1
SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPU EGZAMIN POLAKÓW Z PŁODNOŚCI Co Polacy wiedzą o swoim ciele? Co wiemy na temat swojej płodności? Płodność tematem tabu Najlepszy wiek na urodzenie dziecka? Jak długo czekamy na ciążę? EDUKACJA Układ rozrodczy kobiety Układ rozrodczy mężczyzny Rytm biologiczny kobiety Cykl menstruacyjny Co się dzieje w macicy? Jak rozpoznać dni płodne? Skąd się biorą dzieci? Plemnik gotowy do zapłodnienia Jak przygotować się do ciąży? Jak przygotowania do ciąży postrzegają kobiety, a jak mężczyźni? 03 04 05 07 08 09 10 11 12 13 14 15 17 20 21 23 25 26 CO ROBIĆ GDY POJAWIA SIĘ PROBLEM Z ZAJŚCIEM W CIĄŻĘ? Najczęstsze przyczyny niepłodności? Zagadnienia związane z niepłodnością są wciąż obce Polakom Doświadczenie i rozmowy związane z niepłodnością Lista najważniejszych badań diagnostycznych 7 specjalistów, pomocnych w leczeniu niepłodności Przyczyny poronień Fakty na temat niepłodności Recepta na niepłodność 27 28 33 34 37 42 46 49 51 2
przygotowaliśmy z myślą o parach planujących zajście w ciążę, jak również tych, starających się o dziecko już od dłuższego czasu, ale mających problemy z jego poczęciem. Głównym celem naszej publikacji jest przełamanie tabu i zachęcenie Polaków do bardziej swobodnej rozmowy na temat płodności z partnerem lub partnerką oraz bliskimi, a w razie konieczności, także z odpowiednim ekspertem. Dzięki materiałom edukacyjnym dowiesz się m.in. co Polacy wiedzą na temat płodności, jak funkcjonuje ciało kobiety i mężczyzny oraz jak walczyć z niepłodnością. Wraz z zespołem naszych ekspertów przybliżyliśmy najważniejsze informacje na temat płodności damskiej i męskiej, pomocne dla par walczących z niepłodnością oraz starających się o dziecko. W raporcie prezentujemy wyniki badań SW Reaserch zrealizowane specjalnie na potrzeby kampanii Płodne Gadki, której byliśmy organizatorem oraz TNS Polska. Mamy nadzieję, że nasz przewodnik pomoże przełamać bariery. 3
Egzamin Polaków z płodności Niepłodność dotyka już 1,5 mln par w Polsce, a mimo to nadal niechętnie podejmujemy temat płodności szczególnie wtedy, gdy pojawia się z nią problem. Wstyd, obawa, a może brak wiedzy? Jedno jest pewne: o płodności Polek i Polaków trzeba rozmawiać. 4
Polacy zapytani o elementarne zagadnienia z zakresu swojej anatomii, w zakresie budowy układu rozrodczego u obu płci, nie zawsze zdają egzamin na piątkę. Średnio 77% nazw narządów rozrodczych kobiety było dobrze przypasowanych do obrazka. Przy pytaniu o narządy męskie trochę mniej, bo 73%. Badani najczęściej źle wskazywali, gdzie znajduje się szyjka macicy oraz pochwa, najlepiej zaś wiedzieli, gdzie jest jajnik i jajowód. Przy obrazku z męskimi narządami, badani mylili często przewód wytryskowy z nasieniowodem, a najlepiej wiedzieli gdzie jest jądro oraz prącie. 5
6
Co wiemy na temat swojej płodności? 77% badanych poprawnie zaznaczyła czym jest owulacja, jednak wśród mężczyzn ta wiedza jest dużo mniejsza. Prawie co czwarty (23%) mężczyzna uważa, że owulacja to proces, który odbywa się wraz z miesiączką. Tylko połowa badanych zaznaczyła, że wie jak obliczyć dni płodne u kobiety (w tym tylko co trzeci mężczyzna), jednak nie wszyscy z tych osób wiedzą, kiedy zaczynają się dni płodne w cyklu 28-dniowym (70% badanych wie, 13% uważa, że dni płodne są na kilka dni przed miesiączką). 7
Płodność tematem tabu Według badania przeprowadzonego na zlecenie marki Dr Bocian, organizatora kampanii Płodne Gadki, co drugi Polak 55% unika rozmów ze swoim partnerem lub partnerką na temat płodności, lub w najlepszym wypadku robi to bardzo sporadycznie. Warto zauważyć, że w przypadku, gdy ten temat jest jednak podejmowany, częściej inicjatorkami tych rozmów są kobiety. 8
Zdaniem połowy Polaków (49 proc.) najlepiej jest zacząć starania o dziecko, gdy ma się 20-25 lat. Prawie dwie piąte Polaków uważa natomiast, że lepiej jest, gdy przyszli rodzice są nieco starsi. 9
10
Edukacja Jak wiadomo, narządy układu rozrodczego warunkują rozmnażanie. Dlatego podczas starania o dziecko, warto dokładniej poznać swoje ciało. Funkcje żeńskiego układu płciowego są bardziej złożone poza wytwarzaniem komórek rozrodczych, stwarza on warunki do rozwoju płodu. Męski układ płciowy produkuje i przenosi plemniki do dróg rodnych kobiety. 11
12
13
14
15
16
17
18
19
Jak rozpoznać dni płodne? Aby móc określić kiedy przypadają dni płodne, najlepiej kierować się czasem trwaniem cyklu miesięcznego. Jeżeli miesiączki są regularne, można określić czas sprzyjający zapłodnieniu na podstawie prostego wyliczenia. Do obliczania dni płodnych w przypadku regularnych miesiączek, można wykorzystać specjalnie w tym celu opracowany kalkulator, a jedyna wytyczna jaka jest niezbędna to pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Jeżeli np. cykl wynosi 28 dni, owulacja następuje w okolicy 14 dnia cyklu, to dni płodne przypadają na 12, 13 i 14 dzień cyklu. Innym sposobem, jest wykonywanie pomiarów temperatury. Podczas owulacji, temperatura ciała kobiety wzrasta. Pomiary powinny być dokonywane codziennie o tej samej porze, najlepiej po przebudzeniu. Wśród tradycyjnych metod określania dni płodnych znajduje się też obserwacja śluzu szyjkowego. W czasie cyklu, tuż przed owulacją, ciało kobiety zaczyna produkować spore ilości delikatnego i jasnego śluzu szyjkowego. Substancja ta ma ułatwić drogę plemników do jajeczka. W celu wyznaczenia dni płodnych można zakupić w aptekach testy LH owulacyjne. Oddając poranny mocz na test, po pojawieniu się dwóch kresek możemy się spodziewać w ciągu 24-36 godzin wystąpienia owulacji. Jest to związane z tzw. pikiem wzrostowym hormonu LH. Ciekawym rozwiązaniem jest również mikroskopowy test owulacyjny wielokrotnego użytku Geratherm ovu control do rozpoznania dni płodnych i niepłodnych. Jest to naukowo sprawdzona metoda testu ślinowego wykrywającego poziom estrogenu, mającego bezpośredni związek z momentem jajeczkowania. 20
Skąd się biorą dzieci? 3, 2, 1 start! 250-400 mln plemników rozpoczyna wyścig do komórki jajowej kobiety. Wystarczy tylko jeden sprawny plemnik do jej zapłodnienia. Co się dzieje później? Następuje połączenie materiału genetycznego plemnika z materiałem genetycznym komórki jajowej. 21
Komórka jajowa (oocyt) - żeńska komórka rozrodcza, która powstaje w jednym z jajników. Komórka jajowa jest największą komórką w organizmie człowieka. Dla porównania: jedna komórka jajowa waży mniej więcej tyle samo co 175 tys. plemników. Kobieta rodzi się z kilkoma milionami niedojrzałych komórek jajowych w swoich jajnikach. U dojrzałej biologicznie kobiety każdego miesiąca rośnie i dojrzewa kilkanaście komórek jajowych, z których zazwyczaj tylko jedna jest uwalniana z jajnika w okresie okołoowulacyjnym. Rzadko zdarza się owulacja z udziałem dwóch lub większej ilości komórek jajowych. Uwolniona komórka jajowa żyje średnio od 12 do 24 godzin. Po zapłodnieniu przez plemnik komórka jajowa rozwija się i staje się embrionem, a następnie płodem. Morula - w i e l o komórkowy zarodek powstający w wyniku podziału zygoty. Po 4 dniach, gdy powstanie 12-16 młodych komórek, które są coraz mniejsze, zygota zamienia się w przypominającą owoc morwy morulę. Blastocysta - stadium rozwoju zarodka po moruli. Gdy morula przesuwa się w kierunku jamy macicy, do jej wnętrza dostaje się płyn pochodzący z jajowodów i wypełnia całą przestrzeń wewnątrz moruli. Powstaje w ten sposób pojedyncza jama, zwana jamą blastuli, zaś morula zmienia swą nazwę i staje się blastocystą. Implantacja blastocysty - zagnieżdżenie się zarodka w śluzówce macicy. Zygota - nowa komórka powstająca z połączenia plemnika i komórki jajowej. 22
Plemnik gotowy do zapłodnienia Mężczyzna staje się płodny w wieku kilkunastu lat i stan ten trwa do starości. Poziom testosteronu rośnie do około 18. roku życia i utrzymuje się na stałym poziomie mniej więcej do 40. roku życia. Gdzie powstają plemniki? Męsk a ko mó r k a rozrodc za to plemnik. Pows ta je on w jądrach w skutek procesu o nazwie spermatogeneza. Za kontrolę nad spermatogenezą odpowiada obszar mózgu nazywany podwzgórzem. Odbywa się to za pomocą odpowiednich hormonów (FSH, LH, testosteronu), które mają bezpośredni wpływ na produkcję nowych komórek. Spermatogeneza polega na ustawicznym mnożeniu i dzieleniu komórek nabłonka w długich i krętych kanalikach nasiennych spermatogonie przekształcając się w spermatocyty a następnie w plemniki. Niestety plemniki są wrażliwe na wysoką temperaturę - już 36.6 C im szkodzi, ale ewolucja znalazła na to sposób. Jądra czyli fabryki plemników zostały umieszczone w worku mosznowym na zewnątrz ciała. Plemniki muszą dojrzeć w najądrzach. Czas trwania spermatogenezy, czyli wyprodukowania plemników przez organizm, to 74 dni. W odpowiednich warunkach poza jądrami żyją 3-5 dni. Jest ich aż 500 milionów Plemników powstaje około 3 tysięcy na sekundę o każdej porze dnia i nocy. Kiedy nie mogą się wydostać na zewnątrz podczas wytrysku umierają, dając miejsce następnym. W jednej porcji spermy znajduje się nawet do 500 milionów plemników (część martwych). A każdy z nich ma wielkość ok. 0,006 mm. Jednak nadmiar plemników powyżej 250ml/ml nazywany polizoospermią, również może powodować kłopoty 23
z płodnością, gdyż ich duża ilość może być słabej jakości. Jaki plemnik taka płeć do jajowodu (miejsce zapłodnienia) w czasie, w którym występuje szczyt płodności, trwa 1,5 godziny. Materiał genetyczny umieszczony w główce determinuje płeć dziecka. Istnieją dwa rodzaje plem ni kó w : z o k rągłą główką i króts zą wi tk ą zawierające chromosom X (płeć kobieca) są wolniejsze, ale dłużej żyjące i z dłuższą główką i witką zawierające chromosom Y (płeć męska) szybsze, ale krócej żyjące. Śluz przedłuża żywotność plemników Plemniki potrzebują śluzu zasadotwórczego wytwarzanego w szyjce macicy w okresie około o w u l a cy j ny m, aby przeżyć. Be z ślu zu, w środowisku kwaśnym pochwy, giną od 30 minut do kilku godzin. W obecności śluzu płodnego, czyli w środowisku zasadowym, plemniki żyją 3-5 dni, maksymalnie 7. Droga plemnika z pochwy 24
Jak przygotować się do ciąży? 1. Wykonać morfologię ważny jest poziom żelaza we krwi. Oznaczyć sobie od razu grupę krwi i czynnik Rh. 2. Sprawdzić stężenie hormonów 3. Zaszczepić się przeciwko żółtaczce wszczepiennej 4. Wykonać badania dla porównania w ciąży 5. Oczyścić organizm i zmienić dietę 6. Wyleczyć zęby 7. Brać kwas foliowy 8. Zadbać o swoją kondycję 9. Zadbać o partnera 25
26
Gdy pojawia się problem z zajściem w ciążę co robić? 27
Już co p ią t a p ol s ka para ma proble m z z ajś cie m w ciążę. Jak podkreślają lekarze, jest to problem złożony i dotyczy mężczyzn i kobiet w tym samym stopniu. Nie jest to problem wyłącznie czysto medyczny, dlatego warto zwalczyć te przyczyny niepłodności, na które mamy bezpośredni wpływ. Z niepłodnością mamy do czynienia, gdy para, regularnie starająca się o dziecko, nie może zajść w ciążę przez co najmniej 12 miesięcy. Systematyczne współżycie płciowe określane przez lekarzy, to 3-4 razy w tygodniu bez stosowania jakiejkolwiek antykoncepcji. Najczęstrze przyczyny niepłodności 1. Obciążenia cywilizacyjne - stres, życie w ciągłym biegu, zanieczyszczenie powietrza, jedzenie mało naturalnych składników, a także odkładanie decyzji o macierzyństwie na później, ignorując czas płodny kobiety, który nie jest nieograniczony. A więc te kilka, kilkanaście lat, kiedy rezerwa jajnikowa kobiet jest pełna. 2. Dieta, która nie dostarcza do organizmu odpowiednich witamin, składników mineralnych i mikroelementów wspomagających tworzenie nowego życia, takich jak kwas foliowy, cynk czy selen. Mają one kluczowy wpływ na stan naszego organizmu. 3. Agresywny lub wrogi śluz to coraz częstszy powód unie moż l i w i aj ąc y c h poczęcie dziecka. Jest to śluz, w którym znajdują się przeciwciała, negatywnie wpływające na plemniki i sprawiające, że nie mogą przedostać się do macicy. Warstwa takiego śluzu jest za gruba lub ma niewłaściwe kwaśne ph. 4. Odpowiedni czas na podjęcie decyzji o dziecku. Jedną z najczęściej wskazywanych przyczyn niepłodności jest 28
wiek kobiety. Jak podkreślają lekarze im kobieta jest starsza, tym szanse na to, by zajść w ciążę maleją. 5. Zaburzenie owulacji, zaburzenie hormonalne, zespół policystycznych jajników (PCOS), który dotyka nawet jedną na dziesięć kobiet w okresie reprodukcyjnym. Najczęściej występowanie dwóch z trzech kryteriów pozwala na postawienie rozpoznania PCOS. Są to: brak lub rzadkie występowanie owulacji, kliniczne i/lub biochemiczne objawy hiperandrogenizmu, obraz policystycznych jajników w usg oraz obecność co najmniej 12 pęcherzyków o średnicy 2-9 mm i/lub objętość jajnika > 10ml. owulacją i 2 dni po jajeczkowaniu. 7. Inne m.in. niedrożność jajowodów, nieprawidłowości w budowie narządów rodnych, stany zapalne, endometrioza, mięśniaki macicy. W przypadku mężczyzn duże znaczenie mają zaburzenia erekcji, a także żylaki powrózka nasiennego czy stany zapalne. Większość przyczyn niepłodności można usunąć dbając o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne. 6. Niewiedza na temat dni płodnych. Równie istotnym powodem mającym wpływ na to czy uda nam się zajść w ciążę jest odbycie stosunku w odpowiednim momencie. W trakcie każdego cyklu jest tylko kilka dni płodnych, w trakcie których można zajść w ciążę. Są to dni w okolicach terminu owulacji: 3 dni przed 29
30
31
32
Zagadnienia związane z niepłodnością są jednak wciąż obce Polakom Jedynie co dziewiąty z nas wie, czym jest agresywny śluz, a co czwarty potrafi wskazać czynniki negatywnie wpływające na jakość nasienia. 33
Doświadczenie i rozmowy związane z niepłodnością Zdecydowana większość Polaków (83%) nie zetknęła się z problemem niepłodności w swojej najbliższej rodzinie. Co więcej, Polki i Polacy rzadko rozmawiają ze swoimi partnerami/ partnerkami o problemach dotyczących niepłodności. Tylko co dziesiąty z nas podejmuje ten temat. Według prawie dwóch piątych Polaków o niepłodności można mówić wtedy, gdy starania o dziecko są bezskuteczne przez rok lub dwa lata. Prawie jedna trzecia jest jednak zdania, że dopiero po kilku latach niepowodzeń można powiedzieć, że mamy do czynienia z niepłodnością. Warto zauważyć, że jedna piąta Polaków nie wie, jakiej odpowiedzi udzielić w tej sprawie. Częściej są to mężczyźni niż kobiety, osoby z wykształceniem podstawowym, a także bezdzietne. 34
35
Niepłodność jest stosunkowo częstym problemem, średnio co piąta para ma problemy z poczęciem dziecka. Aby zdiagnozować przyczynę problemów z zajściem w ciążę poczęciem dziecka, lekarz powinien zbadać oboje partnerów. Wśród badań (oprócz badań hormonalnych z krwi) najczęstsze są testy nasienia, testy owulacyjne, USG lub laparoskopia. Niepłodność może być wspomagana przez medycynę poprzez chirurgię, sztuczne zapłodnienie, wspomaganie rozrodu, a także farmakologicznie. 36
Lista najważniejszych badań diagnostycznych, które warto wykonać Badania hormonalne Dotyczą zarówno pań i panów, jednak szczególnie ważne są u kobiet. Część badań wykonuje się w odpowiednich dniach cyklu miesiączkowego, dlatego warto prowadzić jego monitoring. Poniżej prezentujemy listę badań hormonalnych, które warto wykonać. FSH (folitropina, folikulostymulina) u kobiet odpowiada za dojrzewanie pęcherzyków oraz za wydzielanie hormonu płciowego estrogenu, a u mężczyzn pobudza wytwarzanie plemników. LH (lutropina, hormon luteinizujący) u kobiet doprowadza do pęknięcia pęcherzyka w jajniku, u mężczyzn wspomaga produkcję testosteronu. E2 estradiol (należący do grupy estrogenów) reguluje cykl owulacyjny u pań, a u panów odpowiada m.in. za ruch plemników. Progesteron (luteina) wspomaga implantację zarodka w błonie śluzowej macicy i donoszenie ciąży. PRL (prolaktyna) odpowiada za produkcję mleka, czyli laktację i pracę ciałka żółtego. Hormony tarczycy TSH, FT4, FT3, h-tsh III (hormon tyreotropowy) przeciwciała przeciwtarczycowe niedoczynność tarczycy może blokować owulację i stymulować laktację. Androstendion DHEA i siarczan dehydroepiandrosteronu DHEA-S są odpowiedzialne za wytwarzanie męskich cech płciowych, ich nadmiar może u kobiet być przyczyną zaburzeń płodności. Testosteron chociaż kojarzony jest wyłącznie 37
z cechami męskimi, występuje również u kobiet. AMH (ocena rezerwy jajnikowej) określa, ile komórek jajowych znajduje się w jajniku. SHBG bierze udział w transporcie hormonów płciowych (androgeny u mężczyzn, a estrogeny u kobiet). Homocysteina jej nieprawidłowe stężenie może mieć związek z niepłodnością. USG (badanie ultrasonograficzne) To nieinwazyjne i bezbolesne (ale czasem mało przyjemne) badanie, które pozwala ocenić struktury wewnętrzne, również narządy rodne. USG dopochwowe umoż li w i a m o ni to rowanie cyklu o wula cy jneg o; wykonywane jest 3-4 razy podczas cyklu. Pozwala na ocenę grubości błony śluzowej, cechy pęcherzyków i pęk a n i a pę c h e r z y ka Graffa. W trakcie s tar an ia s ię o dziecko warto wykonać również USG piersi. Diagnostyka genetyczna i cytogenetyczna Najczęściej zalecana w przypadku kobiet, które doświadczyły powyżej trzech poronień, w celu wykrycia ewentualnych wad u dziecka. Należą do bardziej zaawansowanych procedur medycznych. Badanie cytogenetyczne (badanie kariotypu, czyli zestawu chromosomów charakterystycznych dla każdego człowieka) jest elementem diagnostyki genetycznej. Polega na określeniu liczby i budowy chromosomów. Umożliwia wykrycie ewentualnych zmian w ich strukturze i/lub liczbie. Badania te dotyczą nie tylko kobiet, ale również mężczyzn. Diagnostyka genetyczna wykonywana jest w przypadku niepłodności, a także może być źródłem wied zy n a te m a t możliwych wad genetycznych u potomstwa. 38
Większość Polaków zdaje sobie sprawę, że niepłodność można wyleczyć, wśród kobiet ta wiedza jest bardziej pospolita. W przypadku problemów z płodnością, Polacy szukaliby najczęściej pomocy u ginekologa lub w klinice/poradni leczenia niepłodności. 39
Otyłość, choroba tarczycy czy blokada psychiczna? To tylko niektóre czynniki, które mogą być powodem niepłodności u kobiety czy mężczyzny. Choroby te nie dotyczą tylko fizjologii i układu rozrodczego, dlatego tak ważne w skutecznym leczeniu niepłodności jest kompleksowe podejście i konsultacje z lekarzami różnych dziedzin. Jacy specjaliści mogą pomóc w walce z niepłodnością i w jaki sposób? 40
41
7 specjalistów, pomocnych w leczeniu niepłodności Ginekolog Gdy podejrzewamy u siebie niepłodność, podstawową sprawą jest znalezienie godnego zaufania lekarza. O pomoc najlepiej zwrócić się do lekarza ginekologa specjalizującego się w problemach niepłodności, który na podstawie zebranego wywiadu pokieruje każdego z partnerów na właściwe badania i konsultacje do innych specjalistów: dietetyka, psychologa, androloga itd. Endokrynolog Endokrynolog leczy rozmaite zaburzenia hormonalne, w tym również te, które mogą powodować niepłodność u kobiety i mężczyzny. M. in. choroba tarczycy, przysadki mózgowej, cukrzyca, otyłość, mogą być przyczyną problemów kobiet z regularnym miesiączkowaniem czy brakiem owulacji. Androlog Specjalista od schorzeń męskiego układu rozrodczego zajmuje się badaniem i leczeniem niepłodności u mężczyzn. W andrologii specjalizują się ginekolodzy, urolodzy, interniści i endokrynolodzy. Androlog diagnozuje niepłodność na podstawie wywiadu klinicznego, obejrzenia pacjenta pod kątem zaburzeń rozwoju narządów płciowych, nieprawidłowości anatomicznych, zmian wyglądu i sylwetki itp., a następnie badań nasienia, badań hormonalnych, a także badań genetycznych (np. badanie chromatyny plemnikowej). Urolog Za pomocą wywiadu i badań wykluczy ewentualne wady anatomiczne układu moczowo-płciowego, zaburzenia funkcji seksualnych, czy czynniki środowiskowe upośledzające płodność, takie jak ekspozycję 42
na chemikalia, wysoką temperaturę czy promieniowanie. Zleci badania hormonalne, a w razie potrzeby odpowiednie leczenie farmakologiczne. Psycholog Ponieważ niepłodność jest nie tyko problemem medycznym, ale też psychologicznym, podczas leczenia może się okazać potrzebna również pomoc psychologa. Problem z zajściem w ciążę jest dla wielu par niezwykle trudnym doświadczeniem. Bezskuteczne staranie się o dziecko może wywołać stres i frustracje, a nawet doprowadzić do tak ciężkiej choroby, jaką jest depresja W tym trudnym okresie mogą też poważnie ucierpieć relacje pomiędzy samymi partnerami. Seksuolog Pomocny w leczeniu niepłodności może być również lekarz seksuolog, czyli specjalista zajmujący się sferą życia seksualnego człowieka. Może on pomóc zdiagnozować problemy natury fizycznej, ale też psychologicznej dotyczące współżycia partnerki i partnera. Dzięki niemu można się dowiedzieć, czy problemy ze współżyciem wiążą się z psychiką, czy też są spowodowane złym funkcjonowaniem narządów płciowych. Dietetyk Odpowiednia dieta jest bardzo ważnym elementem starań o dziecko. Sposób odżywiania wpływa bowiem na jakość nasienia i gospodarkę hormonalną. Prawidłowa masa ciała również ma znaczenie. Otyłość ma bardzo duży wpływ na niepłodność u kobiet zbyt d uż a m a s a c i a ł a zakłóca gospodarkę hormonalną i podwyższa wystąpienia zespołu policystycznych jajników. U mężczyzn z kolei zmniejsza stężenie plemników i powoduje podwyższenie temperatury jąder, która może wpłynąć na proces wytwarzania nasienia. 43
44
45
Przyczyny poronień Z medycznego punktu widzenia poronienie to mechanizm doboru naturalnego, w trakcie którego usuwane są zarodki z wadliwymi genami. Na 100 zapłodnionych komórek rodzi się około 30 dzieci. Do największej liczby poronień dochodzi przed zagnieżdżeniem zarodka (około 50% przypadków) i tuż po implantacji (do 25%). Czasem dochodzi do niego tak wcześnie, że pojawiające się krwawienie kobieta odbiera jako spóźnioną miesiączkę (tzw. ciąża biochemiczna). Wada genetyczna zarodka Człowiek składa się z podwójnej nici DNA, po jednej od każdego z rodziców. Badania dowodzą, że największy odsetek poronień spowodowany jest przez nieprawidłowości w strukturze kodu DNA czy liczbie chromosomów. Wadliwe geny odpowiadają za 60-80 proc. wczesnych poronień. Wiek kobiety Częstotliwość utraty wczesnych ciąż zwiększa się u kobiet po 35 roku życia, a u kobiet po 40. może osiągnąć nawet 50%. Bakteryjne lub wirusowe infekcje W ciąży dochodzi zazwyczaj do obniżenia odporności. Może to skutkować remisją przewlekłych chorób autoimmunologicznych (sklerodermia, toczeń układowy itp.) oraz zwiększoną podatnością ciężarnych na infekcje. Złe nawyki żywieniowe, w tym czynniki toksyczne Niedobory lub nadmiary niektórych składników żywieniowych w diecie ciężarnej mogą sprzyjać poronieniom. Duży wpływ na ciążę ma także prowadzenie niezdrowego stylu życia, w tym palenie papierosów (również biernego) i spożywanie alkoholu. 46
47
Stres psychiczny Według zespołu amerykańskich naukowców, stres dotykający kobiety w pierwszych trzech tygodniach ciąży, zwiększa prawdopodobieństwo utraty dziecka aż trzykrotnie. Winę za ten stan ponosi kortyzol hormon stresu, który może być interpretowany przez nasz organizm jako sygnał alarmowy, że panujące warunki są niekorzystne dla utrzymania ciąży. Podłoże immunologicze zmniejszyć przestrzeń, w której dojrzewa nowe życie, uniemożliwiając czasem donoszenie ciąży. Nierównowaga hormonalna Kobiety z zaburzeniami hormonalnymi, częściej doświadczają problemów z poczęciem i znajdują się g r u p i e po d wyższonego ryzyka związanego z poronieniami. Kluczowym hormonem wpływającym na prawidłowy przebieg ciąży, a zwłaszcza jej podtrzymania jest progesteron. Zdarza się, że przeciwciała matki zaczynają odrzucać płód. Dzieje się to, gdy żeński układ odpornościowy nie rozpoznaje męskiego nasienia i odczytuje je jako obce białko, wysyłając w jego stronę przeciwciała. Czynniki anatomiczne Nieprawidłowa budowa macicy, guzy jajników, endometrioza czy mięśniaki macicy mogą znacząco 48
Fakty na temat niepłodności Niepłodność to nie bezpłodność! Wiele os ób nagminnie myli te dwa pojęcia, a znaczą one zupełnie co innego. Bezpłodność w przeciwieństwie do niepłodności, jest stanem nieodwracalnym, który powodowany jest trwałą niemożnością posiadania dzieci jest nieuleczalna. Niepłodność jest okresowa, to poniekąd czas pracy nad poczęciem dziecka. Przyczynami niepłodności są najczęściej: złe odżywianie, mało ruchu, stresujący tryb życia, choroby itp. Wraz z wiekiem, zmniejsza się płodność kobiety, z reguły po 35 roku życia nawet 33% par ma kłopoty z zajściem w ciążę. Z upływem lat i starzeniem się, jajniki produkują mniej jajeczek, są one również słabsze. Dodatkowo im kobieta starsza, tym zwiększa się ryzyko poronień i innych problemów zdrowotnych. Panowie, również nie powinni się czuć w tym względzie nazbyt pewnie! Z wiekiem spada u nich poziom testosteronu, jądra wytwarzają coraz mniej plemników, są one również znacznie słabsze oraz posiadają liczne wady chromosomowe. Nasienie mężczyzn, jest obecnie dużo słabsze niż kiedyś. Młodzi mężczyźni mają nawet o 1/3 plemników mniej niż starsze pokolenie, a przy tym znacząco pogorszyła się ich jakość, żywotność oraz ruchliwość. Sytuację tę powoduje styl życia, nadmiar stresu, złe odżywianie, a co za tym idzie liczne niedobory witaminowe i minerałowe. Nałogi, podgrzewane fotele w samochodach (które podnoszą temperaturę jąder), otyłość i wiele innych czynników wpływa na słabe dotlenienie organizmu i osłabienie nasienia. Fakt posiadania dziecka, nie oznacza, że kolejna ciąża to pestka. Często kobiety, które bez problemu zaszły w pierwszą ciążę, mają poważny kłopot z poczęciem kolejnego dzidziusia. Ciąża potwierdza jedynie płodność obojga partnerów w danym momencie. Wraz z upływem czasu, sytuacja ta może się zmieniać, a zapłodnienie może by ć t ru d n i e jsze. Lekarze alarmują zatem 49
o dbałość o zdrowy styl życia, gdyż to często wystarczy, aby bezproblemowo i skutecznie począć dziecko. Otyło ś ć z na c z n i e utrudnia zajście w ciążę. Jak wykazały liczne badania przeprowadzone na ten temat, otyłość znacząco osłabia płodność i wydłuża czas potrzebny do zapłodnienia. Kobiety, które mają nadwagę lub cierpią na otyłość, mają mniejsze szanse na sukces w leczeniu niepłodności, zwiększone jest również ryzyko poronień. Często spadek masy ciała o 2-5 % powoduje wzrost szans na poczęcie, a nawet o 30% poprawia wyniki leczenia. Podobnie sytuacja ma się u panów, u których nadmierne kilogramy np. podnoszą temperaturę ciała wokół jąder, pogarszając ich zdolność do produkcji zdrowych plemników. Planując ciążę warto zmienić tryb życia na zdrowszy, lepiej się odżywiać, postawić na aktywność fizyczną i tym samym pozbyć się kilku nadprogramowych kilogramów wiele par właśnie tym sposobem została rodzicami i uniknęła skomplikowanych procedur leczenia niepłodności. 50
Obciążenia cywilizacyjne, styl życia, stres, zła dieta, coraz gorsza jakość plemników to wszystko wpływa na płodność i może się przyczyniać do poronienia. Gdy zachodzi konieczność, powinniśmy wzmocnić organizm wyrobami medycznymi i suplementami diety, które u mężczyzn wzmocnią kondycję i poprawią jakość nasienia, a u kobiet odpowiednio przygotują ciało do zapłodnienia, zwiększając tym samym prawdopodobieństwo poczęcia i urodzenia dziecka. 51
Marka Dr Bocian, tworzy kompletne zestawy koncepcyjne dla par starających się o dziecko, zwiększając szansę poczęcia. Więcej materiałów edukacyjnych znaleźć można na stronie www.zaplodnieni.pl Źródła: Badanie przeprowadzone przez agencję SW Research na zlecenie marki Dr Bocian metodą CAWI we wrześniu 2016 r. Próba: ogólnopolska, reprezentatywna próba 1000 mieszkańców Polski w wieku 20-45 lat. Badanie przeprowadzone prez TNS Polska na zlecenia marki Dr Bocian w dniach 26 czerwca - 1 lipca 2015 r. Próba: ogólnopolska, reprezentatywna próba 1016 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat (w tym 496 osób w wieku od 18 do 45 lat). Technika: wywiady bezpośrednie wspomagane komputerowo (CAPI). 52