UCHWAŁA Nr XVIII/108/16 RADY GMINY KONOPNICA z dnia 11 października 2016 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny w Gminie Konopnica na lata 2016-2018 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 446, poz. 1579) oraz art. 176 pkt 1 i art. 179 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ( tekst jednolity Dz. U z 2016 r. poz. 575 ), Rada Gminy Konopnica uchwala, co następuje: 1. Uchwala się Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Konopnica na lata 2016-2018, który stanowi załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Konopnica. 3. Uchwała wchodzi z Ŝycie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady /-/ Andrzej Kałuda
Załącznik do uchwały Nr XVIII/108/16 Rady Gminy Konopnica z dnia 11 października 2016 r. PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE KONOPNICA NA LATA Konopnica 2016
I. Wstęp Gminny program wspierania rodziny na lata w Gminie Konopnica opracowano w oparciu o art.176 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332 z późn. zm.) w myśl, którego gmina zobowiązana jest do tworzenia gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną. Gminny Program Wspierania Rodziny na lata stanowi samodzielny program, słuŝący wspieraniu rodziny przeŝywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Rodzina stanowi integralną część społeczeństwa, stanowi jego najmniejszą, a zarazem podstawową komórkę. Jest najwaŝniejszą grupą społeczną. Rodzina jest pierwszym i podstawowym środowiskiem wychowawczym dziecka. To ono tutaj nabywa wiedzy o otaczającym je świecie, panujących między ludźmi stosunkach. Uczy się wyraŝać swoje uczucia (lęk, obawa, zadowolenie, gniew) oraz wartościowania co jest dobre, a co złe. Wychowują się w niej kolejne pokolenia, które w późniejszym okresie swojego Ŝycia kreują społeczeństwo. Rodzina kształtuje osobowość młodego pokolenia, postawę społeczną i wyznacza koleje jego losu. Dlatego tak waŝne jest zachowanie prawidłowych ról społecznych. Tylko zdrowa rodzina jest warunkiem wykreowania młodego pokolenia, które będzie miało poczucie własnej wartości, aspiracji, empatii jak równieŝ będzie bazą do budowania kolejnej prawidłowo funkcjonującej najmniejszej komórki społecznej. Rozpad rodziny, niewydolność wychowawcza, zanikanie poczucia bezpieczeństwa, narastanie konfliktów powodują wzrost zjawisk negatywnych, które wymagają ingerencji z zewnątrz angaŝując siły i środki społeczne. Długoletnie przebywanie rodziny w sytuacji kryzysowej moŝe spowodować całkowite zerwanie więzi rodzinnych i umieszczenie dzieci w pieczy zastępczej. Mając na względzie fakt, Ŝe rodzina biologiczna jest najbardziej sprzyjającą w prawidłowym rozwoju dziecka naleŝy zadbać o to, aby ono jak najdłuŝej w niej pozostało. Dlatego naleŝy wspierać rodzinę, aby prawidłowo wykonywała swoje funkcje. NaleŜy podjąć pracę z rodziną w jej najbliŝszym otoczeniu i w róŝnorodnych formach środowiskowych bez potrzeby odrywania dziecka od rodziny. Wszelkie działania powinny być prowadzone za zgodą rodziny i jej aktywnym zaangaŝowaniem, uwzględniając zasadę pomocniczości. Chodzi tutaj o obustronny wysiłek zarówno członków rodziny jak i pracowników instytucji pomocy społecznej ( pracownik socjalny, asystent rodziny) zmierzający do przywrócenia naturalnych więzów i normalizacji Ŝycia rodzinnego. W swoich działaniach pracownicy socjalni, asystenci rodziny mają za zadanie wspieranie i wspomaganie, a nie zastępowanie rodziców w wypełnianiu ich funkcji opiekuńczo wychowawczych. Jednym z nowatorskich rozwiązań w systemie pomocy społecznej jest moŝliwość zatrudnienia asystenta rodziny do pracy na rzecz rodzin przeŝywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczej. Rola asystenta rodziny polega na całościowym wspieraniu rodziny wychowującej dzieci zagroŝone wykluczeniem społecznym, poprzez zmianę stosunku osób w rodzinie do własnej sprawności, podniesienie ich samooceny, wzbudzenie wiary we własne siły, a takŝe pomoc w wykonywaniu najprostszych czynności, składający się na proces prowadzenia gospodarstwa domowego. Działania asystenta rodziny mają wspomagać rozwój kompetencji wszystkich członków rodziny tj. rodziców, dzieci, czemu słuŝy indywidualne podejście do rodziny i jej problemów. W tym miejscu naleŝy jednoznacznie powiedzieć, Ŝe asystent rodziny nie przejmuje działań za rodzinę, jedynie wspiera ją w wykonywaniu określonych obowiązków jak i równieŝ w podjętych działaniach, pokazuje jakie efekty przyniesie ich praca oraz ukierunkowuje te działania w taki sposób, aby przyniosły one zamierzone efekty.
Pozostawienie rodzin bez fachowego wsparcia i róŝnorodnej pomocy specjalistycznej spowoduje wzrost zjawiska dalszej degradacji rodzin i skutkować będzie róŝnorodnymi konsekwencjami, którymi najbardziej zagroŝone będą dzieci. Priorytetem wspierania rodziny jest zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju dzieci, młodzieŝy oraz kształtowania wartości i norm związanych z ich wychowaniem. Podstawowym załoŝeniem Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2016-2018 jest utworzenie spójnego, scentralizowanego systemu wsparcia dzieci oraz wsparcia rodzin przeŝywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych. Wszelkie działania słuŝb i instytucji pracujących na rzecz dobra dziecka i rodziny powinny być zintegrowane i uwzględniać prawo do zachowania toŝsamości dziecka i jego prawa do utrzymania kontaktów z rodzicami. Realizowane w ramach Programu zadania koncentrować będą się nie tylko na dziecku, ale równieŝ na całej rodzinie jako podstawowej komórce społecznej, przede wszystkim w sytuacjach, gdy dziecko zostanie umieszczone poza rodziną biologiczną, w celu odzyskania przez nią funkcji opiekuńczej. Program będzie miał zatem charakter zróŝnicowany, zarówno profilaktyczny jak i interwencyjny, w zaleŝności od celów i poszczególnych zadań prowadzących do ich realizacji. Uzasadnienie wprowadzenia Programu Zgodnie z art. 176 pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań własnych gminy naleŝy m.in. opracowanie i realizacja trzyletniego gminnego programu wspierania rodziny. W świetle załoŝeń ustawy pomoc dziecku i jego rodzinie powinna mieć charakter interdyscyplinarny i być udzielana przez właściwych specjalistów w ramach zintegrowanego lokalnego systemu. WaŜne jest, by działania i decyzje względem rodziny były podejmowane przy współpracy wyspecjalizowanych instytucji (pomoc społeczna, szkoła, sąd, policja). Konsekwencją powyŝszego zapisu jest wprowadzenie trzyletniego programu wspierania rodziny w Gminie Konopnica na lata. Priorytetem będzie stworzenie działań profilaktycznych i osłonowych tak, aby zapobiegać marginalizacji i społecznemu wykluczeniu mieszkańców. Świadczenie wsparcia dla rodzin zagroŝonych społecznym obniŝeniem standardu Ŝycia ma dać poczucie bezpieczeństwa i gwarancje wsparcia instytucjonalnego. KaŜdy potrzebujący powinien mieć zapewnione wsparcie i posiadać pewność, Ŝe moŝe je otrzymać w instytucjach do tego celu powołanych. Działania na rzecz rodziny to czynności skierowane do poszczególnych jej członków oraz kampanie prowadzone na rzecz całej wspólnoty. Podstawowym załoŝeniem Gminnego Programu Wspierania Rodziny jest utworzenie spójnego systemu wsparcia rodzin i dzieci, przeŝywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, mających na celu przywrócenie im zdolności do wypełniania tych ról, poprzez pracę z rodziną oraz zapewnienie pomocy w opiece i wychowaniu dzieci. Realizowane w ramach programu zadania koncentrować się będą nie tylko na dziecku, ale na całej rodzinie równieŝ w sytuacjach, gdy dziecko zostanie umieszczone poza rodziną biologiczną. Ma to na celu pomoc w odzyskaniu przez rodziców funkcji opiekuńczych tj. umoŝliwienie dziecku powrotu do środowiska rodzinnego. Przyjęte w ramach Programu zadania są spójne zarówno z ustawą z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej, ustawą z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawą z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz ustawą z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Podstawa prawna Programu Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r., poz. 332 z późn. zm.); Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 z późn. zm.); Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2015r., poz. 1390); Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1286 z późn. zm.); Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2015 r., poz. 875); II. DIAGNOZA Pod opieką Ośrodka Pomocy Społecznej w Konopnicy aktualnie znajduje się 157 rodziny z czego 75 stanowią rodziny z dziećmi. W rodzinach tych wychowuje się 127 dzieci. Tabela nr 1. Struktura rodzin z dziećmi objętych pomocą OPS Rok Liczba rodzin ogółem Rodziny z dziećmi ogółem 1 dziecko 2 dzieci 3 dzieci 4 dzieci 5 dzieci 6 dzieci i więcej 2013 134 79 28 29 12 3 3 1 2014 162 83 33 28 11 9 2 1 2015 157 75 28 31 8 5 1 2 Tabela nr 2. Powody przyznania pomocy finansowej i w naturze w 2015 roku. Powód trudnej sytuacji Ŝyciowej ogółem Liczba osób w rodzinach Ubóstwo 66 188 Sieroctwo 0 0 Bezdomność 0 0 Potrzeba ochrony macierzyństwa 25 127 Bezrobocie 53 168 Niepełnosprawność 47 119 Długotrwała lub cięŝka choroba 51 117 Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych 33 120 i prowadzeniu gospodarstwa domowego w tym: rodziny niepełne 7 27 rodziny wielodzietne 7 43 Przemoc w rodzinie 1 6 Potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi 0 0 Alkoholizm 20 47 Narkomania 0 0 Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po 5 6 opuszczeniu zakładu karnego Zdarzenie losowe 3 7 Klęska Ŝywiołowa 0 0 Razem 157 456
Główną przesłanką przyznawania świadczeń z pomocy społecznej jest ubóstwo i bezrobocie. WaŜnym instrumentem polityki edukacyjnej i integracyjnej oraz wyrównywania szans rozwojowych jest edukacja przedszkolna. Dla dzieci, których rozwój przebiega nieharmonijnie lub z opóźnieniem, wychowanie przedszkolne jest szansą na wczesne wspieranie rozwoju w sferze poznawczej, funkcjonalnej i społecznej. Opieką w pięciu grupach przedszkolnych działających w strukturach szkół podstawowych na terenie gminy Konopnica objętych jest 110 dzieci. Edukacja szkolna w Gminie Konopnica realizowana jest w trzech szkołach podstawowych łącznie 188 uczniów oraz w gimnazjum 97 uczniów. Dodatkowo wszystkie dzieci objęte wychowaniem i edukacją od przedszkola do szkoły ponadgimnazjalnej z rodzin, których dochód nie przekracza 150% kryterium dochodowego określonego ustawą o pomocy społecznej, mają moŝliwości korzystania z ciepłych posiłków w ramach programu rządowego Pomoc państwa w zakresie doŝywiania. W 2015 r. z nieodpłatnych posiłków korzystało 76 dzieci. Gdy dochodzi do sytuacji, w której rodzice zostają trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub władza ta została ograniczona, sąd postanawia o ustanowieniu nad dzieckiem opieki zastępczej i umieszczeniu poza rodziną biologiczną. Tabela 2. Liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Rodzaj pieczy zastępczej 2013 2014 2015 Rodziny zastępcze 2 4 3 Domy Dziecka/placówki 1 1 3 III. ZASOBY 1. Instytucje i organizacje realizujące zadania mieszczące się w zakresie wspierania rodziny oraz inne pełniące funkcje wspierające: 1) Ośrodek Pomocy Społecznej w Konopnicy. 2) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Konopnicy 3) Urząd Gminy Konopnica 4) Oddziały Przedszkolne działające w strukturach szkół podstawowych 5) Szkoła Podstawowa w Konopnicy 6) Szkoła Podstawowa w Szynkielowie 7) Szkoła Podstawowa w Rychłocicach 8) Publiczne Gimnazjum w Konopnicy 9) Komisariat Policji w Osjakowie 10) Gminne Centrum Kultury i Biblioteka Publiczna w Konopnicy 2. Instytucje i organizacje z poza terenu gminy Konopnica: 1) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wieluniu. 2) Powiatowy Urząd Pracy w Wieluniu. 3) Organizacje pozarządowe.
IV. CELE PROGRAMU 1. Cel główny: Wsparcie rodzin przeŝywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych. 2. Cele szczegółowe: 1) Wsparcie materialne ubogich rodzin z dziećmi zagroŝonych bezradnością; 2) Wspieranie rodzin zagroŝonych patologią, rodzin dysfunkcyjnych w rozwiązywaniu ich problemów Ŝyciowych oraz wzmocnienie i wyzwalanie zasobów tkwiących w rodzinach; 3) Wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieŝy. V. ZADANIA REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU. 1. Cel szczegółowy: Wsparcie materialne ubogich rodzin z dziećmi zagroŝonych bezradnością. ZADANIA Świadczenie pomocy społecznej rodzinom, Ŝyjącym w trudnych warunkach materialnych. Pomoc w dostępie dzieci z rodzin wieloproblemowych do przedszkoli. Zapewnienie dzieciom i młodzieŝy z ubogich rodzin posiłków w szkole i przedszkolu. Pomoc w zaopatrzeniu dzieci i młodzieŝy w artykuły szkolne i podręczniki. Udzielanie dzieciom i młodzieŝy stypendiów i zasiłków szkolnych. Współorganizowanie wypoczynku dzieciom i młodzieŝy z ubogich rodzin. Organizacja wypoczynku letniego w formie kolonii z programem profilaktycznym dla dzieci z rodzin dotkniętych programem alkoholizmu. Współpraca z instytucjami i organizacjami z poza terenu gminy zajmującymi się pomocą rodzinie. PLANOWY REALIZATORZY TERMIN /PARTNERZY REALIZACJI OPS OPS, Urząd Gminy, Szkoły OPS, Szkoły, organizacje pozarządowe OPS, Urząd Gminy, Szkoły Urząd Gminy OPS GKRPA OPS, GKRPA, Policja, Szkoły, PCPR, PUP, organizacje pozarządowe 2. Cel szczegółowy: Wspieranie rodzin zagroŝonych patologią, rodzin dysfunkcyjnych w rozwiązywaniu ich problemów Ŝyciowych oraz wzmocnienie i wyzwalanie zasobów tkwiących w rodzinach. ZADANIA Systematyczna praca socjalna z rodzinami z problemem opiekuńczo-wychowawczym polegająca m.in. na diagnozie deficytów w zakresie pełnienia ról rodzicielskich, wydolności opiekuńczo- wychowawczej, PLANOWANY REALIZOATORZY/ TERMIN PARTNERZY REALIZACJI OPS
zaniedbań względem dzieci oraz ocenie sytuacji dziecka w rodzinie, środowisku szkolnym i rówieśniczym. Zwiększenie poradnictwa rodzinnego oraz prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów uzaleŝnień od alkoholu i od innych środków psychoaktywnych. Promocja i realizacja programów profilaktycznych, terapeutycznych, psychoedukacyjnych, skierowanych do rodziców i dzieci. Zapewnienie rodzinom z problemem bezradności pomocy w sprawach opiekuńczowychowawczych. Działania korekcyjno-edukacyjne mające na celu ograniczenie przemocy w rodzinie skierowane do potencjalnych sprawców przemocy w rodzinie Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieŝy poprzez rozwój placówek wsparcia dziennego oraz sport, rekreację i kulturę Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, przestępczości i uzaleŝnieniom wśród dzieci i młodzieŝy. Organizacja grup wsparcia i grup samopomocowych dla rodzin z problemami wychowawczymi. Współpraca z podmiotami pracującymi na rzecz rodziny z poza terenu gminy. OPS, GKRPA, szkoły OPS, GKRPA, szkoły, Urząd Gminy OPS OPS, PCPR, organizacje pozarządowe OPS, Szkoły, Gminne Centrum Kultury i Biblioteka Publiczna w Konopnicy OPS, Policja, Szkoły GKRPA szkoły OPS, Policja, Szkoły, PCPR, PUP, organizacje pozarządowe 3. Cel szczegółowy: Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieŝy. ZADANIA Współpraca ze szkołami w zakresie rozwiązywania problemów wychowawczych. Rozwój i wzbogacenie istniejących programów profilaktycznych i edukacyjnych. Organizowanie zajęć pozaszkolnych i pozalekcyjnych. Uświadomienie rodzicom i opiekunom potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieŝy PLANOWY REALIZATORZY/ TERMIN PARTNERZY REALIZACJI OPS OPS, Szkoła, Policja, Urząd Gminy Szkoły, GCKiBP w Konopnicy OPS, Szkoły
VI. EWALUACJA PROGRAMU Ewaluacja programu będzie oparta na gromadzeniu, analizie i interpretacji danych pozyskanych przez OPS, GKRPA, Policję, Szkoły, PCPR. Wskaźniki osiągnięcia poszczególnych celów: 1) Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej. 2) Liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli. 3) Liczba dzieci korzystających z Rządowego Programu Pomoc państwa w zakresie doŝywiania. 4) Liczba udzielonych stypendiów szkolnych o charakterze socjalnym. 5) Liczba udzielonych zasiłków szkolnych. 6) Liczba dzieci biorących udział w koloniach z programem profilaktycznym z rodzin dotkniętych problemem alkoholizmu. 7) Liczba rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi objętymi pracą socjalną. 8) Liczba rodzin, które korzystały ze specjalistycznego poradnictwa. 9) Liczba osób, które uczestniczyły w programie korekcyjno-edukacyjnym dla sprawców przemocy w rodzinie. VII. SPOSÓB KONTROLI REALIZACJI PROGRAMU 1. W terminie do dnia 31 marca kaŝdego roku Wójt przedstawia Radzie Gminy roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawia potrzeby związane z realizacją zadań. 2. Sporządzenie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie ich wojewodzie w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego o którym mowa w art. 187 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej.