INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE www.wios.szczecin.pl SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W SZCZECINIE www.wios.szczecin.pl SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM Międzyzdroje, XR-PRM V5 6-7 october września 2004 2007 r.

PROCES DOSTOSOWYWANIA SYSTEMU JAKOŚCI POWIETRZA DO WYMOGÓW UNII EUROPEJSKIEJ 1. Wdrażanie do prawa polskiego wymogów dyrektywy ramowej 96/62/EC oraz dyrektyw córek: 1999/30/EC, 2000/69/EC, 2002/3/EC 2. Przeprowadzenie klasyfikacji stref na potrzeby organizacji systemu oceny jakości powietrza (Ocena Wstępna) 3. Reorganizacja i modernizacja systemu oceny jakości powietrza 2

PODSTAWY PRAWNE Polskie przepisy prawne przenoszą zapisy ramowej dyrektywy 96/62/WE w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza i dyrektyw pochodnych: 1999/30/WE w sprawie wartości dopuszczalnych dla SO 2, NO 2, NO x, pyłu cząsteczkowego i ołowiu w powietrzu, 2000/69/WE w sprawie wartości dopuszczalnych C 6 H 6 i CO w otaczającym powietrzu, 2002/2/WE w sprawie ozonu w otaczającym powietrzu Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zmianami) wraz ze stosownymi rozporządzeniami: rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu 3

SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W POLSCE OPARTY NA KLAYFIKACJI STREF LATA 2001 2006 OD 2007 R. Strefę stanowi aglomeracja o liczbie ludności powyżej 250 tysięcy oraz obszar powiatu nie wchodzący w skład aglomeracji Województwo zachodniopomorskie obejmuje 21 stref, w tym: - 1 aglomerację miejską - Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys. - 20 powiatów, w tym 2 powiaty grodzkie: Świnoujście, Koszalin Strefę stanowi aglomeracja o liczbie ludności powyżej 250 tysięcy oraz obszar jednego lub więcej powiatów położonych na obszarze tego samego województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji. Województwo zachodniopomorskie obejmuje: dla SO 2, NO 2, NO x, CO, C 6 H 6-21 stref, w tym 1 aglomerację miejską Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys.; dla pyłu PM10 i zawartości Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w pyle 17 stref, w tym 1 aglomerację miejską Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys.; dla ozonu O 3 2 strefy: aglomeracja miejska Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys. oraz obszar województwa nie wchodzący w skład aglomeracji. 4

Województwo zachodniopomorskie - strefy 5

SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA W POLSCE OPARTY NA KLAYFIKACJI STREF LATA 2001 2006 OD 2007 R. Strefę stanowi aglomeracja o liczbie ludności powyżej 250 tysięcy oraz obszar powiatu nie wchodzący w skład aglomeracji Województwo zachodniopomorskie obejmuje 21 stref, w tym: - 1 aglomerację miejską - Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys. - 20 powiatów, w tym 2 powiaty grodzkie: Świnoujście, Koszalin Strefę stanowi aglomeracja o liczbie ludności powyżej 250 tysięcy oraz obszar jednego lub więcej powiatów położonych na obszarze tego samego województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji. Województwo zachodniopomorskie obejmuje: dla SO 2, NO 2, NO x, CO, C 6 H 6-21 stref, w tym 1 aglomerację miejską Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys.; dla pyłu PM10 i zawartości Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w pyle 17 stref, w tym 1 aglomerację miejską Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys.; dla ozonu O 3 2 strefy: aglomeracja miejska Szczecin o liczbie mieszkańców 411 tys. oraz obszar województwa nie wchodzący w skład aglomeracji. 6

Województwo zachodniopomorskie nowy układ stref dla C 6 H 6, NO 2, NO x, SO 2 oraz CO 7

Województwo zachodniopomorskie nowy układ stref dla pyłu PM10 i zawartości Pb, As, Cd, Ni i B(a)P w pyle 8

Województwo zachodniopomorskie nowy układ stref dla ozonu O 3 9

KLASYFIKACJA STREF NA POTRZEBY ORGANIZACJI SYSTEMU OCENY JAKOŚCI POWIETRZA (TZW. OCENY PIĘCIOLETNIE) ZAKRES OCENY Dla celu ochrona zdrowia: C 6 H 6, NO 2, SO 2, Pb, CO, O 3, PM10 As, Cd, Ni i B(a)P Klasyfikacja dokonywana na podstawie kryteriów dotyczących ochrony zdrowia uwzględnia cały obszar województwa. Dla celu ochrona roślin: SO 2, NO x, O 3 Klasyfikacja stref na podstawie kryteriów dotyczących ochrony roślin nie obejmuje stref będących aglomeracjami lub miastami na prawach powiatu. 10

KLASYFIKACJA STREF NA POTRZEBY ORGANIZACJI SYSTEMU OCENY JAKOŚCI POWIETRZA (TZW. OCENY PIĘCIOLETNIE) KRYTERIA Podstawę klasyfikacji stref stanowią wartości górnego i dolnego progu oszacowania, określone w rozporządzeniu MŚ z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798). Górny i dolny próg oszacowania oznaczają procentową część dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu (określonego dla obszarów zwykłych). Próg oszacowania uznaje się za przekroczony: - w przypadku C 6 H 6, NO 2, NO x, SO 2, Pb, pyłu PM10 i CO, jeżeli podczas pięciu poprzednich lat był on przekraczany w trzech lub więcej odrębnych latach; - w przypadku ozonu, jeżeli podczas pięciu poprzednich lat był on przekroczony nawet w jednym roku. 11

KLASYFIKACJA STREF NA POTRZEBY ORGANIZACJI SYSTEMU OCENY JAKOŚCI POWIETRZA (TZW. OCENY PIĘCIOLETNIE) Zgodnie z art. 88 ustawy Poś w wyniku oceny pięcioletniej dokonuje się klasyfikacji stref, odrębnie pod kątem poziomu każdej substancji, wyodrębniając strefy, w których: - przekroczone są poziomy dopuszczalne, - poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego i jest wyższy od górnego progu oszacowania, - poziom substancji nie przekracza górnego progu oszacowania i jest wyższy od dolnego progu oszacowania, - poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania. 12

Najwyższe stężenia zanieczyszczenia w aglomeracji/strefie Obszar Zanieczyszczenie Klasa aglomeracji/strefy Wymagania dotyczące metod ocen bieżących Powyżej górnego progu oszacowania Aglomeracje i inne strefy SO 2, NO 2, PM10, Pb, CO, benzen, O 3 I/3 Pomiary wysokiej jakości. Wyniki pomiarów mogą być uzupełniane informacjami z innych źródeł, takich jak: pomiary wskaźnikowe, obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu, obiektywne metody szacowania 13

Najwyższe stężenia zanieczyszczenia w aglomeracji/strefie Obszar Zanieczyszczenie Klasa aglomeracji/strefy Wymagania dotyczące metod ocen bieżących Pomiędzy górnym i dolnym progiem oszacowania Aglomeracje i inne strefy SO 2, NO 2, PM10, Pb, CO, benzen II/2 Pomiary program mniej intensywny. Wyniki pomiarów uzupełniane informacjami z innych źródeł, takich jak: pomiary wskaźnikowe, obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu, obiektywne metody szacowania 14

Najwyższe stężenia zanieczyszczenia w aglomeracji/strefie Obszar Zanieczyszczenie Klasa aglomeracji/strefy Wymagania dotyczące metod ocen bieżących Poniżej dolnego progu oszacowania 15 Aglomeracje SO 2, NO 2, O 3 III a / 1a Aglomeracje Inne strefy PM10, Pb, CO, benzen SO 2, NO 2, PM10, Pb, CO, benzen III b / 1b Inne strefy O 3 III c / 1c Przynajmniej jedno stanowisko pomiarowe w aglomeracji w połączeniu z pomiarami wskaźnikowymi, obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu, obiektywnymi metodami szacowania Wystarczające mogą być obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu, obiektywne metody szacowania, pomiary wskaźnikowe Pomiary w ograniczonym zakresie, w połączeniu z innymi metodami oceny

CEL PIĘCIOLETNIEJ OCENY JAKOŚCI POWIETRZA 1. Dokonanie klasyfikacji stref na podstawie kryteriów stosowanych w ocenie 5-letniej (progów oszacowania) pod kątem zaplanowania systemu ocen rocznych; 2. Wskazanie obszarów, gdzie występują przekroczenia lub istnieje prawdopodobieństwo przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji; 3. Uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze aglomeracji lub innej strefy. Wyniki ocen 5-letnich są podstawą do określenia kierunków reorganizacji istniejącego systemu monitoringu jakości powietrza w odniesieniu do metod ocen corocznych, minimalnej liczby stanowisk pomiarów stężeń każdego z zanieczyszczeń, zaplanowania inwestycji w tym zakresie. 16

Dotychczas na mocy art. 88 ustawy Poś dla województwa zachodniopomorskiego wykonano: - tzw. wstępną ocenę jakości powietrza (2001 r.); - oraz pięcioletnią ocenę jakości powietrza za lata 2002-2006 (2007 r.). Równocześnie w sierpniu 2006 r. wykonano wstępną ocenę jakości powietrza pod kątem zawartości arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle oraz dostosowano wojewódzki system oceny jakości powietrza do wymagań IV dyrektywy UE 2004/107/WE. 17

Processes Two points : Wstępna ocena a program jakości powietrza za lata 1996-2000 an environnement (context) Data publikacji: 2001 r. Zombies 18 Daemons

Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego na potrzeby organizacji systemu oceny jakości powietrza 2001 r. 19

20 Exercise n 1 (next) Zaplanowany system oceny jakości powietrza (stacje automatyczne i manualne) Stan wyjściowy na rok 2002 Switch user to xair account using «su xair» using «su - xair» Difference? Difference between «su»and «su -» commands What is the defect target account Environment

Files System oceny jakości powietrza Stan na rok 2006 21 Normal files Binary, programm, text, database... Directories Special files Links, devices... Stanowiska automatyczne: C 6 H 6 1; SO 2 7; NO 2, NOx 7; pył PM10 2; pył PM2,5 1 (od 2006 r.); pył TSP 3; O 3 2; CO 2; Stanowiska manualne: SO 2, NO 2 8; pył PM10 5; Pb w PM10 1; Stanowiska pasywne: SO 2, NO 2 40; C 6 H 6 24 w 2005 r. C 6 H 6 w 2006 r. - 0

Files SYSTEM POMIAROWY Pomiary automatyczne (WIOŚ Szczecin/ El. Dolna Odra ) Normal files Pomiary manualne (WIOŚ Szczecin/ PIS) ZACHODNIOPOMORSKI SYSTEM OCENY JAKOŚCI POWIETRZA Pomiary pasywne SO 2, NO 2, C 6 H 6 (WIOŚ Szczecin) Binary, programm, text, database... Directories Special files Links, devices... BAZA DANYCH EMISJI (WIOŚ Szczecin) Emisja punktowa Emisja liniowa Emisja powierzchniowa Modelowanie (model Calmet Calpuff) System informacji przestrzennej (GIS) DANE METEO (dane pozyskiwane z modelu UMPL z ICM w Warszawie) 22 Wstępna ocena jakości powietrza (WIOŚ Szczecin) Coroczna ocena jakości powietrza (WIOŚ Szczecin)

23 Files Schemat procesu obliczeniowego Inwentaryzacja danych wejściowych UID, GID owner, ownergroup, other groups Obliczenia modelowe CALMET meteorologiczny model diagnostyczny 3 D CALPUFF - niestacjonarny model transportu, dyspersji Acees i to depozycji files zanieczyszczeń Narzędzia dodatkowe postprocesory r (read) w (write) x (execute) Wizualizacja wyników (program ArcView/ArcGis) Relative and absolute paths

Processes PIĘCIOLETNIA OCENA JAKOŚCI POWIETRZA ZA LATA 2002-2006 Two points POD : KĄTEM SO 2, NO 2, NO x, PM10, Pb, CO, C 6 H 6 a program I O 3 DLA STREF WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO an environnement (context) Data publikacji: czerwiec 2007 r. Zombies 24 Daemons

Backups Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego na potrzeby organizacji systemu oceny jakości powietrza - cel ochrona zdrowia Daily database backups Managing tapes System backup 25

26

Task Planification Klasyfikacja stref województwa zachodniopomorskiego na potrzeby organizacji systemu oceny jakości powietrza - cel ochrona roślin Command crontab Fichier cron sous /var/spool/cron/cro ntab (AIX - HP) crontab e : editing current user crontab with vi crontab l : displaying current user crontab 27

Lokalizacja automatycznych stacji pomiarowych zanieczyszczeń powietrza na potrzeby oceny pod kątem zanieczyszczeń: SO 2, NO 2, NO x, CO, C 6 H 6, ujętych w wojewódzkim programie monitoringu na lata 2007-2009 28 Pomiary automatyczne ZE Dolna Odra (uruchomione w 2007 r.)

29 Exercise n 1 Wynik oceny pięcioletniej dla stref województwa zachodniopomorskiego brakujące stanowiska dla pyłu PM10 dla celu ochrona zdrowia powiat policki Login with training account Nazwa strefy powiat myśliborski powiat stargardzki powiat kołobrzeski account and environment identification, File manipulation Use of some commands kod strefy PL.32.p.43.10 PL.32.p.43.11 PL.32.p.43.14 PL.32.p.44.08 Identification of users connected to the system Razem Liczba brakujących pyłomierzy Źródła rozproszone 1 1 1 1 5 duże instalacje - 1 - -

Lokalizacja stacji pomiarowych zanieczyszczeń powietrza pod potrzeby oceny dla zanieczyszczeń PM10 i Pb stanowiska istniejące i brakujące według oceny pięcioletniej (2002-2006) Pył PM10 ZE Dolna Odra (uruchomione w 2007 r.) 30

31 Exercise n 1 Wynik oceny pięcioletniej dla stref województwa zachodniopomorskiego brakujące stanowiska dla pyłu PM10 dla celu ochrona zdrowia Login with training account Nazwa strefy account and environment identification, File manipulation strefa zachodniopomorska Use of some commands Identification of users connected to the system kod strefy PL.32.w.ba.00 liczba analizatorów brakujących 1 (stanowisko podmiejskie)

Lokalizacja stacji pomiarowych zanieczyszczeń powietrza pod potrzeby oceny dla ozonu stanowiska istniejące i brakujące według oceny pięcioletniej (2002-2006) 32

Processes Ocena wstępna jakości powietrza pod kątem Two points : zawartości As, Cd, Ni i B(a)P w pyle PM10 oraz dostosowanie a program wojewódzkiego systemu oceny jakości powietrza an environnement do wymagań IV dyrektywy wykonawczej (context) Zombies Data publikacji: sierpień 2006 r. 33 Daemons

OCENA WSTĘPNA WYNIK KLASYFIKACJI STREF Stop of the server 34 Najwyższe stężenia zanieczyszczenia w aglomeracji /innej strefie Powyżej górnego progu oszacowania Pomiędzy górnym i dolnym progiem oszacowania Poniżej dolnego progu oszacowania Klasa aglomeracji /innej strefy klasa 3 klasa 2 klasa 1 * - spełniające określone wymogi jakości danych Wymagania dotyczące metod ocen rocznych pomiary (obowiązkowe) wysokiej jakości modelowanie matematyczne obiektywne szacowanie pomiary (program mniej intensywny) modelowanie matematyczne obiektywne szacowanie modelowanie matematyczne obiektywne szacowanie

LOKALIZACJA RunLevel STACJI POMIAROWYCH / InittabZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA POD POTRZEBY OCENY DLA ZANIECZYSZCZEŃ: PM10, As, Cd, Ni, Pb i B(a)P ROK 2007 Województwo zachodniopomorskie Identifies the mode of functionning Current level : /etc/.init.state Command init «RunLevel» File /etc/inittab 35

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 36 Aneta Trybuchowicz Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie anetat@wios.szczecin.pl