1 Propozycja planu wynikowego Chemia Nowej Ery - klasa 2 gimnazjum Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji Dział III. Woda i roztwory wodne Treści nauczania 7. Poznajemy związek chemiczny wodoru i tlenu wodę 7.1. Woda właściwości i rola w przyrodzie 42. Woda i jej rola w przyrodzie występowanie wody w przyrodzie stany skupienia wody rodzaje wód w przyrodzie obieg wody w przyrodzie znaczenie wody dla organizmów 43. Zanieczyszczenia wód naturalnych zagrożeniem dla organizmów czynniki wpływające na zanieczyszczenia wód zagrożenia dla organizmów wynikające z zanieczyszczeń wód podstawowe (P) wymienia rodzaje wód występujących w przyrodzie wyjaśnia, jaką wodę nazywa się destylowaną (B) omawia obieg wody w przyrodzie (B) nazywa stany skupienia wody (B) określa przemiany stanów skupienia wody wymienia właściwości wody określa znaczenie wody dla organizmów wymienia źródła zanieczyszczeń wód podaje zagrożenia wynikające z zanieczyszczenia wód opisuje zmiany właściwości wody pod wpływem zanieczyszczeń (B) Wymagania edukacyjne ponadpodstawowe (PP) Uwagi
2 7.2. Woda jako rozpuszczalnik 44. Sposoby usuwania zanieczyszczeń 8. Poznajemy różne rodzaje roztworów oczyszczanie ścieków uzdatnianie wody samooczyszczanie wód 45. Budowa cząsteczki wody wzory: sumaryczny elektronowy strukturalny typy wiązań w cząsteczce wody polarna budowa cząsteczki wody konsekwencje polarnej budowy cząsteczki wody 46. Woda jako rozpuszczalnik pojęcia: rozpuszczalnik substancja rozpuszczona rozpuszczanie substancje łatwo i trudno rozpuszczalne w wodzie wymienia i opisuje etapy oczyszczania ścieków (B) potrafi usunąć z wody niektóre zanieczyszczenia wyjaśnia cel uzdatniania wody (B) zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny wody definiuje dipol i cząsteczkę polarną wymienia wiązania występujące w cząsteczce wody oraz między cząsteczkami wody wyjaśnia pojęcie asocjacji (B) wymienia konsekwencje polarnej budowy cząsteczki wody (B) definiuje rozpuszczalnik, substancję rozpuszczoną i emulsję dzieli substancje na łatwo i trudno rozpuszczalne w wodzie (B) wyjaśnia, na czym polega proces rozpuszczania (B) wie, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem (B) dokładnie omawia uzdatnianie wody wyjaśnia, na czym według niego może polegać samooczyszczanie wody (B) wyjaśnia polarną budowę cząsteczki wody opisuje omawiane wiązania (B) wyjaśnia konsekwencje polarnej budowy cząsteczki wody podaje kryteria podziału substancji na łatwo, trudno i praktycznie nierozpuszczalne w wodzie (B) przedstawia mechanizm rozpuszczania w wodzie HCl, NaCl (D)
3 8.1. Szybkość rozpuszczania się substancji 8.2. Rozpuszczalność substancji w wodzie 8.2. Rozpuszczalność substancji w wodzie 47. Co to jest roztwór? pojęcie roztworu przykłady roztworów o różnym stanie skupienia rozpuszczalnika i substancji rozpuszczanej 48. Od czego zależy szybkość rozpuszczania się substancji? 49. Co to jest i od czego zależy rozpuszczalność substancji? 50. Analiza wykresów rozpuszczalności różnych substancji w wodzie 51. 52. Rodzaje roztworów. Krystalizacja czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie: rozdrobnienie substancji rozpuszczanej temperatura rozpuszczalnika mieszanie rozpuszczalność substancji czynniki wpływające na rozpuszczalność substancji w wodzie wykresy rozpuszczalności zależność między ilością substancji rozpuszczonej a temperaturą krystalizacja roztwór nasycony, nienasycony, stężony, definiuje roztwór podaje przykłady roztworów wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie definiuje rozpuszczalność wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność substancji (B) wie, co to jest wykres rozpuszczalności odczytuje z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w określonej temperaturze porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze dokonuje prostych obliczeń omawia proces krystalizacji (B) analizuje przykłady roztworów pod względem różnego stanu skupienia rozpuszczalnika i substancji rozpuszczonej (D) przeprowadza doświadczenie dowodzące wpływu różnych czynników na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie wyjaśnia, jak te czynniki wpływają na szybkość rozpuszczania się substancji w wodzie (B) bada rozpuszczalność substancji w 100 g wody w temperaturze pokojowej swobodnie korzysta z wykresu rozpuszczalności dokonuje obliczeń związanych z rozpuszczalnością podaje rozmiary cząstek substancji rozpuszczonej dla omówienie efektu Tyndalla do
4 8.3. Rodzaje roztworów 9. Obliczamy stężenia procentowe roztworów 53. Stężenie procentowe roztworu 54. 55. Obliczanie stężenia procentowego roztworu rozcieńczony roztwór właściwy, koloid, zawiesina stężenie procentowe roztworu wzór na stężenie procentowe roztworu zadania na obliczanie stężenia procentowego roztworu definiuje roztwory nasycony, nienasycony, stężony, rozcieńczony definiuje roztwór właściwy, koloid, zawiesinę charakteryzuje roztwór właściwy, koloid, zawiesinę (wymienia ich podstawowe cechy), podaje przykłady roztworu właściwego, koloidu, zawiesiny podaje sposoby przemiany roztworu nasyconego w nienasycony i nienasyconego w nasycony definiuje stężenie procentowe roztworu podaje wzór na stężenie procentowe i gęstość roztworu, wyjaśnia ich składowe elementy (B) wykonuje proste obliczenia z wykorzystaniem wzorów rozwiązuje proste zadania na stężenie procentowe roztworu roztworu właściwego, koloidu i zawiesiny charakteryzuje i porównuje roztwór właściwy, koloid i zawiesinę omawia efekt Tyndalla (B) (jeśli był omawiany na lecji) dokonuje obliczeń z przekształceniem wzoru (trudniejsze zadania) rozwiązuje zadania na stężenie procentowe roztworu o większym stopniu trudności rozwiązuje zadania na mieszanie roztworów (D) rozwiązuje zadania z wykorzystaniem gęstości (D) decyzji nauczyciela
5 Podsumowanie działu 56. Sporządzanie roztworów o określonym stężeniu procentowym 57. Stężenie procentowe roztworu a rozpuszczalność 58. 59. Podsumowanie wiadomości. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu Dział IV. Kwasy i wodorotlenki 1. Poznajemy elektrolity i nieelektrolity zasady postępowania przy sporządzaniu roztworów o określonym stężeniu procentowym zależność między stężeniem procentowym roztworu a rozpuszczalnością substancji 60. Elektrolity i nieelektrolity elektrolity nieelektrolity wskaźniki odczynu roztworu wymienia zasady postępowania przy sporządzaniu roztworów o określonym stężeniu procentowym przygotowuje roztwór o określonym stężeniu procentowym (prosty przykład) porównuje definicje rozpuszczalności i stężenia procentowego wykonuje proste obliczenia definiuje elektrolity i nieelektrolity wymienia rodzaje odczynów roztworów wie, do czego służą wskaźniki i zna sposób ich działania (B) przygotowuje roztwór o określonym stężeniu procentowym (wyższy stopień trudności) rozwiązuje zadania z wykorzystaniem pojęcia rozpuszczalności i stężenia procentowego oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze na podstawie stężenia procentowego roztworu nasyconego tej substancji w podanej temperaturze i odwrotnie (D) swobodnie korzysta z wykresu rozpuszczalności do rozwiązywania zadań bada zjawisko przewodnictwa prądu przez roztwór podanej substancji określa rodzaj substancji za pomocą wskaźnika
6 2. Poznajemy kwasy 2.1. Kwas chlorowodorowy 2.2. Kwas siarkowodorowy 2.3. Kwas siarkowy(vi) 2.4. Kwas siarkowy(iv) 61. Kwas solny (chlorowodorowy) i siarkowodorowy 62. Kwasy siarkowy(iv) i kwas siarkowy(vi) kwas chlorowodorowy i siarkowodorowy: wzory sumaryczny i strukturalny modele cząsteczek otrzymywanie właściwości i zastosowania reszta kwasowa kwas siarkowy(iv) kwas siarkowy(vi) bezwodniki kwasu siarkowego(iv) i kwasu siarkowego(vi) tlenki kwasowe zna trzy wskaźniki i ich zmiany barwy w roztworach o różnych odczynach zapisuje wzory poznanych kwasów zna budowę poznanych kwasów (B) definiuje resztę kwasową wie, jak otrzymać omawiane kwasy (B) otrzymywania poznanych kwasów wymienia najważniejsze poznanych kwasów zna podział kwasów na beztlenowe i tlenowe zapisuje wzory omawianych kwasów wyznacza wartościowość reszty kwasowej i pierwiastków chemicznych występujących w kwasie opisuje sposoby otrzymywania H 2 SO 3 i H 2 SO 4 (B) otrzymywania H 2 SO 3 i H 2 SO 4 zna pojęcie tlenku wskazuje podobieństwo budowy cząsteczek poznanych kwasów wie, jak otrzymać chlorowodór i siarkowodór (B) otrzymywania chlorowodoru i siarkowodoru wymienia właściwości i zastosowania poznanych kwasów wykonuje i opisuje doświadczenia otrzymywania i badania właściwości HCl i H 2 S schemat, obserwacje i wnioski (D) wyjaśnia, dlaczego tak ważne jest przestrzeganie zasad bhp podczas pracy z kwasami (B) wykazuje doświadczalnie żrące właściwości H 2 SO 4 podaje właściwości i zastosowania kwasów uzasadnia wybrane zastosowania kwasów ich odpowiednimi właściwościami (D) wyjaśnia, dlaczego roztworu H 2 SO 3 nie można zatężyć przez odparowanie wody (D) opisuje doświadczenia wykonane na lekcji schemat,
7 2.5. Kwas azotowy(v) 2.6. Kwas węglowy 2.7. Kwas fosforowy(v) 63. Kwas azotowy(v) kwas azotowy(v): wzory sumaryczny i strukturalny model cząsteczki otrzymywanie właściwości i zastosowania reakcja ksantoproteinowa 64. Kwasy fosforowy (V) i kwas węglowy kwas fosforowy(v) i kwas węglowy: wzory sumaryczny i strukturalny modele cząsteczek otrzymywanie właściwości i zastosowania kwasowego i bezwodnika kwasowego wymienia najważniejsze poznanych kwasów stosuje zasady bhp podczas pracy z kwasami zapisuje wzory kwasu azotowego(v) określa wartościowość reszty kwasowej i pierwiastków chemicznych wie, jak otrzymać kwas azotowy(v) (B) wymienia najważniejsze HNO 3 zapisuje wzory omawianych kwasów określa wartościowość reszty kwasowej i pierwiastków wchodzących w skład kwasów zna sposoby otrzymywania kwasów (B) zapisuje równanie reakcji otrzymywania H 2 CO 3 zna najważniejsze H 3 PO 4 podaje właściwości H 2 CO 3 obserwacje i wnioski wykonuje samodzielnie doświadczenia przeprowadzone na lekcji opisuje metodę przemysłową otrzymywania HNO 3 (D) otrzymywania HNO 3 podaje właściwości i zastosowania HNO 3 omawia działanie HNO 3 na białko i miedź (D) opisuje doświadczenia wykonane na lekcji schemat, obserwacje i wnioski wykonuje samodzielnie doświadczenia przeprowadzone na lekcji podaje właściwości i zastosowania kwasów otrzymywania H 3 PO 4 opisuje doświadczenia wykonane na lekcji schemat, obserwacje i wnioski wykonuje samodzielnie doświadczenia przeprowadzone na lekcji
8 2.8. Dysocjacja jonowa kwasów 65. Na czym polega dysocjacja jonowa (elektrolityczna) kwasów? 3. Poznajemy wodorotlenki 3.1. Wodorotlenek 66. Wodorotlenek sodu, sodu wodorotlenek potasu 3.2. Wodorotlenek potasu teoria dysocjacji jonowej dysocjacja jonowa kwasów jony: kation wodoru anion reszty kwasowej odczyn kwasowy wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu: wzory sumaryczny i strukturalny modele cząsteczek otrzymywanie właściwości i zastosowania grupa wodorotlenowa definiuje dysocjację jonową opisuje dysocjację jonową kwasów (B) podaje nazwy jonów powstających podczas dysocjacji jonowej kwasów (B) dysocjacji jonowej kwasów (proste przykłady) podaje nazwy anionów reszt kwasowych poznanych kwasów odczytuje proste równania dysocjacji kwasów definiuje odczyn kwasowy roztworu zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne wodorotlenków wskazuje we wzorach wodorotlenków metal i grupę wodorotlenową podaje dwie metody otrzymywania wodorotlenków (B) otrzymywania wodorotlenków wymienia najważniejsze wodorotlenków wie, kto jest twórcą teorii dysocjacji jonowej zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji kwasów potrafi powiązać odczyn roztworu z obecnością odpowiednich jonów analizuje pochodzenie podobnych właściwości kwasów (D) wyjaśnia pojęcie tlenku zasadowego (B) podaje właściwości i zastosowania wodorotlenków wykonuje doświadczenie na otrzymanie NaOH wykonuje doświadczenia na zbadanie właściwości wodorotlenków (D) opisuje przeprowadzone doświadczenia chemicznych wykonanych doświadczeń
9 3.3. Wodorotlenek wapnia 3.4. Przykłady innych wodorotlenków 3.7. Podsumowanie wiadomości o wodorotlenkach 3.5. Poznajemy zasady 3.6. Dysocjacja jonowa zasad 67. Wodorotlenek wapnia wodorotlenek wapnia: wzory sumaryczny i strukturalny model cząsteczki otrzymywanie właściwości i zastosowania 68. Przykłady innych wodorotlenków 69. Na czym polega dysocjacja jonowa zasad? budowa cząsteczki wodorotlenków wodorotlenki: magnezu, miedzi(ii), żelaza(iii) woda amoniakalna różnica między wodorotlenkiem a zasadą dysocjacja jonowa zasad jony: kationy metalu aniony wodorotlenkowe odczyn zasadowy zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny Ca(OH) 2 opisuje budowę cząsteczki Ca(OH) 2 (B) wymienia metody otrzymywania Ca(OH) 2 (B) zapisuje równanie reakcji otrzymywania Ca(OH) 2 wymienia najważniejsze Ca(OH) 2 wie, jak są zbudowane wodorotlenki (B) definiuje wodorotlenki i zasady korzysta z tabeli rozpuszczalności wodorotlenki zapisuje wzory wodorotlenków omawia sposób otrzymania Mg(OH) 2 podaje właściwości i zastosowania Mg(OH) 2 wie, że niektórych wodorotlenków nie można otrzymać dwiema poznanymi metodami (B) podaje, na czym polega dysocjacja jonowa zasad (B) zapisuje proste równania reakcji dysocjacji podaje nazwy jonów, podaje właściwości Ca(OH) 2 analizuje wybrane zastosowania Ca(OH) 2 ze względu na jego właściwości (D) opisuje doświadczenia wykonane na lekcji schemat, obserwacje i wnioski wykonuje samodzielnie doświadczenia przeprowadzone na lekcji wyjaśnia różnicę między wodorotlenkiem a zasadą sprawnie korzysta z tabeli rozpuszczalności wodorotlenki podaje sposoby otrzymywania Cu(OH) 2 i Fe(OH) 3 (D) opisuje doświadczenia wykonane na lekcji schemat, obserwacje i wnioski proponuje sposób otrzymywania podanego wodorotlenku (D) zapisuje wzór zasady amonowej (B) opisuje otrzymywanie, zasady amonowej zapisuje i odczytuje równania reakcji dysocjacji jonowej zasad analizuje pochodzenie wspólnych właściwości zasad
10 4. Poznajemy ph roztworów 2.9. Podsumowanie wiadomości o kwasach 3.7. Podsumowanie wiadomości o wodorotlenkach Podsumowanie działu 70. Odczyn roztworu, ph odczyn roztworu ph roztworu skala ph jako miara odczynu roztworu 71. 72. Podsumowanie wiadomości. Sprawdzian wiadomości. Omówienie sprawdzianu odczytuje proste równania reakcji dysocjacji określa, które jony odpowiadają za odczyn zasadowy wymienia rodzaje odczynu dostrzega związek odczynu roztworu z występującymi w nim jonami definiuje skalę ph określa, od czego zależy ph roztworu (B) podaje zakres ph dla każdego odczynu zbada ph roztworu wie, jaką reakcję nazywa się reakcją zobojętniania (D) proponuje sposób zmiany odczynu roztworu (D) otrzymuje roztwór obojętny Podsumowanie wiadomości o kwasach można zrobić też wcześniej po omówieniu kwasów. Propozycje norm ocen dla testu dwustopniowego (P + PP) 1 Ocena Poziom wymagań Opis wymagań Normy ocen*/** niedostateczny uczeń nie opanował nawet połowy wymagań podstawowych 0% 49% P** dopuszczający podstawowe (P) (najbardziej elementarnych) uczeń opanował większą część wymagań podstawowych 50% 74% P** dostateczny uczeń opanował wymagania podstawowe 75% 100% P*
11 dobry ponadpodstawowe uczeń opanował wymagania podstawowe i większą część 75% P + (50% 74%) PP** (PP) wymagań ponadpodstawowych bardzo dobry uczeń opanował pełne wymagania podstawowe i ponadpodstawowe 75% P + (75% 100%) PP* 1 Ochenduszko Julian: Pomiar dydaktyczny w mierzeniu jakości pracy szkoły. Materiały edukacyjne Niepublicznej Placówki Doskonalenia Nauczycieli EKO-TUR, Warszawa 2001. www.archiwum.literka.pl *Ocenianie wg norm wymagań oceny reprezentują odpowiednie wymagania. ** Ocenianie mieszane wg norm wymagań i pseudonorm %. Taksonomia celów nauczania: A zapamiętanie wiadomości B zrozumienie wiadomości C stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych