PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYK POLSKI

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYK POLSKI ZGODNY Z WEWNĄTRZSZKOLNYM SYSTEMEM OCENIANIA Mgr Maria Durczak Mgr Mirosława Jóźwiak Mgr Maria Myszkowska Mgr Ewelina Zygmunt

PODSTAWA PRAWNA Rozporządzenie w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych. Test jednolity z 1999r. (Dz. U. nr 401, poz.413 ze zmianami), z 2001r. (Dz. U. nr 29, poz.323 ze zmianami), z 2004 r. (Dz. U. nr 199, poz.2046 ze zmianami), z 2007 r.(dz. U. nr 83, poz. 562 ze zmianami) i Rozporządzenie MEN z dn. 10.06.2015 2

Spis treści: I. Kontrakt z uczniami i rodzicami. II. Narzędzia, czas pomiaru i obserwacji ucznia. III. Obszary aktywności. IV. Kryteria oceny semestralnej i rocznej. V. Informacja zwrotna ( nauczyciel uczeń, nauczyciel rodzic, nauczyciel wychowawca klasy pedagog). VI. Ewaluacja przedmiotowego systemu oceniania. 3

I. KONTRAKT Z UCZNIAMI I RODZICAMI Uczeń ma obowiązek: 1. Posiadać zestaw podręczników używanych w danym roku szkolnym. 2. Prowadzić zeszyt przedmiotowy. 3. W razie nieobecności uzupełnić powstałe braki. 4. Czytać lektury. 5. Systematycznie wykonywać zadania domowe. 6. Brak zadania domowego zgłaszać przed lekcją. 7. Dbać o piękno mowy polskiej, a w wypowiedziach stosować poprawną polszczyznę. Uczeń ma prawo: 1. Poprawić ocenę niedostateczną ze sprawdzianu. Uczeń może poprawić niekorzystny wynik sprawdzianu w ciągu 21 dni. 2. Otrzymać oprócz stopnie (1 6) informację zwrotną w formie komentarza (w przypadku dłuższych prac pisemnych, sprawdzianów, testów i prac domowych) zgodnie z następującym schematem: - co zrobił dobrze, - co w swej pracy powinien poprawić - podpowiedź, w jaki sposób ma poprawić swoją pracę - wskazówki na przyszłość 3. Otrzymać ustną informację zwrotną wg powyższego schematu na bieżąco po kartkówce, odpowiedzi ustnej, pracy w grupie, pracy indywidualnej, pracy w ramach projektu. Sprawdzanie i ocenianie wiadomości: 1. Uczeń może nie odrobić zadania domowego pięć razy w semestrze. Brak zadania odnotowywany jest w dzienniku. 2. Uczeń może trzy razy w semestrze zgłosić nieprzygotowanie do lekcji (brak zeszytu ćwiczeń, zeszytu przedmiotowego, materiałów dodatkowych, o które prosił nauczyciel). Nieprzygotowania są zaznaczane w dzienniku i powyżej trzech mają wpływ na ocenę z przedmiotu. 3. Uczeń, który nie odrabia zadań domowych, nie może, gdy waha mu się ocena na koniec semestru, zdawać na ocenę wyższą. 4. Uczeń którego ocena waha się między 1/2, 2/3, 3/4, 4/5, 5/6, aby otrzymać wyższą ocenę na semestr lub koniec roku szkolnego musi napisać test, sprawdzający wiedzę i zdobyte umiejętności. Wyższą ocenę otrzymuje wtedy, gdy z testu uzyskał co najmniej ocenę na jaką zdaje. 5. Uczniowie oceniani będą za wyraźne i wyraziste czytanie, wypowiedzi ustne, znajomość lektur z podręcznika i spoza niego, prace pisemne, zadania dodatkowe, aktywność na lekcji i pracę w grupach. 6. W ciągu każdego semestru uczniowie pisać będą: prace klasowe (2), sprawdziany ze znajomości lektur (2), sprawdziany z gramatyki (2-3), dyktanda (5-6), testy (3), niezapowiedziane kartkówki (w miarę potrzeb). 4

II. NARZĘDZIA, CZAS POMIARU I OBSERWACJI UCZNIA Narzędzia pomiaru dydaktycznego: - testy - prace klasowe - sprawdziany - kartkówki - dyktanda - albumy - prezentacje multimedialne Narzędzia pomiaru dydaktycznego Częstotliwość w semestrze sprawdziany ze znajomości lektur 2-3 sprawdziany z gramatyki 2-3 prace klasowe 2-3 dyktanda w miarę potrzeb kartkówki w miarę potrzeb testy 2-3 5

III. OBSZARY AKTYWNOŚCI Każdy uczeń ma możliwość wykazania się wiadomościami i umiejętnościami w następujących obszarach: podczas lekcji: poza lekcjami: - ćwiczenia w pisaniu, mówieniu, czytaniu - prace klasowe - kartkówki - sprawdziany - odpowiedzi ustne - znajomość lektur - przygotowanie tematów i zadań dodatkowych - poprawność językowa i ortograficzna - przygotowanie do lekcji - prace samodzielne krótsze i długoterminowe - przygotowanie do lekcji - zadania dodatkowe 6

IV. KRYTERIA OCENY SEMESTRALNEJ I ROCZNEJ 1. Ocenę semestralną (roczną) wystawia nauczyciel najpóźniej na tydzień przed terminem klasyfikacji semestralnej (rocznej). 2. Pisemne, podpisane przez rodziców, informacje o ocenach przechowuje wychowawca klasy. 3. O zagrożeniu oceną niedostateczną nauczyciel informuje ucznia, jego rodziców oraz wychowawcę klasy na miesiąc przed klasyfikacją. Wychowawca powiadamia rodziców. 4. Wszystkie formy aktywności ucznia oceniane są w skali stopniowej od 1 do 6. 5. Punkty uzyskane z prac klasowych i sprawdzianów przeliczane są na stopnie wg następującej skali: 100% 98% celujący 97% 90% bardzo dobry 89% 70% dobry 69% 50% dostateczny 49% 30% dopuszczający 29% 0% niedostateczny 5. Ocena semestralna wynika z zaliczenia większości obszarów aktywności na danym poziomie edukacyjnym i nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych. 6. Ocenę roczną wystawia się na podstawie uzyskanych ocen w ciągu całego roku szkolnego z uwzględnieniem rozwoju ucznia. 7. Podczas wystawiania oceny semestralnej i rocznej brane będzie pod uwagę zaangażowanie ucznia w przyswajanie wiedzy i nabywanie umiejętności, a także systematyczna praca i dodatkowo ocena za I semestr przy ocenie rocznej. 8. Pod koniec etapu edukacyjnego wystawiana jest ocena, która stanowi sumę osiągnięć ucznia i uwzględnia jego rozwój. 7

KRYTERIA OCEN Klasa IV I. Ocena celująca Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Wykonuje dodatkowe zadania zaproponowane przez nauczyciela. Wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne. Nie powiela cudzych pomysłów i poglądów. Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach literackich i teatralnych w szkole i poza szkołą. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną i prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny (np. udział w akademiach, współpraca z gazetką szkolną, udział w imprezach artystycznych itp.). Opanował umiejętności z zakresu danego przedmiotu przewidziane w programie nauczania. II. Ocena bardzo dobra Uczeń opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla kl. IV. 1. Kształcenie literackie i językowe: Wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistycznojęzykowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. Doskonale potrafi posługiwać się poznanymi w klasie czwartej formami wypowiedzi (opowiadanie, opis wyglądu przedmiotu i postaci, sprawozdanie z wycieczki, dialog, list do najbliższych). Samodzielnie sporządza plan odtwórczy lektury i kompozycyjny własnej wypowiedzi. Radzi sobie z układem graficznym wypowiedzi pisemnej - akapity. Wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu. Potrafi nazywać niektóre stany psychiczne i ich przejawy Ma bogaty zasób słownictwa i umiejętnie posługuje się nim. Samodzielnie i sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym. Analizuje utwór poetycki, wskazując na epitety, porównania, wersy, rymy, osobę mówiącą w wierszu. Bierze czynny udział w lekcji. Płynnie czyta nowy tekst. 2. Fleksja i składnia Rozróżnia biegle poznane w klasie IV części mowy. Wskazuje różnicę między osobową a nieosobową (bezokoliczniki) formą czasownika. Poprawnie stosuje formy liczby, osoby, rodzaju, czasu. Rozróżnia czas przyszły złożony od czasu przyszłego prostego. Biegle odmienia rzeczowniki przez przypadki i poprawnie stosuje w zdaniach, oddziela temat od końcówki. 8

Odmienia przymiotniki i zauważa zależność form przymiotnika od określanego rzeczownika. Wyróżnia w zdaniu podmiot i orzeczenie. Rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone. Potrafi zbudować zdanie z podanych związków wyrazowych. 3. Fonetyka Odróżnia głoskę od litery, spółgłoskę od samogłoski. Określa spółgłoski. Zna zasady akcentowania w języku polskim i poprawnie akcentuje. III. Ocena dobra Uczeń opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie IV. 1. Kształcenie literackie i językowe: Czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowego przestankowania. Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowostylistyczne, logiczne i ortograficzne. W wypowiedziach próbuje oceniać zachowania bohaterów literackich oraz formułuje ogólne wnioski o utworach. Poprawnie sporządza plan ramowy. Potrafi posługiwać się słownikiem ortograficznym. Potrafi wskazać w wierszu epitet, porównanie, rymy, wersy, strofy. 2. Fleksja i składnia Rozróżnia części mowy poznane w klasie IV. Poprawnie odmienia (stosuje w zdaniach) czasowniki i rzeczowniki. Potrafi oddzielić temat od końcówki. Poprawnie odmienia i stopniuje przymiotniki. Umie wskazać w zdaniu podmiot i orzeczenie. Układa zdania pojedyncze i złożone. 3. Fonetyka Rozróżnia głoskę, literę, samogłoskę, spółgłoskę. Określa spółgłoski. Poprawnie dzieli wyrazy na sylaby. IV. Ocena dostateczna 1. Kształcenie literackie i językowe: 9

W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii. Przy małej pomocy nauczyciela wypowiada się w szkolnych formach pisemnych. Umie wymienić elementy świata przedstawionego. Wskazuje epitety, porównania, wersy, strofy, rymy. Odróżnia postacie i wydarzenia realistyczne od fantastycznych. 2. Fleksja i składnia Tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie osobowej i odwrotnie. Odróżnia przyimek od innych części mowy. Rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu i czasownik w roli orzeczenia. Odmienia rzeczowniki przez przypadki. Odmienia czasowniki przez osoby, liczby, czasy, rodzaje. Podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone. 3. Fonetyka Rozróżnia głoski, litery. Przy małej pomocy nauczyciela określa spółgłoski. Dzieli wyrazy na sylaby. V. Ocena dopuszczająca Uczeń samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności. Technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki uczeń włożył w ich napisanie. Przy pomocy nauczyciela rozróżnia części mowy i wskazuje w tekście przyimek. Odmienia rzeczowniki przez przypadki. Wskazuje podmiot i orzeczenie. Odmienia czasowniki przez osoby, liczby, czasy i rodzaje. Wyróżnia głoski, litery i sylaby Zna podstawowe zasady ortograficzne. VI. Ocena niedostateczna Uczeń nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, słownictwa, ortografii, w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania. Wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym. W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych. Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 10

Klasa V I. Ocena celująca Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne oraz cechują się dojrzałością myślenia. Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. Bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych, międzyszkolnych. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach (np. udział w akademiach, inscenizacje teatralne, współpraca ze szkolną gazetką, itd.), prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. Opanował umiejętności z zakresu danego przedmiotu przewidziane w programie nauczania. Wykonuje dodatkowe zadania zaproponowane przez nauczyciela. II. Ocena bardzo dobra Uczeń opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla kl. V. 1. Kształcenie literackie i językowe: Wypowiedzi ustne i-pisemne ucznia są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno-językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. Doskonale potrafi posługiwać się poznanymi w klasie piątej formami wypowiedzi (sprawozdanie z wycieczki, spaceru, opis przedmiotu, wyglądu człowieka z elementami charakterystyki, list prywatny, zaproszenie). Podejmuje próby charakterystyki postaci (na wyrazistych przykładach), np. pana Tomasza ("Katarynka"), Ernesta Nemeczka ("Chłopcy z Placu Broni"), Stasia Tarkowskiego ("W pustyni i w puszczy"), Kaliasa ("Uczniowie Spartakusa"). Samodzielnie sporządza notatki z czytanych lektur. Bezbłędnie układa plan odtwórczy lektury, plan kompozycyjny własnej wypowiedzi. Bardzo dobra znajomość przeczytanego tekstu pozwala na swobodne jego analizowanie, ocenę postępowania i poglądów bohaterów; pisanie opowiadania twórczego z elementami opisu, z dialogiem. Zwraca uwagę na problematykę moralną zawartą w poznanych lekturach. Biegle posługuje się "Słownikiem ortograficznym" i "Słownikiem wyrazów bliskoznacznych". Potrafi porównać cechy gatunkowe bajki i baśni. Analizuje utwór liryczny. 2. Fleksja i składnia Wskazuje różnicę między formą osobową i nieosobową czasownika, między czasownikiem dokonanym i niedokonanym. Określa znaczenie trybów czasownika, biegle odmienia czasownik w trybie rozkazującym i przypuszczającym. Zna zasady pisowni cząstki "by" z czasownikami. 11

W odmianie rzeczownika przez przypadki wyróżnia temat oboczny, oboczności. Określa rolę przyimków w zdaniu. Wskazuje podobieństwa i różnice między przymiotnikiem i przysłówkiem. Podaje poprawne formy liczebników. Klasyfikuje rodzaje wypowiedzeń, podaje ich przykłady. Wyróżnia w zdaniu zespoły składniowe i nazywa je. Nazywa części zdania, wskazuje sposób ich wyrażenia. Układa zdanie pojedyncze rozwinięte według podanego wykresu. Przeprowadza klasyfikację zdań złożonych. 3. Fonetyka Wskazuje różnicę między samogłoską i spółgłoską. Omawia zależność brzmienia głoski od ruchów i pozycji narządów mowy. Podaje zasady akcentowania wyrazów w języku polskim oraz zasady wymawiania wyrazów bezakcentowych. III. Ocena dobra Uczeń opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie V. 1. Kształcenie literackie i językowe: Czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania. Jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowo - stylistyczne, logiczne i ortograficzne. Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów. Podejmuje próby wypowiadanie się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową: opowiadanie twórcze, opis postaci z elementami charakterystyki). W wypowiedziach próbuje oceniać i wartościować problemy zjawiska dotyczące języka, literatury oraz kultury. Nazywa cechy gatunkowe mitu, legendy, bajki, noweli. Poprawnie sporządza plan ramowy i szczegółowy lektury. 2. Fleksja i składnia Określa formę gramatyczną czasowników. Stosuje w zdaniu czasownik w formie osobowej i nieosobowej. Tworzy czasownik dokonany od niedokonanego, wyróżnia cząstkę, za pomocą której tworzy ten czasownik. Poprawnie odmienia czasowniki typu: umiem, rozumiem, idę. Omawia budowę form trybu rozkazującego i przypuszczającego. Wyjaśnia różnice w odmianie podanych rzeczowników, wyodrębnia temat i końcówkę. Uzasadnia pisownię rzeczownika, dowołując się do odmiany. W zdaniu wskazuje pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany W zdaniu wskazuje przyimki i wyrażenia przyimkowe, nazywa ich rolę w zdaniu. Tworzy przysłówki od przymiotników, stosuje je w zdaniach i określa ich rolę. 12

Określa formę gramatyczną przymiotnika z rzeczownikiem. Zastępuje słowem liczebniki podane cyfrą i odwrotnie. Stosuje w zdaniu liczebnik w odpowiednim przypadku. Przekształca zdanie na równoważnik zdania i odwrotnie. Podaje przykład współrzędnego i podrzędnego zespołu składniowego. Robi wykres zdania pojedynczego rozwiniętego (na łatwych przykładach). Przekształca zdanie pojedyncze na złożone i odwrotnie. Układa zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie. 3. Fonetyka Określa cechy głoski. Rozpoznaje wyrazy bezakcentowe. Poprawnie akcentuje wyrazy na trzeciej i czwartej sylabie od końca. IV. Ocena dostateczna 1. Kształcenie literackie i językowe: W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii. W miarę samodzielnie wypowiada się w szkolnych formach pisemnych (opowiadanie odtwórcze, z dialogiem, opis przedmiotu i postaci, sprawozdanie, list, zaproszenie). Opanował technikę poprawnego czytania i doskonali je pod względem dykcji, intonacji, akcentowania. Ma świadomość mechanizmów popełnianych błędów i potrafi je poprawiać przy pomocy nauczyciela. Umie wymienić elementy świata przedstawionego (miejsce i czas akcji, bohaterów, wydarzenia). Odróżnia zdarzenia, postacie fantastyczne od realistycznych. W utworze lirycznym wskazuje epitety porównania, przenośnie. 2. Fleksja i składnia Tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie bezosobowej i odwrotnie. Rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane. Odmienia czasownik we wszystkich trybach (prostsze przykłady). Nazywa przypadki i pytania, na które odpowiadają. Odmienia przez przypadki rzeczownik o prostej odmianie. Rozpoznaje rzeczownik w roli podmiotu i określenia rzeczownika. Odróżnia przyimek od innych części mowy. Rozpoznaje czasownik w roli orzeczenia i określenia czasownika. Odmienia przymiotnik przez przypadki. Łączy przymiotnik z rzeczownikiem, odmienia je, określa przypadek, liczbę i rodzaj. Rozpoznaje w zdaniu liczebnik. Rozróżnia zdanie i równoważnik zdania, podaje przykłady typów zdań. Łączy w zespoły składniowe wyrazy tworzące zdanie. Wpisuje zdanie w podany wykres. Podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone. 13

Z podanych zdań pojedynczych tworzy zdanie złożone 3. Fonetyka Dzieli wyraz na głoski. Odróżnia samogłoski od spółgłosek. Rozróżnia rodzaje głosek. Dzieli wyraz na sylaby. Poprawnie akcentuje wyrazy na drugiej sylabie od końca. V. Ocena dopuszczająca otrzymuje ją uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności. Jego technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. Błędy językowo-stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Stopień opanowanych przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. Rozróżnia części mowy. Wskazuje podmiot, orzeczenie i określenia. Odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki. Odmienia czasownik przez osoby, liczby, czasy, tryby. Odróżnia zdanie od równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od złożonego. Wyróżnia głoski, litery i sylaby w podanym wyrazie. Poprawnie pisze wyrazy poznane na lekcjach ortografii (65-50%) oraz zna podstawowe zasady ortograficzne. VI. Ocena niedostateczna Uczeń nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, słownictwa, ortografii w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową w klasie piątej. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu miernym. Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym. W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych. Nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 14

Klasa VI I. Ocena celująca Uczeń twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania. Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia. Nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości. Bierze udział w konkursach literackich, ortograficznych, osiąga w nich sukcesy. Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny. Wykonuje dodatkowe zadania zaproponowane przez nauczyciela. Opanował umiejętności z zakresu danego przedmiotu przewidziane w programie nauczania. II. Ocena bardzo dobra Uczeń opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla kl. VI. 1. Kształcenie literackie i językowe: Wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistycznojęzykowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym. Potrafi samodzielnie wnioskować, myśleć logicznie. Biegle posługuje się słownikami i encyklopedią. Samodzielnie sporządza notatki z lekcji, selekcjonuje materiał rzeczowy. Bezbłędnie pisze charakterystykę postaci, podejmuje próbę redagowania charakterystyki porównawczej i autocharakterystyki; określa motywację czynów bohaterów, ocenia ich postępowanie. Opowiadania twórcze wzbogaca dialogami, elementami opisów, charakterystyki. Ten sam tekst potrafi przedstawić w formie streszczenia, opisu, opowiadania. W sposób świadczący o gruntownej znajomości utworu redaguje list do postaci literackiej. Bezbłędnie pisze sprawozdanie ze spaceru, wycieczki, a w pracy poświęconej oglądanemu filmowi lub spektaklowi teatralnemu podejmuje próby recenzji. Rozumie i poprawnie posługuje się terminami w zakresie wiedzy o epice, wierszu, nowych gatunkach literackich (ballada, rodzaje powieści, dramat). Dokonuje samodzielnie analizy i interpretacji wiersza, wyodrębnić tropy stylistyczne, odróżnia obrazowanie realistyczne od fantastycznego. Pisze prace bezbłędne pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym. 2. Fleksja i składnia Potrafi wyjaśnić od czego zależą formy odmiany rzeczownika. Wymienia rodzaje zaimków, omawia ich odmianę, funkcje, w zdaniu, uzasadnia zastosowanie skróconych form zaimków rzeczownych. Biegle stopniuje przymiotniki, nazywa rodzaj stopniowania, pisze poprawnie "nie" z przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym. 15

Rozpoznaje różne typy liczebników, określa jego formy gramatyczne i funkcję w zdaniu, potrafi uzasadnić użycie danego typu liczebnika; odmienia trudniejsze liczebniki złożone. Stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych funkcjach składniowych (podmiotu, dopełnienia, przydawki). Rozpoznaje zdanie z orzeczeniem imiennym, omawia jego budowę. Omawia, podając przykłady, różne sposoby wyrażania orzeczenia oraz podmiotu, przydawki i dopełnienia. Wyróżnia w zdaniu związki zgody rządu, przynależności; wskazuje zasady ich tworzenia. Przeprowadza klasyfikację zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, rysuje ich wykresy. 3. Słowotwórstwo Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazów pochodzących od wyrażeń przyimkowych i od czasowników. Wskazuje przyrostek lub przedrostek jako formant w jednym wyrazie i jako składnik podstawy słowotwórczej w innym. Podaje przykłady wyrażeń z obocznymi tematami słowotwórczymi. Daje przykłady wyrazów utworzonych za pomocą różnych formantów. III. Ocena dobra Uczeń opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie VI. 1. Kształcenie literackie i językowe: Czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania - jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowe. Podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową: opowiadanie twórcze z dialogiem, elementami opisu; list literacki, charakterystyka z pogłębioną oceną postaci, sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu. Dobra znajomość tekstu pozwala mu na odtwórcze opowiadanie losów bohaterów, omówienie elementów świata przedstawionego. Poprawnie pisze plan ramowy i szczegółowy. Wskazuje poznane środki stylistyczne w wierszu. Potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów. 2. Fleksja i składnia: Wymienia rodzaje zaimków. Wyróżnia przysłówki wśród innych części mowy, wskazuje sposób ich utworzenia. Poprawnie stopniuje przymiotniki, wie czemu służy stopniowanie. 16

Podaje przykłady różnych typów liczebników, odmienia liczebnik złożony i nieokreślony. Na konkretnych przykładach omawia sposób wyrażenia orzeczenia i podmiotu. Wyróżnia w zdaniu związki wyrazów i nazywa je. Tworzy poprawny związek zgody, rządu i przynależności. Układa przykłady czterech rodzajów zdań złożonych współrzędnie. 3. Słowotwórstwo: Od podanego wyrazu podstawowego tworzy kilka wyrazów pochodnych będących różnymi częściami mowy. Rozpoznaje wyraz pochodny, który może być podstawowym dla innego wyrazu. Tworzy wyrazy pochodne od wyrażenia przyimkowego i od czasownika. Wyjaśnia pisownię podanego wyrazu, odwołując się do wiadomości ze słowotwórstwa. IV. Ocena dostateczna 1. Kształcenie literackie i językowe: W wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, stosowania poznanego słownictwa i ortografii. W miarę samodzielnie posługuje się następującymi formami wypowiedzi: opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystyka postaci, list, zaproszenie, telegram. Jego technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu. Zna przewidziane programem gatunki literackie. Umie wyróżnić podstawowe elementy świata przedstawionego. Odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu. Poprawia popełnione błędy językowe przy pomocy nauczyciela, gromadzi słownictwo na zadany temat. 2. Fleksja i składnia: Wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej; określa formę fleksyjną czasowników. Określa funkcję czasowników w zdaniu. Odmienia podane rzeczowniki przez przypadki, oddziela temat od końcówki, wskazuje tematy oboczne. Rozpoznaje w zdaniu zaimki, przysłówki, przymiotniki i liczebniki; potrafi rozpoznać ich związek z wyrazem określanym. Stopniuje przymiotniki. Rozróżnia przyimki proste i złożone, wyrażenia przyimkowe. Porównując orzeczenie czasownikowe z imiennym wskazuje na różnice między zdaniem i równoważnikiem zdania. Na łatwiejszych przykładach omawia sposób wyrażenia podmiotów. Rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe. 17

Nazywa w zdaniu części zdania (na prostszych przykładach). Układa zdania złożone z podanych zdań pojedynczych. Wśród zdań złożonych rozróżnia złożone podrzędnie i współrzędnie. V. Ocena dopuszczająca Technika czytania przez ucznia pozwala na zrozumienie tekstu. Względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia. W wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekraczają wartości prac i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie. Stopień opanowania przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela. Przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i określa ich funkcję w zdaniu (na prostych przykładach). Odróżnia zdania pojedyncze od złożonych i próbuje określać ich rodzaj. Łączy wyrazy w zespoły składniowe. Zestawia pary wyrazów podstawowych i pochodnych. Przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu o przejrzystej budowie wskazuje podstawę słowotwórczą i formant. Nazywa typy formantów. Tworzy wyrazy pochodne za pomocą podanych formantów. VI. Ocena niedostateczna Uczeń nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową. Nie opanował techniki głośnego i cichego czytania w stopniu zadowalającym. Jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym. W wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, językowych, stylistycznych, logicznych. Nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności. 18

V. INFORMACJA ZWROTNA ( NAUCZYCIEL UCZEŃ, NAUCZYCIEL RODZIC, NAUCZYCIEL WYCHOWAWCA KLASY PEDAGOG) Nauczyciel uczeń * nauczyciel informuje o wymaganiach i kryteriach oceniania * nauczyciel przekazuje uczniowi komentarz ustny lub pisemny do każdej wystawionej oceny * uczeń ma możliwość otrzymania dodatkowych wyjaśnień i uzasadnień do wystawionej oceny * uzyskane oceny uczeń odnotowuje w swoim zeszycie przedmiotowym, w tabeli ocen ucznia. Nauczyciel rodzice Podczas wywiadówek, rozmów indywidualnych nauczyciel przekazuje rodzicom ucznia: * informacje o aktualnym stanie rozwoju i postępów ucznia * informacje o trudnościach i uzdolnieniach ucznia * wskazówki do dalszej pracy Nauczyciel wychowawca klasy pedagog szkolny * nauczyciel wpisuje wszystkie oceny do dziennika * nauczyciel informuje wychowawcę klasy o aktualnych osiągnięciach i zachowaniu ucznia * nauczyciel informuje pedagoga o sytuacjach wymagających jego interwencji Ponadto: Oceny są jawne i wpisywane do dziennika i zeszytu przedmiotowego. Rodzice są zobowiązani do zapoznania się z oceną w zeszycie w postaci złożonego podpisu. 19

VI. EWALUACJA PRZEDMIOTOWEGO SYSTEMU OCENIANIA 1. Przedmiotowy system oceniania podlega ewaluacji po każdym roku szkolnym lub w ciągu roku szkolnego, jeśli zajdzie taka potrzeba. 2. Nauczyciel zbiera informacje od nauczycieli, rodziców oraz uczniów na temat działającego przedmiotowego systemu oceniania. 3. Ewentualne zmiany muszą być zgodne z innymi dokumentami dotyczącymi oceniania w szkole (zmiany w WSO skutkują zmianami w PSO). UWAGA! Pozostałe sytuacje rozpatrzone są w WSO. 20