poziom rozwoju budownictwa mieszkaniowego 31% 34% 10% 17% Dostęp do przedszkoli i żłobków 26% 24% 21% 21% Jakość usług pomocy społecznej 34% 3 12% Poziom edukacji podstawowej i gimnazjalnej 5 9% 2% Aktywność organizacji pozarządowych 6% 25% 30% 2 11% Możliwość załatwiania spraw urzędowych przez Internet 6% 15% 37% 21% 21% Jakość oferty sportowej i rekreacyjnej 5% 10% 3 25% 22% Czystość w gminie 5% 34% 36% 15% 10% Stan infrastruktury sportu i rekreacji 4% 13% 40% 27% 16% Dostęp do Internetu 4% 36% 31% 17% 12% Stan infrastruktury kulturalnej i rozrywkowej 4% 5% 31% 36% 24% Dostępność i jakość komunikacji publicznej 4% 1 30% 24% 24% Otwartość samorządu na inicjatywy mieszkańców 4% 35% 1 20% Jakość oferty czasu wolnego kierowanej do seniorów 4% 4% 12% 22% 5 Jakość oferty kulturalnej i rozrywkowej 3% 5% 40% 29% Stan techniczny infrastruktury dorgowej 3% 12% 27% 34% 24% Jakość oferty czasu wolnego kierowanej do młodzieży 2% 7% 33% 44% Dostępność usług służby zdrowia 2% 21% 35% 19% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% bardzo dobra dobra średnia słaba bardzo słaba Strona 9
Wykres 5 Najwyżej oceniane aspekty życia w Gminie Łomża (N=105) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Jakość obsługi w Urzędzie Gminy i jego jednostkach 69% 24% 7% Poziom edukacji podstawowej i gimnazjalnej 65% 12% Stan środowiska naturalnego 57% 33% 10% Dostępność kanalizacji i wodociągów 52% 16% 32% Poziom bezpieczeństwa w Gminie Łomża 49% 37% dobra średnia słaba Z powyższego wykresu wynika, iż respondenci najwyżej ocenili jakość obsługi w Urzędzie Gminy Łomża (69% respondentów oceniło tą kategorię jako dobrą i bardzo dobrą) oraz jakość edukacji na poziomie podstawowym i gimnazjalnym (65%). Ponad połowa respondentów pozytywnie ocenia również stan środowiska naturalnego, infrastrukturę wodno-kanalizacyjną oraz bezpieczeństwo na terenie Gminy Łomża. Na najsłabszą ocenę według respondentów zasługuje brak możliwości zatrudnienia na terenie gminy, co stanowi problem szerszy, ponadlokalny. Na szczególną uwagę jednak zasługują kolejne kategorie, które bezpośrednio wynikają z kompetencji i możliwości oraz potencjału endogennego samorządu lokalnego. Oferta związana z zagospodarowaniem czasu wolnego według mieszkańców stanowi zakres, który został oceniony, jako słaby i bardzo słaby, szczególnie w grupie osób starszych. We wszystkich kategoriach ten wynik stanowi ponad 90% odpowiedzi. Należałoby podjąć działania związane z analizą oferty zagospodarowania czasu wolnego, oferty kulturalnej zarówno instytucji publicznych jak i organizacji pozarządowych oraz działań przedsiębiorstw prywatnych tak, aby stanowiły one konwergentną całość, być może zintegrowaną wspólną promocją. Poniższy wykres prezentuje odpowiedzi związane z najsłabiej ocenionymi kategoriami życia społecznego w Gminie Łomża. Strona 10
Wykres 6 Najsłabiej ocenione aspekty życia w Gminie Łomża (N=105) Możliwość znalezienia zatrudnienia w gminie 3% 83% Jakość oferty czasu wolnego kierowanej do seniorów 7% 12% 81% Jakość oferty kulturalnej i rozrywkowej 69% Jakość oferty czasu wolnego kierowanej do młodzieży 9% 77% Stan infrastruktury kulturalnej i rozrywkowej 9% 31% 60% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% dobra średnia słaba Źródło: gmina Łomża Kolejną analizowaną kategorią była opinia respondentów na temat mocnych i słabych stron Gminy Łomża. Pytanie miało formę otwartą. Aby skodyfikować odpowiedzi pytania otwartego użyto najczęściej powtarzających się stwierdzeń, jako haseł kluczowych. Wygenerowano następujące kategorie: środowisko naturalne/przyroda/otoczenie, ekologia/czystość w mieście - śmieci, kanalizacja, infrastruktura wodno-kanalizacyjna, rozwój gminy działania prorozwojowe, infrastruktura społeczna (obiekty użyteczności publicznej), infrastruktura drogowa. Według respondentów najbardziej pozytywnym elementem Gminy Łomża jest jej usytuowanie w atrakcyjnym przyrodniczo regionie, stosunkowo niewielka odległość od stolicy kraju oraz położenie na szlaku pomiędzy stolicą Polski a Mazurami (opinie umieszczone w tej kategorii stanowiły 55% wszystkich odpowiedzi). Drugą kategorię stanowią opinie dotyczące czystości i ekologii obszaru, ale tej z obszaru infrastruktury: gospodarki wodno-ściekowej oraz gospodarki odpadami. Za mocną stronę Gminy Łomża uznało je 16% ankietowanych. W kategoria rozwój gminy znalazły się odpowiedzi swobodne respondentów, które dotyczyły wprowadzania nowych rozwiązań czy percepcji zmian na lepsze. W ogólnej liczbie odpowiedzi ta kategoria stanowi 13%. Natomiast 11% odpowiedzi pozytywnych to opinie dotyczące infrastruktury społecznej ( młodzi, wykształceni ludzie ; infrastruktura edukacji i kultury ; nowe boiska i place Strona 11
ćwiczeń ). Najmniejsza, bo 5% grupa respondentów swoją uwagę skierowała na infrastrukturę drogową. Wykres 7 Mocne strony Gminy Łomża wg respondentów (N=55) Uwarunkowania środowiska naturalnego 5% Ekologia - śmieci, kanalizacja, czyste powietrze 11% Rozwój gminy - dzialania prorozwojowe 13% Infrastruktura społeczna 55% 16% Infrastruktura drogowa Źródło: gmina Łomża Na pytanie o słabe strony Gminy Łomża odpowiedziało 59 osób, czyli więcej niż o pozytywy, bo 56% badanych. Podobnie jak w poprzednim wypadku podzielono odpowiedzi na zwarte kategorie: infrastruktura drogowa i komunikacja miejska, czynniki gospodarcze, zanieczyszczenie środowiska, bezrobocie, oferta czasu wolnego, czynniki lokalne, ścieżki rowerowe, przedszkola i żłobki. Najsłabiej oceniana według respondentów jest infrastruktura drogowa oraz komunikacja 43%. Kolejną kategorią wyszczególnioną przez badanych są czynniki gospodarcze (brak programów wspierających przedsiębiorczość, nierównomierne i nieracjonalne dystrybuowanie środków gminy; słabe wykorzystanie środków unijnych itp.) 17% respondentów podkreśliło te elementy. Zaśmiecone lasy i pobocza dróg, braki w infrastrukturze komunalnej (gospodarka odpadami), to kolejna kategoria odpowiedzi umieszczona w zakresie zanieczyszczenie środowiska ; 12% respondentów zwróciło uwagę na te aspekty. Bezrobocie stanowi osobną kategorię 11% ankietowanych wykazało je jako element negatywny gminy. Strona 12
Oferta wolnego czasu brak miejsc do spędzania wolnego czasu, słaba oferta zajęć dla dzieci i młodzieży, brak placów zabaw to kolejne negatywne elementy wykazane przez mieszkańców Gminy Łomża. Ta kategoria odpowiedzi stanowi. Kategoria czynniki lokalne zwraca uwagę na elementy uzależnione od władz samorządu. Brak zachęt dla inwestorów, wysokie podatki lokalne - to odpowiedzi respondentów w tej kategorii. Dla 5% ankietowanych to najważniejszy element negatywny. Ostanie dwie kategorie: brak ścieżek rowerowych oraz niewystarczająca liczba żłobków i przedszkoli stanowi odpowiednio 3% i 1% odpowiedzi. Poniższy wykres prezentuje wyniki w ujęciu graficznym. Wykres 8 Słabe strony Gminy Łomża wg respondentów (N=59) Infrastruktura drogowa i komunikacja miejska Czynniki gospodarcze Zanieczyszczenie środowiska 5% 3% 1% Bezrobocie Oferta czasu wolnego 11% 43% Czynniki lokalne 12% Ścieżki rowerowe Przedszkola i żłobki 17% Kolejne pytanie dotyczyło siły przywiązania do małej ojczyzny. 70% mieszkańców wyraża dumę z bycia mieszkańcem Gminy Łomża, a jedynie 3% mieszkańców traktuje to obojętnie. Poniższy wykres przedstawia pełen przekrój odpowiedzi. Strona 13
Wykres 9 Stosunek respondentów do Gminy Łomża (N=105) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Jestem mocno związana/y z Gminą Łomża 42% 2 22% 3% 5% Chcę aktywnie działać na rzecz rozwoju Gminy Łomża 37% 33% 4% 3% Jestem dumna/y z tego, że mieszkam w Gminie Łomża 35% 35% 4% 3% Gmina Łomża jest mi obojętna 3% 5% 10% 27% 55% tak raczej tak średnio raczej nie nie Potwierdzeniem powyższych wyników są odpowiedzi udzielone przez ankietowanych na kolejne pytanie. Czy w perspektywie pięciu lat respondenci wyrazili wolę dalszego mieszkania w Gminie Łomża? 71% ankietowanych odpowiedziało twierdząco. Poniższy wykres prezentuje pełne wyniki odpowiedzi na powyższe pytanie. Wykres 10 Przywiązanie ankietowanych do Gminy Łomża (N=105) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% W Gminie Łomża (tu gdzie mieszkam) 71% 29% W Łomży 10% 90% Za granicą 92% W powiecie łomżyńskiem, ale nie w Gminie Łomża 5% 95% W innym dużym mieście w Polsce, poza Podlasiem 4% 96% W większym mieście, w województwie podlaskim 2% 9 tak nie Następnym pytaniem otwartym ankiety było wskazanie przez respondentów najważniejszego według nich przedsięwzięcia, projektu, który powinien być realizowany w Gminie Łomża. Połowa badanych jasno określiła, że to właśnie infrastruktura drogowa powinna być rozwijana i konsekwentnie Strona 14
modernizowana. Natomiast potwierdzeniem wyniku pytania dotyczącego słabych stron gminy Łomża jest wskazanie na rozwój projektów z zakresu spędzania wolnego czasu (2). Gospodarka wodno kanalizacyjna oraz nacisk na odnawialne źródła energii do kolejne, ważne dla respondentów zadania, które należy realizować (16%). Kolejne kategorie widoczne są na zamieszczonym poniżej wykresie. Wykres 11 Kierunki interwencji wg respondentów (n=105) Infrastruktura drogowa i komunikacja miejska Oferta wolnego czasu 16% 2% 3% 1% Kanalizacja, OZE Utworzenie przedszkola 50% Wzrost zatrudnienia Infrastruktura socjalna 2 Ostatnie pytanie ankiety związane było z oceną przez respondentów wagi działań realizowanych w przestrzeniach gospodarczo-społecznych. I w tym wypadku najwięcej wskazań dotyczy poprawy infrastruktury podstawowej oraz sfery promocji i rozwoju gospodarki. Poniższy wykres prezentuje wszystkie kategorie. Strona 15
Wykres 12 Hierarchia ważności działań wg respondentów (N=105) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Poprawa infrastruktury podstawowej (drogi, wod-kan) 85% 11% 4% Rozwój przedsięiorczości i małego biznesu 77% 17% 6% Pozyskanie inwestorów i rozwój przemysłu 79% 12% 9% Skuteczne rozwiązywanie problemów społecznych 7 16% 6% Cyfryzacja i rozwój społeczeństwa informacyjnego 6 19% 13% Tworzenie miejsc spotkań i aktywności mieszkańców 64% 27% 9% Poszerzenie oferty spędzania wolnego czasu 66% 11% Rozwój infrastruktury dla edukacji i kultury 69% Rozwój działalności i oferty w zakresie sportu i rekreacji 64% 30% 6% Tworzenie warunków do rozwoju rolnictwa 6 21% 11% Rozwój działalności i oferty kulturalnej i artystycznej 49% 37% duże średnie małe Przedstawione wyniki badania sondażowego, ujawniają, że mieszkańcy Gminy Łomża wysoko oceniają jakość obsługi w urzędzie gminy i jego jednostkach, walory przyrodniczo turystyczne regionu oraz gospodarkę wodno-ściekową. Mocną stroną według badanych są warunki środowiskowe, bliskość przyrody, czystość wody i powietrza. Dla respondentów zaletą jest gminna gospodarka odpadami, podkreślają oni, iż kontynuacja projektów skierowanych na poprawę infrastruktury w tym zakresie jest jednym z najważniejszych działań, na którym powinny skupić się władze lokalne. Badani nisko ocenili możliwość zatrudnienia na obszarze gminy oraz niewystarczającą według nich propozycję zagospodarowania czasu wolnego. Działania na rzecz poszerzenia oferty sportu i rekreacji, a także rozwój infrastruktury edukacyjnej i kulturalnej to projekty, które według respondentów zasługują na wysokie miejsce w hierarchii ważności podejmowanych działań władz lokalnych. Czynniki związane z rozwojem gospodarczym, pozyskiwaniem inwestorów i skuteczne rozwiązania w zakresie pomocy społecznej to kolejne z zadań rekomendowanych przez badanych. Wysoki współczynnik przywiązania świadczy o tym, iż mieszkańcy identyfikują się z miejscem, gdzie żyją i potwierdzają chęć działania na rzecz rozwoju Gminy Łomża. Strona 16
Spis tabel Tabela 1 Podział respondentów ze względu na płeć N=95... 6 Spis wykresów Wykres 1 Wiek respondentów (N=95)... 6 Wykres 2 Wykształcenie respondentów (N=95)... 7 Wykres 3 Status na rynku pracy ankietowanych (N=90)... 7 Wykres 4 Ocena jakości życia w Gminie Łomża (N=105)... 9 Wykres 5 Najwyżej oceniane aspekty życia w Gminie Łomża (N=105)...10 Wykres 6 Najsłabiej ocenione aspekty życia w Gminie Łomża (N=105)...11 Wykres 7 Mocne strony Gminy Łomża wg respondentów (N=55)...12 Wykres 8 Słabe strony Gminy Łomża wg respondentów (N=59)...13 Wykres 9 Stosunek respondentów do Gminy Łomża (N=105)...14 Wykres 10 Przywiązanie ankietowanych do Gminy Łomża (N=105)...14 Wykres 11 Kierunki interwencji wg respondentów (n=105)...15 Wykres 12 Hierarchia ważności działań wg respondentów (N=105)...16 Strona 17