Uniwersytet Warszawski Spektrometria atomowa i spektrometria mas w badaniach kryminalistycznych Ewa Bulska Pracownia Teoretycznych Podstaw Chemii Analitycznej kryminalistyka to sztuka znalezienia dowodów przestępstwa, których nie będzie potrafił obalić adwokat to nauka o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach rozpoznawania i wykrywania prawnie określonych, ujemnych zjawisk społecznych, a w szczególności przestępstw i ich sprawców oraz udowadniania istnienia lub braku związku pomiędzy osobami i zdarzeniami... prof. Tadeusz Hanauska Współczesna kryminalistyka to Taktyka śledcza: dotyczy metod postępowania organów ścigania karnego (prowadzenie pościgów, przeszukiwań, zatrzymań, przesłuchań itp.). Technika śledcza (kryminalistyczną): zajmuje się technicznymi środkami i metodami stosowanymi przy uzyskiwaniu, badaniu i zabezpieczeniu dowodów rzeczowych. Strategia kryminalistyczna: określa kierunki rozwoju przestępczości i innych negatywnych zachowań społecznych, a także metody ich zwalczania i zapobiegania im. Współczesna kryminalistyka to Taktyka śledcza: dotyczy metod postępowania organów ścigania karnego (prowadzenie pościgów, przeszukiwań, zatrzymań, przesłuchań itp.). Technika śledcza (kryminalistyczną): zajmuje się technicznymi środkami i metodami stosowanymi przy uzyskiwaniu, badaniu i zabezpieczeniu dowodów rzeczowych. Strategia kryminalistyczna: określa kierunki rozwoju przestępczości i innych negatywnych zachowań społecznych, a także metody ich zwalczania i zapobiegania im. 1
Badanie toksykologiczne i fizykochemiczne Cel badań ustalenie jakościowego i ilościowego składu obiektu; identyfikacja substancji; korelacja właściwości i składu; tworzenie baz danych porównawczych Badanie toksykologiczne i fizykochemiczne Obiekty badań narkotyki (substancje psychotropowe i środki odurzające) alkohole i leki substancje dopingujące substancje łatwopalne mikroślady: włókna; lakiery; szkła itp. próbki biologiczne: mocz; krew; włosy itp. próbki geologiczne obiekty kolekcjonerskie Pobieranie próbek z miejsca przestępstwa Oględziny miejsca zdarzenia są czynnością praktycznie niepowtarzalną. Utraconych, zniszczonych bądź niezabezpieczonych śladów z reguły nie da się odzyskać. Ślady są źródłem informacji o przestępstwie i przestępcy. MIKROŚLADY Zadaniem oględzin jest także wykrycie, pobranie i zabezpieczenie wszelkich śladów i dowodów przestępstwa oraz utrwalenie w protokole, szkicu i fotografii ich wyników. 2
Analiza pierwiastkowa / izotopowa Mikroślady to ślady niewidoczne lub słabo widoczne okiem nieuzbrojonym Włosy lub ich fragmenty; Włókna naturalne i sztuczne; Wyroby lakiernicze; Szkła i tworzywa sztuczne. SEM; EPMA ED XRF; GF AAS; ICP MS XANES; UV-Vis LA ICP MS LA ICP MS Komora LA ICP MS 3
M1 1 mm 88 Sr 85 Rb 109 Pb 58 Ni 232 Th ALFA ROMEO 147 DAEWOO LANOS OPEL ASTRA I VOLVO V-70 Badanie składu atramentów Badanie stosunków izotopowych Pb 207 /Pb 206 oraz Pb 208 /Pb 206 Projekt: pochodzenie monet z okresu rzymskiego Mn 4
cps 5,6 mj 2,0441±0,0134 0,0134 Pb 208 /Pb 206 2 Hz φ= = 25 µm SR = 2 µm/sek 0,8509 ±0,0038 Pb 207 /Pb 206 Italy Spain Greece Turkey France Włosy : trudne do mineralizacji rozmieszczenie pierwiastków Mikropróbkowanie laserowe włosa GF AAS / badanie włosów Włosy : trudne do mineralizacji rozmieszczenie pierwiastków / analiza ilościowa Intensywność sygnału Zawartość ug/g Masa próbki: 20 50 ug Dodatek 20 ul modyfikatora Cr Ca E = 4,5 mj 10 Hz φ = 100 µm v = 30 µm/s 5
Krew / surowica Około 20 % substancji organicznych Objętość?? Bez mineralizacji surowica + Triton X100 (1:2 v/v) 20 ul modyfikator (Rh) + 20 ul próbka GF / płyny ustrojowe Suszenie 110 120 o C Ar O 2 300 o C Powietrze DOPING 1. Obecność substancji zakazanej, jej metabolitów lub markerów w próbce fizjologicznej sportowca. 2. Użycie lub próba użycia substancji zakazanej lub metody zakazanej. 3. Manipulowanie lub próba manipulowania jakąkolwiek częścią kontroli antydopingowej. Mineralizacja 1200 o C Ar Specyfika badań antydopingowych Obiekty : rutynowo: mocz i/lub krew; dodatkowo: włosy i/lub ślina Pobranie, magazynowanie oraz transport próbek Jednoznaczny dowód zażycia : TAK / NIE Lista zabroniona WADA (od 01.01.2009) S1. ŚRODKI ANABOLICZNE S2. HORMONY I POKREWNE SUBSTANCJE S3. BETA-2 AGONIŚCI S4. ANTAGONIŚCI I MODULATORY HORMONÓW S5. DIURETYKI I INNE ŚRODKI MASKUJĄCE S6. STYMULANTY S7. NARKOTYKI S8. KANABINOIDY S9. GLUKOKORTYKOSTEROIDY M1. METODY POPRAWIAJĄCE TRANSPORT TLENU M2. MANIPULACJE CHEMICZNE I FIZYCZNE M3. DOPING GENETYCZNY P1. ALKOHOL P2. BETA-BLOKERY 6
GC/NPD METODY INSTRUMENTALNE LC/MS/MS HPLC/UV Analityka LC/MS/MS Adverse Analytical Findings Reported by Accredited Laboratory stymulanty narkotyki SAA β2-agoniści diuretyki hormony peptydowe S1. Anabolic Agents ANALIZA rok liczba pozytywnych próbek % wszystkich analiz przesiewowa GC/NPD-FID IDENTYFIKACJA HPLC/UV hcg 2007 2 322 47,9% 2006 1 966 45,4% 2005 1 864 43,4% 2004 1 191 36,0% glikokortykosteroidy GC/HRMS 7
Rozróżnianie steroidów endogennych od egzogennych za pomocą oraz GC/C/IRMS T/E : Testosteron/Epitestosteron Analiza T/E>4,0 T/E<4,0 potwierdzenie T/E wynik negatywny GC/C-IRMS δ 13 C/ 12 C [ ] 8