XXII Ogólnopolskie Warsztaty SYGNALIZACJA I AUTOMATYKA POŻAROWA SAP 2014

Podobne dokumenty
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 207

Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy

EN54-13 jest częścią rodziny norm EN54. Jest to norma dotycząca raczej wydajności systemu niż samych urządzeń.

Wykonanie prototypów filtrów i opracowanie ich dokumentacji technicznej


Kompatybilnośd elektromagnetyczna urządzeo górniczych w świetle doświadczeo

CENTRALA SYGNALIZACJI POŻAROWEJ

SMPZ-3. Zastosowania. Własności techniczne. mechaniczne. SMOKE MASTER Panel kontrolny

Metody eliminacji zakłóceń w układach. Wykład Podstawy projektowania A.Korcala

Moduł CON014. Wersja na szynę 35mm. Przeznaczenie. Użyteczne właściwości modułu

1.5. Wykaz dokumentów normatywnych i prawnych, które uwzględniono w opracowaniu dokumentacji

Zawartość opracowania:

Podstawy kompatybilności elektromagnetycznej

2.Opis techniczny instalacji przeciwpożarowej

CENTRALA SYGNALIZACJI POŻAROWEJ

System wentylacji bytowej garażu

Przepisy i normy związane:

stron 5 strona 1 SPIS TREŚCI

Moduł CON012. Wersja biurkowa. Przeznaczenie. Użyteczne właściwości modułu

Kompatybilność elektromagnetyczna urządzeń górniczych w świetle doświadczeń

2. Zawartość dokumentacji. 1. Strona tytułowa. 2. Zawartość dokumentacji. 3. Spis rysunków. 4. Opis instalacji kontroli dostępu. 3.

2. ZASILANIE ELEKTRYCZNE KOTŁOWNI

Stałe urządzenia gaśnicze na gazy

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 295

ORW - ELS Sp z.o.o Zarząd. Produkcja. Dystrybucja ul. Leśna Nowa Sarzyna tel../fax. ( 0-17 )

Sprawdzeniu i kontroli w czasie wykonywania robót oraz po ich zakończeniu podlegają:

ZUP ŻUBR ZASILACZ DO SYSTEMÓW KONTROLI ROZPRZESTRZENIANIA DYMU I CIEPŁA TYPU ZUP

PROGRAM Kurs projektant Systemów Sygnalizacji Pożaru. Poniedziałek 9 lipca GODZINA Prowadzący Temat Rodzaj zajęć Godziny

Centrala sygnalizacji pożaru MEDIANA

Pytanie zadane przez Pana Dariusza Łojko, Biuro Projektowe:

Załącznik nr 1 do Standardu technicznego nr 3/DMN/2014 dla układów elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej w TAURON Dystrybucja S.A.

OŚRODEK DLA BEZDOMYCH NR 1 W POZNANIU UL. MICHAŁOWO 68. Wentylacja pomieszczeń mieszkalnych

Centrala sygnalizacji pożaru MEDIANA

POLON 4500S-3 - Centrala automatycznego gaszenia, 3 strefy gaszenia, wersja światłowodowa POLON-ALFA

Zespół nr 6 Stan prac w zakresie nowelizacji wymagań technicznoużytkowych dla grupy wyrobów nr 10 do 15

System sygnalizacji pożarowej - centrale o architekturze rozproszonej

SYSTEM E G S CENTRALKA, SYGNALIZATOR INSTRUKCJA UŻYTKOWANIA

ZAGROŻENIE BEZPIECZEŃSTWA FUNKCJONALNEGO ZWIĄZANE ZE ŚRODOWISKIEM ELEKTOMAGNETYCZNYM W PODZIEMNYCH WYROBISKACH GÓRNICZYCH

SYSTEM DETEKCJI GAZÓW

Opis techniczny. 1. Przepisy i normy. 2. Zakres opracowania. 3. Zasilanie.

PRZETWORNIK TEMPERATURY I WILGOTNOŚCI TYPU P18L

Ręczny Ostrzegacz Pożarowy ROP42 (z modułem MAR42)

MODUŁ I Środa GODZINA Prowadzący Temat Rodzaj zajęć Godziny

CS AlgoRex - Centrala systemu wykrywania i sygnalizacji pożaru. Właściwości. Cerberus Division. Siemens Building Technologies Sp. z o.o.

IO.UZ-2.02 APLISENS PRODUKCJA PRZEMYSŁOWEJ APARATURY POMIAROWEJ I ELEMENTÓW AUTOMATYKI. Edycja B WARSZAWA MARZEC 2010.

Przekaźnik napięciowo-czasowy

CZUJNIK POZIOMU CIECZY DO SZAMBA Typ : CP-2S + stycznik

CENTRALA SYGNALIZACJI POŻAROWEJ IGNIS 1080

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 666

PL B1. Hajduczek Krzysztof,Opole,PL BUP 20/05. Budziński Sławomir, Jan Wierzchoń & Partnerzy

UCS A (1x8A)/MPW-60 Uniwersalna centrala sterująca, 1 strefa 8A - POLON-ALFA

Formułowanie wymagań dotyczących wyposażenia bezpieczeństwa wykorzystującego technikę RFID

» ZASILANIE SYSTEMU WENTYLACJI POŻAROWEJ«

DMP-100 DRP-100 DCP-100

ODLEGŁOŚCI POMIĘDZY URZĄDZENIAMI DO OGRANICZANIA PRZEPIĘĆ A CHRONIONYM URZĄDZENIEM

Dodatkowo przekaźniki posiadają zestyk słaby do sygnalizacji zadziałania lub pobudzenia układu rezerwowania wyłączników LRW.

Ręczny Ostrzegacz Pożarowy ROP42 IOT - Instrukcja Obsługi - Informacja Techniczna

Regulator napięcia transformatora

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 666

Przemienniki częstotliwości i ich wpływ na jakość energii elektrycznej w przedsiębiorstwie wod.-kan.

PROGRAM Kurs projektant Systemów Sygnalizacji Pożaru 9-13 lipca 2018 r. Poniedziałek 9 lipca GODZINA Prowadzący Temat Rodzaj zajęć Godziny

dr inż. Paweł A. Mazurek Instytut Elektrotechniki i Elektrotechnologii Wydział Elektrotechniki i Informatyki Politechnika Lubelska Ul.

Sygnalizator zewnętrzny AT-3600

STEROWNIK RADIOWY RXH-1K

FILTRY PRZEWODÓW SYGNAŁOWYCH

INSTRUKCJA OBSŁUGI Neuron Cyfrowy Nr katalogowy DIQx-22P-00

HiTiN Sp. z o. o. Przekaźnik kontroli temperatury RTT 15 DTR Katowice, ul. Szopienicka 62 C Tel/fax.: +48 (32)

OCHRONA PRZECIWPRZEPIĘCIOWA W LINIACH TRANSMISJI DANYCH

PROGRAM PRZEGLĄDU I KONSERWACJI

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 295

CNBOP-PIB Standard. Badania laboratoryjne sieci central według procedury badawczej PB/BA/41. CNBOP-PIB-BA-04P:2015 Wydanie 1, Styczeń 2015

8:30 9:30 mgr inż. Jerzy Ciszewski. 9:45 11:45 12:00 13:00 mgr inż. Jerzy Ciszewski. 13:30 14:30 mgr inż. Jerzy Ciszewski

BHP.pl. Utworzono : 04 grudzieĺ Model : KaBe Egzamin kwalifikacyjny elektryka w pytaniach i odpowiedziach. Producent : KaBe, Krosno

EPPL 1-1. KOMUNIKACJA - Interfejs komunikacyjny RS Sieciowa Karta Zarządzająca SNMP/HTTP

Spis zawartości: AJP Piotr Sieradzki, tel

Szybkie przekaźniki pośredniczące mocne PHU-2 PHU-3 PHU-4

WZMACNIACZ REGULOWANY Z ROZDZIELACZEM WPA-225R

Badane cechy i metody badawcze/pomiarowe

Instrukcja instalacji

Analiza ryzyka jako metoda obniżająca koszty dostosowania urządzeń nieelektrycznych do stref zagrożenia wybuchem.

Zarządzanie systemami bezpieczeństwa pożarowego i technicznego w obiektach budowlanych

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 310

Opis techniczny. b. Inwentaryzacji pomieszczeń będących przedmiotem projektu; d. PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

PROGRAM Kurs projektant Systemów Sygnalizacji Pożaru. Poniedziałek GODZINA Prowadzący Temat Rodzaj zajęć Godziny

Styczniki i przekaźniki easyconnect SmartWire

Standard CNBOP-PIB. Badania Laboratoryjne Central Dźwiękowych Systemów Ostrzegawczych (CDSO) według PN-EN 54-16:2011 (EN 54-16:2008)

(54) (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 PL B1 C23F 13/04 C23F 13/22 H02M 7/155

OCHRONA PRZEPIĘCIOWA. Ochrona przed przepięciami systemów bezawaryjnego zasilania. Odporność udarowa systemów bezawaryjnego zasilania.

Specyfikacja techniczna. ST Pomiary, uruchomienie

ZAKRES BADAŃ BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA I EMC CELAMED Centralne Laboratorium Aparatury Medycznej Aspel S.A.

Autonomiczny Sterownik Urządzeń Wykonawczych ASW45

- SYSTEM SYGNALIZACJI POŻARU INSTYTUT OCHRONY ŚRODOWISKA WARSZAWA, UL. KRUCZA 5 / 11D. Mieczysław Mazurkiewicz ul. Domaniewska 22/ Warszawa

Instrukcja obsługi Neuron Cyfrowy (2-2 P) Data publikacji luty 2010 Nr katalogowy DIQx-22P-00

HiTiN Sp. z o. o. Przekaźnik kontroli temperatury RTT 14 DTR Katowice, ul. Szopienicka 62 C tel/fax.: +48 (32)

PROJEKT WYKONAWCZY INSTALACJE ELEKTRYCZNE

Centrala systemu oddymiania RZN 4402-K, RZN 4404-K

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 295

Nazwa inwestycji MODERNIZACJA POMIESZCZEN WYDZIALU KOMUNIKACJI I TRANSPORTU W BUDYNKU STAROSTWA POWIATOWEGO W POZNANIU PRZY UL.

PROGRAM Kurs Systemy Sygnalizacji Pożarowej Poniedziałek GODZINA Prowadzący Temat Rodzaj zajęć Godziny

Transkrypt:

mgr inż. Artur Cudowski Instytut Techniki Budowlanej, Zakład Badań Ogniowych ul. Ksawerów 21, 02-656 Warszawa, e-mail: a.cudowski@itb.pl WPŁYW ZAKŁÓCEŃ NA JAKOŚĆ PRACY SYSTEMU SYGNALIZACJI POŻAROWEJ Streszczenie: W niniejszym opracowaniu przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące rodzaju oraz wpływu zakłóceń na jakość pracy systemu sygnalizacji pożarowej. 1. WSTĘP Ważnym zagadnieniem związanym z planowaniem, wykonaniem i niezawodnym działaniem systemu bezpieczeństwa obiektu jest poprawny projekt konfiguracji i integracji wielu urządzeń automatyki pożarowej we współpracy ze sobą. Na trudnej, wielopoziomowej platformie integracji spotykają się ze sobą systemy detekcji pożaru, sterowania oddymianiem, kontroli dostępu, oświetlenia awaryjnego, wydzieleń pożarowych i wiele innych, których poszczególne fazy działania są ściśle określone w scenariuszu zdarzeń pożarowych przypisanego dla danego chronionego obiektu. Wśród systemów bezpieczeństwa, które działają we wczesnej fazie pożaru zdecydowanie pierwszym jest system sygnalizacji pożarowej składający się z elementów takich jak centrala, czujki, ręczne ostrzegacze pożarowe i moduły sterujące (wejścia/wyjścia). Istotnym zagadnieniem w aspekcie jakości i niezawodności pracy systemu SSP jest zagadnienie kompatybilności elektromagnetycznej. 2. KOMPATYBILNOŚĆ ELEKTROMAGNETYCZNA, ŚRODOWISKO PRACY SSP Kompatybilność elektromagnetyczna definiowana jest jako zdolność danego systemu automatyki pożarowej lub jego elementu do poprawnej pracy w określonym środowisku elektromagnetycznym zachowując wymaganą odporność na zakłócenia oraz określony poziom emisji w tym środowisku. Zagadnienie kompatybilności elektromagnetycznej można podzielić na dwa główne obszary : a. emisja elektromagnetyczna systemu sygnalizacji pożarowej i automatyki współpracującej z systemem Jest to określony poziom emisji zaburzeń elektromagnetycznych wynikających z działania wielu współpracujących ze sobą urządzeń elektronicznych oraz sieci ich połączeń. Emisja elektromagnetyczna, uwzględniając sposób oddziaływania na inne elementy pracujące w danym środowisku elektromagnetycznym możemy podzielić na emisję promieniową lub emisją przewodzoną. Emisja promieniowa i przewodzona może pochodzić zarówno z elementów samego systemu SSP jak i również od innych elementów współpracujących z systemem SSP, pełniących funkcję obligatoryjne oraz fakultatywne jak również (emisja promieniowa) od elementów innych systemów pracujących w bliskim sąsiedztwie w tym samym środowisku elektromagnetycznym. b. odporność na zakłócenia elektromagnetyczne systemu sygnalizacji pożarowej i automatyki współpracującej z danym systemem. Jest to odporność na zakłócenia przewodzone czyli bezpośrednio oddziaływujące na wszystkie linie sygnałowe oraz linie zasilające SSP. Zakłócenia mogą przedostawać się do systemu z zewnątrz za pośrednictwem linii sygnałowych oraz wewnątrz w wyniku oddziaływania innych urządzeń pracujących w pobliżu (pole elektromagnetyczne). 3. RODZAJE ZAKŁÓCEŃ ELEKTROMAGNETYCZNYCH Wyładowania elektryczności statycznej ESD PN-EN 61000 4-2 Zakłócenie elektromagnetyczne (wymagana odporność SSP i automatyki pożarowej na wyładowania elektrostatyczne), powodowane przez personel przy bezpośrednim dotykaniu części albo innych urządzeń w jej sąsiedztwie. Wyładowanie powodowane jest zjawiskiem różnicy potencjałów pomiędzy zgromadzonym na ciele człowieka (operatora systemu) ładunku elektrycznym a częścią przewodzącą dostępną elementu systemu SSP posiadającą inny potencjał.

Zdolność do gromadzenia ładunku elektrycznego w wyniku najczęściej tarcia mechanicznego, ruchu (np. butów operatora o podłogę, ubranie itp.) uzależniona jest od rodzaju materiału oraz wilgotności. Wartości napięcia elektrostatycznego jakie możliwe są do uzyskania w zależności od stopnia wilgotności oraz rodzaju materiału przedstawia rysunek poniżej. Rys. 1 Wartości uzyskiwanego napięcia elektrostatycznego w zależności od rodzaju materiału i wilgotności. Pola elektromagnetyczne PN-EN 61000-4 3 Zakłócenie elektromagnetyczne (wymagana odporność SSP i automatyki pożarowej na pole elektromagnetyczne) wytwarzane przez przenośne urządzenia radiowe nadawczo-odbiorcze, radiotelefony, stacje radiowe i telewizyjne, systemy transmisji radiowej, itp. Serię szybkich elektrycznych zakłóceń impulsowych BURST mała energia. PN-EN 61000-4-4 Zakłócenie elektromagnetyczne (wymagana odporność SSP i automatyki pożarowej na serię szybkich stanów przejściowych EFT/B), powodowanych najczęściej przez pracę przekaźników, styków przełączających obciążenia indukcyjne itp., które mogą być indukowane w liniach zasilania SSP, sygnałowych i przesyłania danych. Tego typu zakłócenia elektromagnetyczne mogą przenosić się na duże odległości po liniach łączących elementy systemu SSP. Rys.2 Przebiegi zakłóceń impulsowych generowanych podczas wyłączania odbiorów indukcyjnych na stykach wyłącznika

Są to najczęściej występujące zakłócenia z racji występowania dużej ilości przekaźników, wyłączników oraz stosowanego sterowania obwodów o charakterze indukcyjnym takich jak silniki elektryczne, cewki przekaźników, zamków itp, które stanowią liczną rzeszę elementów składowych systemów automatyki budynkowej. Impulsy udarowe SURGE duża energia PN-EN 61000-4-5 Zakłócenie elektromagnetyczne (wymagana odporność SSP i automatyki pożarowej na impulsy dużej energii) indukowane w kablach zasilania i sygnałowych od bliskich wyładowań piorunowych lub przez przepięcia łączeniowe odbiorów pojemnościowych baterie kondensatorów, prądy zwarciowe i występujące podczas przepięć, prądy wyrównawcze w systemach zasilania i uziemienia. Sinusoidalnie przewodzone indukowane przez pola elektromagnetyczne PN-EN 61000-4-6 Zakłócenie (wymagana odporność SSP i automatyki pożarowej na zakłócenia sinusoidalnie przewodzone indukowane przez pola elektromagnetyczne) wywołane przez indukowane przez pola elektromagnetyczne impulsy przewodzone. Zakres zakłóceń jest znaczny i obejmuje trzy podstawowe zakresy. Zakres od 150 khz do 80 / 230 MHz i od 80 MHz do 3 GHz jest stosowany do weryfikacji odporności systemów SSP. Rys.3 Zakresy częstotliwości zakłóceń sinusoidalnie przewodzonych indukowane przez pola elektromagnetyczne MIEJSCA POWSTAWANIA ZAKŁÓCEŃ W SYSTEMACH Rozpatrując system sygnalizacji pożaru w odniesieniu do miejsc w których mogą na niego oddziaływać zakłócenia elektromagnetyczne należy rozpatrywać dwa główne obszary: - wnętrze centrali CSP oraz jej lokalizacji pracy w systemie ( dotyczy to zarówno pojedynczej centrali jak i pracy wielu central w systemach rozproszonych) - wszystkich linii (sygnałowych i zasilających) z którymi centrala jest połączona. Występowanie zakłóceń w systemie SSP może być spowodowane wieloma czynnikami, które mogą mieć wpływ na niepoprawną pracę centrali sygnalizacji pożarowej oraz elementów z nią współpracujących. Zagadnienia kompatybilności pojawiają się już na etapie projektu urządzenia. Aby zminimalizować możliwość powstawania zakłóceń ważne jest aby poprawnie zaprojektować układ ścieżek na płytkach drukowanych w zależności od rodzaju budowanych układów, częstotliwości pracy itp. Ważnym zagadnieniem jest odpowiednia architektura połączeń masowych, przy których należy unikać tzw. pętli masowych. Długie połączenia pomiędzy płytami PCB w urządzeniu są źródłem zakłóceń dla układów pracujących na PCB jak również mogą indukować w tych połączeniach zakłócenia pochodzące od pracy poszczególnych płyt PCB ( np. układ zegara, przetwornicy itp.).

Za spełnienie kompatybilności SSP na etapie projektowym i produkcji odpowiedzialny jest producent wyrobu. Zagadnienie KEM SSP dla poszczególnych jego elementów jest również przedmiotem badań (odporności) na podstawie których dane urządzenie otrzymuje certyfikat zgodności z normą. Podczas badań certyfikacyjnych bardzo często podczas weryfikacji odporności na zakłócenia elektromagnetyczne danego elementu SSP dokonuję się zmian w samym urządzeniu oraz jego dokumentacji co sprowadza się w niektórych przypadkach do zmian w dokumentacji techniczno ruchowej lub dokumentacji technicznej samego urządzenia. Po przeprowadzonych badaniach systemu, dobrą praktyką jest umieszczenie w załączniku do certyfikatu szczególnych informacji dotyczących : - rodzaju współpracujących przewodów ( czy są to przewody ekranowane czy nie ) - rodzaju przewodów zasilających - sposobu połączenia obudowy centrali z przewodem PE ( uziemienia ) Informacje dotyczące rodzaju i sposobu wykonywania połączeń są odzwierciedleniem konfiguracji użytych podczas badań odporności na zakłócenia KEM danego elementu systemu SSP i stanowią bazę dla projektanta systemu aby na etapie projektu wykluczyć możliwość niespełnienia warunków odporności na zakłócenia elektromagnetyczne. Tylko poprzez umieszczenie wytycznych w dokumentacji techniczno ruchowej możemy na etapie tworzenia projektu SSP ( w oparciu o posiadające certyfikat urządzenia ) wykluczyć ewentualne miejsce powstawania zakłóceń KEM poprzez niepoprawne zaprojektowanie systemu a tym samym znacznie ograniczyć jego odporność. Wymagania w tym zakresie przywołuję norma PN EN 54-13: pkt 6.2 Projekt instalacji 6.2.1 Kompatybilność Należy zwrócić uwagę, aby wszystkie urządzenia podłączone do instalacji były ocenione lub sprawdzone zgodnie z EN 54-13. Należy przestrzegać ograniczeń odnośnie do projektowania i topologii systemu, podanych w dokumentacji dostarczanej z urządzeniami Najważniejszym zagadnieniem z punktu możliwości miejsc, w których mogą występować zakłócenia elektromagnetyczne to etap projektu SSP dla danej realizacji, integracja SSP z innymi instalacjami i systemami oraz sama instalacja i wykonanie. Niepoprawny projekt oraz niepoprawnie wykonana instalacja może spowodować utratę odporności na zakłócenia KEM systemu, który spełnia wymagania z racji tego że posiada certyfikat i przeszedł pozytywnie badania odporności na zakłócenia. Miejsca, w których mogą występować zakłócenia przedstawia poniższy rysunek 4. Czerwona strzałka oznacza możliwość indukowania zakłóceń przewodzonych lub promieniowych w zależności od źródła zakłócającego daną część systemu SSP. W samej centrali SSP indukowane wewnątrz obudowy mogą być zakłócenia przez np. zbyt długie przewody wprowadzone do jej wnętrza, brak podłączenia żył stanowiących ekranowanie przewodu sygnałowego do zacisku w listwie przyłączeniowej, mogących potęgować promieniowanie zakłóceń np. na elementy i układy PCB wewnątrz centrali. Drugim elementem zakłócającym samą centralę może być jej niewłaściwa lokalizacja np. w bliskim sąsiedztwie silnych źródeł zakłóceń takich jak przetwornice, przekształtniki, transformatory, elementy układów nadawczo odbiorczych, radiowych. Następnym miejscem możliwych indukowanych zakłóceń elektromagnetycznych, które przenoszone są na obwody wejścia / wyjścia centrali SSP są linie sygnałowe i linie zasilania sieciowego. Linie sygnałowe takie jak linie dozorowe, linie wyjść, wejść karty przekaźników, połączeń do urządzenia transmisji alarmu pożarowego, współpracy z DSO i innymi elementami SSP mogą wprowadzać do centrali zakłócenia zaindukowane w tych liniach. Powodem takiego stanu rzeczy mogą być : - niedopasowanie impedancyjne współpracujących ze sobą obwodów SSP - konieczność stosowania filtrów - bliskie sąsiedztwo przewodów linii sygnałowych z innymi przewodami automatyki budynkowej np. ułożenie linii dozorowej w jednym korycie kablowym z linią zasilającą silnik elektryczny poprzez przekształtnik (falownik), piorunochron, itp. - bliskie sąsiedztwo linii sygnałowych ułożonych przy silnych źródłach promieniowania elektromagnetycznego. - bliskie sąsiedztwo linii sygnałowych z rozdzielnicami elektrycznymi, transformatorami itp. Zakłócenia mogą oddziaływać na linie sterujące (również dozorowe na których zainstalowane są moduły wejścia / wyjścia) czyli te wszystkie linie sygnałowe ( oprócz zasilania), które służą do sterowania ( zainicjowania) funkcjonowania innych elementów systemu automatyki pożarowej. Oddziaływanie możliwe jest również na linie nadzoru. Zakłócenia mogą być przenoszone przez linię sygnałowe ( sterownia i nadzoru) na inne elementy systemów automatyki powodując ich nieprawidłowe funkcjonowanie.

System Zarządzania Bezpieczeństwem System wykrywania pożaru Linie syg: NADZÓR Aktywacja komunikatów DSO Wyłączenie wentylacji bytowej Oddymianie, systemy różnicowania ciśnień Wydzielenie stref, przegrody STEROWANIE Emisja przewodzona z centrali SSP lub linie po których mogą przenosić się zakłócenia elektromagnetyczne na centralę SSP Aktywacja wind Aktywacja gaszenia SUG Wysterowanie oświetlenia awaryjnego Rys.4 Miejsce występowania zakłóceń elektromagnetycznych w przykładowej architekturze SSP Zasilanie z jednego źródła zasilania awaryjnego zgodnego z wymaganiami PN EN 54-4 Zasilacze W wymaganiach PN EN 54-16 dopuszcza się pobieranie energii z tego samego źródła zasilania Występuję możliwość emisji promieniowej lub przewodzonej dwóch central SSP i DSO pracujących w jednej obudowie i zasilanej z jednego źródła zasilania. Rys.5 Połączenie dwóch central SAP i DSO z jednym zasilaczem WPŁYW ZAKŁÓCEŃ NA PRACĘ SYSTEMU SSP Jednym z najbardziej dokuczliwych objawów wpływu zakłóceń na system automatyki pożarowej jest jego niepoprawna praca i generowanie fałszywych alarmów pożarowych oraz niepoprawnee wysterowanie innych elementów automatyki pożarowej co pociąga za sobą bardzo przykre konsekwencję zarówno w stanie pracy w stanie dozoru jak i w czasie pożaru. Wpływ zakłóceń elektromagnetycznych a raczej brak odporności KEM systemu SSP może wpłynąć bezpośrednio na ochronę życia i mienia. Niezachowanie odporności na zakłócenia może spowodować :

- niepoprawne funkcjonowanie w stanie dozorowania systemu SSP (brak reakcji centrali na polecenia operatora, zmianę stanu na liniach sygnałowych, itp.) - niepoprawne funkcjonowanie w stanie alarmowania systemu SSP, brak detekcji, niepoprawny - przekłamany odczyt stanów na liniach dozorowych, brak zapisów w pamięci zdarzeń. - generowanie fałszywego alarmu zarówno w stanie dozorowania jak i w stanie alarmowania pożarowego ( fałszywe alarmy na innych pętlach dozorowych, na których nie zadziałały czujki ) - fałszywe wyzwolenie przekaźnika alarmu o uszkodzeniu systemu SSP - fałszywe sterowanie przekaźników kart wejścia / wyjścia (do innych urządzeń pożarowych) co może skutkować niepoprawną realizacją scenariusza pożarowego, niezamierzonej aktywacji automatycznych komunikatów dźwiękowego systemu ostrzegawczego, realizacji oddymiania, wydzieleń stref pożarowych itp. - fałszywe sygnalizowanie stanów pracy centrali (zapalanie, gaszenie wskaźników, blokowania stref, sygnalizacji pożaru, wprowadzenia obsługi obiektu w błąd w następstwie której może dokonać niepoprawnej interpretacji sytuacji na obiekcie. Ocena wpływu zakłóceń na funkcjonalność systemu sygnalizacji pożaru jak i elementów współpracujących określana jest w normach przedmiotowych. Jednocześnie przydatne jest stosowanie kryteriów oceny typu A,B, C przy czym kryterium typu C nie jest w ogóle stosowane w odniesieniu do SSP. - kryterium typu A oznacza, że urządzenie lub elementy systemu powinny pracować zgodnie z jego przeznaczeniem podczas występowania zakłóceń i po ich ustąpieniu. Niedopuszczalne jest pogorszenie poprawności działania poniżej poziomu określonego przez producenta oraz wymogów normatywnych. - kryterium typu B oznacza, że urządzenie po ustaniu narażeń/zakłóceń winno pracować zgodnie z jego przeznaczeniem. Niedopuszczalne jest pogorszenie jego działania lub utraty funkcji poniżej poziomu określonego przez producenta wyrobu. Poziom działania można zastąpić jego dopuszczalną utratą W tym kryterium oceny dopuszczalna jest degradacja działania podczas występowania zakłóceń lecz podobnie jak w kryterium typu A niedopuszczalna jest zmiana stanu pracy oraz funkcji związanych z realizacja programu i przetwarzania danych. - kryterium typu C dopuszcza chwilową utratę funkcji pod warunkiem ich samoistnego odtworzenia lub przy użyciu interwencji operatora systemu taka ocena nie jest rozpatrywana przy określaniu odporności na zakłócenia elektromagnetyczne w systemach bezpieczeństwa. Ocena funkcjonalności systemu SSP lub jego elementu podczas weryfikacji odporności na zakłócenia elektromagnetyczne winna potwierdzić : - zachowanie funkcji obligatoryjnych zarówno w stanie dozoru i w stanie alarmowania pożarowego wyszczególnionych w dokumentacji techniczno ruchową urządzenia - zachowanie poprawności wykonywania funkcji opisanych w wymaganiach funkcjonalnych normy przedmiotowej dla danego rozpatrywanego elementu systemu ( normy serii EN 54) - zachowaniem funkcji fakultatywnych, które zostały zaimplementowane w systemie - braku negatywnego oddziaływania funkcji fakultatywnych na funkcję obligatoryjne realizowane w systemie - zachowanie innych specyficznych funkcji dodatkowych zastosowanych w systemie. Wymagania zachowania funkcjonalności przy oddziaływaniu zaburzeń KEM w odniesieniu do funkcji fakultatywnych są również jasno przywołane w PN EN 54-13 Działanie lub uszkodzenie elementu urządzenia pomocniczego nie powinno mieć negatywnego wpływu na prawidłowe funkcjonowanie instalacji sygnalizacji pożarowej, ani nie powinno uniemożliwiać wysterowania innego urządzenia pomocniczego

ELIMINACJA ZAKŁÓCEŃ W SYSTEMACH SSP Sposoby eliminacji zakłóceń możemy podzielić na dwa obszary : - w fazie projektu, badań odporności oraz zmian konstrukcyjnych przed uzyskaniem stosownych dopuszczeń do stosowania w ochronie przeciwpożarowej - w fazie wykonawstwa, instalacji oraz ewentualnej modernizacji ( przestrzeganie zasad poprawnej instalacji, projektu integracji i lokalizacji wielu instalacji) czytamy o tym w normie PN EN 54-13 w pkt 6.12 Ochrona przed zakłóceniami elektromagnetycznymi: W celu uniknięcia uszkodzeń i alarmów fałszywych, urządzenia (włącznie z okablowaniem) nie powinny być instalowane w miejscach, w których mogą występować wysokie poziomy zakłóceń elektromagnetycznych. Gdy takie rozwiązanie nie jest możliwe, należy zapewnić odpowiednie zabezpieczenie elektromagnetyczne W fazie projektu w odniesieniu do eliminacji potencjalnych możliwości wystąpienia lub zwiększenia odporności na zakłócenia są : - zagadnienia związane z projektowaniem PCB, połączeń oraz stosowanych amplitud oraz częstotliwości sygnałów - stosowanie odpowiedniej budowy obudów urządzeń w których zainstalowane są urządzenia SSP - stosowanie odpowiedniej struktury połączeń, punktów masowych (w odniesieniu do ESD i EFT/B) - stosowanie odpowiedniej techniki uszczelnień w postaci przewodzących elastomerów, siatek i splotów drucianych ekranujących, itp. - w przypadku obudów wykonanych z tworzywa ekranowanie wnętrza obudowy poprzez naparowywanie próżniowe, powlekanie bezprądowe, metalizację łukową oraz przewodzące farby w spray u. Dobry projekt elektryczny i mechaniczny systemu Dobry projekt płyt drukowanych (PCB) systemu Projekt okablowania wewnętrznego i przyłączeniowego Założenia związane z ekranowaniem Filtry i ochrona we/wy Rys. 6 Zasady eliminacji zakłóceń w fazie dobrego projektu EMC Kierunek działań Odrębnym zagadnieniem zachowania kompatybilności jest stosowanie filtracji zaburzeń w systemach SSP. Tego typu informacje mogą być zawarte również w dokumentacjach techniczno- ruchowych certyfikowanego systemu SSP ( zwłaszcza gdy konieczność stosowania dodatkowych filtrów wynika z wyników testów odporności danego systemu). W praktyce celem eliminacji i zwiększenia odporności na zaburzenia systemów SSP jest stosowanie filtrów : - w obwodach zasilania sieciowego ( szczególnie ochrona przez skutkami zaburzeń małej i dużej energii ) - w obwodach linii sygnałowych ( wszystkie rodzaje zaburzeń) Metoda filtracji polega na stosowaniu filtrów indukcyjno pojemnościowych (przeważnie ma to miejsce w obwodach zasilania sieciowego central SSP). Stosowanie polega na dopasowaniu impedancji obwodów współpracujących ze sobą. Przy braku dopasowania impedancji, zaburzenia będą przenosiły się w jakimś

stopniu na obwody urządzeń współpracujących ze sobą. Jeśli impedancja sieci jest wysoka to impedancja wejściowa filtru winna być niska czyli zbocznikowana kondensatorem i odwrotnie jeśli impedancja sieci jest niska zastosowanie w filtrach mają elementy indukcyjne. W zależności od rodzaju zaburzeń (symetryczne lub asymetryczne) stosowane są dwa rodzaje filtrów sieciowych: Wspólny rdzeń Oddzielne rdzenie dla dławików (zaburzenia symetryczne) Filtr uniwersalny Rys. 7 Rodzaje budowy filtrów sieciowych w zależności od rodzaju zaburzeń Inną metoda eliminacji zakłóceń jest stosowanie : - rdzeni ferrytowych (najczęściej linie sygnałowe duża częstotliwość sygnałów) - warystorów (rezystor, którego wartość rezystancji zmniejsza się silnie wraz ze wzrostem napięcia) - szybkich diod tunelowych (jako szybkich przełączników impulsowych zaburzenia dużej energii zwieranie przepięć pojawiających się na linii sygnałowej do masy) - dwukierunkowych diod zenera czyli transili. (służących do zabezpieczenia obwodów we/wy przed przepięciami i szybkimi przebiegami szybkie stany przejściowe ) Przykładem miejsc, których mogą być zastosowane wyżej wymienione sposoby filtracji zaburzeń jest przykład cyfrowego połączenia centrali wykrywania pożaru CSP z dźwiękowym systemem ostrzegawczym DSO. CSP ochrona- filtry DSO Rys. 8 Stosowanie filtrów na linii sygnałowej pomiędzy CSP a DSO

W niektórych systemach SSP stosowane są rdzenie ferrytowe. Służą one do filtracji (tłumienia) linii sygnałowych przed zaburzeniami przewodzonym, indukowanymi przez wysokie częstotliwości radiowe. Dobór rdzeni ferrytowych zależny jest od wartości występujących w linii sygnałowej częstotliwości zaburzeń przewodzonych. Dobór realizuję się na podstawie charakterystyk impedancyjno - częstotliwościowych Rdzenie ferrytowe na liniach Fot.1 Przykład zastosowania rdzeni ferrytowych na liniach sygnałowych SSP Podsumowanie Odpowiedni poziom zapewnienia kompatybilności elektromagnetycznej zarówno w fazie projektu, doboru urządzeń, uwzględnienia informacji zawartych w dokumentacji techniczno ruchowej urządzeń oraz sposobu wykonania instalacji ma kluczowy wpływ na późniejsze niezawodne działanie systemu sygnalizacji pożarowej, który jest podstawą do poprawnego zadziałania urządzeń z nim współpracujących celem ochrony życia i mienia oraz poprawnej ewakuacji osób zagrożonych warunkami pożaru.