Strona 1 z 29
Strona 2 z 29
W etapie praktycznym egzaminu zawodowego zdający rozwiązywali zadanie egzaminacyjne, polegające na opracowaniu projektu realizacji określonych działań ratowniczych związanych z udzieleniem pomocy osobom poszkodowanym w określonym zdarzeniu i wykonaniu zabiegu kaniulacji żyły obwodowej na fantomie dorosłego człowieka, wraz z podłączeniem płynów infuzyjnych. Zdający do rozwiązania zadania mogli wykorzystać dostępną dokumentację w postaci: 1. wykazu produktów leczniczych znajdujących się w ambulansie 2. Karty wyjazdowej pogotowia ratunkowego W pracy egzaminacyjnej oceniano następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej. II. Założenia. III. Ocenę sytuacji uwzględniającą: ocenę miejsca zdarzenia, diagnozę ratowniczą i priorytety pomocy medycznej. IV. Plan działań ratowniczych związany z udzielaniem pomocy medycznej poszkodowanym i przygotowaniem ich do transportu na podstawie diagnozy ratowniczej. V. Wykazy: sprzętu medycznego i ratowniczego, niezbędnego do przeprowadzenia działań ratowniczych z uwzględnieniem stanu poszkodowanych, środków farmakologicznych z uwzględnieniem dawki i drogi podania, niezbędnych do przeprowadzenia działań ratowniczych. VI. Wypełnioną dla 25 letniego poszkodowanego Kartę wyjazdową pogotowia ratunkowego. VII. Wykonanie zabiegu kaniulacji żyły obwodowej i rozpoczęcie infuzji. VIII. Praca egzaminacyjna jako całość. Ad. I Tytuł pracy egzaminacyjnej Tytuł powinien być zwięzły i jednocześnie odzwierciedlać zawartość pracy egzaminacyjnej. W tym przypadku tytułując pracę należało odnieść się do liczby poszkodowanych, rodzaju wypadku, rodzaju działań ratowniczych oraz informacji o rodzaju zabiegu, jaki należało wykonać na fantomie dorosłego człowieka. Przykład 1 Przedstawiony przykład zawiera poprawnie i zwięźle sformułowany tytuł zadania praktycznego. Zawarte są w nim wszystkie istotne informacje. Zastrzeżenia budzi Strona 3 z 29
poprawność stylistyczna oraz ortograficzna uchybienia te nie miały jednak wpływu na ocenę projektu. Przykład 2 Powyższy tytuł również sformułowany jest poprawnie. Zbędne wydają się słowa na fantomie dorosłego człowieka na stanowisku egzaminacyjnym. Przykład 3 W powyższym tytule brakuje informacji o rodzaju wykonanego na fantomie zabiegu ratowniczego. Najczęściej występujące w pracach nieprawidłowości to: brak informacji o liczbie poszkodowanych oraz określenia rodzaju wypadku, jaki się wydarzył, podawanie szczegółowych danych, które należało uwzględnić w założeniach np.: opis stanu zdrowia poszkodowanych, parametry życiowe poszkodowanych, opis rodzaju zabiegów, które należało wykonać u poszkodowanych w trakcie prowadzenia czynności ratowniczych np.: intubacja, zaopatrzenie kikuta amputowanej kończyny, zaopatrzenie ran i otarć, zaopatrzenie złamania itp. informacje te z kolei powinny się znaleźć w punkcie 4 Plan działań ratowniczych, Sporadycznie w pracach egzaminacyjnych brakowało sformułowania Projekt realizacji działań ratowniczych. Ad. II Założenia. W założeniach należało wypisać istotne dla opracowania projektu informacje, które trzeba było wyselekcjonować z treści zadania i załączników. Do najważniejszych należą: rodzaj i miejsce zdarzenia, płeć i wiek poszkodowanych, skład zespołu ratownictwa medycznego, opis stanu zdrowia poszkodowanego 25 letniego, opis stanu zdrowia poszkodowanego 27 letniego. Strona 4 z 29
Większość zdających poprawnie wypisała komplet danych. Prawie wszyscy przedstawiali założenia w postaci punktów. Tylko niektórzy zastosowali formę opisu sytuacji. Przykład 1 Strona 5 z 29
Przytoczony fragment pracy egzaminacyjnej zawiera prawie wszystkie, poprawnie sformułowane elementy. W przypadku drugiego (27 letniego poszkodowanego) zdający sformułował diagnozę, zamiast przedstawić opis stanu zdrowia tj. kończyna dolna lewa obrzęknięta, z patologiczną ruchomością w okolicy stawu skokowego te informacje zawarte są w treści zadania. Poniżej przedstawiony jest fragment pracy egzaminacyjnej zawierający poprawnie sformułowane założenia: Przykład 2 Strona 6 z 29
Przykład 3 Strona 7 z 29
W powyższym przykładzie zawarte są wszystkie informacje wynikające z treści zadania. Zbędna jest natomiast segregacja poszkodowanych. To zdający powinien uwzględnić w punkcie 3 Ocena sytuacji. Strona 8 z 29
Przykład 4 Powyższy fragment projektu zawiera wszystkie niezbędne, wynikające z treści zadania założenia. Pożądane i bardzo pozytywne (dla sprawdzającego pracę egzaminatora) jest to, że są one ujęte w bardzo czytelny, zwięzły i konkretny sposób w formie puntorów. Wprawdzie sposób ujęcia założeń przez zdających nie miał wpływu na ocenę, ale na pewno miał wpływ na dalszą pracę. Liczyła się zawartość merytoryczna. Uporządkowane, czytelne założenia ułatwiały pracę nad dalszymi elementami projektu. Najczęściej występujące nieprawidłowości to: brak szczegółowo rozpisanej GCS, mimo iż zawarta ona była w treści zadania, brak informacji o rodzaju zdarzenia, liczbie poszkodowanych i składzie zespołu ratownictwa. Większość zdających szczegółowo opisywała stan zdrowia poszkodowanych, sporadycznie brakowało pojedynczych elementów np. wyglądu skóry, źrenic. Rzadko zdający opisywali tylko jednego poszkodowanego, bądź informacje o ich stanie zdrowia uwzględniali dopiero w punkcie 3 opis sytuacji. Strona 9 z 29
Ad. III Ocena sytuacji wraz z diagnozą ratowniczą i priorytetami pomocy medycznej Zdający w większości przypadków nie mieli problemów z oceną miejsca zdarzenia. Informacje te zawierały zarówno elementy bezpieczeństwa własnego, bezpieczeństwa poszkodowanych, wezwania dodatkowych służb ratowniczych. Poniżej podano przykłady poprawnie sformułowanych ocen sytuacji na miejscu zdarzenia. Przykład 1 Przykład 2 Strona 10 z 29
Przykład 3 Powyższy fragment projektu zawiera poprawnie dokonaną ocenę sytuacji, uwzględniającą dodatkowo mechanizm urazu oraz konieczność wezwania innych służb w tym przypadku Policji (co nie było konieczne w rozwiązaniu zadania). W wielu przypadkach zdający nie potrafili ograniczyć się do poprawnie sformułowanej diagnozy ratowniczej. Sporo osób w tym miejscu przedstawiało opis stanu zdrowia poszkodowanych wynikający z treści zadania, co już zostało ujęte w pkt. 2 projektu. Natomiast ten element projektu wymagał jedynie krótko ujętej diagnozy na podstawie opisu zawartego w założeniach. Zdający czytając opisy stanu poszkodowanych powinien postawić diagnozę. Przykład 4 Strona 11 z 29
W powyższym fragmencie pracy diagnoza dla obydwu poszkodowanych sformułowana została poprawnie i zawiera kompletne informacje. Przykład 5 Powyższy fragment pracy egzaminacyjnej zawiera poprawnie ujętą diagnozę dla 25- letniego poszkodowanego, natomiast diagnoza dla 27-letniego poszkodowanego powinna być sformułowana w następujący sposób: złamanie kończyny dolnej lewej (bądź podejrzenie złamania kończyny dolnej lewej) oraz szok pourazowy. Wielu zdających miało zdecydowanie większy problem z ustaleniem diagnozy właśnie dla tego poszkodowanego, mimo iż objawy wynikające z treści zadania jasno wskazywały na podejrzenie złamania. W obydwu przypadkach poszkodowani zostali oznaczeni właściwym kolorem segregacji. Przytoczony poniżej fragment pracy egzaminacyjnej zawiera również poprawnie sformułowaną diagnozę dla 25-letniego poszkodowanego, poprawnie ujęte kolory segregacji. Diagnoza dla 27-letniego mężczyzny jest sformułowana błędnie i jest niekompletna brak informacji o szoku pourazowym. Przykład 6 Strona 12 z 29
Najczęściej występujące w pracach egzaminacyjnych nieprawidłowości: zbyt ogólne ujęcie informacji dotyczących bezpieczeństwa własnego i poszkodowanych oraz miejsca zdarzenia, brak stwierdzenia dotyczącego konieczności wezwanie drugiego ambulansu, brak informacji o konieczności wezwania dodatkowych służb medycznych, niepotrzebny opis stanu zdrowia poszkodowanych; zbędny, na tym etapie realizacji projektu, opis planowanych działań ratowniczych. Ad. IV Plan działań ratowniczych związanych z udzieleniem pomocy medycznej poszkodowanym i przygotowaniem ich do transportu na podstawie oceny stanu poszkodowanych i diagnozy ratowniczej Zgodnie z analizą sytuacji na miejscu zdarzenia, zdający planując działania medyczne i ratownicze powinien odnieść się do każdego z poszkodowanych osobno. Czynności podejmowane wobec dwóch poszkodowanych nie mogą być wspólne. Ujęte w tym elemencie projektu działania są doskonałym sprawdzeniem umiejętności ratowniczych. Niestety w wielu przypadkach okazało się, że był to dla zdających najtrudniejszy element projektu. Przedstawiony fragment pracy zawiera poprawnie sformułowane działania. W tym przypadku ważne też jest to, że ratownik medyczny pewne czynności (np. intubacja, podawanie leków dopamina, dolargan) wykonuje po konsultacji z lekarzem koordynującym. Przykład 1 Strona 13 z 29
Strona 14 z 29
Przytoczony poniżej fragment pracy rozpoczyna się od informacji dotyczącej bezpieczeństwa miejsca zdarzenia oraz uzyskania zgody od kierującego akcją na Strona 15 z 29
wejście na teren zdarzenia. Dodatkowo zdający ujął informację o wezwaniu dodatkowego ambulansu co nie było konieczne, jeśli zawarł to w trzecim elemencie projektu ale też nie było błędem. Podawane leki dolargan, należało oznaczyć sformułowaniem po konsultacji z lekarzem. Zaplanowane działania ujęte są osobno dla każdego poszkodowanego, co jest właściwe. Przykład 2 Strona 16 z 29
Strona 17 z 29
Przykład 3 W powyższym fragmencie zdający chciał ująć planowane działania w postaci algorytmu. Sama idea jest ciekawa, ale realizacjia nieco gorsza. Zdający zaplanował właściwe działania. Przykład 4 Strona 18 z 29
Ten sam zdający opisując drugiego poszkodowanego szczegółowo opisał działania, jakie należało podjąć, ale zapominał na wstępie o BTLS. Najczęściej występujące w pracach nieprawidłowości: określanie działań wspólnych dla obydwu poszkodowanych, nieuwzględnienie w działaniach wymagających uzyskania zgody kierującego akcją informacji o konieczności uzyskania takiej zgody, niedostosowanie działań do postawionej diagnozy np. z diagnozy wynikało, że poszkodowani mogą mieć uraz kręgosłupa szyjnego, a w planie brakowało czynności związanych z jego stabilizacją, planowanie działań niezgodnych z aktualnymi standardami np.: zastosowanie opaski uciskowej lub mankiet od ciśnieniomierza do zaopatrzenia kikuta amputowanej kończyny, planowanie zabezpieczenia amputowanej części kończyny przez włożenie jej bezpośrednio do wody lub lodu, przygotowując poszkodowanego do transportu najczęściej stosowali pozycję przeciwwstrząsową i nie unosili kikuta amputowanej kończyny, pomijanie w przypadku 27 letniego poszkodowanego BTLS lub stabilizacji kręgosłupa szyjnego, zbyt ogólny hasłowy sposób przedstawienia działań ratowniczych np. pomijanie informacji o rodzaju zakładanego opatrunku czy też stężeniu tlenu, jakim należy natleniać poszkodowanego. Ad. V Wykazy: sprzętu medycznego i ratowniczego, niezbędnego do przeprowadzenia działań ratowniczych z uwzględnieniem stanu poszkodowanych, środków farmakologicznych z uwzględnieniem dawki i drogi podania, niezbędnych do przeprowadzenia działań ratowniczych. Wykaz sprzętu medycznego i środków farmakologicznych powinien być adekwatny do zaplanowanych działań. W większości przypadków zdający nie mieli problemów z określeniem rodzaju sprzętu, jaki należy zastosować do podanej sytuacji zadaniowej. Wiele prac jednak zawierało wykaz świadczeń, co w tym miejscu było zupełnie niepotrzebne. Można sądzić, że zdający nie do końca czytali ze zrozumieniem polecenia zawarte w treści zadania. Część wykazów sprzętu była napisana chaotycznie bez podziału na konkretne grupy (zgodne z celem zastosowania np. sprzęt do tlenoterapii -...; sprzęt do założenia wkłucia dożylnego-..., sprzęt do intubacji -...). W efekcie tego wykazy były niekompletne. Zdarzały się osoby, które w wykazie sprzętu błędnie ujmowały np. ambulans, wóz policyjny, wóz strażacki. Poniższe fragmenty zawierają poprawne, uporządkowane i tym samym bardzo czytelne wykazy. Przykład 1 Strona 19 z 29
Przykład 2 Strona 20 z 29
Wielu zdających opisywało rodzaj sprzętu z podziałem na poszkodowanych jak we fragmencie zamieszonym poniżej. Nie jest to błędem, ale powoduje, że praca staje się mniej przejrzysta. Przykład 3 Strona 21 z 29
Strona 22 z 29
O ile zdający nie mieli większych trudności z określeniem rodzaju sprzętu, o tyle wiele trudności przysporzył im wykaz środków farmakologicznych. Zdający często nie potrafili określić dawki leku i drogi jego podania. Wykaz ten powinien zawierać następujące środki farmakologiczne: leki przeciwbólowe np. morfina, leki podnoszące ciśnienie np. dopomina, płyny infuzyjne np. 0,9% NaCl, PWE. Przykład 4 Powyżej przytoczony fragment pracy zawiera poprawne nazwy ale niewłaściwe dawki leków (np.: dolargan - zbyt duża dawka leku). Ponadto jest zbyt wiele leków działających przeciwbólowo. Należało wymienić poprawnie tylko jeden. Zdający miał tu świadomość, że stosuje leki, których nie może podawać samodzielnie, dlatego opisał je na zlecenie lekarza. Poniżej zdający dokonał podziału środków farmakologicznych dla dwóch poszkodowanych. Nie jest to błędem, tym bardziej że zastosowane leki są zgodne ze standardem. Przykład 5 Strona 23 z 29
W poniższym fragmencie pracy zdający poprawnie dobrał środki farmakologiczne. Nie zaznaczył jednak, że dopamina musi być podana na zlecenie lekarza. Niewymagane też było podawanie w tym obszarze żelu do intubacji i tlenu. Zdający uwzględnił środki farmakologiczne dla obydwu poszkodowanych, ale nie rozdzielił ich. Przykład 6 Najczęściej występujące nieprawidłowości: chaotyczność wykazu sprzętu medycznego i ratowniczego, niekompletność wykazu sprzętu; pomijanie np.:: rękawiczek, strzykawek do uszczelnienia mankietu, stetoskopu, kardiomonitora, aparaty do przetoczeń, respiratora, zestawu do zabezpieczenia części amputowanej, niekompletność wykazów farmakologicznych, podawanie błędnych dawek leków, brak informacji przy lekach przeciwbólowych (dolargan, fentanyl) o konieczności konsultacji z lekarzem przed podaniem leku. Strona 24 z 29
Ad. VI Karta wyjazdowa pogotowia ratunkowego Sporą trudnością dla zdających okazało się wypełnienie Karty wyjazdowej pogotowia ratunkowego. Niewielu zdających wypełniło ją poprawnie. Przykład 1 Przytoczony powyżej fragment Karty wyjazdowej jest bardzo czytelny i estetyczny. Zdający poprawnie opisał badanie fizykalne i leki. Strona 25 z 29
Przykład 2 Strona 26 z 29
Karta wyjazdowa (Przykład 2) zawiera wszystkie niezbędne informacje dotyczące poszkodowanego. Jedynie dawka dolarganu jest za duża. Zdający nie zapomniał opatrzyć leków adnotacją za zgodą lekarza. W badaniu fizykalnym można było jeszcze zaznaczyć krwotok z kikuta amputowanej kończyny. Przykład 3 W powyższym fragmencie Karty wyjazdowej (Przykład 3 i 2) poprawnie opisane są wyniki badania fizykalnego i diagnoza ratownicza. W opisie wykonanych czynności brak informacji o zabezpieczeniu innych ran. Na sylwetce błędnie oznaczono poziom amputacji. Powinno być na poziomie ramienia, a nie zgięcia łokciowego. Nie wymagane było podawanie w tabeli przepływu tlenu dla poszkodowanego, ale zdający nie stracił punktów za ten element Karty wyjazdowej. Strona 27 z 29
Najczęściej występujące nieprawidłowości: brak poprawnie sformułowanej diagnozy ratowniczej, niekompletne informacje o występujących u poszkodowanych objawach, które jasno wynikały z opisu zadania; pomijanie informacji o świadczeniach wykonanych przy poszkodowanym np. wykonano intubację, wentylację, zabezpieczono rany, zabezpieczono amputowaną część kończyny itp. brak lub błędne dawki leków, brak zaznaczenia na sylwetce rodzaju urazów, jakich doznał poszkodowany. Ad. VII Wykonanie zabiegu kaniulacji żyły obwodowej i rozpoczęcie infuzji Na zadanie egzaminacyjne oprócz projektu realizacji działań ratowniczych składało się też wykonanie określonego zabiegu na stanowisku egzaminacyjnym. Wszyscy zdający przystąpili do wykonania zabiegu. Obszar ten był oceniany na podstawie dołączonej do projektu Karty wykonania zabiegu. Analizując szczegółowo karty wykonania można stwierdzić, że zdający najczęściej nie wykonywali następujących czynności: zwolnienie opaski uciskającej przed wyciągnięciem mandrynu, wyciągnięcie mandrynu jednocześnie uciskając żyłę przy końcówce kaniuli, odczekanie kilkudziesięciu sekund, aż miejsce odkażenia wyschnie, palpacyjna ocena miejsca wkłucia. W sporadycznych przypadkach zdarzało się, że zdający nie przygotowali do wykonania zadania niezbędnego sprzętu np. płynu do infuzji, jałowego materiału do mocowania kaniuli, strzykawki wypełnionej 0,9% NaCl. Ad. VIII Praca egzaminacyjna jako całość Projekt realizacji prac jest obszernym i złożonym opracowaniem. Powinny go zatem cechować: przejrzystość, logiczne uporządkowanie, poprawność merytoryczna, poprawność terminologiczna. Prace egzaminacyjne miały różną strukturę. Najczęściej zdający utrzymywali formę opisu zgodną z poleceniami wynikającymi z treści zadania. Zdarzały się jednak przypadki, że zdający przedstawili projekt w formie opowiadania, nie porządkując informacji. W tych pracach najczęściej brakowało istotnych informacji. W pojedynczych przypadkach zdarzyło się, że zdający pisał projekt bez logicznego uporządkowania, najpierw ustalając diagnozę, potem założenia, wykazy i dopiero planowane działania. W wielu przypadkach prace były bardzo mało czytelne i zawierały sporo błędów ortograficznych i stylistycznych, były mało estetyczne i zawierały dużo skreśleń. Sporadycznie zdający używali w pracach potocznego słownictwa, odbiegającego od właściwej terminologii medycznej. Zdarzały się też prace bardzo obszerne zawierające 18 26 stron projektu! I co najważniejsze w dużej mierze nie na temat. Zdający niepotrzebnie opisywali np.: sposób przygotowania ambulansu do wyjazdu, sposób przyjmowania i odbierania od dyspozytora zgłoszenia, przygotowanie ratownika do wyjazdu (specjalna dieta, odpoczynek, opróżnienie pęcherza moczowego, profilaktyka WZW i HIV), sposób ustawienia ambulansu na miejscu zdarzenia, Strona 28 z 29
raport o stanie pacjenta z SOR, opis czynności związanych z uporządkowaniem ambulansu po powrocie do stacji pogotowia wraz z wypełnioną dokumentacją. Wielu zdających zakreślało pewne partie projektu oznaczając je jako brudnopis, często w tym miejscu zawarte były informacje, których brakowało w czystopisie. Zapisy w brudnopisie nie są oceniane przez egzaminatora. W projektach pojawiły się też śmieszne, nieużywane nawet potocznie sformułowania: kiput, wykonanie amputacji u poszkodowanego, worek AMBU z workiem samorozprężalnym, oklejacz, rozpirator, welfrom, co wynikało między innymi z braku znajomości właściwej terminologii. Należy podkreślić, że każdy zdający powinien znać i stosować na egzaminie słownictwo właściwe dla tego zawodu. Strona 29 z 29