PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Wiedza o społeczeństwie klasa II i III gimnazjum I Cele ogólne: Cele edukacyjne przedmiotu wiedza o społeczeństwie określa Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego. Wymagania ogólne- cele kształcenia są następujące. 1. Wykorzystanie i tworzenie informacji. 2. Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów 3. Współdziałanie w sprawach publicznych. 4. Znajomość zasad i procedur demokracji. 5. Znajomość podstaw ustroju Rzeczpospolitej Polskiej. 6. Rozumienie zasad gospodarki rynkowej. II Uczeń otrzymuje oceny w skali od 1 6. III Ocenie podlegają następujące formy sprawdzania wiedzy i umiejętności. - odpowiedz ustna, - kartkówki - sprawdzianów, - zadania domowych - przygotowania do lekcji, prowadzenie zeszytu przedmiotowego, zeszytu ćwiczeń. - aktywności na lekcji - pracy w grupie. - referaty, prezentacje ( prasówki) IV Kryteria oceny - odpowiedź ustna: - znajomość, rozumienie faktów, pojęć, wyciąganie wniosków, samodzielność i logiczność wypowiedzi, sposób wypowiedzi. - umiejętność selekcjonowania materiału, bogate słownictwo. - kartkówka Kartkówki są niezapowiedziane i obejmują materiał bieżący, mogą mieć formę analizy 1
wykresu, tabeli lub bieżących pojęć. - sprawdziany Sprawdziany (testy) poprzedzone są lekcją powtórzeniową i przeprowadzane po omówieniu określonej partii materiału. Oceniane są wg. skali 100%- 99% celujący 98% - 90% bardzo dobry 89% - 78% dobry 77% - 60% dostateczny 59% - 40% dopuszczający 39% - 0% niedostateczny - zadania domowe Są oceniane i winny być odrabiane poprawnie starannie i czytelnie. - przygotowania do lekcji, prowadzenie zeszytu przedmiotowego, zeszytu ćwiczeń uczeń przynosi na lekcje podręcznik zeszyt i zeszyt ćwiczeń brak powoduje wpisanie uwagi ( jeżeli zdarza się to często ocenę niedostateczna z przedmiot), zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń podlega ocenie i należy prowadzić staranie i czytelnie. - aktywności na lekcji - podlega ocenie, uczeń może otrzymać ocenę na lekcji po wykazaniu się umiejętnością, znajomością omawianego zagadnienia,oryginalnością rozwiązań, samodzielnością myślenia ( i nie jest to jednorazowa odpowiedź na lekcji). - pracy w grupie. Podczas pracy w grupie oceniane są wyczerpanie zagadnienia, -poprawność merytoryczna, -oryginalność metod i środków, -umiejętność prezentacji na forum klasy. - referaty, prezentacje ( prasówki) Za prasówkę, referat lub prezentację uczeń otrzymuje ocenę, należy wykonać raz w 2
semestrze Ocenie podlega: zbieranie i analizowanie materiałów na określony temat, Ocena niedostateczna - pomimo pomocy nauczyciela nie potrafi się wypowiedzieć - nie opanował wiedzy i umiejętności w zakresie wymagań koniecznych niezbędnych do dalszego kształcenia. - nie potrafi wykonać prostego polecenia - wykazuje się brakiem systematyczności i chęci do nauki ( nie prowadzi zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń) - nie interesuje się przedmiotem. Ocena dopuszczająca ( poziom wymagań koniecznych) - przy pomocy nauczyciela jest w stanie wykonać proste polecenia. - ma braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności, które SA konieczne do dalszego kształcenia, posiada minimum wiedzy. - nie potrafi sformułować prostej wypowiedzi na tematy poznane na lekcji. - jego postawa na lekcji jest bierna, ale wykazuje chęć do współpracy. - wymienia rodzaje grup społecznych, cechy państwa, podstawowe zasady państwa demokratycznego, podstawowe zasady ustroju RP - charakteryzuje prace organów szkoły. - lokalizuje siedzibę władz miejskich - wyjaśnia pojęcia : grupa społeczna, gmina powiat, województwo, państwo, obywatelstwo, monarchia, republika, opozycja, ustawa, prawo, kodeks, partia polityczna, kampania wyborcza, organizacja pozarządowa, środki masowego przekazu 3
- wylicza elementy charakterystyczne, dla prawidłowego porozumiewania się, nazwy podstawowych dokumentów dotyczące praw człowieka, partie istniejące w Polsce - wymienia główne zadania szkoły, prawa i obowiązki dziecka i ucznia, zadania samorządu Uczniowskiego - zna symbole narodowe, największe skupiska polonijne na świecie wolności, prawa i obowiązki obywatela RP, zasady prawa wyborczego - potrafi nazwać centralne organy państwowe - wyjaśnia pojęcia, rynek, gospodarka rynkowa, popyt, podaż, cena, bank, giełda, inflacja, towar, przedsiębiorcy, eksport, import, reklama, terroryzm - wie że, celem działania gospodarczej człowieka jest zaspokajanie własnych potrzeb i umiejętności człowieka są warunkiem rozwoju jednostki i społeczeństwa, dlaczego obywatele powinni płacić podatki, - wylicza rodzaje podatków, symbole Unii Europejskiej - wskazuje na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej - wie czym jest ONZ, NATO - wie jak należy przygotować dokumenty niezbędne w uzyskaniu pracy, gdzie szukać informacji o możliwości zatrudnienia - potrafi z pomocą nauczyciela napisać CV i list motywacyjny - lokalizuje siedzibę Urzędu Pracy w miejscu zamieszkania Ocena dostateczna (poziom wymagań koniecznych) - jest aktywny na lekcjach sporadycznie - jego wiedza jest wyrywkowa i fragmentaryczna - ma problemy z samodzielnym sformułowaniem i uzasadnieniem swoich wypowiedzi - udziela odpowiedzi na proste pytania nauczyciela. - wykonuje samodzielnie proste zadania, które przydzieli mu grupa 4
- definiuje pojęcia: potrzeby człowieka, grupy społeczne, samorząd terytorialny, Polonia, naród, państwo totalitarne, autorytarne, demokratyczne, absolutorium, koalicja elektorat, interpelacje, immunitet - zna podstawowe pojęcia w oparciu o które funkcjonuje szkoła, cele jakie realizuje państwo, układ treści Konstytucji RP, strukturę władzy centralnej i jej podstawowe uprawnienie - wymienia formy państwa, podstawowe dokumenty określające prawa i wolności człowieka, systemy partyjne na świecie, typy partii - odróżnia państwa o ustroju demokratycznym od państw niedemokratycznych i zna w nich sytuacje jednostki - charakteryzuje podstawowe zasady państwa demokratycznego, ustroju RP - omawia proste diagramy, wykresy, tabela - opisuje i kwalifikuje grupy społeczne i warunki przynależności - wie, że oprócz praw obywatel ma też powinności, jak się powołuje organy władzy - definiuje pojęcia budżet, budżet rodzinny, prawo popytu i podaży konkurencja, depozyt bankowy, obligacje, akcje, kurs akcji, spółka z.o.o., spółka akcyjna, przedsiębiorczość, rynek pracy, siła wytwórcza, korupcja, uchodźcy emigranci - wie czym zajmują się ambasady i konsulaty - zna funkcje i rodzaje pieniądza -wyjaśnia na czym polega gospodarowanie - wie, jakie są rodzaje gospodarek - rozumie, że sytuacja ekonomiczna rodziny zależy od wykształcenia i przedsiębiorczości jej członków - zna mechanizmy gospodarki rynkowej, rodzaje spółek - rozumie perswazyjny charakter reklamy 5
- wie z jakich form pomocy mogą skorzystać absolwenci wszystkich typ szkół oraz na czym polegają obowiązki pracowników i pracodawców - potrafi skorzystać z biura pośrednictwa pracy - opisuje formalności związane z rozpoczęciem samodzielnej działalności gospodarczej, przemiany gospodarcze, jakie zaszły w RP po 1989r. - zna system szkolny w Polsce - potrafi samodzielnie napisać CV i list motywacyjny - rozumie, że wybierając zawód trzeba uwzględnić własne zainteresowania, a także zapotrzebowanie na rynku - omawia etapy tworzenia Unii Europejskiej Ocena dobra (poziom wymagań rozszerzających) - w dużej mierze opanował treści i umiejętności zawarte w programie - chętnie pracuje w grupie - jest aktywny na lekcji - umiejętnie wykorzystuje zdobyte informacje - wykonuje samodzielnie typowe zadania związane z tokiem lekcji i zlecone przez nauczyciela - umie formułować proste, typowe wypowiedzi ustne i pisemne - potrafi interpretować diagramy, wykresy, mapki tematyczne, tabele - poprawnie stosuje pojęcia naród, państwo, samorząd terytorialny, grupa społeczna, państwo unitarne federacyjne niezawisłość sędziowska, suwerenność -omawia formy państwa - zna i rozumie różnice między państwem totalitarnym i autorytarnym i mechanizmy funkcjonowania państwa demokratycznego - wykazuje różnice między monarchią konstytucyjna a republiką 6
- zna rodzaje więzi społecznych w grupie, czynniki, które wyznaczają prawa i obowiązki dziecka- ucznia, władze samorządu uczniowskiego i opisuje ich działalność - rozumie swoje związki z przyrodą i wie,że jest ona niezbędna do życia oraz funkcjonowania człowieka, że człowiek staje się istota społeczną dzięki różnorodnym kontaktom, współzależność miedzy sposobem sprawowania władzy a sytuacją obywatela w państwie, różnicę miedzy władzą ustawodawczą i wykonawczą podział zadań między organami władzy samorządowej a władza centralną -porównuje zachowania pozytywne i negatywne oraz ich wpływ na postawę ludzi - prezentuje różne sposoby rozwiązywania konfliktów - określa specyfikę działalności organów terytorialnych i organów szkoły - charakteryzuje podstawowe zasady ustroju politycznego RP i uprawnienie organów władzy - uzasadnia cel działania organizacji pozarządowych, fundacji, stowarzyszeń, związków zawodowych - dostrzega różnice w typach partii i systemach partyjnych - poprawnie stosuje pojęcia budżet, podmiot gospodarczy, marketing, inwestor, makler, dywidenda, prawo handlowe, dochód narodowy, deficyt budżetowy, rynek konsumenta, monopol, rynek pracy, transformacja, koniunktura, prywatyzacja, reprywatyzacja, szara strefa, Kodeks Pracy, reglamentacja, globalizacja, efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwaśne deszcze - rozumie, że podejmowanie decyzji ekonomicznych uwarunkowane jest wieloma czynnikami 7
- wyjaśnia znaczenie pracy dla rozwoju człowieka - wymienia przyczyny i rodzaje bezrobocia - rozumie mechanizm powstawania inflacji - wyjaśnia funkcje pieniądza i rodzaje pieniądza - charakteryzuje rodzaje podatków - potrafi rozróżnić papiery wartościowe, wypełnić czek - charakteryzuje mechanizmy gospodarki tradycyjnej, nakazowe, wolnorynkowej, działalność giełdy, banku - wie na czym polega konkurencja jakie znaczenie ma marketing - potrafi wskazać i omówić przyczyny kryzysu gospodarki polskiej przed 1989r. - zna formy przekształceń własnościowych w RP po 1989r. założenie planu Balcerowicza - zna czynniki wzrostu gospodarczego - charakteryzuje cele polityki zagranicznej Polski - omawia zasady działania Unii Europejskiej - wyjaśnia na czym polega zasada pomocniczości i solidarności w U E - ocenia wkład Polski w proces integracji europejskiej - potrafi uzasadnić wybór szkoły - potrafi przygotować niezbędne dokumenty celem uzyskania pracy - rozumie przyczyny biedy zacofania w krajach Południa - wskazuje na mapie miejsca najważniejszych konfliktów międzynarodowych Ocena bardzo dobra ( poziom wymagań dopełniających) - bardzo aktywnie uczestniczy w zajęciach - sprawnie samodzielnie posługuje się różnymi źródłami wiedzy, uzasadnia odpowiedzi korzystając z wiadomości prasowych i telewizyjnych - potrafi posługiwać się wcześniej wymienionymi pojęciami w określonych sytuacjach tekstem konstytucji na wybranych przykładach ocenić funkcjonowanie w praktyce zasad 8
ustroju RP wykorzystać wiedze teoretyczną do oceny problemów, które są rozwiązywane przez władze centralne i samorządowe - dokonuje samodzielnej oceny wydarzeń i zjawisk - uzasadnia własne poglądy i stanowiska - dostrzega związki przyczynowo- skutkowe - potrafi łączyć wiedzę z różnych przedmiotów - potrafi interpretować diagramy, wykresy, tabele mapki tematyczne i wyciągać wnioski -interpretuje teksty źródłowe - przedstawia obecny stan wiedzy dotyczącej badań socjologicznych - rozumie znaczenie pojęć tolerancja, socjologia - porównuje swoje miejsce w społeczeństwie z innymi - rozumie, że oprócz praw uczeń ma obowiązki - zna i cytuje maksymy filozoficzne i umie je zinterpretować - wyodrębnia różnice w podziale zadań poszczególnych struktur samorządu oraz organów szkoły - wykazuje różnice występujące pomiędzy zadaniami poszczególnych struktur samorządu gminy,powiatu województwa - rozumie i potrafi ustalić podobieństwa i różnice w sprawowaniu władzy w monarchii konstytucyjnej i republice - potrafi wyjaśnić istotę społeczeństwa obywatelskiego - ocenia sytuację obywatela w państwie demokratycznym, autorytarnym, totalitarnym - umie określić rodzaje swobód obywatelskich, granice wolności - wyraża swoje opinie na temat terroryzmu - omawia konsekwencje konfliktów międzynarodowych i narodowościowych - posługuje się analizą SWOT do rozwiązywania zagadnień z dziedziny gospodarki lub polityki 9
- poprawnie stosuje pojęcia PNB PKB, akumulacja spożycie, dług publiczny, reklama społeczna mobilność zawodowa, liberalizm, interwencjonizm państwowy bilans płatniczy protekcjonizm, euroregiony, globalna wioska - rozumie związek między przedsiębiorczością a funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i gospodarki, znaczenie różnych podmiotów gospodarczych w funkcjonowaniu rynku, rola giełdy, banków - potrafi wyjaśnić dlaczego inflacja jest szkodliwa dla gospodarki i konsumentów - rozumie rolę monopolu w gospodarce wolnorynkowej - rozumie skutki bezrobocia dla gospodarki - wykazuje różnice między spółką cywilną a akcyjną -potrafi zaproponować sposoby przeciwdziałania korupcji w gospodarce - wie, czym jest Jednolity Rynek Europejski - ocenia stanowisko Polski w strukturach Unii Europejskiej, sytuację gospodarczą kraju i swego regionu oraz wkład Polski w proces integracji UE - potrafi uzasadnić, dlaczego gospodarka nakazowa była nieefektowna - uzasadnia znaczenie przekształceń własnościowych przeprowadzonych w Polsce po 1989r. - potrafi wyjaśnić od czego uzależniony jest wzrost dochodu narodowego - dokonuje bilansu polityki gospodarczej Polski ostatnich lat - wie jak skutecznie korzystać z praw konsumenckich - rozumie, na czym polega społeczna odpowiedzialność biznesu - wie jakie SA zasady zatrudniania młodocianych - zna programy edukacyjne realizowane w ramach UE - potrafi scharakteryzować główne zasady zagrożenia ekologicznego dla Ziemi 10
- potrafi przedstawić argumenty za lub przeciw obecności żołnierzy polskich w misjach zagranicznych Ocena celująca( poziom wymagań wykraczających poza program) - posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza program - rozwija własne zainteresowania - bierze udział z sukcesami w konkursach - jest aktywny na lekcjach - wykonuje szereg zadań dodatkowych z własnej inicjatywy - jest żywo zainteresowany tym co dzieje się w Polsce i na świecie - angażuje się w akcje o charakterze humanitarnym, ekologicznym, wolontariackim - umiejętnie formułuje argumenty, wypowiada się bardzo poprawnie językiem - potrafi doskonale zaplanować i zorganizować pracę swoją i innych PLAN WYNIKOWY CZĘŚĆ I Temat lekcji Liczba godzin Podstawowe umiejętności + wiedza (na ocenę dopuszczającą i dostateczną). Uczeń: Człowiek w społeczeństwie Oczekiwane osiągnięcia Ponadpodstawowe umiejętności + wiedza (na ocenę dobrą, bardzo dobrą i celującą). Uczeń: 11
Człowiek jako istota społeczna Grupy społeczne i ich rodzaje 1 wymienia osiągnięcia cywilizacyjne ludzi na przestrzeni wieków wymienia cechy człowieka wyróżniające go ze świata zwierząt wymienia wartości ważne w jego życiu wymienia wartości uniwersalne odróżnia cechy nabyte od cech wrodzonych 1 rozumie pojęcie więź społeczna wymienia rodzaje więzi społecznych zna definicję grupy społecznej wymienia rodzaje grup społecznych podaje przykłady grup pierwotnych, wtórnych, formalnych i nieformalnych wymienia role społeczne jednostki i własne uzasadnia szczególną rolę rodziny w życiu człowieka wymienia skutki działalności człowieka na przestrzeni wieków wyjaśnia proces socjalizacji wskazuje różnice między procesem socjalizacji i resocjalizacji uzasadnia wybór wartości własnych dokonuje oceny własnej osoby w kontekście wartości uniwersalnych wyjaśnia rolę więzi społecznych w życiu ludzkim podaje przykłady zachowań konformistycznych i nonkonformistycznych dokonuje, korzystając z różnych źródeł informacji, oceny wybranej grupy społecznej wskazuje związki między funkcjonowaniem rodziny i społeczeństwa Społeczeństwo jako szczególny rodzaj zbiorowości 1 definiuje pojęcia: społeczeństwo, społeczność, zbiorowość dokonuje podziału społeczeństwa polskiego na warstwy i klasy wyjaśnia pojęcie struktura społeczna wymienia elementy struktury społecznej wymienia przyczyny zróżnicowania społeczeństwa podaje różnicę między warstwą a klasą społeczną uzasadnia zależność między jednostką a społeczeństwem ocenia wpływ norm i wartości ogólnoludzkich Sprawne komunikowanie się 1 wymienia rodzaje porozumiewania się wymienia techniki skutecznego porozumiewania się zna zasady aktywnego słuchania Wyraża emocje w komunikacie Ja wyjaśnia pojęcia: asertywność empatia, negocjacje, kompromis wypowiada własne zdanie na forum argumentuje wyrażane opinie podejmuje próby stosowania poznanych zasad i technik porozumiewania się w życiu stosuje techniki skutecznego porozumiewania się wyraża emocje stosując, techniki niewerbalne stosuje zasady aktywnego słuchania trafnie argumentuje wyrażane opinie stosuje techniki asertywne w wyrażaniu emocji i własnego zdania Życie szkoły 12
Moja szkoła 1 wymienia dokumenty regulujące pracę szkoły wymienia najważniejsze organy szkoły zna struktury szkolnictwa w Polsce wymienia szkoły znajdujące się w regionie zna najważniejsze osiągnięcia uczniów swojej szkoły planuje ścieżkę własnego rozwoju edukacyjnego omawia strukturę szkolnictwa wymienia instytucje współpracujące ze szkołą ocenia system oświaty w Polsce opracowuje folder: Szkoły mojego regionu Samorząd uczniowski szkoła demokracji 1 zna prawa i obowiązki ucznia zna prawo o obowiązku nauki wymienia formy działalności samorządu uczniowskiego zna kompetencje samorządu uczniowskiego wymienia cechy charakteru pożądane w pełnieniu funkcji w samorządzie szkolnym dokonuje samooceny ocenia działalność samorządu uczniowskiego przedstawia swój program wyborczy konstruuje ankietę na temat życia szkoły przeprowadza ankietę w swojej klasie opracowuje wyniki ankiety inicjuje ciekawe przedsięwzięcia aktywizujące uczniów w samorządzie uczniowskim Naród i państwo 13
Czym jest naród? Symbole narodowe 1 wymienia polskie symbole narodowe wymienia czynniki narodotwórcze rozumie pojęcia: naród, świadomość narodowa, obywatelstwo zachowuje się godnie wobec symboli narodowych uczestniczy godnie i z powagą w obchodach rocznicowych uroczystości państwowych i szkolnych omawia okoliczności powstania polskich symboli narodowych współuczestniczy w organizacji uroczystości państwowych i szkolnych poczuwa się do obowiązku ochrony symboli narodowych propaguje właściwe postawy wobec symboli narodowych Czy jesteśmy tolerancyjni? Mój naród a inne narody 1 wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę wypisuje z konstytucji uprawnienia mniejszości narodowych rozumie pojęcia: tolerancja mniejszość narodowa, stereotyp porównuje strukturę narodowościową II i III Rzeczypospolitej (wykres zamieszczony w podręczniku) charakteryzuje mniejszości narodowe w Polsce wymienia miejsca konfliktów narodowościowych na świecie przeprowadza wywiad na temat tolerancji Polaków z przedstawicielem mniejszości zamieszkującym najbliższą okolicę propaguje ideę tolerancji wobec innych narodów jako przejaw etycznych zasad życia publicznego Ojczyzna i patriotyzm 1 wyjaśnia pojęcia: ojczyzna, patriotyzm, nacjonalizm, szowinizm, kosmopolityzm, Polonia wymienia największe skupiska polonii na świecie wie, że swoją postawą może dbać o dobre imię Polski posiada świadomość konieczności wypełnienia obowiązków wobec Ojczyzny wymienia przyczyny emigracji Polaków ocenia postawy nacjonalistyczne prezentuje postacie patriotów polskich jako wzorce osobowe manifestuje swoje postawy patriotyczne poprzez godne zachowanie i wypełnianie obowiązków obywatela 14
Państwo jako forma organizacji społeczeństwa Formy ustrojowe państw we współczesnym świecie Sytuacja obywatela w państwach o odmiennych ustrojach politycznych 1 wymienia cechy państwa wymienia funkcje państwa czyta ze zrozumieniem tekst źródłowy Kłopoty z państwem wymienia cechy dobrego państwa 1 wymienia trzy modele ustrojowe państw wymienia monarchie konstytucyjne w Europie wymienia republiki w Europie dokonuje podziału państw ze względu na formę rządów, sposób rządzenia, ustrój terytorialny czyta ze zrozumieniem 1 wymienia główne cechy państwa totalitarnego i autorytarnego wymienia najważniejsze prawa człowieka omawia genezę państw omawia funkcje państwa ocenia nasze państwo i relacje państwo obywatel ocenia politykę zagraniczną naszego państwa charakteryzuje republikę i monarchię definiuje państwo unitarne i złożone charakteryzuje trzy modele ustrojowe państw argumentuje, prowadząc dyskusję przedstawia pozycję obywateli w różnych typach państw Demokracja 1 wymienia główne cechy państwa demokratycznego wymienia wady i zalety państwa demokratycznego odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej oraz większościową od konstytucyjnej wie o konieczności podporządkowania się wymogom procedur demokratycznych we wspólnym działaniu uzasadnia wyższość demokracji nad innymi systemami argumentuje w dyskusji na temat wad i zalet demokracji 15
Udział obywateli w życiu publicznym Formy życia publicznego. Organizacje pozarządowe Aktywność obywatelska 1 zna pojęcia czynne prawo wyborcze, bierne prawo wyborcze, frekwencja wyjaśnia pojęcia życie publiczne, cnoty obywatelskie wymienia cechy społeczeństwa obywatelskiego wymienia formy aktywności własnej w szkole i społeczności lokalnej podaje propozycje aktywności na rzecz klasy, szkoły, środowiska lokalnego zachęca rodziców do aktywnego udziału w życiu szkoły i środowiska lokalnego uzasadnia konieczność organizowania się obywateli w celu aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym wymienia główne cele działalności organizacji pozarządowych wymienia obszary działalności organizacji pozarządowych zna zasady zakładania stowarzyszeń wyjaśnia pojęcia: wolontariat, organizacje pozarządowe, stowarzyszenie, fundacja, organizacja pożytku publicznego doskonali umiejętności niezbędne w działaniu zespołowym uzasadnia szczególną rolę wolontariatu Partie polityczne 1 wymienia funkcje partii politycznych zna pojęcia: partia polityczna, system partyjny, statut zna zasady zakładania partii politycznych wymienia najważniejsze partie polskiej sceny politycznej klasyfikuje partie polityczne charakteryzuje jedną z wybranych partii politycznych ocenia postawy polskich polityków ocenia znaczenie aktywności obywatelskiej dla dobra ogółu ocenia bierną postawę obywateli wobec życia publicznego ukazuje przykłady konkretnych osób znanych w Polsce i środowisku lokalnym prowadzących działalność przynoszącą korzyść ogółowi ocenia aktywność własną w pracy na rzecz innych wymienia znane stowarzyszenia i fundacje przedstawia sylwetki osób znanych z niesienia pomocy drugiemu człowiekowi przedstawia osiągnięcia stowarzyszeń pozarządowych działających w środowisku lokalnym wyjaśnia różnicę między stowarzyszeniem a fundacją charakteryzuje systemy partyjne na świecie charakteryzuje najważniejsze partie polskiej sceny politycznej ocenia polską scenę polityczną przedstawia wzór polityka polskiego 16
Czym zajmują się związki zawodowe? Środki masowego przekazu 1 zna zadania związków zawodowych wymienia związki zawodowe istniejące w Polsce omawia szczególną rolę historyczną NSZZ Solidarność podaje przykłady łamania praw pracowniczych w Polsce wyjaśnia pojęcia: strajk, mediacje, rokowania 1 zna pojęcia mass media i opinia publiczna wymienia środki masowego przekazu odróżnia fakt od opinii podaje przykłady wpływu środków masowego przekazu na życie jednostki i społeczeństwa wymienia formy nacisku związków zawodowych na pracodawców charakteryzuje działalność związków zawodowych w Polsce ukazuje konflikt interesów między pracodawcą a pracobiorcą wyszukuje z różnych źródeł informacje i przykłady konkretnych działań związków zawodowych ocenia działalność związków zawodowych argumentuje wpływ informacji na kształtowanie opinii publicznej i postaw wyjaśnia wpływ sondaży na kształtowanie opinii publicznych Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej 17
Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna Władza ustawodawcza RP, czyli kto tworzy prawo 1 zna pojęcia: konstytucja, preambuła, konkordat, inicjatywa obywatelska zna budowę konstytucji zna datę uchwalenia aktualnej konstytucji wymienia trzy podstawowe rodzaje władzy wyjaśnia pojęcie pluralizm polityczny analizuje tekst konstytucji przyporządkowuje instytucje według zasad trójpodziału władzy 1 wymienia zadania sejmu i senatu zna sposób powoływania parlamentu zna zasady przeprowadzania wyborów do sejmu i senatu zna organizację sejmu i senatu wymienia kluby parlamentarne w sejmie zna pojęcia: kadencja, Zgromadzenie Narodowe, mandat poselski, interpelacja poselska, immunitet, partia polityczna rozumie pojęcie: władza ustawodawcza analizuje tekst konstytucji zna procedurę wyboru prezydenta wymienia kompetencje prezydenta wymienia konstytucje polskie na przestrzeni wieków wyjaśnia znaczenie konstytucji w państwie demokratycznym omawia zasady ustrojowe państwa dowodzi szczególnego znaczenia konstytucji wśród innych aktów prawnych interpretuje tekst konstytucji wie, jak powstaje ustawa wymienia etapy pracy nad ustawą ocenia pracę posłów ocenia pracę marszałka sejmu prezentuje treści artykułów o pracy sejmu formułuje treść interpelacji poselskiej interpretuje tekst konstytucji Władza wykonawcza, czyli kto rządzi Władza sądownicza. Organy kontroli i ochrony prawa Prawa i obowiązki obywatela Rzeczypospolitej Polskiej 1 zna procedurę wyboru premiera i tworzenia rządu wymienia kompetencje premiera analizuje tekst konstytucji przygotowuje materiały do prasy o pracy rządu lub prezydenta wyjaśnia pojęcia administracja publiczna i korpus służby cywilnej 1 wymienia główne dziedziny prawa wymienia organy kontroli i ochrony prawa zna struktury wymiaru sprawiedliwości zna zadania Rzecznika Praw Obywatelskich uzasadnia konieczność niezawisłości władzy sądowniczej 1 wymienia podstawowe prawa obywatela wymienia obowiązki obywatela wobec państwa zna procedury odwoławcze w sytuacji łamania praw obywatelskich interpretuje niektóre treści konstytucji wymienia prezydentów polskich zna procedury odwołania prezydenta zna procedury odwołania premiera (i rządu) porównuje uprawnienia prezydenta i premiera ocenia pracę prezydenta ocenia pracę rządu interpretuje tekst konstytucji wymienia kompetencje Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu przedstawia główne elementy procedury sądowej w procesie cywilnym i karnym ocenia działalność polskiego wymiaru sprawiedliwości wymienia organizacje pozarządowe stojące na straży praw obywatelskich omawia prawa i obowiązki obywateli podaje przykłady naruszania praw obywatelskich w Polsce wyjaśnia twierdzenie o naturalności i niezbywalności praw człowieka gromadzi, porządkuje i wykorzystuje informacje z różnych źródeł 18
Samorząd terytorialny 19
Samorządy i ich znaczenie Wybieramy władze lokalne Gmina wspólnotą mieszkańców Samorząd powiatowy i wojewódzki 1 zna strukturę samorządu terytorialnego zna powiązania istniejące między samorządem a władzami centralnymi wymienia sposoby wpływania obywateli na pracę samorządu umieszcza w strukturze samorządowej swoją miejscowość pokazuje na mapie swoją miejscowość i 16 województw wyjaśnia pojęcia: samorząd, gmina, powiat, województwo 1 zna zasady wyboru radnych, starosty, wójta, burmistrza, prezydenta zna pojęcia: kampania wyborcza, obwód wyborczy, mąż zaufania wie, komu przysługuje prawo wyborcze interpretuje wykres (zawarty w podręczniku) dotyczący frekwencji wyborczej 2 pracuje efektywnie w grupie zadaniowej wymienia organy samorządu gminnego wie, co można załatwić w urzędzie gminy rozumie pojęcie budżet gminy proponuje wraz z grupą podział budżetu dla swojej gminy 1 wymienia organy samorządu powiatowego i wojewódzkiego wie, jakie sprawy można załatwić w urzędzie powiatowym i wojewódzkim wymienia cechy dobrego urzędnika samorządowego czyta ze zrozumieniem tekst źródłowy wywiad z twórcą reformy samorządowej (podręcznik) charakteryzuje najważniejsze organy samorządu terytorialnego wyjaśnia kompetencje władzy centralnej wobec samorządu proponuje przedsięwzięcie na rzecz rozwoju gminy aktywizuje uczniów do realizacji przedsięwzięcia zna frekwencję wyborczą w swojej miejscowości podczas ostatnich wyborów porównuje i interpretuje wyniki sporządza diagram proponuje program wyborczy zna dochody i wydatki swojej miejscowości wskazuje zadania własne i zlecone gminy zna formy walki gminy z bezrobociem wymienia czynniki wpływające na rozwój gminy uzasadnia przedstawiony w formie graficznej podział budżetu efektywnie pracuje w grupie ocenia wielkość bezrobocia w swojej gminie ocenia pracę samorządu powiatu, w którym mieszka porównuje bezrobocie w swoim województwie i w pozostałych wyciąga wnioski proponuje w formie pisemnej inicjatywę obywatelską na rzecz powiatu i województwa 20