GMINA KOWALEWO POMORSKIE Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowalewo Pomorskie Część B Kierunki zagospodarowania przestrzennego Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr X/94/07 Rady Miejskiej w Kowalewie Pomorskim z dnia 19 grudnia 2007 r.
Wykonanie opracowania: INPLUS Doradztwo Inwestycyjne 10-686 Olsztyn Ul. Wilczyńskiego 25E/220 biuro@inplus.pl www.inplus.pl BDK s.c. BIURO ARCHITEKTONICZNO - URBANISTYCZNE 10-686 OLSZTYN, ul. Wilczyńskiego 25E/221 tel./fax (089) 541-42-24 e-mail: bdk@polbiznes.com ROK ZAŁ. 1992 NIP 739-020-51-26 P-510571498 arch. arch.: Janusz Dubowik, Marian Kopliński, Szymon Zabokrzecki 2
SPIS TREŚCI 1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów... 5 1.1. Cele i zadania polityki przestrzennej gminy.... 5 1.2 Kierunki i zasady polityki przestrzennej i przeznaczenia terenów... 7 2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŝytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy... 8 2.1 Kierunki dotyczące zagospodarowania terenów... 8 2.1.1. Obszary zabudowane wiejskich jednostek osadniczych wskazanych do przekształceń i uzupełnień zabudowy na cele rozwoju funkcji mieszkaniowych oraz rolniczych i nierolniczych działalności gospodarczych... 8 2.1.2. Obszary wskazane pod zabudowę na cele rozwoju funkcji mieszkaniowych i działalności gospodarczych nierolniczych wraz z obsługą komunikacyjną... 9 2.1.3. Obszary wskazane pod zabudowę na cele rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjnych... 10 2.1.4. Tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej... 11 2.2 Wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŝytkowania terenów... 11 2.3. Tereny objęte ograniczeniem i zakazem zabudowy na podstawie przepisów odrębnych.... 13 3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk... 14 3.1. Obszary objęte ochroną z tytułu przepisów o ochronie przyrody... 15 3.1.1. Obszary Chronionego Krajobrazu... 15 3.1.2. UŜytki ekologiczne... 15 3.1.3. Pomniki przyrody... 17 3.2. Obszary objęte ochroną z tytułu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych... 19 3.3. Obszary objęte ochroną z tytułu ustawy Prawo Wodne... 22 3.4. Lokalne zasoby środowiska naturalnego... 22 3.4.1. Kopaliny... 22 4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków oraz dóbr kultury współczesnej... 23 4.1. Obiekty wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków... 23 4.2 Obiekty wpisane do ewidencji zabytków... 24 4.3 Stanowiska archeologiczne... 30 5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej.... 32 5.1 Transport drogowy i kolejowy.... 32 5.1.1. ŚcieŜki i szlaki rowerowe... 35 5.2. Gospodarka wodno-ściekowa.... 36 5.2.1. Sieć wodociągowa... 36 5.2.2. Oczyszczanie i odprowadzanie ścieków... 36 5.3. Gospodarka odpadami... 37 5.4. Gazownictwo... 37 5.5. Ciepłownictwo... 38 5.6. Elektroenergetyka... 38 6. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym... 39 7. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym... 40 3
7.1. Zadania rządowe stanowiące inwestycje ponadlokalnych celów publicznych... 40 7.2. Zadania ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu wojewódzkim Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko Pomorskiego... 40 8. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a takŝe obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŝy powyŝej 400 m 2 oraz obszary przestrzeni publicznej... 41 9. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne... 42 10. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej... 44 11. Obszary naraŝone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych... 45 12. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złoŝu kopaliny filar ochronny... 45 13. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271)... 46 14. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji... 46 15. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych... 47 16. Obszary problemowe... 47 4
1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów. 1.1. Cele i zadania polityki przestrzennej gminy. Podstawowym celem polityki przestrzennej gminy jest wspieranie i kontrolowanie rozwoju przestrzennego gminy. Rozwój przestrzenny powinien być rozwojem zrównowaŝonym, a więc takim, który uwzględnia potrzeby środowiska, ludności oraz gospodarki. Kierunki przyjęte w studium są rezultatem zarówno uwarunkowań wewnętrznych, jak równieŝ w pewnym stopniu zadań zawartych w innych dokumentach strategicznych, programujących i określających rozwój gminy nie tylko w aspekcie lokalnym, ale i w aspekcie powiązań z obszarem miasta, powiatu, województwa i kraju. Wśród tych dokumentów najistotniejsze znaczenie mają: Strategia Rozwoju Woj. Kujawsko Pomorskiego; Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko Pomorskiego; Strategia Rozwoju Miasta i Gminy; Wieloletni Plan Inwestycyjny. Zgodnie z Planem Zagospodarowania Województwa Kujawsko-Pomorskiego uchwalonym przez Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego w dniu 26 czerwca 2003 r. (uchwała Nr XI/135/03) gmina Kowalewo Pomorskie znajduje się w III strefie polityki przestrzennej (stanowiącej prawie 26% pow. województwa), której centralnym ośrodkiem jest Brodnica. Przez gminę Kowalewo Pomorskie przebiega jedno z trzech pasm aktywności społecznej i gospodarczej wzdłuŝ drogi krajowej nr 15. Realizacja polityki przestrzennej w strefie spowoduje intensyfikację gospodarki rolnej oraz politykę rozwoju wielokierunkowego obejmującego gospodarkę rolną, leśną i turystyczną. Kierunki zagospodarowania koncentrują się 5
przede wszystkim na powiązaniu strefy z ośrodkami centralnymi województwa, rozwoju rolnictwa, przetwórstwa rolnego i działania na rzecz poprawy środowiska przyrodniczego i wyposaŝenia infrastrukturalnego. Efektem tych działań powinno być podniesienie jakości Ŝycia mieszkańców strefy i wyrównanie poziomu wyposaŝenia infrastrukturalnego. Zgodnie z tymi politykami południowo-zachodnie krańce gminy są wskazane jako obszary aktywizacji rolnictwa. Gmina stanowi ponadto obszar przewidziany do ochrony przed uŝytkowaniem nierolniczym. Podstawowym czynnikiem aktywizacji gospodarczej gminy będzie równieŝ budowa autostrady A1 oraz przebudowa w granicach gminy drogi krajowej nr 15 do parametrów klasy technicznej GP 2/2 (dwujezdniowej) wraz z budową obejścia drogowego miasta Kowalewo Pomorskie. Realizacja tych przedsięwzięć warunkuje restrukturyzację gospodarki gminy w kierunku działalności nierolniczych. Głównym celem strategii rozwoju miasta i gminy jest rozwinięta działalność produkcyjna i przetwórcza oraz wyŝszy poziom rozwoju gospodarczego i społecznego. Osiągnięcie tych celów będzie moŝliwe dzięki przeciwdziałaniu marginalizacji społeczeństwa przy jednoczesnej poprawie poziomu Ŝycia mieszkańców gminy. Prawidłowe kształtowanie sieci osadniczej, koncentracja zabudowy, dostępność komunikacyjna, zrównowaŝony rozwój przestrzeni produkcyjnej równieŝ wzmocni osiągnięcie tych celów. Na tej podstawie w gminie Kowalewo Pomorskie moŝna wyróŝnić podstawowe cele polityki przestrzennej: - restrukturyzacja wiejskich obszarów osadniczych; - ochrona zasobów przyrodniczych i kulturowych; - modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej i obsługi mieszkańców; - wzmocnienie funkcji produkcyjnych, szczególnie w otoczeniu działalności rolniczych. 6
1.2 Kierunki i zasady polityki przestrzennej i przeznaczenia terenów Przyjęta w studium polityka przestrzenna koncentruje się na alokacji przestrzennej inwestycji celu publicznego i kształtowaniu następujących elementów struktury zagospodarowania przestrzennego gminy: - obszarów zabudowanych wiejskich jednostek osadniczych wskazanych do przekształceń i uzupełnień zabudowy na cele rozwoju funkcji mieszkaniowych oraz rolniczych i nierolniczych działalności gospodarczych; - obszarów wskazanych pod zabudowę na cele rozwoju funkcji mieszkaniowych i działalności gospodarczych nierolniczych wraz z obsługą komunikacyjną; - obszarów wskazanych pod zabudowę na cele rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjnych; - obszarów rolniczej przestrzeni produkcyjnej, prowadzenia działalności gospodarczych rolniczych i zalesień. Delimitacja tych obszarów została ustalona na podstawie uwarunkowań w zakresie: - dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu; - stanu środowiska, w tym stanu rolniczej przestrzeni produkcyjnej; - zasobów środowiska przyrodniczego i wymogów jego ochrony; - stanu systemu komunikacji i infrastruktury technicznej. Gmina Kowalewo Pomorskie, ze względu na charakterystykę istniejącej sieci osadniczej z uwzględnieniem systemów infrastruktury komunikacyjnej oraz obszarów prowadzenia działalności gospodarczych rolniczych, będzie opierała swój rozwój przestrzenny o istniejące, wykształcone przestrzennie i funkcjonalnie miejscowości oraz wzdłuŝ głównych szlaków komunikacyjnych gminy. I tak, największe obszary rozwojowe zlokalizowane są wzdłuŝ drogi krajowej nr 15, oraz w otoczeniu drogi wojewódzkiej nr 554 i drogi powiatowej nr 2102 i 2105. Obszary rozwojowe, określone w Studium jako kierunkowe tworzą pasy 7
urbanizacji lub przekształceń zabudowy. MoŜna wśród nich wyróŝnić dwa główne: a) pierwszy pas rozwoju od Kiełpin do Szychowa z odgałęzieniami w kierunku Zapluskowęs, Sierakowa i Napola. Główna osią tego pasa jest droga krajowa nr 15 oraz miasto Kowalewo Pomorskie, pełniące funkcję centrum tego obszaru rozwojowego; b) drugi pas rozwojowy od Wielkiego Rychnowa do Pruskiej Łąki. Główną osią komunikacyjną tego obszaru będą drogi powiatowe nr 2102 i 2105. Centralnym ośrodkiem tego pasa będzie Wielka Łąka, połoŝona na skrzyŝowaniu w/w dróg z drogą krajową nr 15. Pozostałe obszary i miejscowości gminy zostały wskazane do uzupełnień i przekształceń zabudowy. MoŜna równieŝ wyróŝnić pas rozwoju funkcji turystyczno-rekreacyjnych, który będzie się kształtował w najatrakcyjniejszych częściach gminy: od Mlewa poprzez Nowy Dwór do Pruskiej Łąki. Kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta Kowalewo Pomorskie zostały ujęte w odrębnej części opracowania pt. Miasto Kowalewo Pomorskie, część C, Kierunki zagospodarowania przestrzennego. 2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŝytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy. 2.1 Kierunki dotyczące zagospodarowania terenów 2.1.1. Obszary zabudowane wiejskich jednostek osadniczych wskazanych do przekształceń i uzupełnień zabudowy na cele rozwoju funkcji mieszkaniowych oraz rolniczych i nierolniczych działalności gospodarczych Obszary te zlokalizowane są wokół miejscowości: Mlewo, Nowy Dwór, Wielkie Rychnowo, Borówno, Wielka Łąka, Pruska Łąka, Józefat, Elzanowo, 8
Mariany, Srebrniki, Sierakowo, Szychowo, Bielsk, Lipienica, Chełmonie, Chełmoniec, Frydrychowo, Napole, Pluskowęsy, Kiełpiny, Piątkowo. Zagospodarowanie jednostek osadniczych wskazanych do przekształceń i uzupełnień zabudowy powinny odbywać się przede wszystkim na: - uzupełnianiu istniejącej zabudowy o nowe budynki mieszkalne, gospodarcze oraz obiekty dla celów prowadzenia działalności gospodarczej rolniczej i okołorolniczej, w tym agroturystyki; - minimalizacja rozpraszania zabudowy poza istniejące jednostki osadnicze, zagospodarowanie obszarów wzdłuŝ istniejących, utwardzonych ciągów komunikacyjnych; - moŝliwości przebudowy, nadbudowy i modernizacji istniejącej zabudowy, zgodnie z przepisami budowlanymi z zachowaniem ładu przestrzennego oraz kompozycją przestrzenną jednostki osadniczej; - zachowaniu jako głównej, funkcji rolniczej dla tych jednostek. 2.1.2. Obszary wskazane pod zabudowę na cele rozwoju funkcji mieszkaniowych i działalności gospodarczych nierolniczych wraz z obsługą komunikacyjną Obszary wskazane pod zabudowę na cele rozwoju funkcji mieszkaniowych i działalności gospodarczych nierolniczych w otoczeniu gospodarki rolnej wraz z obsługą komunikacyjną wyznaczono na następujących terenach: Wielkie Rychnowo tereny na północ od miejscowości; Borówno zachodnia części miejscowości; Wielka Łąka Elzanowo - wzdłuŝ drogi krajowej nr 15 pomiędzy miejscowościami; Elzanowo Szychowo - wzdłuŝ drogi krajowej nr 15 pomiędzy miejscowościami; od miejscowości Szychowo wzdłuŝ drogi krajowej nr 15 i południowej 9
granicy administracyjnej Kowalewa Pomorskiego, do miejscowości Bielsk; Teren wzdłuŝ drogi powiatowej nr 2105 pomiędzy miejscowościami Wielka Łąka i Pruska Łąka; Sierakowo - od granicy administracyjnej miasta Kowalewo Pomorskie do granicy administracyjnej gminy po obu stronach drogi wojewódzkiej nr 554; Zapluskowęsy - od granicy administracyjnej miasta Kowalewo Pomorskie do granicy administracyjnej gminy Kowalewo Pomorskie po obu stronach drogi powiatowej nr 1722; Frydrychowo Napole - od granicy administracyjnej miasta Kowalewo Pomorskie do granicy administracyjnej gminy po obu stronach drogi wojewódzkiej nr 554; Frydrychowo Pluskowęsy Kiełpiny - od granicy administracyjnej miasta Kowalewo Pomorskie do miejscowości Kiełpiny; Chełmonie południowa część miejscowości przy drodze w kierunku miejscowości Elgiszewo; Kiełpiny południowa część miejscowości przy granicy administracyjnej gminy. 2.1.3. Obszary wskazane pod zabudowę na cele rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjnych Obszary dominacji funkcji turystycznych i rekreacyjnych wyznacza się na obszarach: Na północ od jez. Mlewskiego Wschodni i północny brzeg jez. Korza; Tereny na północ od miejscowości Mlewo, wokół jez. Głeboczek, Jeziorek i Kazaniec; Na południe od miejscowości Kiełpiny; 10
2.1.4. Tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej Studium wprowadza moŝliwość zabudowy obszarów rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz prowadzenia na niej działalności gospodarczych rolniczych i zalesień. Dla takich obszarów wprowadza się następujące zasady zabudowy i zagospodarowania: umoŝliwia się uzupełnianie istniejącej zabudowy zagrodowej rozproszonej z zachowaniem tej samej funkcji uŝytkowej wzdłuŝ utwardzonych ciągów komunikacyjnych; wprowadza się moŝliwość lokalizowania zabudowy zagrodowej oraz budynków gospodarczych na cele produkcji rolnej w terenach upraw polowych zgodnie z zasadami prawa budowlanego oraz zgodnie z przepisami odrębnymi; umoŝliwia się modernizację i rozbudowę istniejących siedlisk z moŝliwością wprowadzenia funkcji agroturystycznej; umoŝliwia się przekształcanie siedlisk na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; umoŝliwia się lokalizację ferm hodowlanych, które ze względów na uciąŝliwość nie mogą być lokalizowane w zwartej zabudowie, z zachowaniem wymogów określonych w przepisach szczególnych. 2.2 Wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŝytkowania terenów Studium proponuje następujące, wskaźniki dotyczące zabudowy nowowydzielanych działek na terenach o funkcji zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej, zagrodowej i letniskowej oraz działalności gospodarczych nierolniczych: a) minimalna wielkość działki budowlanej dla budynku wolnostojącego w zabudowie jednorodzinnej wynosi 1000 m 2, 600 m 2 dla zabudowy bliźniaczej; 11
b) minimalna wielkość działki budowlanej w zabudowie zagrodowej powinna wynosić 1500 m 2 ; c) minimalna wielkość działki budowlanej w zabudowie letniskowej powinna wynosić 1000 m 2 ; d) maksymalny udział zabudowy działki w zabudowie jednorodzinnej na poziomie do 25%; e) maksymalny udział zabudowy działki w zabudowie zagrodowej na poziomie do 25%. f) maksymalny udział zabudowy działki w zabudowie letniskowej na poziomie do 15%; g) maksymalny udział zabudowy działki w zabudowie związanej z działalnością gospodarczą na poziomie do 75 %; h) maksymalny udział zabudowy działki w zabudowie rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gospodarstw specjalistycznych na poziomie do 40%; i) minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej w stosunku do powierzchni działki budowlanej powinien wynosić: - dla zabudowy jednorodzinnej - 40%; - dla zabudowy zagrodowej 40%; - dla zabudowy letniskowej 40%; - dla zabudowy działalności gospodarczych 20%; j) przyjmuje się wysokość zabudowy do 3 kondygnacji naziemnych, z których ostatnią stanowić powinno poddasze uŝytkowe dla zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej, letniskowej; k) przyjmuje się wysokość zabudowy do 5 kondygnacji naziemnych w zabudowie wielorodzinnej; l) przyjmuje się wysokość budynku w zabudowie działalności gospodarczych do 3 kondygnacji (10 m); m) zadaszenia zabudowy: dwu- i wielospadowe o nachyleniu połaci dachowych w przedziale 30 o 45 o w zabudowie jednorodzinnej oraz moŝliwość realizacji dachów płaskich w zabudowie działalności gospodarczych, w zaleŝności 12
od powierzchni obiektu; n) wprowadzenie obowiązku zapewnienia przynajmniej 1 miejsca parkingowego dla kaŝdej działki w zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i letniskowej, oraz 1,5 miejsca parkingowego dla 1 lokalu uŝytkowego w zabudowie wielorodzinnej o) zapewnienie obsługi komunikacyjnej i miejsc parkingowych w granicach działki w zabudowie działalności gospodarczej; p) strefy działalności gospodarczej powinny być lokalizowane w oddaleniu od stref mieszkaniowych, odległości są uzaleŝnione do rodzaju prowadzenia działalności i warunków terenowych. PowyŜsze wskazania powinny stanowić wytyczne przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy Kowalewo Pomorskie. 2.3. Tereny objęte ograniczeniem i zakazem zabudowy na podstawie przepisów odrębnych. Studium wskazuje tereny objęte zakazem i ograniczeniem zabudowy na podstawie przepisów odrębnych: Linie energetyczne wysokiego napięcia. Przepisy energetyczne określają strefy ochronne i ograniczenia zabudowy w pasach linii energetycznych wysokiego napięcia, które naleŝy uwzględnić przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dla linii energetycznych wysokich napięć ustala się 20 metrów z kaŝdej strony dla linii 110 kv. Bezpośrednia i pośrednia strefa ujęcia wody, zgodnie z przepisami ustawy prawo wodne. Sieci gazowe na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001r. (Dz. U. 97, poz. 1055 z 2001r.) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe. W obszarach chronionego krajobrazu ograniczenia prawne wynikają 13
z przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody oraz Rozporządzenia nr 12 Wojewody Kujawsko - Pomorskiego z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu. Obszary uŝytków ekologicznych, których ochrona wynika z przepisów ustawy o ochronie przyrody (przytoczona wyŝej). Grunty rolne stanowiące uŝytki rolne klas I III, grunty leśne stanowiące własność Skarbu Państwa, grunty rolne stanowiące uŝytki rolne klas V i VI, wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego i torfowisk. W związku z tym proponuje się ograniczyć zabudowę na w/w obszarach. Zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony gruntów rolnych i leśnych zabudowa mieszkaniowa powyŝszych gruntów wymaga uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne jako element sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej jako zabezpieczenia prowadzenia prawidłowej gospodarki rolnej. Obszary przeznaczone pod zalesienie, do granicy rolno leśnej, zgodnie z przepisami o lasach. W/w ograniczenia i zakazy są wiąŝące w sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy. 3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk. Ochrona walorów przyrodniczych powinna być kluczowym elementem działań planistycznych gminy. Stanowią one bowiem potencjał, który właściwie wykorzystany będzie stanowił jeden z głównych czynników rozwoju funkcji turystycznych gminy, oraz poprawy warunków Ŝycia jego mieszkańców. 14
3.1. Obszary objęte ochroną z tytułu przepisów o ochronie przyrody 3.1.1. Obszary Chronionego Krajobrazu Obszar chronionego krajobrazu Doliny Drwęcy, obejmuje południowy i południowo-zachodni fragment gminy. Swoim zasięgiem obejmuje: południową część gruntów wsi Nowy Dwór, płd-zachodnią część gruntów wsi Borówno, płd-zachodnią część gruntów wsi Wielka Łąka, płd-zachodnią i płd. część gruntów wsi Pruska Łąka, płd. część gruntów wsi Szewa, płd. część gruntów wsi Chełmonie, płd. część gruntów wsi Chełmoniec. Ogólna powierzchnia obszaru chronionego krajobrazu "Doliny Drwęcy" wynosi 66201,0 ha, z tego w gminie Kowalewo 1681,0 ha (2,5% powierzchni ogólnej obszaru). Obszar chronionego krajobrazu Zgniłka Wieczno Wronie - w jego zasięgu znajduje się północno-wschodni, niewielki obszarowo fragment gminy. Na ogólną powierzchnię 1 1140,0 ha, w gminie Kowalewo w/w obszar chronionego krajobrazu zajmuje 15,0 ha (0,1 % swojej powierzchni ogółem). Obszar ten chroni największy na tym terenie kompleks torfowiskowy ze zbiorowiskami roślinnymi i szeregiem rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt, największe na terenie Pojezierza Chełmińskiego jezioro Wieczno o dobrej jakości wody, uŝytkowane rekreacyjnie i będące jednocześnie miejscem lęgowym ptactwa oraz kompleks leśny z rezerwatem przyrody Wronie. PowyŜsze obszary chronionego krajobrazu podlegają zasadom określonym w Rozporządzeniu nr 12 Wojewody Kujawsko Pomorskiego Generalnego dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu. (Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko - Pomorskiego Nr 72 poz. 1376). 3.1.2. UŜytki ekologiczne W rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz. 880 z dnia 30 kwietnia 2004 r.), uŝytki ekologiczne stanowią 15
pozostałości ekosystemów mające znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk. Gospodarka na tych obszarach powinna zmierzać do zapewnienia takich warunków środowiska, które gwarantują zachowanie cennych biotopów. W przypadku istnienia elementów degradujących (np. składowisk śmieci, oczyszczalni ścieków, arterii komunikacyjnych) działanie powinno zmierzać do zminimalizowania ich oddziaływania na drodze rozwiązań technicznych lub prawnych. UŜytki ekologiczne powinny być chronione przede wszystkim przed działaniami dewastacyjnymi, wysypywaniem śmieci, odprowadzaniem ścieków, plantowaniem itp. Na terenie gminy Kowalewo, za uŝytki ekologiczne uznane zostały następujące obszary: Tabela nr 1. UŜytki ekologiczne gmina Kowalewo Pomorskie. Miejscowość Obręb leśny Oddział, pododdział leśny Obręb ewidencyjny Wielka Łąka Leśno 163i, 165g Wielka Łąka Nr działki ewidencyjnej 163/3LP, 165/1LP Pow. w ha 2,41 Nowy Dwór Leśno 133f Nowy Dwór 133/1LP 0,67 Wielka Łąka Leśno 158m Wielka Łąka Wielka Łąka Leśno 158n Wielka Łąka 158/8LP, 158/9LP 158/10LP, 158/11LP 0,38 0,32 Opis zatorfiona rynna porośnięta roślinnością zaroślową bezodpływowe zagłębienie porośnięte roślinnością szuwarową zatorfione zagłębienie porośnięte roślinnością szuwarową zatorfione zagłębienie porośnięte roślinnością szuwarową Zgodnie z Rozporządzeniem Wojewody Kujawsko Pomorskiego nr 1/2004 z dnia 19 stycznia 2004 roku w stosunku do uŝytków ekologicznych zabrania się: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu z wyjątkiem obiektów związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym; uszkadzania i zanieczyszczania gleby; 16
wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości; zaśmiecania obiektu i terenów wokół niego; dokonywania zmian stosunków wodnych, jeŝeli słuŝą innym celom niŝ ochrona przyrody i zrównowaŝone wykorzystanie uŝytków rolnych i leśnych oraz gospodarki rybackiej; likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; wylewania gnojowicy z wyjątkiem nawoŝenia własnych gruntów rolnych; lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego; budowy budynków, budowli, obiektów małej architektury i tymczasowych obiektów budowlanych mogących mieć negatywny wpływ na obiekt chroniony bądź spowodować degradację krajobrazu; wypalania roślinności i pozostałości roślinnych, wydobywania skał, minerałów, torfu oraz niszczenia gleby. 3.1.3. Pomniki przyrody Na terenie gminy, ochroną, jako pomniki przyrody (tytułem ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r, Nr 95, poz. 880) zostały objęte 23 drzewostany. Tabela nr 2. Pomniki przyrody gmina Kowalewo Pomorskie. Lp. Lokalizacja Nazwa polska Obw. Nazwa Il. Wys. Wiek na wys. 1,3 m łacińska szt. [m] [lat] [cm] 1. Kiełpiny (przy Dąb Quercus 200-8 190-290 byłej szkole) 230 100 2. Piątkowo (w Dąb Quercus 1 400 260 250 parku) Jesion Fraxinus wyniosły excelsior 1 350 260 200 17
Lp. Lokalizacja Nazwa polska Obw. Nazwa Il. Wys. Wiek na wys. 1,3 m łacińska szt. [m] [lat] [cm] 3. Chełmonie (w Dąb pospolity Quercus rober parku) odm. czerwonolistna 1 326 170 150 Dąb pospolity Quercus rober odm. 1 334 190 150 czerwonolistna Jesion Fraxinus wyniosły excelsior 2 310 160 150 Kasztanowiec Aesculus 1 310 160 150 4. Pluskowęsy Dąb Quercus (w parku) 1 337 200 200 5. Mlewo Dąb Quercus 160-4 292-353 (w parku) 200 180 6. Borek Lipa Tilia 1 - - - 7. Chełmnie Lipa Tilia (przy kościele) 2 - - - Zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony przyrody, ochrona powyŝszych pomników polega na: - stosowaniu zakazów i wycinania, niszczenia lub uszkadzania drzew, - zrywania pączków, kwiatów, owoców i liści, - zanieczyszczania terenu w pobliŝu drzew, - umieszczania tablic, napisów i innych znaków oraz wznoszenia budowli w pobliŝu drzew. 18
3.2. Obszary objęte ochroną z tytułu przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Tabela nr 3. Obszary objęte ochroną z tytułu przepisów o ochronie gruntów leśnych na terenie gminy Kowalewo Pomorskie. Wskazane uŝytkowanie rolnicze. Zmiana uŝytkowania Grunty rolne stanowiące powinna ograniczać się do minimum i jedynie uŝytki rolne klas w uzasadnionych przypadkach. Wymagana jest zgoda ministra bonitacyjnych III właściwego do spraw rozwoju wsi stosownie do przepisów zwartych kompleksów Ustawy z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych najbardziej urodzajne (t.j. Dz.U. 2004r. Nr 121, poz. 1266 z późni. zm.) na zmianę gleby w gminie przeznaczenia obszaru o zwartej powierzchni powyŝej 0,5 ha. Grunty rolne stanowiące uŝytki rolne klas bonitacyjnych IV oraz grunty rolne stanowiące uŝytki rolne klas bonitacyjnych V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego Wskazane uŝytkowanie rolnicze. Zmiana uŝytkowania dopuszczalna jedynie w uzasadnionych przypadkach. Wymagana jest zgoda marszałka województwa, stosownie do przepisów Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, na zmianę przeznaczenia obszaru o zwartej powierzchni powyŝej 1 ha. Tereny wymagają na ogół okresowej regulacji stosunków wodnych. NaleŜy unikać melioracji polegających tylko na Trwałe uŝytki zielone wykształcone na glebach pochodzenia organicznego odwadnianiu. Wskazane uŝytkowanie rolnicze. Zmiana uŝytkowania dopuszczalna jedynie w uzasadnionych przypadkach. Wymagana jest zgoda wojewody, stosownie do przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, na zmianę przeznaczenia obszaru o zwartej powierzchni powyŝej 1 ha. 19
NaleŜy ograniczać przeznaczenie na cele nieleśne, ograniczać szkodliwą działalność powstającą w skutek działalności nieleśnej oraz poprawiać wartość uŝytkową i zapobiegać obniŝaniu produkcyjności. Zmiana uŝytkowania wymaga Grunty leśne zgody, stosownie do przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ministra właściwego do spraw środowiska w przypadku gruntów leśnych Skarbu Państwa, a w przypadku pozostałych gruntów leśnych marszałka województwa. 20
Na terenie pośredniej strefy ochronnej ujęć wody zgodnie z przepisami prawo wodne zakazuje się urządzania pryzm kiszonkowych, za wyjątkiem pryzm o szczelnym podłoŝu i odległości powyŝej 100 m od brzegu cieku lub jeziora, urządzania obiektów intensywnej hodowli ryb pstrągowych i karpiowych, lokalizowania nowych cmentarzy, składowisk odpadów i wylewisk komunalnych i przemysłowych, grzebania zwierząt, grzebania w ziemi chemicznych środków ochrony roślin oraz opakowań po nich, lokalizowania parkingów w odległościach mniejszych niŝ 100m od brzegów rzek i jezior, składowania i magazynowania odchodów zwierzęcych w urządzeniach nie gwarantujących zabezpieczenia wód powierzchniowych podziemnych przed zanieczyszczeniem, lokalizowania przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz obiektów, które mogłyby zagrozić zasobom wód podziemnych i powierzchniowych, budowy ośrodków Obszary ochrony strefy ochronnej ujęć wody Drwęca Jedwabno wypoczynkowych bez kompletnej sieci wodno kanalizacyjnej, budowy nowych obiektów inwentarskich usługowych w odległości mniejszej niŝ 100 m od brzegów rzek i jezior. Zakaz ten nie dotyczy modernizacji obiektów istniejących oraz budynków mieszkalnych i usług nieuciąŝliwych w granicach zwartej zabudowy, wydobywania Ŝwiru, piasku i innych materiałów z wód, wykonywania robót melioracyjnych bez uzgodnienia z Toruńskimi Wodociągami Sp. Z o.o., przechowywania odpadów promieniotwórczych, lokalizowania magazynów płynnych produktów ropopochodnych, stacji paliw i innych substancji chemicznych oraz rurociągów do ich transportu, o znaczeniu ponadlokalnym, budowy ujęć wód powierzchniowych i podziemnych. Dodatkowo nakazuje się na terenie strefy pośredniej uporządkowanie stanu sanitarnego posesji przez ich właścicieli, przede wszystkim gnojowników i innych nieczystości z terenów przybrzeŝnych rzek w pasie do 100 m zagraŝających czystości wód powierzchniowych, wykonanie kanalizacji sanitarnej miejscowości odprowadzającej ścieki do oczyszczalni a na terenach zabudowy rozproszonej zlikwidowanie odprowadzania ścieków bezpośrednio do gruntu. 21
3.3. Obszary objęte ochroną z tytułu ustawy Prawo Wodne Ujęcia wody Drwęca Jedwabno posiadają wyznaczone na podstawie Ustawy Prawo wodne strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej. Ponadto ustawa ta chroni wszystkie wody będące własnością Skarbu Państwa, a więc stanowiące wody publiczne. Właściciele nieruchomości przyległej do powierzchniowych wód publicznych mają obowiązek umoŝliwić dostęp do wody. Wody publiczne znajdujące się w granicach miasta i gminy Kowalewo Pomorskie nie są objęte obszarami ochronnymi wód zbiorników śródlądowych. 3.4. Lokalne zasoby środowiska naturalnego 3.4.1. Kopaliny Na terenie gminy nie stwierdza się występowania surowców mineralnych ujętych w Bilansie zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2002 roku. Na terenie gminy Kowalewo Pomorskie zlokalizowano natomiast dwa obszary wydobycia surowców mineralnych (piasek, Ŝwir, glina). PołoŜone są one w zachodniej części miejscowości Nowy Dwór, z czego jedno z nich jest eksploatowane. Ponadto na terenie gminy występują dwa obszary zlokalizowane w miejscowościach: Sierakowo i Pruska Łąka, które obecnie poddawane są rozpoznaniu. Tabela nr 4. Zasoby surowców mineralnych o znaczeniu lokalnym występujące na terenie gminy Kowalewo Pomorskie. Nazwa złoŝa Gmina Stan złoŝa Nr dok archiwalnej Powierzchnia złoŝa (tys. m 2 ) bilansowe Zasoby (tys. t) przemysłowe Nowy Dwór Kowalewo Zagospodarowane Pomorskie eksploatowane 257 41,5 372 296 Nowy Dwór II Kowalewo Rozpoznane nie Pomorskie eksploatowane 328 78,4 1,105 - Sierakowo Kowalewo W trakcie Pomorskie rozpoznania 19,8 - - Pruska Łąka Kowalewo W trakcie Pomorskie rozpoznania 19,0 - - Źródło: Opracowanie ekofizjograficzne dla gminy i miasta Kowalewo Pomorskie 2006 22
4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków oraz dóbr kultury współczesnej 4.1. Obiekty wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Obiekty wpisane do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków znajdujące się na terenie gminy Kowalewo Pomorskie: Kościół parafialny w Chełmoniach rzymsko katolicki pw. Św. Bartłomieja wraz z urządzeniem wnętrza, murowany z pierwszej połowy XIV w., odnowiony w latach 1865 i 1890 staraniem Zygmunta Konarskiego (wpisany do rej. Zabytków dnia 22 kwietnia 1930r. nr rej. A/363), Zespół pałacowo parkowy w Piątkowie z połowy XIX w. składający się z pałacu, oficyny dworskiej i parku krajobrazowego. Pałac wzniesiony w latach 1850 1852 wg projektu architekta warszawskiego Aleksandra Galle (wpisany do rej. zabytków dnia 20 października 1994 r. nr rej. A/106/1-3 w granicach działek 1/3, 1/4, 1/8). Kościół parafialny w Pluskowęsach rzymsko katolicki pw. Św. Jana Chrzciciela wraz z urządzeniem wnętrza, murowany, z 1311r. prezbiterium, z około połowy XIV w. nawa, odnowiony w 1801r. (wpisany do rej. zabytków dnia 22 kwietnia 1930r. nr rej. A/362). Dwór murowany w Pluskowęsach z końca XIX w. (wpisany do rej. zabytków dnia 22 lutego 1980r. nr rej. A/910/1). Park dworski w Pluskowęsach typu krajobrazowego z połowy XIX w. (wpisany do rej. zabytków dnia 26 listopada 1984r. nr rej. A/910/2). Kościół parafialny w Srebrnikach rzymsko katolicki pw. Św. Matki BoŜej ŚnieŜnej, murowany, z XIII/XIV w., gruntowanie odnowiony około 1700r., (wpisany do rej. zabytków dnia 13 lipca 1936r. nr rej. A/351). Dwór murowany w Szychowie z II połowy XIX w., własność prywatna, bardzo wysoki stopień dewastacji, (wpisany do rej. zabytków dnia 21 lutego 1980r. nr rej. A/1252/1). 23
Pozostałości parku dworskiego typu krajobrazowego w Szychowie z II połowy XIX w., w 1998r. ocalały 2 drzewa, (wpisany do rej. zabytków dnia 26 listopada 1984r. nr rej. A/1252/2). Kościół parafialny rzymsko katolicki w Wielkiej Łące pw. Św. Katarzyny i Małgorzaty, murowany, z XIII/XIV w., rozbudowany w 1861 1863 z fundacji Ksawerego Działkowskiego, (wpisany do rej. zabytków dnia 7 lipca 1980r. nr rej. A/254). Krupka Młyn, młyn wodny w Wielkiej Łące z 1929r., (wpisany do rej. zabytków dnia 29 września 1980r. nr rej. A/360). Grodzisko wczesnośredniowieczne w Chełmoniu, nr rej. C/62. Średniowieczny zespół osadniczy w Napolu, nr rej. C/154/1-3. 4.2 Obiekty wpisane do ewidencji zabytków Obiekty wpisane do ewidencji zabytków: Bielsk Cmentarz komunalny (katolicki i ewangelicki) z XIX/XX w., nieczynny od 1945r. Chełmonie Dwór murowany z końca XVIII w., przebudowany w połowie XIX w., ob. dom mieszkalny Park krajobrazowy z okazami starych drzew (pomniki przyrody), Otoczenie kościoła parafialnego (drzewostan, dzwonnica drewniana z 1865r., cmentarz przykościelny rzymsko katolicki, mur okalający), Cmentarz komunalny (katolicki i ewangelicki) z końca XIX w., nieczynny od 1945r. Cmentarz parafialny rzymsko katolicki z początku XX w. czynny, Szkoła podstawowa, murowana, ok. 1900r., obecnie budynek mieszkalny, Dom nr 29, murowany, pierwsza połowa XIX w., Chełmoniec 24
Cmentarz ewangelicki z końca XIX w. nieczynny od 1945r., 1 aleja klonów i kasztanów, Cmentarz ewangelicki z końca XIX w., nieczynny od 1945r., Stacja na linii kolejowej Kowalewo Pomorskie Golub Brodnica. Budynki stacyjne z około 1900r. wraz z 2 alejami drogami dojazdowymi do stacji, Kuźnia murowana z około 1850r., Dylewo Pozostałości dworu murowanego z końca XIX w., Zabudowania gospodarcze, Relikty parku., Elzanowo Spichlerz murowany XIX w., Dawny młyn, budynek nr 60 murowany z końca XIX w., obecnie nieuŝytkowany, Dom nr 28 murowany z około 1900r. Frydrychowo Park krajobrazowy z II połowy XIX w. Gapa Dwór murowany z końca XIX w. dawny PGR obecnie prywatny, Relikty parku, Rządówka murowana z końca XIX w., Dom nr 5 dawny czworak, murowany z końca XIX w., Budynek gospodarczy nr 2 murowany z końca XIX w., Budynek gospodarczy nr 3 (obora) murowany z końca XIX w., Budynek gospodarczy nr 4 (obora) murowany z końca XIX w. Kiełpiny Park podworski (5,5 ha) skupienie 8 dębów, pomników przyrody, Dawna szkoła podstawowa murowana z około 1900r. obecnie mieszkania, Cmentarz komunalny (katolicki i ewangelicki) nieczynny od 1945r. 25
Lipienica Park z II połowy XIX w., Cmentarz ewangelicki z początku XX w., nieczynny od 1945r., Dawna szkoła podstawowa murowana z około 1900r. obecnie remiza OSP, Dawna szkoła murowana z I ćw. XX w., obecnie budynek mieszkalny, Dwór murowany z końca XIX w., Budynek gospodarczy przy dawnej szkole, murowany z I ćw. XX w. Mariany Dawna szkoła podstawowa murowana z końca XIX w. obecnie mieszkania, Mlewiec Zespół pałacowo parkowy z folwarkiem. Pałac murowany z około połowy XIX w., wzniesiony w stylu neogotyckim. W tym samym stylu zabudowania gospodarcze. W parku dęby 180 letnie pomniki przyrody, dawny PGR obecnie prywatna dzierŝawa, Budynek nr 3 obora (dawna stajnia), murowany, IV ćw. XIX w., Budynek nr 5 (gospodarczy pracowników folwarku), murowany, IV ćw. XIX w., Obora (dawna stajnia), murowana, IV ćw. XIX w., Budynek nr 6 (gospodarczy pracowników folwarku), murowany, IV ćw. XIX w., Budynek nr 1 (dom pracowników folwarku), murowany, IV ćw. XIX w., Dawna stodoła (obecnie owczarnia i magazyn), murowana, IV ćw. XIX w.. Mlewo Dawny młyn, budynek nr 23, murowany z około 1900r. obecnie prywatny, Szkoła podstawowa, murowana z końca XIX w., Dom nr 2 murowano/drewniany z końca XIX w., Dom nr 12 murowany, połowa XIX w., Dom nr 14 murowany, III ćw. XIX w., Dom nr 77 murowany z około 1900r., 26
Cmentarz nieczynny. Napole Średniowieczny zespół osadniczy składający się z grodziska i osady z cmentarzyskiem (nr obszaru AZP 37 47, nr stanowiska 17, nr stanowiska w miejscowości 1). Nowy Dwór Cmentarz ewangelicki nieczynny z początku XX w. Piątkowo Budynek nr 5 (dom mieszkalny słuŝby), murowany, IV ćw. XIX w., Dom nr 3 (dom ogrodnika), murowany, IV ćw. XIX w., Budynek nr 1 (obora), murowany, IV ćw. XIX w., Budynek nr 10 (obora pracowników folwarku), murowany, IV ćw. XIX w., Dom nr 7 (sześcioraki), murowany, IV ćw. XIX w., Rządcówka, murowana, IV ćw. XIX w., Gorzelnia, murowana, 1896r. Obora, murowana, IV ćw. XIX w., Dawna oficyna, murowana, połowa XIX w., Pluskowęsy Cmentarz przykościelny, parafialny rzymsko katolicki czynny z I połowy XIX w., Plebania murowana, Cmentarz komunalny katolicki i ewangelicki z II połowy XIX w., 0,11 ha, nieczynny od 1945r., Dawny budynek gospodarczy (relikt zabudowy gospodarczej dworu), Cmentarz ewangelicki z połowy XIX w. (0,20 ha). Pruska Łąka Zespół pałacowo parkowy z połowy XIX w., po 1861r. składający się z murowanego pałacu oraz parku krajobrazowego, Dawna szkoła podstawowa, obecnie mieszkania, 27
Dom nr 3 (dawny czworak), murowany, IV ćw. XIX w., Zabudowania folwarku, Dawne ogrody uŝytkowe, Cmentarz komunalny katolicki i ewangelicki z końca XIX w., 0,22 ha, nieczynny od 1945r., Dom nr 4 (dawny dwojak), murowany, 1907r., Dawna kuźnia (obecnie OSP), murowana, IV ćw. XIX w., Sierakowo Cmentarz ewangelicki z końca XIX w., nieczynny od 1945r., Zakład Mleczarski, bud. murowany z lat 60 tych XIX w., Szkoła podstawowa, murowana z końca XIX w., Dom nr 7 drewniany, 1860r., Dom nr 67 (65) drewniany, połowa XIX w., Dom nr 70, murowany, lata 60 te XIX w., Srebrniki Cmentarz przykościelny, parafialny rzymsko katolicki czynny, (pierwotne załoŝenie XIV w., zachowana forma pochodzi z II połowy XIX w.), Kostnica z około 1895r., Plebania murowana z około 1900r., Szkoła podstawowa, murowana z końca XIX w., Magazyn nr 1, murowany, IV ćw. XIX w., Szychowo Zabudowania gospodarcze, częściowo rozebrane, bardzo wysoki stopień dewastacji Wielka Łąka Zespół dworsko parkowy. Zarówno dwór jak i park początkami sięgają XVIII w., dwór przebudowano w II połowie XIX w., powiększono wówczas park, obecnie własność prywatna, Mur wokół kościoła z kapliczkami, murowany w III ćw. XIX w., 28
Kostnica przy kościele, murowana w III ćw. XIX w., Cmentarz przykościelny, nieczynny z XIV w. rzymsko katolicki, Cmentarz parafialny rzymsko katolicki czynny, połowa XIX w., czynny otoczony murem, Szkoła podstawowa, murowana z końca XIX w., obecnie mieszkania, Dawna karczma, obecnie dom mieszkalny (połowa XIX w.), Budynek nr 1/magazyn, stelmacharnia, kuźnia, murowany, IV ćw. XIX w., Spichlerz murowany z 1916r., Obora nr 3 (owczarnia), murowana, IV ćw. XIX w., Dom nr 27 (dwojak), murowany, koniec XIX w., Dom nr 29 (czworak), murowany, z 1906r., Owczarnia (obora), murowana, z 1929r.., Wielkie Rychnowo Kaplica murowana z 1938r., Cmentarz parafialny rzymsko katolicki z początku XX w., zamknięty w 1959r.. z powodu wysokiego poziomu wód gruntowych, Cmentarz ewangelicki z początku XX w., nieczynny od 1945r., Cmentarz komunalny z początku XX w., (0,30 ha), Stacja kolejowa na linii Toruń Mokre Kowalewo Wąbrzeźno Jabłonowo otwarta w 1871r., Szkoła podstawowa nr 75, murowana z około1910r., Budynek poczty nr 96, murowany z około 1900r., Dom nr 5, murowany z około 1900r., Dom nr 6, murowany z około 1900r., Dom nr 51, murowany z około 1900r., Dwór murowany, koniec XVIII w., przebudowany w XIX i XX w., Dawny kościół ewangelicki, obecnie szkoła, murowany, I ćw. XX w., przebudowany w latach 50 tych XX w.. Ewidencja zabytków powinna słuŝyć do powstania gminnego programu ochrony nad zabytkami. 29
4.3 Stanowiska archeologiczne Na terenie gminy zlokalizowanych jest ponad 400 stanowisk i obszarów archeologicznych (zgodnie z AZP): Mlewo 29 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 36 45, Srebrniki 25 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 36 45, Borówno 18 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 45, Mlewiec 17 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 45, Mlewo 13 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 45, Nowy Dwór 22 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 45, Srebrniki 3 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 45, Wielkie Rychnowo 33 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 45, Bielsk 28 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 46, Chełmonie 4 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 46, Chełmoniec 22 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37-46, Elzanowo 11 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 46, Frydrychowo 14 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 46, Mariany 7 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 46, Napole 7 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 46, Pluskowęsy 2 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 46, Sierakowo 9 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 46, Srebrniki 4 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 46, Szychowo 6 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 46, Zapluskowęsy 11 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 46, Frydrychowo 4 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 36 46, Sierakowo 9 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 36 46, Srebrniki 8 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 36 46, Chełmoniec 5 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 47, Kiełpiny 2 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37 47, 30
Napole 7 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 47, Piątkowo 2 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 37-47, Pluskowęsy 9 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 37 47, Pruska Łąka 13 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 38 45, Wielka Łąka 18 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 38 45, Chełmonie 15 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 38 46, Chełmoniec 9 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 38 46, Elzanowo 4 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 38 46, Lipienica 3 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 38 46, Pruska Łąka 2 stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 38 46, Szewa 13 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 38 46, Wielka Łąka 16 stanowisk archeologicznych na obszarze AZP 38 46. W trybie sporządzania planów miejscowych i ustalania warunków zabudowy zasady zagospodarowania w lokalizacjach obejmujących stanowiska archeologiczne naleŝy uzgodnić z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Toruniu. Obiekty, o których mowa w rozdz. 4 podlegają ochronie konserwatorskiej z tytułu przepisów ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., nr 162, poz. 1568). Prace konserwatorskie, roboty budowlane przy zabytkach i w otoczeniu zabytków wpisanych do rejestru wymagają pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków, z tytułu w/w przepisów. Na terenie gminy studium nie wyznacza stref ochrony konserwatorskiej, stref ochrony krajobrazu wizualnego oraz stref ochrony ekspozycji. Przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego naleŝy uwzględnić obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego, gminnej ewidencji zabytków oraz stanowiska i obszary archeologiczne. Dla obiektów tych, poprzez plany miejscowe naleŝy wyznaczyć strefy ochrony oraz szczegółowe zasady zagospodarowania, zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad 31
zabytkami oraz wytycznymi konserwatorskimi. 5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej 5.1 Transport drogowy i kolejowy W kategoriach administracyjnych układ komunikacji drogowej w obszarze gminy Kowalewo Pomorskie tworzą drogi: krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. W studium przyjęto funkcjonalny podział układu drogowego na nadrzędny, podstawowy i uzupełniający. A) Docelowy układ nadrzędny: Projektowana autostrada A1 relacji Goleniów Gorzyczki; Droga krajowa nr 15 Trzebnica Ostróda klasa techniczna GP 2/2 (dwujezdniowa), z projektowanym obejściem miasta Kowalewo Pomorskie. B) Docelowy układ podstawowy: Drogi wojewódzkie: o droga nr 554 - Orzechowo Golub-Dobrzyń klasa G; o droga nr 649 Sierakowo Pluskowęsy - klasa G. Drogi powiatowe: o droga nr 1721 C - Ryńsk Sierakowo klasa Z, o droga nr 1722 C Wąbrzeźno Kowalewo Pomorskie klasa L, o droga nr 1725 C Zieleń Dylewo klasa L, o droga nr 2101 C Pluskowęsy Piątkowo klasa L, o droga nr 2102 C Mlewiec Wielka Łąka klasa L, 32
o droga nr 2103 C Srebrniki Mariany klasa L, o droga nr 2104 C Wielkie Rychnowo Kowalewo Pomorskie klasa L, o droga nr 2105 C Wielka Łąka Szewa klasa L, o droga nr 2106 C Wielka Łąka Lipienica klasa L, o droga nr 2107 C Szychowo Chełmonie klasa L, o droga nr 2108 C Kowalewo Pomorskie Okonin - klasa L, o droga nr 2109 C Chełmonie Ostrowie klasa L, o droga nr 2110 C Kiełpiny Ostrowie klasa L. C) Docelowy układ uzupełniający o Pozostałe drogi powiatowe i gminne klasa L. W celu zapewnienia odpowiedniego funkcjonowania sieci drogowej w gminie niezbędne są działania mające na celu utrzymanie, bądź poprawę stanu nawierzchni dróg. Dzięki podniesieniu standardu dróg obszar gminy będzie lepiej dostępny komunikacyjnie. Wpłynie to znacząco na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej obszaru całej gminy. Ma to szczególne znaczenie w przypadku uruchomienia nowych obszarów pod rozwój turystyki w północno - wschodniej części gminy. Istotną inwestycją w zakresie modernizacji nadrzędnego układu komunikacyjnego będzie budowa obwodnicy dla miasta Kowalewo Pomorskie. W następstwie zmieni się układ komunikacyjny i pojawią się moŝliwości uruchomienia nowych obszarów inwestycyjnych w gminie. Inwestycja ta równieŝ wpłynie na poprawienie bezpieczeństwa podróŝnych oraz w istotny sposób skróci czas podróŝy zwiększając dostępność gminy. W wyniku przebudowy drogi krajowej nr 15, zgodnie z Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r., w sprawie warunków jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 r., Nr 43, poz. 430), powstaną drogi serwisowe wzdłuŝ przebudowanej drogi krajowej nr 15 skomunikowane z nią poprzez 33
skrzyŝowania. (zał. graf. nr 2A). Zakładana jest równieŝ przebudowa drogi wojewódzkiej nr 554 do klasy technicznej G, zakładająca remont nawierzchni, przebudowę ośmiu skrzyŝowań oznaczonych na załączniku graficznym wraz z zapewnieniem dróg dojazdowych, a takŝe poszerzenie jej na odcinku skrzyŝowania z planowaną obwodnicą. RównieŜ po roku 2010 planowana jest przebudowa drogi nr 649. W układzie podstawowym przewidywana jest przebudowa drogi powiatowej nr 1722C Wąbrzeźno Kowalewo Pomorskie. W zakresie rozbudowy układu uzupełniającego, rekomenduje się: Utwardzania kamieniem co najmniej 35 km dróg, tj. rocznie 5 km; Utwardzenie nawierzchni asfaltem następujących dróg: Elzanowo Mariany: odcinek drogi gminnej nr 110115 Elzanowo Paśniki Nowy Dwór od drogi krajowej w Elzanowie do drogi gminnej nr 110116C Elzanowo Mariany oraz droga gminna nr 110116C Elzanowo Mariany w całości; Napole Pluskowęsy: odcinek drogi gminnej nr 110129C Bielsk Napole Pluskowęsy od drogi wojewódzkiej w Napolu do drogi krajowej w Pluskowęsach; Frydrychowo: droga gmina nr 110139C Frydrychowo prowadząca (k/sklepu) od drogi krajowej do drogi nr 110138C Chełmonie: odcinek drogi gminnej nr 110127C Bielsk Chełmonie gr. gminy - Leśno znajdujący się na terenie Sołectwa Chełmonie od drogi powiatowej Chełmonie Ostrowite do granicy lasu. PowyŜsze działania modernizacyjne powinny spełniać warunki techniczne określone przepisami Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r., w sprawie warunków jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 r., Nr 43, poz. 430). 34
Przez teren gminy przebiegają dwie linie kolejowe: nr 353 relacji Poznań Skandawa oraz linii kolejowej nr 209 relacji Bydgoszcz - Brodnica., które są w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko Pomorskiego przewidziane po roku 2010 r. do modernizacji. Modernizacja linii kolejowej nr 209, jako linii regionalnej ma zapewnić dobrą dostępność siedzib urzędów powiatowych i gminnych. 5.1.1. ŚcieŜki i szlaki rowerowe NaleŜy dąŝyć do realizacji spójnej sieci dróg rowerowych, zapewniających oprócz funkcji rekreacyjnej, równieŝ alternatywną, w stosunku do ruchu samochodowego i pieszego, formę dojazdów do pracy, szkół i usług. Niezbędne jest wyposaŝenie ścieŝek i szlaków w oznaczenia pionowe i poziome oraz infrastrukturę towarzyszącą. W planie rozwoju lokalnego zaproponowano budowy następujących ścieŝek rowerowych: budowa ścieŝki rowerowej z Kowalewa Pomorskiego do Szychowa (zrealizowana), budowa ścieŝki rowerowej z Frydrychowa do Pluskowęs (zrealizowana), budowa ścieŝki rowerowej z Kowalewa Pomorskiego do Bielska. Ponadto obecnie projektowane są następujące ścieŝki rowerowe: Elzanowo Szychowo; Frydrychowo Napole; Kowalewo Pomorskie Sierakowo; Mlewo Mlewiec; Wielkie Rychnowo Wielka Łąka. 35