Bogusław K. Gołąb P odstawy ANATOM II CZŁOWIEKA
prof. dr hab. med. BOGUSŁAW K. GOŁĄB P odstawy ANATOMII CZŁOWIEKA PODRĘCZNIK DLA STUDENTÓW PZWL
Spis treści 1. W prow adzenie do a n a to m ii i n au k p o k re w n y c h... 13 2. E lem en ty em briologii o g ó ln e j... 16 Rozród i jego rodzaje... 16 Komórki płciowe m ęskie... 16 Komórki płciowe żeńskie... 18 Zaplemnienie i zapłodnienie... 19 K a r io g a m ia... 20 Okres zarodkow y... 21 3. E lem enty cytologii i histologii o g ó ln e j... 26 Budowa k o m ó rk i... 26 C y to p la z m a... 26 Błona kom órkow a... 27 Organelle kom órkow e... 28 Jądro kom órkow e... 29 Receptory komórkowe... 30 Budowa tk anek... 30 Tkanka n ab ło n k o w a... 30 Tkanka łą c z n a... 32 Tkanka łączna włóknista lu ź n a... 32 Tkanka łączna włóknista zw arta... 33 Tkanka łączna siateczkowa... 33 Tkanka tłuszczow a... 34 Tkanka galaretowata... 34 Tkanka chrzęstna... 34 Tkanka k o stn a... 36 Tkanka m ięśniow a... 37 Tkanka mięśniowa g ła d k a... 37 Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana... 37 Tkanka mięśniowa serco w a... 37 K rew... 38 Tkanka n e rw o w a... 38 Komórki glejow e... 41 4. O rg a n iz m ja k o c a ł o ś ć... 42 Narządy i u k ła d y... 42 Części ciała i okolice... 43 7
Płaszczyzny, osie i linie ciała... 46 Jamy c ia ła... 49 Jama klatki piersiowej... 49 Jama brzuszna... 51 Jama m iednicy... 53 Wzrost c i a ł a... 54 5. K ości, p o łączen ia i w ię z a d ł a... 55 Rozwój kości i połączeń... 55 Ogólny podział i budowa k o śc i... 56 Szczegółowa budowa k o ść c a... 58 K rę g o słu p... 58 Kości klatki piersiowej... 61 Kości kończyny górnej... 62 Kości kończyny dolnej... 65 M ie d n ic a... 68 Kości czaszki... 70 O c z o d ó ł... 74 Jama n o so w a... 74 Dół skrzydłowo-podniebienny... 74 Określanie płci i wieku na podstawie budowy czaszki... 75 Ogólna budowa i podział połączeń k o śc i... 75 Szczegółowa budowa połączeń kości... 76 Połączenia kręgosłupa i czaszki... 76 Połączenia obręczy kończyny g ó rn ej... 78 Połączenia kończyny górnej w o ln e j... 78 Połączenia obręczy kończyny d o ln e j... 80 Połączenia kończyny dolnej w olnej... 80 W ięzad ła... 82 6. M i ę ś n i e... 83 Rozwój m ię śn i... 83 Podział i ogólna budowa m ięśni... 83 Szczegółowa budowa m ię śn i... 85 Mięśnie grzbietu... 85 Mięśnie klatki piersiowej... 87 Mięśnie kończyny górnej... 90 Mięśnie brzucha... 93 Mięśnie miednicy m niejszej... 95 Mięśnie kończyny d o ln ej... 96 Mięśnie głowy....... 98 Mięśnie s z y i...101 Postawa ciała i c h ó d... 103 7. U k ła d k r ą ż e n ia... 104 Rozwój serca i naczyń krwionośnych... 104 K r e w... 105 S e r c e...106 Położenie s e r c a... 106 Budowa se rc a... 107 Części i powierzchnie serca... 107 Jamy s e r c a... 107 Ściany serca... 110 Unerwienie serca... 113 8
Naczynia krw ionośne...114 Podział i budowa o g ó ln a... 114 Krążenie m a łe... 117 Krążenie d u ż e... 117 Krążenie w ieńcow e...126 Krążenie w ro tn e... 128 Zespolenia żyły wrotnej i żył głównych... 128 Ś le d z io n a... 129 8. U k ła d c h ło n n y... 132 Rozwój naczyń i węzłów chłonnych...132 Naczynia ch ło n n e... 133 Węzły c h ło n n e... 135 Chłonka i jej krążenie... 138 9. U k ła d o d d e c h o w y... 140 Rozwój układu oddechowego... 140 Budowa układu oddechowego... 140 Nos zewnętrzny i jama nosow a... 141 K r t a ń... 143 Tchawica i oskrzela głów ne... 147 Płuca i o p łu cn a... 149 10. U k ła d tr a w ie n n y... 153 Rozwój jamy ustnej i wady rozwojowe tw arzy... 153 Budowa układu traw iennego... 154 Jama ustna (ściany i narządy)... 154 Gardziel i gardło... 160 P rz e ły k... 162 Ż ołądek... 163 Jelito cien k ie... 164 Dwunastnica... 164 Dalsze części jelita cienkiego... 166 Jelito g r u b e... 167 11. W ą tro b a i t r z u s t k a... 170 W ą tr o b a... 170 T rz u s tk a...'... 173 12. U k ła d m o c z o w o -p łc io w y... 175 Narządy moczowe... 175 Rozwój narządów m oczowych... 175 Budowa narządów moczowych... 175 N e r k i... 176 Miedniczki n erkow e...179 M oczowody... 179 Pęcherz m oczow y... 180 Cewka m o czo w a... 181 Wydalanie m o c z u... 183 Narządy p łc io w e... 183 9
Rozwój narządów płciowych... 183 Budowa narządów płciow ych... 184 Narządy płciowe m ęskie... 185 Jądra i m o sz n a... 185 N a ją d r z a... 186 Nasieniowody... 187 Pęcherzyki nasienne... 188 Gruczoł k ro k o w y... 188 Gruczoły opuszkowo-cewkowe... 190 P r ą c i e... 190 Narządy płciowe ż e ń sk ie... 191 J a j n i k i... 191 Komórki śródmiąższowe jajników... 193 J a jo w o d y... 193 M a c ic a... 194 P ochw ą... 195 Srom niew ieści... 196 Ł e c h ta c z k a...196 Ciąża, poród i p o łó g... 196 Okres płodow y... 198 Błony p ło d o w e... 198 Ł o ż y s k o... 199 Krążenie p ło d o w e... 200 Porody wielopłodowe... 202 13. G ruczoły d o k r e w n e... 203 Rozwój i podział gruczołów dokrewnych...203 Przysadka...204 Szyszynka...204 Gruczoły nadnerczow e...205 Skupienia komórek chrom ochłonnych...205 Gruczoł tarczow y... 206 Gruczoły przytarczyczne...207 Część wewnątrzwydzielnicza trzustki... 207 G r a s i c a... 208 14. U k ła d n e r w o w y...209 Rozwój układu nerwowego...209 Podział układu nerwowego...210 Układ nerwowy ośrodkowy...213 Budowa o g ó ln a...213 Budowa szczegółow a...214 K re so m ó z g o w ie...214 M iędzym ózgowie...220 Śródm ózgow ie...223 Tyłomózgowie w tó r n e... 225 Rdzeniomózgowie...226 Rdzeń kręgowy...228 Ośrodki i drogi nerw ow e... 231 R u c h... 231 C zucie... 234 I n t e l e k t...236 Układ brzeżny...237 Twór siatk o w aty... 237 O p o n y... 237 Płyn mózgowo-rdzeniowy i jego krążenie...239 10
Układ nerwowy obwodowy...241 Nerwy czaszkow e...241 Nerwy rdzeniowe...249 Sploty nerwowe rdzeniowe... 251 Układ nerwowy autonomiczny... 254 Część w spółczulna...258 Część przywspółczulna...260 Sploty układu autonomicznego... 261 15. R ecepto ry i n arz ąd y z m y s łó w... 265 Receptory... 265 Zmysły... 266 Narząd powonienia...266 Narząd s m a k u...267 Narząd w z ro k u...267 Narządy dodatkowe o k a... 270 Narząd przedsionkowo-ślimakowy... 271 16. P o w ło k a w s p ó ln a...277 Rozwój powłoki w spólnej...277 S k ó r a... 277 W ł o s y... 279 P a zn o k c ie... 280 Gruczoły s k ó r y...280 S u t k i... 282 S k o r o w i d z...283