WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W POZNANIU SPRAWOZDANIE

WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W POZNANIU SPRAWOZDANIE ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W POZNANIU ZA 2010 ROK Poznań 2011 r. Załącznik do Uchwały Nr 6/6/2011 RN WFOŚiGW w Poznaniu z dnia 22 marca 2011 r.

SPIS TREŚCI I. WSTĘP... 4 II. DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW STATUTOWYCH... 7 1) Rada Nadzorcza... 7 2) Zarząd... 10 III. ORGANIZACJA BIURA FUNDUSZU... 13 IV. STAN FINANSOWY FUNDUSZU... 14 V. PRZYCHODY I WPŁYWY PIENIĘŻNE FUNDUSZU... 16 1) Przychody z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska.... 16 2) Przychody z tytułu administracyjnych kar pieniężnych.... 17 3) Przychody z nadwyżek dochodów gmin i powiatów z tytułu opłat i kar.... 17 4) Przychody z oprocentowania udzielonych pożyczek... 18 5) Przychody z oprocentowania środków pieniężnych na rachunkach bankowych.... 18 6) Przychody pozostałe... 19 7) Wpływy z tytułu spłat rat kapitałowych od udzielonych pożyczek.... 19 VI. KOSZTY ORAZ ROZCHODY PIENIĘŻNE FUNDUSZU... 20 1) Wypłaty dotacji... 20 2) Wypłaty z tytułu dopłat do oprocentowania kredytów bankowych... 22 3) Umorzenia pożyczek... 22 4) Koszty działalności organów i Biura... 23 5) Wypłaty pożyczek... 25 6) Pozostałe koszty i rozchody... 26 VII. EFEKTY RZECZOWE I EKOLOGICZNE PRZEDSIĘWZIĘĆ DOFINANSOWYWANYCH ZE ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH FUNDUSZU... 26 1) Ochrona wód i gospodarka wodna... 27 2) Ochrona powietrza... 27 3) Ochrona powierzchni ziemi... 28 2

VIII. STRUKTURA SKŁADNIKÓW MAJĄTKOWYCH FUNDUSZU I ŹRÓDŁA ICH POKRYCIA... 29 IX. REALIZACJA PROGRAMÓW OPERACYJNYCH WDRAŻANYCH PRZEZ FUNDUSZ... 30 1) Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko... 31 2) Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013... 34 X. UWAGI KOŃCOWE I WNIOSKI... 37 3

I. WSTĘP Rok 2010 był osiemnastym rokiem działalności Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu po uzyskaniu w 1993 r. osobowości prawnej. Równocześnie zamyka on 12 letni okres działalności w nowych granicach, związanych z podziałem administracyjnym kraju w 1999 r. Był to jednocześnie pierwszy rok działalności tej instytucji po przekształceniu jej z dniem 1 stycznia 2010 r. z funduszu celowego z osobowością prawną na samorządową osobę prawną. Rok 2010 charakteryzował się przyrostem kapitałów własnych Wojewódzkiego Funduszu na poziomie zbliżonym do wielkości osiąganych w ostatnich latach. Przyrost ten, znacznie wyższy od zakładanego w planach, ma przede wszystkim ścisły związek z niższą realizacją bezzwrotnej pomocy finansowej w postaci dotacji i umorzeń pożyczek, a także niższą od planowanej realizacją kosztów operacyjnych związanych z działalnością Biura i organów Wojewódzkiego Funduszu. W 2010 r. na bieżącą działalność Funduszu silnie rzutowała realizacja zadań dodatkowych, pozastatutowych wynikających z wcześniej zawartych porozumień z: Ministrem Środowiska w zakresie obsługi Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska dla osi priorytetowych: I Gospodarka wodno-ściekowa i II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi; Zarządem Województwa Wielkopolskiego w zakresie realizacji zadań związanych z obsługą Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 2013 dla Priorytetu III Środowisko przyrodnicze. Rok 2010 charakteryzował się dużym nasileniem kontroli zewnętrznych w Biurze WFOŚiGW, w tym zwłaszcza dotyczących problematyki pomocy finansowej ze środków Unii Europejskiej. Realizacja zadań związanych z obsługą wniosków o dofinansowanie ze środków UE nie spowodowała ograniczenia w porównaniu z wcześniejszymi latami, obsługi pomocy finansowej beneficjentów korzystających z dofinansowania przedsięwzięć proekologicznych ze środków krajowych pozostających do dyspozycji WFOŚiGW. Podobnie jak w latach wcześniejszych pomoc ta w największych wartościach dotyczyła porządkowania gospodarki

ściekowej oraz ochrony czystości wód. Bezwzględny priorytet w tym zakresie dotyczył finansowania przedsięwzięć ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych i realizacją zobowiązań akcesyjnych związanych z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w wyznaczonych okresach przejściowych. Stosunkowo duża pomoc finansowa kierowana była na realizację przedsięwzięć mających związek z ochroną powietrza przed nadmierną emisją zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Ważnym kierunkiem pomocy finansowej WFOŚiGW były działania związane z porządkowaniem gospodarki odpadowej. Podobnie jak w latach ubiegłych znaczące środki pieniężne przeznaczone zostały również na gospodarkę wodną, przeciwdziałanie i likwidację poważnych awarii, ochronę przyrody, monitoring regionalny i edukację ekologiczną. Zrealizowana przez Fundusz pomoc finansowa stanowiła istotne wsparcie zwłaszcza dla jednostek samorządu terytorialnego, które pozostawały głównym beneficjentem tej pomocy. Ocena bardzo licznych wniosków o bezzwrotną pomoc ze środków UE powodowała prócz spotkań szkoleniowych, konieczność wielu kontaktów z potencjalnymi beneficjentami tej pomocy. W odniesieniu do przedsięwzięć finansowanych ze środków UE jak i wspieranych środkami dyspozycyjnymi Funduszu prowadzona była kontrola sprawdzająca na dokumentach i w terenie. Roczne sprawozdanie finansowe WFOŚiGW w Poznaniu za 2010 r. poddane zostało, jak co roku, badaniu przez biegłego rewidenta. Rada Nadzorcza Funduszu dokonała wyboru jednostki przeprowadzającej badanie rocznego sprawozdania dla zapewnienia maksymalnej rzetelności i obiektywności prezentowanych w tym sprawozdaniu danych liczbowych i informacji. Opinia biegłego rewidenta wydana w oparciu o przeprowadzone szczegółowe badanie, potwierdza prawidłowość zarówno sprawozdania finansowego jak i ksiąg stanowiących podstawę tego sprawozdania. Uzyskanie w 2010 r. korzystnego wyniku finansowego zysku, a tym samym wzrost kapitałów własnych Funduszu oraz zapewnienie pomocy finansowej dla kilkuset realizowanych na terenie województwa wielkopolskiego przedsięwzięć proekologicznych, a także osiągnięcie i udokumentowanie znaczących, wymiernych efektów ekologicznych było wyrazem rzetelnej realizacji statutowych zadań ze strony Funduszu. Relatywnie wysoki wzrost kapitałów własnych, których wartość na koniec 2010 r. wyniosła ponad 502,3 mln zł, stwarza warunki do realizacji na coraz wyższym poziomie pomocy finansowej również 5

w następnych okresach oraz do skutecznego wspierania założeń Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007 2013. Przedsięwzięcia najczęściej objęte pomocą finansową ze środków Funduszu to zadania związane z budową kolektorów sanitarnych i oczyszczalni ścieków, modernizacją systemów ogrzewania oraz termomodernizacją budynków użyteczności publicznej, w tym licznych obiektów oświaty i służby zdrowia. Z tego tytułu uzyskano największe efekty ekologiczne w dziedzinie ochrony czystości wód oraz w ochronie powietrza. Wskazując pozytywy oraz zrealizowane w 2010 r. najważniejsze dokonania, podkreślić należy, że w podstawowej działalności statutowej WFOŚiGW związanej z udzielaniem pomocy finansowej wystąpiły specyficzne zjawiska, mające wpływ, zwłaszcza na ogólną wartość funduszu statutowego i kapitałów własnych oraz wypłat pożyczek i dotacji. Wśród najistotniejszych wymienić należy: rezygnacje z zaplanowanej przez WFOŚiGW pomocy finansowej na ogólną wartość prawie 180 mln zł, w tym przewidzianej do wypłaty w 2010 r. na kwotę ponad 96 mln zł, bilansowane bieżącym rozpatrywaniem wniosków o pomoc finansową składanych w ciągu roku; dużą ilość aneksów do umów pożyczkowych i dotacyjnych zawarto ich aż 222; wysokie saldo środków pieniężnych na koniec roku spowodowane rezygnacjami z pomocy finansowej i aneksami w końcowym okresie 2010 r. przesuwającymi płatności na rok 2011. Kontrole zewnętrzne przeprowadzone w Funduszu w 2010 r. nie ujawniły istotnych nieprawidłowości w działalności WFOŚiGW w Poznaniu. Dodatkowo, konsekwentnie realizowane zadania ze strony Audytora Wewnętrznego powodowały systematyczne eliminowanie niedociągnięć proceduralnych i organizacyjnych. Uwarunkowania zewnętrzne oraz realizowane przez Fundusz zadania związane z wspieraniem procesów absorpcji środków unijnych, a także podejmowanie nowych zadań sukcesywnie przyjmowanych do realizacji w ostatnich latach, były impulsem do wdrażania przez Zarząd wielokierunkowych działań zapewniających dalszą dynamikę rozwoju Funduszu, optymalizację wskaźników i maksymalne zaspokojenie potrzeb finansowych jednostek realizujących przedsięwzięcia o dużym efekcie ekologicznym. 6

Do najważniejszych działań zaliczyć należy: dalsze doskonalenie struktur organizacyjnych Funduszu, w tym wzmocnienie stanowisk pracy przewidzianych do realizacji zadań związanych z obsługą POIiŚ oraz WRPO, kontynuowanie realizacji intensywnego programu szkoleniowego, w tym również poprzez udział pracowników w studiach wyższych i podyplomowych, systematyczne rozpatrywanie w ciągu roku dodatkowych wniosków o przyznanie pomocy finansowej, rozwinięcie bazy informatycznej Funduszu, poszerzanie funkcjonalności zintegrowanego systemu informatycznego oraz dbałość o prawidłową obsługę klientów Funduszu, aktywne wspieranie starań jednostek samorządowych i innych w zakresie maksymalnego wykorzystania w województwie wielkopolskim zagranicznych środków bezzwrotnych. Informacje liczbowe dotyczące wartości podawanych w dalszej części niniejszego sprawozdania są prezentowane w zaokrągleniu do pełnych złotych. II. DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW STATUTOWYCH W roku 2010 skład osobowy organów statutowych Funduszu, tematyka posiedzeń i podejmowanych uchwał, a także realizowanych innych działań przedstawiały się następująco: 1) Rada Nadzorcza Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity w Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami) przewiduje 7 osobowy skład rad nadzorczych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Z dniem 1 stycznia 2010 r. status WFOŚiGW uległ zmianie z funduszu celowego z osobowością prawną na samorządową osobę prawna. Przepisy zakładały dla tej przekształconej jednostki powołanie nowych organów statutowych, przy czym dotychczasowe organy miały prawo działać w okresie przejściowym aż do nowych powołań. Ustawa wyraźnie określa jakie osoby mogą być powołane w skład Rady Nadzorczej WFOŚiGW. 7

Skład Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Poznaniu na 01.01.2010 r. był następujący: Przewodniczący Krystyna Panek-Gondek przedstawiciel Ministra Środowiska, Wiceprzewodniczący Krzysztof Nosal przedstawiciel samorządu gospodarczego, Sekretarz Sławomir Poszwa Przewodniczący Komisji Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Sejmiku Województwa Wielkopolskiego, Członkowie Jolanta Ratajczak Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Jarosław Sobczak Z-ca Dyrektora Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, Henryk Piskonowicz Przewodniczący Regionalnej Rady Ochrony Przyrody, Janusz Łakomiec przedstawiciel organizacji ekologicznych. W grudniu 2010 r. w związku ze zmianą osoby Przewodniczącego Komisji Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Sejmiku Województwa Wielkopolskiego ze składu Rady Nadzorczej odwołany został Sławomir Poszwa, a w jego miejsce powołana została Krystyna Poślednia. W 2010 r. Rada Nadzorcza WFOŚiGW w Poznaniu odbyła 14 posiedzeń, na których podjęła 32 uchwały. Zakres tematyczny posiedzeń Rady Nadzorczej w 2010 r. oraz podejmowanych uchwał dotyczył m.in.: zatwierdzenia planu finansowego i planu działalności WFOŚiGW w Poznaniu na 2011 r. oraz zatwierdzenia zmian takich planów na 2010 r., oceny i zatwierdzenia sprawozdania finansowego WFOŚiGW w Poznaniu za 2009 r. oraz podziału zysku wykazanego przez Fundusz na koniec 2009 r., zatwierdzenia sprawozdania z działalności WFOŚiGW w Poznaniu za 2009 r., zatwierdzenia przyznania pomocy finansowej ze środków WFOŚiGW w Poznaniu w formie dotacji i pożyczek o wartościach jednostkowych przekraczających kompetencje Zarządu sięgające równowartości 0,5% przychodów Funduszu z 2009 r., zatwierdzenia: Zasad udzielania i umarzania pożyczek, udzielania dotacji oraz dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek ze środków WFOŚiGW w Poznaniu na rok 2011, 8

rozpatrzenia informacji na temat realizacji Strategii działania WFOŚiGW w Poznaniu na lata 2009 2012 w roku 2009, zatwierdzenia listy przedsięwzięć priorytetowych WFOŚiGW w Poznaniu na 2011 r., zatwierdzenia wyboru biegłego rewidenta badającego roczne sprawozdanie finansowe WFOŚiGW w Poznaniu za 2010 r., zapoznania się z listami wniosków do planu finansowego na 2010 r. oraz wartością i formami tej pomocy proponowanymi przez Zarząd, rozpatrzenia informacjami na temat realizacji planu finansowego i planu działalności WFOŚiGW w Poznaniu za okres I półrocza i 3 kwartałów 2010 r., rozpatrzenia informacji Zarządu o działalności kapitałowej WFOŚiGW i stanie posiadanych akcji i udziałów spółek prawa handlowego, rozpatrzenia informacji Zarządu na temat wyników rozliczeń nadwyżek przychodów powiatowych i gminnych funduszy podlegających w 2010 r. przekazaniu na rzecz WFOŚiGW za 2009 r., rozpatrzenia informacji Zarządu na temat rozliczania wniosków dotyczących utraconych przez gminy przychodów z tytułu podatku od nieruchomości, stanowiących grunty Skarbu Państwa pod wodami jezior i sztucznych zbiorników wodnych, rozpatrzenia okresowych informacji Zarządu na temat działań WFOŚiGW w Poznaniu związanych z realizacją porozumień zawartych z Ministrem Środowiska w zakresie obsługi Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz z Zarządem Województwa Wielkopolskiego w zakresie obsługi Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Priorytet III Środowisko przyrodnicze, rozpatrzenia informacji na temat naboru wniosków o przyznanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej w ramach Priorytetu III Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, rozpatrzenia informacji na temat naboru wniosków o przyznanie dofinansowania ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, rozpatrzenia informacji Zarządu na temat zagospodarowania środków pieniężnych WFOŚiGW czasowo nie zaangażowanych w finansowanie przedsięwzięć proekologicznych, 9

rozpatrzenia informacji Zarządu na temat realizacji umowy zawartej przez WFOŚiGW w Poznaniu z francuską Agencją rządową do spraw Ochrony Środowiska i Poszanowania Energii ADEME, rozpatrzenia informacji na temat wdrażania w WFOŚiGW zintegrowanego systemu informatycznego, rozpatrzenia problemów związanych z niedopłatami na rzecz WFOŚiGW w Poznaniu z tytułu należnych opłat za korzystanie ze środowiska, rozpatrzenie informacji o kontrolach zewnętrznych przeprowadzonych w WFOŚiGW w Poznaniu. Dominująca część uchwał podejmowanych przez Radę Nadzorczą dotyczyła zatwierdzenia wniosków Zarządu o przyznanie dotacji i pożyczek w przypadkach gdy wielkość pomocy finansowej, zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, przekraczała równowartość 0,5% przychodów Funduszu z poprzedniego roku. Rada Nadzorcza wykazywała duże zainteresowanie prawidłową realizacją przez WFOŚiGW w Poznaniu wszystkich podstawowych działań statutowych oraz zawartych dodatkowo porozumień i umów, dalszym rozwojem i wzrostem kapitałów Funduszu oraz racjonalizacją kosztów jego działalności. 2) Zarząd Zarząd WFOŚiGW w Poznaniu działał przez cały 2010 r. w niezmienionym składzie tj. Prezes Zarządu Przemysław Gonera oraz Zastępcy Prezesa Zarządu Bogusław Brzostowski, Ewa Hoffmann, Krzysztof Mączkowski i Jerzy Puch. W 2010 r. Zarząd odbył łącznie 108 posiedzeń, na których podjął 146 uchwał. Dla porównania w 2009 r. odbyły się 72 posiedzenia, na których podjęto 122 uchwały. Problematyka posiedzeń Zarządu dotyczyła całokształtu działalności WFOŚiGW, a więc: realizacji bieżącej współpracy z jednostkami zewnętrznymi, w tym zwłaszcza z Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego i jego Departamentami, Wielkopolskim Urzędem Wojewódzkim i jego Wydziałami, Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska, Ministerstwem Środowiska, Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Bankiem Ochrony 10

Środowiska SA i innymi bankami, jednostkami samorządu terytorialnego stopnia powiatowego i podstawowego oraz mediami, podejmowania uchwał dotyczących udzielania i umarzania części pożyczek oraz udzielania dotacji jednostkom realizującym przedsięwzięcia proekologiczne zarówno o charakterze inwestycyjnym jak i pozainwestycyjnym, zagadnień związanych z bieżącą działalnością WFOŚiGW, gospodarowania środkami pieniężnymi, przygotowaniem materiałów dla Rady Nadzorczej Funduszu oraz dla innych odbiorców, analizy ryzyk występujących w poszczególnych rodzajach działalności Funduszu, zatwierdzaniem rekomendacji wynikających z audytów prowadzonych przez audytora wewnętrznego. Zawarcie porozumienia z Ministrem Środowiska w zakresie realizacji przez Wojewódzki Fundusz, jako Instytucji Wdrażającej, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) dla osi priorytetowych I Gospodarka wodno-ściekowa i II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, a także z Zarządem Województwa Wielkopolskiego w sprawie realizacji przez Fundusz funkcji Instytucji Pośredniczącej dla Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2007-2013 (WRPO) w odniesieniu do Priorytetu III Środowisko przyrodnicze, powodowało konieczność zintensyfikowania pracy Zarządu Funduszu. Działania powyższe były przedmiotem kontroli i ocen ze strony instytucji zarządzających w zakresie POIiŚ oraz WRPO, a także ze strony innych jednostek kontroli zewnętrznej. W tym zakresie Fundusz ściśle współpracował zarówno z odpowiednimi Departamentami i Biurami Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a także Ministerstwem Środowiska oraz Ministerstwem Rozwoju Regionalnego. W 2010 r. realizowany był dalszy intensywny proces szkoleń pracowników pod kątem optymalnej ich przydatności w wypełnianiu powierzonych, wzrastających zadań. Pełniona od wielu lat przez Prezesa Zarządu funkcja Przewodniczącego Konwentu Prezesów WFOŚiGW pozwalała na podejmowanie inicjatyw ogólnokrajowych w zakresie doskonalenia działalności wszystkich wojewódzkich funduszy w kraju, a także inicjowania pożądanych zmian przepisów prawnych oraz upowszechniania najlepszych rozwiązań. Pod koniec 2010 roku WFOŚiGW w Poznaniu został zaproszony do prac grupy roboczej przy Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nad Strategią Bezpieczeństwo 11

Energetyczne i Środowisko, która będzie podstawą dla nowego programu operacyjnego w perspektywie 2014-2020 r. W listopadzie 2010 r. podobnie jak w latach wcześniejszych w okresie Targów POLEKO Fundusz współuczestniczył w realizacji szeregu konferencji, spotkań i narad. Z inicjatywy WFOŚiGW w Poznaniu, podczas Targów POLEKO 2010 Prezes Zarządu wraz z prezesami zarządów wojewódzkich funduszy ze Szczecina, Zielonej Góry, Wrocławia i Opola podpisał porozumienie dotyczące współpracy i skierowaną do marszałków województw zachodniopomorskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, dolnośląskiego i opolskiego deklarację uczestnictwa w przygotowaniu Strategii Rozwoju Polski Zachodniej. Zarząd, zwłaszcza w II półroczu 2010 r. rozpatrywał liczne wnioski o weryfikację warunków podpisanych wcześniej umów pożyczkowych i dotacyjnych, dokonywał okresowej analizy kosztów i przychodów oraz zaawansowania realizacji zadań ujętych w rocznym planie finansowym i planie działalności WFOŚiGW. Członkowie Zarządu uczestniczyli w ciągu 2010 r. w licznych naradach z udziałem Zarządu Narodowego Funduszu, a także Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. W szerokim zakresie realizowana była współpraca z jednostkami samorządowymi wszystkich szczebli województwa wielkopolskiego, w tym poprzez liczne spotkania zarówno w terenie jak i w siedzibie WFOŚiGW. Zarząd WFOŚiGW zawsze podkreślał i realizował w praktyce zasadę, że samorząd terytorialny jest głównym partnerem do współpracy i korzystania z pomocy finansowej WFOŚiGW. Wiele jednostek samorządowych korzystało również z możliwości konsultacji w sprawach związanych z realizacją przedsięwzięć proekologicznych o charakterze inwestycyjnym, a także dotyczących możliwości ubiegania się o środki Unii Europejskiej. W zakresie problematyki przygotowywania wniosków o środki UE w ramach Priorytetu III WRPO zrealizowano szereg otwartych szkoleń dla przyszłych beneficjentów. Szkolenia takie zorganizowano również bezpośrednio przed terminami naboru wniosków. 12

III. ORGANIZACJA BIURA FUNDUSZU Rok 2010 po okresie wcześniejszych przygotowań organizacyjnych i intensywnych szkoleń, charakteryzował się dalszym wzrostem zadań realizowanych przez Biuro Funduszu, szczególnie w zakresie programu WRPO oraz w zakresie udzielania pomocy finansowej z własnych środków dyspozycyjnych WFOŚiGW. W strukturze organizacyjnej Biura wyodrębnionych jest 7 działów: Dział Identyfikacji Wniosków Dział Przygotowywania Umów Dział Monitoringu Umów Dział Kontroli Przedsięwzięć Dział Finansowo-Księgowy Dział Organizacyjno-Administracyjny Dział Funduszy Europejskich oraz wyodrębnione stanowiska pracy ds. Kadr, Radcy prawnego i Audytora Wewnętrznego. Ogólny stan zatrudnienia Biura w 2010 r. ustabilizował się i był zbliżony do stanu na koniec 2009 r. Również struktura pracowników z uwagi na posiadane wykształcenie była zbliżona do 2009 r. Prawie 80% pracowników Biura posiada wyższe wykształcenie, a wielu z nich ukończyło uzupełniające studia podyplomowe. W 2010 r. wzmocniony został dział kontroli przedsięwzięć ze względu na rozszerzenie zakresu kontroli wynikającego z Instrukcji Wykonawczej zarówno WRPO jak i POIiŚ. Doskonalona była metodyka kontroli, dokumenty pokontrolne oraz procedury związane z postępowaniem w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, poszerzeniu uległy zakres i tematyka kontroli. W uzasadnionych przypadkach, gdy zachodziła taka potrzeba, protokół z kontroli wraz z propozycją zaleceń pokontrolnych był kierowany na posiedzenie Zarządu w celu podjęcia decyzji o dalszym postępowaniu. W 2010 r. w Biurze w Poznaniu przeprowadzono łącznie 7 kontroli, na które składało się 509 osobodni. Były to kontrole realizowane przez: Najwyższą Izbę Kontroli Delegatura w Poznaniu, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Wielkopolski Urząd Wojewódzki, Urząd Kontroli Skarbowej i Ministerstwo Środowiska. Kontrole te nie ujawniły zasadniczych nieprawidłowości. Otrzymane zalecenia wraz z innymi materiałami 13

z powyższych kontroli, a także z podobnych kontroli przeprowadzonych w innych wojewódzkich funduszach w kraju, wykorzystywane były do podejmowania dalszych działań doskonalących procedury i rozwiązania organizacyjne. Działania takie inicjowane były również w oparciu o zadania audytowe przeprowadzone przez audytora wewnętrznego. Audyty wewnętrzne kończyły się rekomendacjami z określeniem terminów i osób odpowiedzialnych za ich realizację. Zarząd każdorazowo rozpatrywał materiały z audytów wewnętrznych na posiedzeniach, a rekomendacje audytora zatwierdzał do realizacji. W okresie spiętrzeń prac na określonych odcinkach dokonywano przesunięć pracowników między działami. Pozwalało to optymalnie wykorzystać potencjał kadrowy Biura. Bardzo duże spiętrzenie prac nastąpiło w okresie III i IV kwartału 2010 r., z uwagi na liczbę ocenianych projektów, zawieranych umów (dotyczących środków unijnych i krajowych), liczbę aneksów do umów a także nasilone zwłaszcza w listopadzie i grudniu rozliczenia i uruchomienia przyznanej pomocy finansowej. IV. STAN FINANSOWY FUNDUSZU Stan finansowy Funduszu rozumiany jest jako suma wszystkich wartości funduszu statutowego i rezerwowego oraz zysku niepodzielonego. W świetle przepisów o rachunkowości wartość tę można określić jako kapitał własny WFOŚiGW. Na początek 2010 r. kapitał własny WFOŚiGW w Poznaniu wynosił 469.388.926 zł, w tym: fundusz statutowy - 433.004.098 zł; fundusz rezerwowy 4.500.000 zł; zysk niepodzielony za 2009 r. 31.884.828 zł. Na koniec 2010 r. kapitał własny Wojewódzkiego Funduszu wynosił 502.337.539 zł, w tym: fundusz statutowy 464.888.926 zł; fundusz rezerwowy 4.500.000 zł; zysk niepodzielony za 2010 r. 32.948.613 zł. Konieczność zapewnienia relatywnie wysokich rocznych przyrostów wartości kapitałów własnych Funduszu wynika ze wzrastających potrzeb w zakresie dofinansowania licznych 14

przedsięwzięć proekologicznych realizowanych wyłącznie ze środków krajowych oraz dofinansowanych środkami bezzwrotnymi Unii Europejskiej. Przyrost kapitałów własnych w 2010 r. czyli zysk był porównywalny z rokiem 2009. Wzrost wykazanej wartości wyniósł 3,3%. Dla porównania w latach 2005 2008 przyrost kapitałów własnych WFOŚiGW w Poznaniu wynosił rocznie około 35 38 mln zł. Poziom rocznych przyrostów wartości kapitałów własnych zarówno w 2010 r. jak i latach wcześniejszych tj. 2005 2009 uznać należy za bardzo ustabilizowany i optymalny. Uzyskiwany wzrost kapitałów własnych WFOŚiGW jest efektem nie tylko relatywnie wysokich przychodów z opłat, ale również dość wysokich przychodów z innych źródeł, racjonalizacji kosztów własnych Funduszu i zachowania właściwych proporcji w realizacji pomocy finansowej bezzwrotnej i zwrotnej. Pod względem wartości kapitałów własnych WFOŚiGW w Poznaniu na koniec 2010 r. plasował się w ścisłej czołówce funduszy w kraju (4 miejsce). Wzrost wartości funduszu statutowego w 2010 r. ma ścisły związek z przeznaczaniem od kilku lat całości zysku na zasilenie tego funduszu. Zasady obowiązujące w WFOŚiGW nie przewidują możliwości przeznaczania wykazywanego zysku na inne cele poza zasileniem funduszu statutowego i ewentualnie funduszu rezerwowego. Fundusz rezerwowy nie zmienił w 2010 r. swej wartości, wynoszącej 4.500 tys. zł. Nie zachodziła potrzeba przeznaczania jakichkolwiek kwot z funduszu rezerwowego na cele określone w obowiązującym systemie finansowym, który przewiduje, że fundusz rezerwowy może być źródłem pokrycia ewentualnych strat. W tej sytuacji nie zachodziła również potrzeba realizacji dodatkowych odpisów z zysku na powiększenie istniejącego już funduszu rezerwowego. W okresie od reorganizacji przeprowadzonej na początku 1999 r. WFOŚiGW w Poznaniu wykazywał w rocznych sprawozdaniach finansowych wyłącznie dodatni wynik finansowy. W okresie tym kapitały własne WFOŚiGW wzrosły z 170 mln zł do obecnych ponad 502 mln zł. Osiągnięcie tak znaczącego wzrostu kapitałów własnych uznać należy za 15

właściwą realizację zaleceń Ministra Środowiska dotyczących zapewnienia wysokiego przyrostu potencjału i kapitałów WFOŚiGW. Takie tendencje są również zgodne z założeniami zarówno Wspólnej Strategii Działania Narodowego i wojewódzkich funduszy jak i Strategii Działania WFOŚiGW w Poznaniu zatwierdzonej przez Radę Nadzorczą. V. PRZYCHODY I WPŁYWY PIENIĘŻNE FUNDUSZU 1) Przychody z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska. Opłaty za korzystanie ze środowiska przekazywane w ramach dokonywanej redystrybucji przez Urząd Marszałkowski stanowią bardzo ważna pozycję w przychodach WFOŚiGW w Poznaniu. W 2010 r. przychody z tego tytułu wyniosły kwotę 59.199.284 zł. Dla porównania realizacja w 2009 r. wyniosła 59.474.234 zł. Zrealizowane w 2010 r. przelewy opłat na rzecz WFOŚiGW w Poznaniu dotyczyły: gospodarki ściekowej i ochrony wód 12.355.188 zł; ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu 25.280.631 zł; gospodarki odpadami 21.242.129 zł; opłat produktowych - 1.852 zł, pozostałych opłat 319.484 zł. W porównaniu z rokiem 2009 przelewy opłat z tytułu: gospodarki ściekowej i ochrony wód zmalały o kwotę 761.783 zł tj. 5,8%, ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu wzrosły o kwotę 611.512 zł tj. o 2,5%, gospodarki odpadami zmalały o kwotę 446.015 zł, tj. o 2,1%, opłat produktowych wzrosły o kwotę 1.852 zł, pozostałych opłat wzrosły o 319.484 zł (w 2009 r. nie występowały). Z powyższych porównań wynika, że zarówno kwoty ogólne przelanych opłat jak i ich struktura były bardzo zbliżone. 16

Największe kwoty opłat przelewane są przez Urząd Marszałkowski w 2 terminach na koniec lutego i koniec sierpnia. Wynika to z uregulowań ustawowych związanych z terminami płatności opłat i ich redystrybucji. 2) Przychody z tytułu administracyjnych kar pieniężnych. Przychody z tego tytułu realizowane są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Przelewy na rzecz WFOŚiGW należnej części pobranych kar za naruszenie wymagań w zakresie ochrony środowiska w 2010 r. wyniosły kwotę 153.089 zł. Dla porównania w 2009 r. przychody z tego tytułu wynosiły 151.385 zł. Oznacza to wzrost tychże przychodów o 1.704 zł, tj. o 1,1%. Przychody z tytułu kar z uwagi na swoją wartość nie odgrywają większej roli jako źródło dyspozycyjnych środków WFOŚiGW służących finansowaniu przedsięwzięć proekologicznych Otrzymana z WIOŚ prognoza na następne lata zakłada szybki spadek tych przychodów. 3) Przychody z nadwyżek dochodów gmin i powiatów z tytułu opłat i kar. W 2010 r. WFOŚiGW w Poznaniu nie uzyskał żadnych wpływów z tytułu nadwyżek dochodów powiatów z opłat i kar. W złożonych rozliczeniach żaden z 35 powiatów nie wykazał takich nadwyżek za 2009 r., podlegających przelaniu do WFOŚiGW w 2010 r. Dla porównania w 2009 r. przychody z powyższego tytułu wyniosły 1.019.963 zł i dotyczyły Urzędu Miejskiego w Koninie. W ostatnich latach nadwyżki takie spośród wszystkich powiatów wykazywał jedynie Urząd Miejski w Koninie przy czym z roku na rok następował szybki regres wykazywanych wartości nadwyżek. W 2010 r. WFOŚiGW w Poznaniu uzyskał przychody nadwyżek dochodów gmin z tytułu opłat i kar o wartości 6.346.833 zł. Dla porównania w 2009 r. gminy przekazały tego rodzaju nadwyżki w łącznej kwocie 2.009.045 zł. Oznacza to wzrost ponad 3-krotny. Na tle kilku ostatnich lat, w których obserwowano również w tej grupie płatnika szybki spadek wartości przelewanych nadwyżek, sytuacja roku 2010 jest raczej wyjątkiem związanym z pozyskaniem w jednym roku szczególnie wysokich przychodów z tytułu opłat. Praktycznie nadwyżki 17

dochodów gmin występują jedynie w subregionie konińskim i mają związek z działalnością i opłatami uiszczanymi przez Zespół Elektrowni Pątnów Adamów Konin największego płatnika opłat w Województwie Wielkopolskim. Jak co roku wyegzekwowanie szczegółowych rozliczeń ze wszystkich 226 gmin i 35 powiatów z terenu całego województwa wielkopolskiego odbyło się z pewnymi trudnościami wynikającymi również ze zmiany przepisów o sposobie wyliczania nadwyżek. Obecnie obowiązujący system ustalania i rozliczeń z tytułu nadwyżek powoduje utrwalenie coraz większych dysproporcji w dochodach powiatów i gmin z tytułu opłat. 4) Przychody z oprocentowania udzielonych pożyczek W roku 2010 przychody z oprocentowania udzielonych przez WFOŚiGW w Poznaniu pożyczek wyniosły 7.085.557 zł. Dla porównania w 2009 r. była to kwota 6.018.602 zł. Oznacza to wzrost o 17,7%. Pożyczki udzielane przez WFOŚiGW w Poznaniu są zdecydowanie korzystniejsze dla inwestorów od najbardziej preferencyjnych kredytów bankowych. Stosunkowo niskie oprocentowanie stanowi bowiem jedyny koszt dla beneficjentów. Fundusz nie stosuje żadnych dodatkowych opłat i prowizji. Ogólna wartość przychodów uzyskiwanych przez WFOŚiGW z tytułu oprocentowania pożyczek zależy od wartości udzielonych pożyczek i od poziomu oprocentowania zależnego od roku, w którym pożyczka została udzielona, a także od aktualnego poziomu stopy redyskonta weksli określonego przez Radę Polityki Pieniężnej. 5) Przychody z oprocentowania środków pieniężnych na rachunkach bankowych. W 2010 r. przychody z oprocentowania czasowo wolnych środków pieniężnych na rachunkach bankowych wyniosły 6.591.415 zł. Dla porównania w 2009 r. wynosiły 7.838.134 zł. Oznacza to zmniejszenie tego rodzaju przychodów o 1.246.719 zł tj. o 15,9%. Jedną z ważnych przyczyn tego spadku jest utrzymywanie się przez bardzo długi okres nie zmienionych podstawowych stóp procentowych oraz to, że w 2010 r. banki oferowały zdecydowanie niższe oprocentowanie lokat terminowych w porównaniu z 2009 r. WFOŚiGW w Poznaniu dla uzyskiwania dodatkowych przychodów prowadzi negocjacje z różnymi 18

bankami dla uzyskiwania korzystnego oprocentowania. Przez cały rok całość czasowo wolnych środków, nie zaangażowanych w finansowanie przedsięwzięć proekologicznych deponowana jest na wyżej oprocentowanych lokatach terminowych. Środki pieniężne Funduszu czasowo wolne w ponad 99% obejmowane są przez cały rok systemem lokat terminowych. Realizacja tej zasady odbywa się przy przestrzeganiu bezwzględnego pierwszeństwa dla wypłat związanych z przyznaną pomocą finansową. Lokaty terminowe zakładane są jedynie w bankach dających pełną gwarancję bezpieczeństwa zdeponowanych środków pieniężnych. 6) Przychody pozostałe W 2010 r. pozostałe przychody wyniosły 1.710.659 zł. Dla porównania w 2009 r. ta grupa przychodów stanowiła kwotę 1.309.241 zł. Oznacza to wzrost o 401.418 zł tj. o 30,6%. W 2010 r. przychody z dywidendy od udziałów w Zakładzie Utylizacji Odpadów w Koninie wyniosły 600.978 zł. W porównaniu z poprzednim rokiem wartość dywidendy wzrosła o 50%. W tej grupie przychodów ujmowane są również częściowe refundacje kosztów Biura WFOŚiGW związane z obsługą POIiŚ oraz WRPO w ramach dotacji rozwojowych przyznawanych jako tzw. pomoc techniczna oraz w znacznie mniejszym stopniu spłaty wierzytelności, dla których z uwagi na przejściową nieterminowość regulowania spłat dokonano wcześniej odpisu korygującego. 7) Wpływy z tytułu spłat rat kapitałowych od udzielonych pożyczek. Spłaty rat kapitałowych pożyczek udzielonych przez WFOŚiGW nie stanowią dla Funduszu przychodów. Stanowią jednak znaczące coroczne zasilenie środkami pieniężnymi dyspozycyjnej puli służącej finansowaniu przedsięwzięć proekologicznych. Wpływy z tytułu spłat rat kapitałowych przeznaczone są w pierwszej kolejności na udzielanie nowych pożyczek. W 2010 r. spłaty rat kapitałowych pożyczek wyniosły 82.472.117 zł. Dla porównania w 2009 r. realizacja spłat wyniosła 74.406.889 zł. Oznacza to wzrost wpływów o 8.065.228 zł tj. o 10,8%. 19

Spłaty rat kapitałowych pożyczek w ostatnich latach wyprzedziły pod względem wartości wpływy z tytułu opłat. Należy zakładać, że w następnych latach tendencja wzrostowa wartości spłat rat pożyczek utrzyma się z uwagi na to, że pożyczki stanowią dominującą formę finansowania ze strony WFOŚiGW przedsięwzięć proekologicznych o charakterze inwestycyjnym. W 2009 r. wzrost wartości spłat do poprzedniego roku wyniósł 8,7%. Zarząd WFOŚiGW realizował elastyczną i przyjazną politykę wobec pożyczkobiorców, w tym zwłaszcza jednostek samorządowych, w których wystąpiły przejściowe trudności finansowe. W merytorycznie uzasadnionych przypadkach na wniosek zainteresowanych wyrażano akceptację dla zmian harmonogramów spłat pożyczek. Zdecydowana większość spłat rat kapitałowych realizowana była w terminach określonych umowami pożyczkowymi. W przypadkach nie dotrzymania takich terminów naliczone były odsetki karne. Łączna ich wartość w skali roku była jednak niewielka. Obowiązujące zasady udzielania pożyczek częściowo umarzalnych przewidują sankcje w postaci ograniczenia umorzeń tylko dla wyjątkowo niezdyscyplinowanych pożyczkobiorców, zbyt często lekceważących terminy spłat zarówno pożyczek jak i odsetek od pożyczek. VI. KOSZTY ORAZ ROZCHODY PIENIĘŻNE FUNDUSZU Zgodnie z aktualnymi regulacjami prawnymi kosztami WFOŚiGW są miedzy innymi wypłaty dotacji, w tym przekazywanie środków na rzecz państwowych jednostek budżetowych, wypłaty dopłat do oprocentowania kredytów bankowych, umorzenia pożyczek oraz koszty działalności organów i Biura WFOŚiGW. Nie stanowią kosztów rozchody pieniężne WFOŚiGW związane m.in. z wypłatami pożyczek oraz wypłatami związanymi z realizacją inwestycji własnych Funduszu. 1) Wypłaty dotacji W 2010 r. wypłaty dotacji (łącznie z przekazaniem środków na rzecz państwowych jednostek budżetowych) wyniosły 22.043.252 zł. Dla porównania w 2009 r. wypłaty dotacji wyniosły 18.183.697 zł. Oznacza to wzrost wypłat o 3.859.555 zł, tj. o 21,2%. Jest to znaczący wzrost wypłat pomocy dotacyjnej. 20

Z ogólnej wyżej określonej kwoty wypłat dotacji w 2010 r. przedsięwzięć inwestycyjnych dotyczyła kwota 12.388.470 zł, a nieinwestycyjnych kwota 9.654.782 zł. Stanowiło to odpowiednio 52% i 47%. Dla porównania w 2009 r. z ogólnej kwoty wartości wypłaconych dotacji celów inwestycyjnych dotyczyła kwota 9.508.849 zł, a nieinwestycyjnych 8.674.848 zł. W tym przypadku struktura określona była wskaźnikami 62,3% i 37,7%. Zarówno w 2010 r. jak i 2009 r. największa pomoc dotacyjna wypłacona była na dofinansowanie przedsięwzięć ochrony powietrza, edukację ekologiczną i przeciwdziałanie skutkom poważnych awarii. Relatywnie mniejsze koszty wypłat dotyczyły ochrony wód i gospodarki wodnej, ochrony powierzchni ziemi, monitoringu środowiska, ochrony przyrody i innych kierunków. W 2010 r. zawarto 43 umowy na dotacje inwestycyjne o łącznej wartości 16.713.204 zł oraz 161 umów na dotacje nieinwestycyjne o wartości 7.044.683 zł. Dla porównania w 2009 r. zawarto 34 umowy na dotacje inwestycyjne o wartości 8.639.050 zł i 156 umów na dotacje nieinwestycyjne o wartości 8.749.279 zł. Struktura zawartych umów w obu przypadkach była zbliżona. Pomoc dotacyjna na przedsięwzięcia inwestycyjne w dużej mierze dotyczyła modernizacji kotłowni, termomodernizacji budynków i inwestycji związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, a także na zakupy specjalistycznego wyposażenia dla straży pożarnych w ramach przeciwdziałania skutkom poważnych awarii. Przedsięwzięcia pozainwestycyjne finansowane dotacjami to edukacja ekologiczna, ochrona przyrody, monitoring środowiska. W zakresie monitoringu stanu środowiska dofinansowanie dotyczyło Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska i jednostek współpracujących z WIOŚ w zakresie realizacji zintegrowanych działań monitoringowych na terenie województwa wielkopolskiego. W zakresie ochrony przyrody między innymi dofinansowano zadania związane z renowacją zieleni i ochroną starodrzewu w zabytkowych parkach wiejskich i miejskich, działań polegających na renaturyzacji siedlisk, a także aktywnej ochronie gatunkowej roślin i zwierząt. 21

W odniesieniu do problematyki edukacji ekologicznej wspierane były przede wszystkim przedsięwzięcia realizowane przez ośrodki edukacji ekologicznej oraz przedsięwzięcia edukacyjne o znaczeniu ponadlokalnym lub o zasięgu wojewódzkim prowadzone przez różne jednostki organizacyjne w tym pozarządowe organizacje proekologiczne. Dofinansowywano również prenumeratę czasopism o tematyce ekologicznej, dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych województwa wielkopolskiego. 2) Wypłaty z tytułu dopłat do oprocentowania kredytów bankowych W 2010 r. wypłaty dopłat do oprocentowania kredytów bankowych wyniosły 412.908 zł. Dla porównania w 2009 r. wypłaty takie objęły kwotę 489.125 zł. WFOŚiGW w Poznaniu na realizację tej formy pomocy zabezpieczał zarówno w 2010 jak i w 2009 r. znacząco większe środki. Z dopłat korzystały przede wszystkim podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Zrealizowane w 2010 r. dopłaty dotyczyły umów zawartych zarówno w 2010 r. jak i w latach wcześniejszych oraz umowy zawartej z Oddziałami Banku Ochrony Środowiska SA w Poznaniu i Ostrowie Wielkopolskim w sprawie utworzenia 9 linii kredytowych z dopłatami do odsetek ze środków WFOŚiGW w Poznaniu. Ta forma pomocy finansowej jest wykorzystywana przede wszystkim w odniesieniu do osób fizycznych realizujących niektóre rodzaje przedsięwzięć proekologicznych (linie kredytowe) oraz w przypadku braku możliwości udzielenia pożyczki ze środków własnych Funduszu. Przychody osób fizycznych korzystających z dotacji lub dopłat podlegają opodatkowaniu. WFOŚiGW w tym zakresie po zakończeniu roku jest zobowiązany wystawiać stosowne dokumenty (PIT 8c). W roku 2010 wystawiono 642 tego typu dokumenty. 3) Umorzenia pożyczek W 2010 r. łączna kwota dokonanych częściowych umorzeń pożyczek wyniosła 15.032.342 zł. Dla porównania w 2009 r. była to wartość 17.457.049 zł. Oznacza to, że w 2010 r. umorzenia były mniejsze o 2.424.707 zł tj. o 13,9%. Zmniejszenie to nie było wynikiem ograniczeń ze strony WFOŚiGW. 22

Z umorzeń pożyczek w 2010 r., podobnie jak we wcześniejszych latach, korzystały jednostki samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorstwa komunalne podległe samorządowi i realizujące zadania przypisane samorządowi. W zdecydowanej większości umorzenia dotyczyły przedsięwzięć ochrony wód i ochrony powietrza. Decyzje o umorzeniu części pożyczki podejmowane były po spełnieniu określonych warunków: terminowego zakończenia realizacji przedsięwzięcia, terminowej spłaty rat kapitałowych pożyczki oraz odsetek od udzielonych pożyczek z uwzględnieniem dopuszczalnego łącznego opóźnienia, osiągnięcia efektu rzeczowego i ekologicznego lub energetycznego, zatwierdzenia końcowego rozliczenia pożyczki, wywiązywania się z obowiązku uiszczania opłat i kar przez pożyczkobiorcę i jednostki wnoszące opłaty i kary w jego imieniu. Decyzje o częściowym umorzeniu pożyczek podejmowane były po spłacie odpowiedniej części pożyczki oraz w większości przypadków po kontroli przedsięwzięcia, ostatecznie sprawdzającej spełnienie wszystkich warunków umowy. Wielkość umorzenia każdorazowo wynika z zapisów umowy pożyczkowej i uwzględnia wskaźnik umorzenia obowiązujący w roku, w którym zawarto umowę pożyczki. Równowartość umorzonej części pożyczki inwestorzy pożyczkobiorcy zobowiązani byli do przeznaczenia na realizację kolejnych przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska naturalnego na terenie województwa wielkopolskiego. WFOŚiGW w Poznaniu należy do tych wojewódzkich funduszy w kraju, które realizują stosunkowo wysokie kwoty umorzeń udzielonych pożyczek. Zarząd WFOŚiGW spotykał się z sugestiami Narodowego Funduszu do obniżenia stosowanych umorzeń. WFOŚiGW w Poznaniu uważał jednak, że umorzenia te bardzo często są impulsem dla podejmowania zwłaszcza przez jednostki samorządowe kolejnych ważnych przedsięwzięć proekologicznych o charakterze inwestycyjnym. 4) Koszty działalności organów i Biura W 2010 r. koszty bieżące działalności organów i Biura WFOŚiGW, określone również jako koszty działalności operacyjnej wyniosły 10.395.454 zł. Dla porównania w 2009 r. ta grupa kosztów objęła kwotę 9.484.159 zł. Oznacza to wzrost o 911.295 zł tj. o 9,6%. Wzrost ten w dużej mierze dotyczył kosztów rzeczowych związanych z działaniami informacyjno 23

promocyjnymi dotyczącymi POIiŚ oraz WRPO, zwiększonymi w 2010 r. kosztami obsługi tych programów i zwiększonymi zadaniami związanymi z realizacją pomocy ze środków krajowych, aktywizacją kontroli terenowych oraz w związku z zatrudnieniem wysokokwalifikowanej kadry w Biurze WFOŚiGW. W 2010 r. w bardzo ograniczonym zakresie realizowane były przeszeregowania i zmiany stawek wynagrodzeń miesięcznych pracowników Biura. W kosztach rzeczowych największe kwoty dotyczą zakupów materiałów i usług oraz kosztów energii elektrycznej i cieplnej. Pozycje te wykazują tendencje wzrostowe. Podejmując działania związane z racjonalizacją kosztów działalności organów i Biura Zarząd dokonywał okresowych ocen oraz porównań z poziomem tychże kosztów w pozostałych WFOŚiGW w kraju. Omawiane koszty według Ministerstwa Środowiska powinny w poszczególnych Funduszach być proporcjonalne do wartości kapitałów własnych. Tego rodzaju relacja wyrażana wskaźnikiem procentowym w ubiegłych latach poprzez starania Zarządu ulegała systematycznemu obniżaniu zbliżając się do poziomu 1,75%. Trend ten zakłócony został poprzez podjęcie zadań związanych z obsługą POIiŚ oraz WRPO. Na koniec 2010 r. wskaźnik powyższy wyniósł 2,07%. Kierując się oceną według tego miernika WFOŚiGW w Poznaniu należy do kilku Funduszy w kraju o najniższych tego rodzaju wskaźnikach. Uczestnicząc we wdrażaniu POIiŚ oraz WRPO Fundusz korzysta ze wsparcia instytucjonalnego w formie Pomocy Technicznej. Do końca 2010 roku podpisane zostały 2 umowy z Ministerstwem Środowiska na dofinansowanie Rocznego Planu Działań oraz złożone zostały i zaakceptowane 2 wnioski o płatność. Łączna kwota dofinansowania wyniosła 814.035,99 zł z czego 712.424,28 zł wypłacono w roku 2010. Jako Instytucja Pośrednicząca dla Priorytetu III WRPO Fundusz jest uprawniony do składania wniosków o dofinansowanie w ramach Priorytetu VII WRPO Pomoc Techniczna Działanie 7.1 Wsparcie instytucjonalno kadrowe procesu zarządzania i wdrażania WRPO i Działanie 7.2. Informacja i promocja WRPO. Do końca roku 2010 podpisane zostały 2 umowy o dofinansowanie z Instytucją Zarządzającą na łączną kwotę dofinansowania 1.670.053,52 zł oraz złożone zostały 2 wnioski o płatność. W roku 2010 wypłacona została kwota 259.255,78zł 24

5) Wypłaty pożyczek W 2010 r. wypłaty pożyczek ze środków WFOŚiGW w Poznaniu wyniosły 117.308.780 zł. Dla porównania w 2009 r. wypłaty pożyczek objęły 116.843.031 zł. Oznaczało to wzrost o 465.749 zł tj. o 0,4%. Przyczyny tak niskiej dynamiki wzrostu wypłat pożyczek zasygnalizowano we wstępnej części sprawozdania. Główną przyczyną było przesunięcie wypłat pomocy pożyczkowej na rok 2011 spowodowanych warunkami niezależnymi od Funduszu. W 2010 r. wystąpił odmienny rozkład realizowanych nakładów inwestycyjnych w porównaniu z 2009 r. W 2010 r. więcej było zadań z nakładami planowanymi do realizacji w kolejnym roku. Z tego względu w ramach zawartych umów gwarantujących pomoc finansową ze środków WFOŚiGW zobowiązania przechodzące na koniec 2010 r. na dalszy okres były wyższe o 106.849.590 zł w porównaniu z podobnymi zobowiązaniami wykazanymi na koniec 2009 r. (59.557.820 zł). Łączna kwota zobowiązań wynikających z zawartych umów na koniec 2010 r. wyniosła 166.407.410 zł. Z ogólnej kwoty wypłaconych w 2010 r. pożyczek wynoszącej 117.308.780 zł: gospodarki ściekowej i ochrony wód dotyczyła kwota 90.832.022 zł tj. 77,4% ochrony powietrza atmosferycznego i klimatu dotyczyła kwota 13.612.486 zł tj. 11,6% gospodarki odpadami dotyczyła kwota 12.686.534 zł, tj. 10,8% pozostałe kierunki to kwota 177.738 zł tj. 0,2% Dla porównania w 2009 r. wypłacone pożyczki dotyczyły przedsięwzięć związanych z: gospodarką ściekową i ochroną wód - 94.142.550 zł ochroną powietrza atmosferycznego i klimatu - 17.913.604 zł gospodarką odpadami - 4.576.877 zł pozostałymi kierunkami - 210.000 zł. Jak z powyższego wynika zarówno w 2009 r. jak i 2010 r. pomocą pożyczkową największymi kwotami wspierane były przedsięwzięcia gospodarki ściekowej i ochrony wód, a w dalszej kolejności ochrony powietrza i gospodarki odpadami. 25

Bardzo duże zobowiązania przechodzące z 2010 r. na dalszy okres mają znaczące zabezpieczenie w wysokim saldzie środków pieniężnych na koniec 2010 r. 6) Pozostałe koszty i rozchody W tej grupie występują takie pozycje jak: nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej 59.000 zł (nagrody dla szkół za udział w konkursie Usuwamy azbest ) odpisy na zagrożone w spłacie należności 117.450 zł (odpis taki realizowany jest dla należności pożyczkowych nie spłaconych w terminie dla których prowadzone są działania egzekucyjne) pozostałe zmniejszenia funduszu - 77.058 zł pozostałe koszty finansowe 760 zł inwestycje własnych WFOŚiGW dotyczące m.in. środków transportu, modernizacji sieci wewnętrznych w budynku w tym: klimatyzacji, sieci elektrycznych i informatycznych. W tej grupie mieszczą się również wypłacone kwoty na realizację inwestycji W 2010 r. była to kwota 458.815 zł dotycząca miedzy innymi zakupu nowego samochodu terenowego przy jednoczesnym upłynnieniu dotychczasowego, całkowicie zamortyzowanego oraz nakładów związanych z modernizacją istniejących sieci w budynku WFOŚiGW. VII. EFEKTY RZECZOWE I EKOLOGICZNE PRZEDSIĘWZIĘĆ DOFINANSOWYWANYCH ZE ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH FUNDUSZU Ustawowym celem realizowanej przez WFOŚiGW pomocy finansowej jest wspieranie działań mających za zadanie poprawę stanu środowiska naturalnego. Bezpośrednią miarą takiej poprawy są efekty rzeczowe i ekologiczne związane z realizacją oddanych do użytku inwestycji. W poniższych zestawieniach podano tylko najważniejsze efekty w zakresie ochrony wód, powietrza i powierzchni ziemi. 26

1) Ochrona wód i gospodarka wodna Poniższe zestawienie określa efekty rzeczowe i ekologiczne wynikające z umów zawartych w 2010 r. oraz dotyczące przedsięwzięć zakończonych i oddanych do użytkowania w 2010 r. Określenie efektu Jednostka miary Umowy zawarte w 2010 r. Zadania zakończone w 2010 r. zwiększenie przepustowości oczyszczalni ścieków wykonanie sieci kanalizacyjnych m 3 /d 3.972 1.080 km 972 491 ilość przyłączy szt. 16.634 6.853 W porównaniu z 2009 r. efekty dotyczące zadań zakończonych w 2010 r. były w zakresie: zwiększenia przepustowości oczyszczalni ścieków wyższe o 32,5% wykonania sieci kanalizacyjnej wyższe o 30,2% wykonania przyłączy wyższe o 36 % 2) Ochrona powietrza Zestawienie obrazuje efekty ekologiczne określane w umowach zawartych w 2010 r. oraz wynikające z przedsięwzięć zakończonych i oddanych do użytku w 2010 r. Określenie efektu Jednostka miary Umowy zawarte w 2010 r. Zadania zakończone w 2010 r. zmniejszenie emisji SO 2 Mg/rok 74 94 zmniejszenie emisji NO x Mg/rok 14 21 zmniejszenie emisji CO Mg/rok 146 105 zmniejszenie emisji CO 2 Mg/rok 13.534 17.654 zmniejszenie emisji pyłów Mg/rok 172 304 W porównaniu z 2009 r. efekty dotyczące zadań zakończonych w 2010 r. były w zakresie: zmniejszenie emisji SO 2 wyższe o 25,3% 27

zmniejszenie emisji NO x wyższe o 525% zmniejszenie emisji CO niższe o 17,3% zmniejszenie emisji CO 2 wyższe o 340,8% zmniejszenia emisji pyłów wyższe o 184,1%. Planowany efekt energetyczny wynikający z umów dotyczących działań termomodernizacyjnych zawartych w 2010 r. wynosi 6.808 GJ/rok, a z zadań zakończonych w 2010 r. wynosi 9.934 GJ/rok. Fundusz wspomagał również realizację przedsięwzięć charakteryzujących się innymi niż wyżej określone efektami ekologicznymi, np. montaż pomp ciepła i kolektorów słonecznych. 3) Ochrona powierzchni ziemi Przytoczone poniżej zestawienie obrazuje efekty dotyczące zadań objętych umowami zawartymi w 2010 r. oraz efekty uzyskane na zadaniach zakończonych i oddanych do użytku w 2010 r. Określenie efektu Jednostka miary Umowy zawarte w 2010 r. Zadania zakończone w 2010 r. zwiększenie pojemności składowisk tys. m 3 87,6 30,2 segregacja odpadów Mg/rok 5.760 5.826 rekultywacja składowisk odpadów ha 3,32 11,32 W wyniku realizacji umów podpisanych w 2010 r. unieszkodliwiono 5.940 Mg wyrobów zawierających azbest (w porównaniu z 2009 r. efekt wyższy o 15,21%). W wielu innych dziedzinach, przedsięwzięcia zrealizowane w 2010 r. i dofinansowane ze środków pieniężnych WFOŚiGW w Poznaniu przyniosły również bardzo istotne, choć często niewymierne efekty ekologiczne. Efekty ekologiczne związane z porządkowaniem gospodarki ściekowej, ochroną powietrza, ochroną powierzchni ziemi były pisemnie potwierdzane przez Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu lub Powiatowego Inspektora Sanitarnego. 28