Podstawy używania konsoli tekstowej w systemie Linux Andrzej Zbrzezny 25 października 2012
Rozdział 1 Podstawy konsoli 1.1 Podstawy użytkowania Linuksa w konsoli tekstowej 1. Włączanie i wyłączanie systemu kombinacja klawiszy CTRL + ALT + DEL 2. Korzystanie z konta użytkownika polecenie exit polecenie logout kombinacja klawiszy CTRL + D 3. Korzystanie z systemu pomocy polecenie apropos polecenie whatis polecenie man polecenie info polecenie whereis polecenie which 4. Korzystanie z konsoli i terminali polecenie fgconsole kombinacja klawiszy ALT + Fn kombinacje klawiszy ALT + oraz ALT + polecenie chvt kombinacje klawiszy ALT + PgUp oraz ALT + PgDn polecenie clear kombinacja klawiszy CTRL + L 3
4 ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY KONSOLI polecenie reset polecenie setterm -reset 5. Wyświetlanie informacji o aktywności użytkowników polecenie whoami polecenie who polecenie w polecenie last 6. Wyświetlanie informacji o procesach polecenie ps polecenie ps -u nazwaużytkownika polecenie ps aux 7. Korzystanie z mechanizmu automatycznego dopełniania klawisz Tab 8. Powtarzanie ostatnio wykonanego polecenia klawisz a następnie klawisz Enter 9. Przeglądanie historii poleceń powłoki klawisze oraz 10. Przeszukiwanie historii poleceń powłoki kombinacja klawiszy CTRL + R 11. Uruchamianie kilku poleceń jedno po drugim Przykład: clear ; exit 12. Alternatywne uruchamianie kilku poleceń Przykład: w && who 13. Podstawowe klawisze edycji wiersza poleceń powłoki
1.1. PODSTAWY UŻYTKOWANIA LINUKSA W KONSOLI TEKSTOWEJ 5 BKSP DEL RET CTRL + A CTRL + D CTRL + E CTRL + K CTRL + U CTRL + Y CTRL + T ALT + T Usuwa znak przed kursorem Usuwa znak pod kursorem Wysyła polecenie do bash a Przesuwa kursor na początek linii Usuwa znak pod kursorem Przesuwa kursor na koniec linii Usuwa tekst od kursora do końca linii Usuwa tekst od kursora do poczatku linii Wstawia usunięty tekst w miejscu, w którym znajduje się kursor Zamienia miejscami dwa znaki przed kursorem Zamienia miejscami dwa słowa przed kursorem
6 ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY KONSOLI
Rozdział 2 Pliki i katalogi 2.1 Podstawowe polecenia zwiazane z katalogami / - katalog główny (ang. root) /home/student - ścieżka bezwzględna lub pełna /home/andrzej/programy/prog.cc - pełna nazwa pliku. - katalog biężacy.. - katalog nadrzędny w stosunku do bieżącego - katalog domowy użytkownika../dokumenty - podkatalog katalogu nadrzędnego pwd wyświetla pełną nazwę bieżącego katalogu mkdir katalog - tworzy katalog tworzenie nowego katalogu $ mkdir Filmy tworzenie nowego katalogu wraz z podkatalogami $ mkdir -p PoryRoku/Zima/Luty wyświetlanie operacji wykonywanych przez polecenie mkdir $ mkdir -v -p PoryRoku/Zima/Luty rmdir katalog - usuwa pusty katalog cd katalog - zmienia bieżący katalog 2.2 Wyświetlanie zawartości katalogów Wyświetlanie listy plików i folderów $ ls 7
8 ROZDZIAŁ 2. PLIKI I KATALOGI Wyświetlanie zawartości innych folderów $ ls Pulpit $ ls /bin Wyświetlanie zawartości folderów z wykorzystaniem symboli wieloznacznych $ ls Dokumenty/*.odt Wyświetlanie listy plików w podfolderach $ ls -R $ ls -R *.jpg Wyświetlanie listy plików w pojedynczej kolumnie $ ls -1 Wyświetlanie zawartości folderu jako listy rozdzielonej przecinkami $ ls -m Wyświetlanie ukrytych plików i katalogów $ ls -a Wyświetlanie informacji o typach plików $ ls -F /bin $ ls -F /dev Wyświetlanie zawartości folderu w kolorze $ ls --color Wyświetlanie praw dostępu, właścicieli i innych informacji $ ls -l Odwracanie kolejności plików na listingu $ ls -r Sortowanie zawartości katalogów według rozszerzeń nazw plików $ ls -X Sortowanie zawartości katalogów według daty i czasu $ ls -t $ ls -latr Sortowanie zawartości katalogów według rozmiaru $ ls -S Wyświetlanie rozmiarów w kilobajtach, megabajtach i gigabajtach $ ls -lash
2.3. PORUSZANIE SIE W DRZEWIE KATALOGÓW 9 2.3 Poruszanie się w drzewie katalogów Wyświetlanie ścieżki do bieżącego katalogu $ pwd Zmiana katalogu $ cd Filmy Przechodzenie do katalogu macierzystego $ cd $ cd Przechodzenie do poprzedniego katalogu $ cd - Przechodzenie do katalogu nadrzędnego $ cd.. 2.4 Operacje na plikach Tworzenie nowego, pustego pliku $ touch pracadomowa.txt Ustawianie czasu istniejącego pliku na bieżący czas $ touch pracadomowa.txt Ustawianie czasu istniejącego pliku na dowolny czas $ touch -t 200912061645.30 pracadomowa.txt Ustawianie czasu istniejącego pliku na czas innego pliku $ touch -r starawersja.txt pracadomowa.txt 2.5 Kopiowanie plików Kopiowanie plików $ cp Filmy/Notatnik.avi. Kopiowanie plików z wykorzystaniem symboli wieloznacznych $ cp Filmy/*.flv YouTube/ Wyświetlanie szczegółowych informacji podczas kopiowania plików $ cp -v Filmy/*.flv YouTube/ Zapobieganie nadpisaniu ważnych plików $ cp -i -v Filmy/*.flv YouTube/
10 ROZDZIAŁ 2. PLIKI I KATALOGI Kopiowanie katalogów $ cp -R Filmy/*.mpg Archiwum/mpg/ Tworzenie dokładnych kopii plików w innym katalogu $ cp -a dokumentu/*.mpg Archiwum/dokumenty/ 2.6 Przenoszenie plików Przenoszenie plików $ mv Filmy/*.mpg Archiwum/mpg/ Zmienianie nazw plików i folderów $ mv Fimy Filmy Usuwanie plików $ rm windows.doc Usuwanie kilku plików jednocześnie z wykorzystaniem symboli wieloznacznych $ rm Dokumenty/*.doc Wyświetlanie szczegółowych informacji podczas usuwania plików $ rm -v Dokumenty/*.doc Zapobieganie usunięciu kluczowych plików $ rm -i Dokumenty/*.doc 2.7 Usuwanie plików i katalogów Usuwanie pustego katalogu $ rmdir Dokumenty Usuwanie plików i katalogów, które nie są puste $ rm -rf Głupoty/ Usuwanie kłopotliwych plików $ rm -- -dziwny $ rm --./-dziwny 2.8 Przełaczanie się na inne konto Przełączanie się na konto innego użytkownika $ su nazwa Przełączanie się na konto innego użytkownika wraz z jego zmiennymi środowiskowymi $ su -l nazwa $ su - nazwa
2.9. ELEMENTY KONSTRUKCYJNE 11 Przełączanie się na konto superużytkownika $ su Przełączanie się na konto superużytkownika wraz z jego zmiennymi środowiskowymi $ su - 2.9 Elementy konstrukcyjne Kolejne wykonywanie kilku poleceń operator ; $ unzip /home/student/muzyka/abba.zip ; \ > mkdir -p /home/student/muzyka/abba ; \ > mv /home/student/muzyka/abba*.mp3 \ > /home/student/muzyka/abba/ ; \ > rm /home/student/muzyka/abba.zip Wykonywanie poleceń tylko w przypadku, gdy poprzednie zakończyły się powodzeniem operator && $ unzip /home/student/muzyka/abba.zip && \ > mkdir -p /home/student/muzyka/abba && \ > mv /home/student/muzyka/abba*.mp3 \ > /home/student/muzyka/abba/ && \ > rm /home/student/muzyka/abba.zip Wykonywanie poleceń tylko w przypadku, gdy poprzednie zakończyły się niepowodzeniem operator $ ls -l /home/student/filmy/komedie \ > mkdir -p /home/student/filmy/komedie Używanie wyniku jednego polecenia jako argumentu drugiego $ date +%Y-%m-%d $ mkdir $(date +%Y-%m-%d) Używanie wyjścia jednego polecenia jako wejścia drugiego $ ls -l less Przekierowanie wyjścia polecenia do pliku $ ls -l /filmy/ > zawartosc.txt Zapobieganie nadpisaniu plików podczas przekierowania wyników $ set -o noclobber $ ls -l /filmy/ > zawartosc.txt Dołączanie wyników polecenia do pliku $ ls -l /muzyka/ >> zawartosc.txt Używanie pliku jako wejścia polecenia $ factor < liczby.txt
12 ROZDZIAŁ 2. PLIKI I KATALOGI 2.10 Wyświetlanie plików Wyświetlanie plików na standardowym wyjściu $ cat liczby.txt Łączenie plików na standardowym wyjściu $ cat liczby1.txt liczby2.txt Dołączanie plików do innego pliku $ cat liczby1.txt liczby2.txt > liczby.txt $ cat liczby3.txt >> liczby.txt Łączenie plików i numerowanie wierszy $ cat -n plik-1.txt plik-2.txt Wyświetlanie tekstu ekran po ekranie $ less /var/log/xorg.0.log Wyświetlanie tekstu ekran po ekranie z numerami linii $ less -N /var/log/xorg.0.log Wyszukiwanie danych w programie stronicującym less /wzorzec wyszukuje wzorzec z uzyciem wyrażeń regularnych n powtarza wyszukiwanie w kierunku końca pliku N powtarza wyszukiwanie w kierunku początku pliku Edytowanie plików z poziomu programu stronicującego v uruchamia domyślny edytor tekstowy (np. vi). Jeśli ustawiona jest zmienna EDITOR to uruchamia edytor określony w tej zmiennej. Zmienną EDITOR można ustawić w pliku /.bashrc wisując do niego linię: set EDITOR=vim Wyświetlanie pierwszych 10 wierszy pliku $ head /etc/fstab Wyświetlanie pierwszych 10 wierszy kilku plików $ head /etc/fstab /etc/inittab Wyświetlanie kilku pierwszych wierszy pliku lub plików $ head -5 /etc/fstab /etc/inittab Wyświetlanie kilku pierwszych bajtów, kilobajtów lub megabajtów pliku $ head -c 100 /var/log/everything $ head -c 100k /var/log/everything $ head -c 100m /var/log/everything
2.10. WYŚWIETLANIE PLIKÓW 13 Wyświetlanie ostatnich 10 wierszy pliku $ tail /etc/fstab Wyświetlanie ostatnich 10 wierszy kilku plików $ tail /etc/fstab /etc/inittab Wyświetlanie kilku ostatnich wierszy pliku lub plików $ tail -5 /etc/fstab /etc/inittab Wyświetlanie kilku ostatnich, stale aktualizowanych wierszy pliku lub plików $ tail -f /var/log/messages