Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu 312[01]/T,SP/MENiS/2004.. PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK INFORMATYK 312[01] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej i Sportu Warszawa 2004

Autorzy: mgr inż. Piotr Matuszewski mgr Grzegorz Samociuk mgr Marek Sobiech mgr Andrzej Stachnio mgr Piotr Bartosiak Recenzenci: mgr Marek Muszyński mgr inż. Stanisław Siemieniako Opracowanie redakcyjne: mgr Anna Wojciechowska mgr Piotr Bartosiak 2

Spis treści I. Plany nauczania 4 II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 6 1. Systemy operacyjne i sieci komputerowe 6 2. Oprogramowanie biurowe 20 3. Programowanie strukturalne i obiektowe 27 4. Urządzenia techniki komputerowej 42 5. Multimedia i grafika komputerowa 50 6. Język angielski zawodowy 55 7. Zajęcia specjalizacyjne 64 Administrowanie sieciowymi systemami operacyjnymi 64 Systemy zarządzania bazami danych 78 Aplikacje internetowe 87 Grafika komputerowa 96 8. Praktyka zawodowa 105 3

I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Technikum czteroletnie Zawód: technik informatyk 312[01] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Klasy I-IV Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Semestry I-VIII Forma stacjonarna Forma zaoczna 1. Systemy operacyjne i sieci komputerowe 12 8 151 2. Oprogramowanie biurowe 7 5 88 3. Programowanie strukturalne i obiektowe 10 7 127 4. Urządzenia techniki komputerowej 4 3 50 5. Multimedia i grafika komputerowa 3 2 38 6. Język angielski zawodowy 2 2 25 7. Zajęcia specjalizacyjne* 12 8 151 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie * do wyboru 4

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik informatyk 312[01] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Semestry I-IV Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Forma stacjonarna Dla dorosłych Semestry I-IV Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Forma zaoczna 1. Systemy operacyjne i sieci komputerowe 12 10 165 2. Oprogramowanie biurowe 7 5 95 3. Programowanie strukturalne i obiektowe 10 7 136 4. Urządzenia techniki komputerowej 4 3 55 5. Multimedia i grafika komputerowa 3 2 41 6. Język angielski zawodowy 2 2 27 7. Zajęcia specjalizacyjne* 12 8 163 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie * do wyboru 5

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/ słuchacz powinien umieć: zastosować zasady bezpiecznej pracy z komputerem, posłużyć się systemem MS Windows, utworzyć nowe obiekty, nowe dokumenty w środowisku Windows, skopiować, przenieść, zmienić nazwy obiektów, wydrukować dane, skonfigurować urządzenia i środowisko pracy w systemie Windows, zinterpretować i zmodyfikować zawartość Rejestru, utworzyć i skonfigurować profile użytkownika, wyjaśnić rolę pamięci wirtualnej i pliku wymiany w systemie Windows, określić strukturę dysku, przygotować nośniki informacji do zapisu, posłużyć się programami obsługi dysku, zastosować aplikacje i polecenia DOS, zainstalować system Windows, zainstalować i skonfigurować nowy sprzęt, scharakteryzować protokół TCP/IP, przesłać informacje i dane w sieciach, skonfigurować system Windows do współpracy z różnymi sieciami komputerowymi, scharakteryzować systemy wielodostępne Unix/Linux, wyjaśnić cechy systemu Unix/Linux, zastosować polecenia powłoki systemu Unix/Linux, posłużyć się środowiskiem graficznym systemu Unix/Linux, wyjaśnić przebieg instalacji systemu Unix/Linux, skonfigurować połączenia sieciowe systemu Unix/Linux, zastosować programy użytkowe systemu Unix/Linux, wykonać zadania administracyjne w systemie Unix/Linux, scharakteryzować sieci LAN i WAN, scharakteryzować topologie, protokoły i typowe usługi sieciowe, określić podstawowe składniki sieci, wyjaśnić zasady działania różnych technologii sieciowych, zastosować urządzenia do rozbudowy sieci, posłużyć się pocztą elektroniczną i zasobami sieci Internet, wyjaśnić zasadę działania sieci World Wide Web, 6

wykonać zadania administracyjne na serwerze i sieci lokalnej, posłużyć się terminologią zawodową w języku angielskim, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Materiał nauczania 1. Charakterystyka komputera PC Regulamin pracowni komputerowej, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Normy prawne dotyczące rozpowszechniania programów komputerowych, ochrony praw autorskich. Przestępczość komputerowa. Podstawowe pojęcia dotyczące komputera. Podzespoły. Rodzaje pamięci. Urządzenia peryferyjne. Rodzaje oprogramowania. Pulpit, menu Start, pasek zadań. Obiekty systemu: folder, plik, skrót. Elementy okna. Praca z dokumentami. Automatyczny start aplikacji. Aplikacje wbudowane systemu. Programy DOS w środowisku Windows. Zakończenie pracy Windows. Analizowanie i interpretowanie norm prawnych dotyczących rozpowszechniania programów komputerowych, ochrony praw autorskich i przestępczości komputerowej. Charakteryzowanie elementów komputera PC i rodzajów oprogramowania. Rozpoznawanie elementów środowiska Windows. Ustawianie aplikacji domyślnej, projektowanie menu kontekstowego. Uruchamianie aplikacji i programów DOS. Zapisywanie danych do pliku. Wykonywanie czynności edycyjnych: kopiuj, wytnij i wklej. Zamykanie systemu. 2. Systemy plików Systemy plików FAT, FAT32, NTFS. Katalog główny, ścieżka dostępu. Praca z systemem plików. Obsługa długich nazw. Eksplorator Windows. Atrybuty plików. Uprawnienia NTFS do folderów i plików, lista kontroli dostępu ACL. Zarządzanie plikami i folderami. Archiwizacja i kompresja danych. Struktura dysku. Dysk fizyczny i logiczny. Partycje, FAT, klastry. Narzędzia do zarządzania partycjami. Błędy na dysku, program Scandisk. Zjawisko fragmentacji dysku, defragmentacja. Profilaktyka antywirusowa. Harmonogram zadań. Przeglądanie i otwieranie obiektów w Eksploratorze. Przechodzenie do określonych folderów. 7

Tworzenie folderów i plików. Kopiowanie, przenoszenie i zmiana nazw obiektów. Analizowanie właściwości i atrybutów obiektów. Wyszukiwanie plików i folderów, opcje wyszukiwania. Wykonywanie archiwizacji i kompresji. Formatowanie dysków. Odczytywanie rodzaju i wielkości partycji na dysku. Zarządzanie partycjami: tworzenie, usuwanie, zmiana rozmiaru. Uruchamianie programu Scandisk. Wykonywanie defragmentacji dysku. Instalowanie i uruchamianie programu antywirusowego. Wykorzystywanie harmonogramu zadań. 3. Obsługa urządzeń wejścia/wyjścia Konfiguracja drukarki lokalnej. Drukowanie z poziomu aplikacji Windows. Menedżer wydruku. Opcje drukowania. Drukowanie do pliku. Drukowanie w sieci. Konfiguracja ekranu. Konfiguracja kart dźwiękowych. Konfiguracja napędów CD i CD-RW. Konfiguracja opcji DVD. Ustawianie opcji drukowania dokumentu, podgląd wydruku. Przeglądanie, zmiana, czyszczenie kolejki drukowania. Wstrzymywanie, podejmowanie wydruku, anulowanie zadań. Korzystanie z metody przeciągnij i upuść. Drukowanie do pliku, wydruk z pliku. Zmiana właściwości ekranu: rozdzielczość, liczba kolorów. Przypisywanie dźwięków do zdarzeń. Konfigurowanie karty dźwiękowej. Konfigurowanie urządzeń CD i DVD. Archiwizowanie danych na płytach CD-R i CD-RW. 4. Konfiguracja i zarządzanie systemem Windows Dostosowywanie pulpitu i okien do własnych potrzeb. Menu Start. Pasek zadań. Pliki zarejestrowane i niezarejestrowane. Wybór aplikacji do otwarcia plików niezarejestrowanych. Menu kontekstowe, rozszerzanie powłoki. Panel sterowania. Rejestr systemu, pliki rejestru. Sposoby tworzenia kopii zapasowej rejestru. Edytor rejestru, dane, klucze i ich zawartość. Pliki wpisów rejestru. Profile użytkownika w Windows. Narzędzia administracyjne Windows w technologii NT. Lokalne konta użytkowników i grup. Prawa i uprawnienia użytkowników. Zasady zabezpieczeń lokalnych. 8

Ustawianie wyglądu pulpitu: tło, tapeta, wygaszacz ekranu, Active Desktop. Wykorzystywanie i zarządzanie menu Start. Tworzenie i korzystanie ze skrótów. Ustawianie widoku i opcji folderów. Identyfikowanie plików zarejestrowanych i niezarejestrowanych. Wybór aplikacji do otwarcia plików niezarejestrowanych. Rozszerzanie powłoki, definiowanie akcji w menu kontekstowym. Określanie daty i czasu. Dostosowywanie klawiatury i zmiana ustawień myszki. Zmiana opcji zarządzania energią. Wykonywanie kopii bezpieczeństwa rejestru. Odzyskiwanie rejestru z kopii. Uruchamianie edytora rejestru, identyfikacja kluczy, danych i wartości. Znajdowanie informacji w rejestrze, eksportowanie i importowanie wpisów rejestru. Przeglądanie i korzystanie z narzędzi administracyjnych. Zarządzanie komputerem poprzez konsolę. Tworzenie lokalnych kont i grup użytkowników. Przeglądanie i ustawianie zasad zabezpieczeń lokalnych. 5. Architektura systemu Windows 32-bitowy model pamięci w systemie Windows. Pamięć wirtualna i plik wymiany. Sposoby zwiększania efektywności pracy systemu. Zadania uruchomione w tle. Tryb rzeczywisty i chroniony procesora. Procesy, wątki, wielozadaniowość. Menedżer maszyn wirtualnych. Jądro systemu operacyjnego. Etapy uruchamiania systemu. Uruchamianie kontrolowane. Menu startowe Windows. Pliki konfiguracyjne. Zmiana rozmiaru i położenia pliku wymiany. Zarządzanie zadaniami uruchomionymi w tle. Korzystanie z menedżera zadań. Wywoływanie menu startowego Windows. Uruchamianie i modyfikacja opcji menu startowego. 6. Praca w trybie MS-DOS Tryb MS-DOS. Okno aplikacji DOS. Pliki konfiguracji pif. Pamięć dla programów DOS. Polecenia wewnętrzne i zewnętrzne. Dyskietka systemowa. Nakładki ułatwiające pracę z systemem DOS. Drukowanie z aplikacji DOS. 9

Przeglądanie i zmiana właściwości programów DOS w plikach pif. Drukowanie z aplikacji DOS. Stosowanie podstawowych poleceń DOS, uzyskiwanie pomocy. Praca w trybie MS-DOS. Zarządzanie plikami i katalogami przy pomocy nakładki systemowej. Konfigurowanie pamięci DOS: config.sys, autoexec.bat. Obsługa urządzeń w trybie rzeczywistym MS-DOS, ładowanie sterowników. Tworzenie dyskietki systemowej, przenoszenie systemu. 7. Instalacja systemu, sprzętu i oprogramowania Windows Instalacja i aktualizacja systemu Windows, wymagania sprzętowe. Charakterystyka procesu instalacji. Typy i fazy instalacji systemu. Uruchomienie systemu. Instalowanie sprzętu. Mechanizm Plug & Play. Ręczna instalacja i konfiguracja sprzętu. Menedżer urządzeń. Zasoby sprzętowe. Urządzenia USB. Instalacja oprogramowania. Wykonywanie instalacji typowej i niestandardowej. Obserwacja poszczególnych faz instalacji. Uruchamianie systemu Windows po raz pierwszy. Dodawanie nowego urządzenia. Ręczne instalowanie i konfigurowanie urządzeń. Przeglądanie drzewa urządzeń, właściwości i zasobów. Instalowanie oprogramowania użytkownika. 8. Konfiguracja Windows do pracy w sieci Składniki oprogramowania sieci: klient, karta, protokół, usługa. Bezpośrednie połączenie kablowe. Modemy i porty COM. Dial-Up networking. Inne metody dostępu do Internetu. Główne cechy protokołu TCP/IP. Praca w trybie off-line. Korzystanie z podstawowych usług Internetu, netykieta. Przeglądarka internetowa. Poczta elektroniczna. Komunikatory. Bramki SMS. Instalowanie i konfigurowanie składników sieci. Konfigurowanie bezpośredniego połączenia kablowego dwóch komputerów. Instalowanie i konfigurowanie modemu i połączenia Dial-Up networking. Określanie głównych cech protokołu TCP/IP. 10

Konfigurowanie opcji i ustawień przeglądarki internetowej. Przeglądanie wybranych stron WWW, wyszukiwanie informacji. Konfigurowanie konta pocztowego. Wysyłanie i odbieranie poczty e-mail. Konfigurowanie i korzystanie z grup dyskusyjnych. Wyszukiwanie i pobieranie plików przez FTP. Instalowanie i konfigurowanie programów komunikacyjnych. Korzystanie z bramek SMS. 9. Praca w sieci równoprawnej Logowanie do sieci. Udostępnianie i korzystanie z zasobów w grupach roboczych. Udostępnianie folderów, dysków i napędów CD-ROM. Mapowanie dysków. Kontrola dostępu do udostępnionych zasobów. Udostępnianie i korzystanie z drukarek w sieci. Konfiguracja składników oprogramowania sieci. Konfigurowanie udostępniania zasobów. Stosowanie zabezpieczeń na poziomie zasobów. Korzystanie z udostępnionych zasobów, mapowanie dysków. Instalowanie, udostępnianie i korzystanie z drukarek w sieci. 10. Współpraca systemu Windows z serwerami sieci lokalnej Współpraca z serwerem Windows. Architektura sieciowa systemu Windows. Domena Windows, Active Directory. Uwierzytelnianie użytkownika w sieci. Przeglądanie zasobów w domenie Windows. Domenowe konta użytkowników i grup. Zabezpieczenia sieciowe. Zasady grupy GPO. Współpraca z serwerem Novell NetWare. Właściwości oprogramowania Klient sieci NetWare. Uwierzytelnianie w NetWare. Przeglądanie zasobów sieciowych NetWare. Drukowanie w środowisku NetWare. Logowanie lokalne i do domeny Windows. Korzystanie z zasobów i usług serwera Windows. Analizowanie Active Directory. Zarządzanie domenowymi kontami indywidualnych użytkowników i grup. Tworzenie konta komputera w domenie. Przeglądanie zasad grupy GPO. Logowanie do serwera Novell NetWare. Przeglądanie właściwości Klienta sieci NetWare. 11

Korzystanie z zasobów i usług serwera Novell NetWare. Przeglądanie NDS, edirectory. Udostępnianie zasobów z kontrolą dostępu na poziomie użytkownika. 11. Systemy wielodostępne Unix/Linux Wielozadaniowość. Wielodostępność. Zarządzanie pamięcią. System plików. Urządzenia. Interpretatory poleceń, powłoki systemu. Praca w tle. Licencja GNU. Konsole wirtualne, terminale, zdalne konsole. Użytkownicy, grupy, logowanie, uwierzytelnianie. Procesy, zadania, usługi. Jądro, moduły ładowalne, obsługa urządzeń. Systemy plików Linuxa. Charakteryzowanie systemów wielodostępnych. Charakteryzowanie głównych cech systemu Unix/Linux. Logowanie do systemu. 12. Podstawowe operacje w systemie Unix/Linux Przegląd poleceń powłoki systemu. Dostęp do podręcznika systemowego, manualia. Operacje na plikach i katalogach. Przeszukiwanie systemu plików. Kompresja i dekompresja plików. Prawa do pliku. Edytory tekstu. Skrypty powłoki. Podstawy obsługi X. Pulpity, menedżer okien. Konfiguracja pulpitu, aplety. Programy zarządzające pulpitem. Programy terminali dla środowiska X. Wykonywanie podstawowych poleceń powłoki systemu. Uzyskiwanie pomocy w manualiach i podręczniku systemowym. Wykonywanie poleceń na plikach i katalogach. Tworzenie i edycja plików, nadawanie praw. Praca w dostępnych powłokach. Ładowanie wybranego pulpitu i menedżera okien. Konfigurowanie i zarządzanie pulpitem. 13. Przebieg instalacji systemu Unix/Linux Dystrybucje systemu Unix/Linux. Interfejs programu instalacyjnego. Wybór klawiatury. Rodzaj instalacji. Obsługa urządzeń. Partycjonowanie dysku. Wybór pakietów do zainstalowania. Formatowanie i instalacja. Instalacja bootloadera. Konfiguracja X Windows. Uruchomienie systemu. Instalowanie systemu Unix/Linux. 12

14. Unix/Linux w sieci Konfiguracja karty sieciowej. Ustawienia protokołu TCP/IP. Połączenie PPP. Konfiguracja, odbieranie i wysyłanie poczty elektronicznej. Przeglądarki WWW. Protokół FTP, pobieranie plików. Programy komunikacyjne. Konfigurowanie karty sieciowej, ustawienia TCP/IP. Konfigurowanie połączenia PPP. Korzystanie z różnych przeglądarek internetowych. Konfigurowanie i korzystanie z poczty w systemie Linux. 15. Programy użytkowe i narzędziowe Procesory tekstu. Oprogramowanie biurowe. Programy graficzne. Multimedia, dźwięk. Uruchamianie i korzystanie z aplikacji systemu Linux. Odczytywane i zapisywanie danych w formatach MS Office. 16. Administrowanie systemem Unix/Linux Przygotowanie serwera do pracy w sieci Internet. Uruchamianie programów. Sprawdzanie ilości wolnego miejsca na dysku. Informacje o pamięci. Obciążenie systemu. Zarządzanie kontami użytkowników. Obsługa plików. Archiwizacja. Automatyczne wykonywanie zadań. Wykonywanie zadań administracyjnych za pomocą narzędzi wybranej dystrybucji systemu Unix/Linux. 17. Podstawowe zagadnienia dotyczące sieci komputerowych Korzyści wynikające z wdrożenia sieci. Sieci Peer to Peer i sieci Klient/Serwer. Zakres sieci lokalnych LAN i rozległych WAN. Podstawowe komponenty sieci: karty sieciowe, kable, urządzenia komunikacji bezprzewodowej. Topologie sieci: magistrala, gwiazda, pierścień, siatka, topologie mieszane. Technologie sieciowe, metody dostępu, szybkość transferu. Urządzenia do rozbudowy sieci: wzmacniaki, koncentratory, mosty, switche, routery, bramy, urządzenia zdalnego dostępu - funkcje i zastosowanie. Charakteryzowanie sieci równoprawnych i sieci Klient/Serwer. 13

Identyfikowanie zakresu sieci. Określanie funkcji karty sieciowej. Identyfikowanie i określanie właściwości kabli sieciowych. Określanie poszczególnych topologii sieci. Charakteryzowanie technologii Ethernet i metody dostępu z wykrywaniem kolizji. Określanie przeznaczenia urządzeń sieciowych. Konfigurowanie i badanie wpływu urządzeń sieciowych na pracę sieci. 18. Protokoły sieciowe, TCPIP Typy protokołów. Warstwy modelu ISO/OSI. Typy transmisji danych: unicast, multicast, broadcast. Protokoły TCP/IP, IPX/SPX, NetBEUI, AppleTalk i protokoły zdalnego dostępu. Protokoły komunikacji bezprzewodowej. Stos protokołów TCP/IP. Protokoły warstwy aplikacji: HTTP, FTP. Protokoły warstwy transportowej: TCP, UDP. Protokoły warstwy internetowej: IP, ICMP, IGMP, ARP. Protokoły warstwy interfejsu sieciowego: Ethernet, ATM. Narzędzia do protokołów TCP/IP. Identyfikacja aplikacji, socket: adres IP + port. DNS, mapowanie nazw domenowych na adresy IP. Proces przesyłania danych, elementy pakietu. Routing, trasowanie przesyłania danych. Określanie protokołów rutowalnych i nierutowalnych. Określanie warstw modelu OSI. Charakteryzowanie podstawowych protokołów sieciowych. Charakteryzowanie poszczególnych protokołów TCP/IP. Stosowanie poleceń, narzędzi protokołów TCP/IP. Sprawdzanie trasy przesyłania pakietów. 19. Adresowanie IP Struktura adresu IP, adres sieci, adres hosta. Klasy adresów. Podsieci, maska podsieci i jej struktura. Zasady adresowania IP. Adresowanie statyczne i automatyczne. Problemy związane z przydzielaniem klasycznych adresów IP. Postać binarna adresu IP i maski podsieci. Optymalizacja adresowania IP. Określanie klasy adresu. Określanie hostów lokalnych i odległych. Identyfikowanie prawidłowych adresów IP. Przeglądanie konfiguracji IP. Przeliczanie adresu IP i maski podsieci w postaci binarnej. 14

Określanie liczby sieci i liczby hostów. 20. Sieć Internet Zasada działania sieci Internet. Domenowa struktura sieci. Usługi sieci Internet. Protokoły internetowe. Bezpieczeństwo w sieci, szyfrowanie danych. Adresy publiczne i prywatne. Podłączanie sieci lokalnych do Internetu: NAT, Firewalls, proxy. Charakteryzowanie sieci Internet. Korzystanie z usług dostępnych w Internecie. Identyfikowanie zagrożeń w sieci. Konfiguracja serwera dostępu do Internetu. 21. Administracja serwerem sieci lokalnej Określenie roli i przeznaczenia serwera. Instalacja serwera. Zadania po instalacji, podstawowa konfiguracja usług. Zarządzanie kontami użytkowników. Wdrażanie zabezpieczeń w sieci. Zarządzanie zasobami w sieci. Monitorowanie sieci. Instalowanie wybranego serwera. Wykonywanie zadań poinstalacyjnych. Konfigurowanie usług serwera. Tworzenie kont użytkowników i grup użytkowników. Przypisywanie praw i uprawnień użytkownikom. Udostępnianie zasobów dyskowych i drukarek w sieci. Stosowanie narzędzi do diagnostyki i monitorowania sieci. Środki dydaktyczne Komputery połączone w sieć. Licencjonowane oprogramowanie systemowe. Plansze i foliogramy związane z systemami operacyjnymi. Komputer i panel do prezentacji. 15

Uwagi o realizacji Program przedmiotu Systemy operacyjne i sieci komputerowe obejmuje treści dotyczące posługiwania się wiedzą o systemach operacyjnych, dobierania systemu operacyjnego do określonych potrzeb, obsługiwania, instalowania i konfigurowania systemów operacyjnych. Przed przystąpieniem do realizacji zajęć, należy zdiagnozować poziom oraz zakres opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności dotyczących systemów operacyjnych i sieci komputerowych. Wskazane jest systematyczne wyrównywanie poziomu wiedzy uczniów, eliminowanie nieprawidłowych nawyków oraz utrwalanie zasad bezpiecznej pracy z systemem operacyjnym. Podczas realizacji programu proponuje się stosować następujące metody nauczania: wykład informacyjny, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczenia praktyczne. W trakcie zajęć należy sygnalizować i podkreślać podobieństwa i różnice między poszczególnymi wersjami systemu MS Windows wykorzystując plansze, foliogramy i prezentacje multimedialne. Wykorzystując nabyte wcześniej wiadomości, dotyczące konfigurowania systemu i zarządzania nim, uczniowie opanowują niezbędne umiejętności posługiwania się trybem MS-DOS, instalowania i konfigurowania systemu, urządzeń i oprogramowania oraz konfigurowania i dostosowywania systemu Windows do pracy w sieciach. W kolejnym etapie procesu kształcenia uczniowie poznają wielodostępny system operacyjny Unix/Linux. Tematy zostały tak dobrane, aby można je było realizować bez względu na wybraną dystrybucję systemu operacyjnego. Końcowy etap realizacji programu dotyczy budowy sieci komputerowych oraz administrowania wybranym serwerem sieci lokalnej. Wybierając platformę serwera należy uwzględnić infrastrukturę sieci oraz możliwości ekonomiczne szkoły. Wykonywanie ćwiczeń należy każdorazowo poprzedzić instruktażem, organizując je tak, aby uczniowie poznając nowe tematy wykorzystywali i utrwalali wcześniej nabyte umiejętności. Zajęcia należy prowadzić w grupach 8-12 osobowych, w pracowni komputerowej, przy komputerach połączonych w sieć. Dyski twarde powinny być podzielone na partycje przeznaczone dla każdego z systemów, z zainstalowanym programem rozruchowym umożliwiającym przy starcie wybór systemu operacyjnego Windows lub Unix/Linux. Zaleca się, aby część zajęć prowadzona była z wykorzystaniem angielskiej wersji i anglojęzycznej dokumentacji systemów operacyjnych, w celu utrwalenia terminologii komputerowej. 16

Proponowany podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych przedstawiono w tabeli. L.p. Działy programowe Orientacyjna liczba godzin 1 Charakterystyka komputera PC 20 2 Systemy plików 22 3 Obsługa urządzeń wejścia/wyjścia 12 4 Konfiguracja i zarządzanie systemem Windows 35 5 Architektura systemu Windows 14 6 Praca w trybie MS-DOS 26 7 Instalacja systemu, sprzętu i oprogramowania Windows 11 8 Konfiguracja Windows do pracy w sieci 17 9 Praca w sieci równoprawnej 14 10 Współpraca systemu Windows z serwerem sieci lokalnej 32 11 Systemy wielodostępne Unix/Linux 8 12 Podstawowe operacje systemu Unix/Linux 32 13 Przebieg instalacji systemu Unix/Linux 8 14 Unix/Linux w sieci 14 15 Programy użytkowe i narzędziowe 14 16 Administrowanie systemem Unix/Linux 20 17 Podstawowe zagadnienia dotyczące sieci komputerowych 14 18 Protokoły sieciowe, TCPIP 17 19 Adresowanie IP 11 20 Sieć Internet 11 21 Administracja serwerem sieci lokalnej 44 Razem: 396 Podane w tabeli liczby godzin przeznaczonych na realizację działów tematycznych mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany w celu dostosowania programu do specyfiki szkoły i potrzeb lokalnego rynku pracy. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie podczas realizacji programu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Kryteria oceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Na podstawie analizy i hierarchizacji tych celów, nauczyciel powinien opracować wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne. 17

Podczas realizacji programu nauczania osiągnięcia uczniów proponuje się sprawdzać za pomocą: ustnych i pisemnych sprawdzianów wiadomości i umiejętności, testów osiągnięć szkolnych, sprawdzianów praktycznych wykonywanych przy stanowisku komputerowym, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu nauczania przedmiotu, należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. W procesie oceniania należy także uwzględnić aktywność ucznia na zajęciach. Literatura Ball B.: Linux, Helion, Gliwice 1998 Boyce J.: Windows 98 PL, Vademecum profesionalisty. Helion, Gliwice 1999 Cassel P.: Windows 2000 Professional. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2002 Hallberg B.: Sieci komputerowe - Kurs podstawowy. Wydawnictwo Edition, Kraków 2000/2002 Hunt C.: TCP/IP - Administracja sieci. Oficyna Wydawnicza READ ME, Warszawa 1998 Karanjit S. Siyan: Windows 2000 Server kompendium. Robomatic, Wrocław 2001 Koronkiewicz P.: Alchemia konfiguracji Windows 95. Croma, Wrocław 1997 Madeja L.: z systemu Linux, podstawy obsługi systemu. Mikom, Warszawa 1999 Michałowska A., Michałowski S.:Sieci komputerowe od A do Z. Mikom, Warszawa, 2000 Minesi M., Chrystiansen E., Shaper K.: Windows 98 PL, księga eksperta. Helion, Gliwice 1999 Neibauer A.: Domowe sieci komputerowe. Wydawnictwo RM, Warszawa 2000 Petersen R.: Linux. Arkana. Wydawnictwo RM, Warszawa 2000 Shafer K.: Novell. Wielka Księga Sieci. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa 1999 Sloan J. D.: Narzędzia administrowania siecią. Wydawnictwo RM, Warszawa 2002 Sokół M.: E-mail - poczta elektroniczna dla każdego. Helion, Gliwice 1999 18

Strebe M., Perkins Ch.: Firewalls - ściany ogniowe. Mikom, Warszawa 2000 Strebe M.: NT SERVER 4. Mikom, Warszawa 2000 Tittel Ed, Stewart J. M.: Intranet Biblia. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa 1999 Urbański A.: MS DOS 6.0. Intersoftland, Warszawa 1993 Woźniak J., Nowicki K.: Sieci LAN, MAN i WAN - protokoły komunikacyjne. Wydawnictwo Fundacji Postępu Telekomunikacji, Kraków 2000 Wright R.: Elementarz Routingu IP. Mikom, Warszawa 1999 Czasopisma informatyczne Dokumentacja zawarta z oprogramowaniem Windows Materiały Microsoft MOC Zasoby internetowe www.microsoft.com, www.microsoft.com/technet/, support.microsoft.com Zasoby internetowe, www.jtz.org.pl i inne dotyczące systemów Unix/Linux Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 19

OPROGRAMOWANIE BIUROWE Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: zastosować zasady bezpiecznej pracy z komputerem, skonfigurować potrzebne oprogramowanie, dobrać parametry: czcionki, akapitu, strony, sekcji, dokumentu, zaprojektować, zmodyfikować i zastosować style, zaimportować i wyeksportować dokumenty w różnych formatach, zastosować mechanizmy OLE, zastosować: tabele, ramki, wykresy, elementy graficzne i edytor równań w dokumentach tekstowych, wydrukować dokumenty, koperty i etykiety, posłużyć się automatyczną korektą błędów, i słownikiem synonimów, zastosować nagłówki, stopki, przypisy i komentarze, zastosować programy OCR, posłużyć się korespondencją seryjną, zastosować urządzenia wykorzystywane w pracy biurowej wyjaśnić podstawowe hasła i pojęcia występujące w sieci Internet, posłużyć się pocztą elektroniczną oraz zasobami sieci Internet, wprowadzić tekst, liczby, daty i czas do arkusza kalkulacyjnego, dokonać edycji i sformatować zawartość arkusza, skoroszytu, zastosować różne rodzaje adresowania komórek, zastosować formuły i funkcje do obliczeń, zastosować połączenia pomiędzy arkuszami i skoroszytami, narysować obiekty graficzne na arkuszach i dokonać ich edycji, przedstawić wyniki obliczeń w postaci graficznej, posortować, pogrupować i przefiltrować dane, zaprogramować makroinstrukcje do automatyzacji działania arkusza, zabezpieczyć dane w arkuszach, zarządzić kontaktami, informacjami i przydzielić im priorytety, zaplanować zadania przy użyciu kalendarza, zaprojektować bazy danych i utworzyć tabele danych, określić relacje między tabelami, połączyć tabele zewnętrzne, dołączyć, usunąć rekordy i dokonać ich edycji, wyszukać, posortować, pogrupować i przefiltrować rekordy, zaprojektować zapytania, formularze, raporty, zaprojektować elementy sterujące, zastosować wyrażenia w zapytaniach, formularzach, raportach, zaplanować i zastosować makra oraz polecenia języka SQL, zaprojektować parametry wydruku formularzy, raportów, zastosować ochronę baz danych, 20

zaplanować prezentacje i skorzystać z szablonów, dołączyć do prezentacji slajdy i dokonać edycji zawartości slajdu, zmodyfikować w prezentacji wykresy, diagramy i obiekty graficzne, zastosować animację tekstu, rysunku i przejść między slajdami, sporządzić dokumenty w języku angielskim, wyjaśnić informacje w języku angielskim przekazywane przez komputer w poczcie elektronicznej i sieci Internet, posłużyć się informacją z różnych źródeł w języku angielskim. Materiał nauczania 1. Edytor tekstu Wprowadzanie i edytowanie tekstu. Formatowanie dokumentu. Tworzenie dokumentu z uwzględnieniem tabel, elementów graficznych i wykresów. Tworzenie dokumentu korespondencji seryjnej. Wykorzystanie narzędzi gramatycznych programu. Współpraca z innymi programami. Skanowanie dokumentów. Drukowanie dokumentów. Urządzenia wykorzystywane w pracy biurowej. Formatowanie dokumentu według wzorca. Zastosowanie w dokumencie rysunków, tabel i wykresów. Wykorzystywanie korespondencji seryjnej do drukowania kopert. Importowanie danych z innych programów. Wyszukiwanie i zamiana istniejącego znaku na inny w całym dokumencie. Pisanie wzorów za pomocą edytora równań. Wykorzystywanie skanera i programów OCR. Wstawianie obiektów do dokumentów. 2. Poczta elektroniczna i sieć Internet Wysyłanie i odbieranie poczty elektronicznej. Obsługa przeglądarki internetowej. Wyszukiwanie informacji w sieci Internet. Zakładanie konta poczty elektronicznej. Konfigurowanie programów pocztowych. Posługiwanie się przeglądarką internetową. Wyszukiwanie informacji na określony temat w sieci Internet. 21

3. Urządzenia wykorzystywane w pracy biurowej Wykorzystanie skanera. Instalacja i konfiguracja modemu. Obsługa faksu. Podłączanie skanera do komputera. Montowanie, instalowanie i konfigurowanie modemu. Wysyłanie i odbieranie faksów. 4. Arkusz kalkulacyjny Tworzenie arkusza kalkulacyjnego. Zastosowanie formuł w arkuszu kalkulacyjnym. Wykorzystanie funkcji do obliczeń. Tworzenie wykresów na podstawie danych z arkusza. Sortowanie i filtrowanie danych. Tabela przestawna. Makropolecenia. Wspólne użytkowanie skoroszytów. Współpraca z innymi programami. Drukowanie. Projektowanie arkusza określającego wielkość należnego podatku dochodowego. Obliczanie wartości funkcji matematycznych i przedstawianie wyników na wykresie. Importowanie i eksportowanie danych. Projektowanie arkusza obliczającego spłatę kredytu bankowego. Prezentowanie graficzne danych. 5. Programy do tworzenia prezentacji Projektowanie prezentacji. Tworzenie złożonych prezentacji. Korzystanie z gotowych szablonów. Drukowanie zawartości prezentacji. Wykonywanie prezentacji na zadany temat według własnego projektu. Wykonywanie prezentacji na dowolny temat z wykorzystaniem szablonów. 6. Menedżer informacji osobistej (Organizer) Prowadzenie kalendarza i planowanie spotkań z innymi użytkownikami. Zarządzanie zadaniami i organizowanie list zadań związanych z życiem zawodowym i prywatnym. Prowadzenie dziennika w celu rejestrowania i śledzenia różnego typu czynności. Planowanie rozkładu zajęć za pomocą organizera. 22

Zarządzanie informacjami i przydzielanie im priorytetów. 7. Bazy danych Projektowanie prostych baz danych. Normalizacja bazy. Tabele. Zapytania. Formularze. Raporty. Makra. Język SQL. Export i import danych. Bezpieczeństwo i korzystanie z danych. Współpraca z innymi programami. Automatyczne kreowanie baz danych. Opracowanie bazy danych na zadany przez nauczyciela temat. Dołączanie tabel z innych baz danych. Importowanie danych z arkusza kalkulacyjnego i pliku tekstowego. Środki dydaktyczne Oprogramowanie komputerowe typu edytor tekstu. Oprogramowanie do tworzenia prezentacji. Oprogramowanie komputerowe typu arkusz kalkulacyjny. Oprogramowanie komputerowe typu bazy danych. Oprogramowanie OCR. Przeglądarki stron WWW. Programy do obsługi poczty elektronicznej. Elektroniczny organizer. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Oprogramowanie biurowe obejmuje zagadnienia dotyczące oprogramowania typu edytor tekstu, arkusza kalkulacyjnego, programów do tworzenia prezentacji i baz danych oraz posługiwania się pocztą elektroniczną i siecią Internet. Zajęcia należy prowadzić stosując następujące metody nauczania: wykład informacyjny, pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne. Podczas realizacji programu przedmiotu można stosować oprogramowanie z pakietu Microsoft Office ze względu na jego popularność, należy jednak zaprezentować również inne, zwłaszcza bezpłatne, ogólnodostępne oprogramowanie. Po zakończeniu realizacji programów poszczególnych działów tematycznych wskazane jest wykonywanie ćwiczeń o wysokim stopniu trudności. Omawiając zagadnienia dotyczące edytora tekstu, szczególną uwagę należy zwrócić na istniejące w edytorach narzędzia związane z pisownią i gramatyką oraz na posługiwanie się szablonami. Ponadto wskazane jest przedstawienie współpracy edytora z innymi programami. 23

W trakcie zajęć dotyczących poczty elektronicznej i sieci Internet, należy zapoznać uczniów z możliwościami jakie daje dostęp do ogólnoświatowych zasobów. Ważne jest kształtowanie umiejętności korzystania z poczty elektronicznej, wyszukiwania i selekcjonowania informacji oraz planowania spotkań z innymi użytkownikami za pomocą organizera. W ramach zajęć z zakresu urządzeń wykorzystywanych w pracy biurowej, należy zaprezentować uczniom sposób podłączania, konfigurowania i korzystania z takich urządzeń jak: fax, skaner czy modem. Podczas realizacji zagadnień obejmujących korzystanie z arkusza kalkulacyjnego, należy kształtować umiejętność stosowania formuł i funkcji do rozwiązywania problemów oraz dokonywania analizy danych. Każdy uczeń powinien wykonać projekt arkusza kalkulacyjnego według założeń przygotowanych przez nauczyciela. Podczas ćwiczeń dotyczących programów do tworzenia prezentacji, należy zwracać uwagę na kształtowanie umiejętności rozplanowywania prezentowanych informacji tak, aby były one przejrzyste i czytelne. W trakcie zajęć z zakresu baz danych, szczególnie ważne są ćwiczenia obejmujące importowanie i załączanie tabel baz danych oraz pracę z makrami. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni wyposażonej w komputery z dostępem do Internetu, w grupie liczącej do 12 osób. Proponowany podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych zamieszczono w tabeli. Lp. Działy programowe Orientacyjna liczba godzin 1 Edytor tekstów 48 2 Poczta elektroniczna i sieć Internet 26 3 Urządzenia wykorzystywane w pracy biurowej 8 4 Arkusz kalkulacyjny 52 5 Programy do tworzenia prezentacji 26 6 Menedżer informacji osobistej (Organizer) 12 7 Bazy danych 80 Razem: 252 Wynikająca z planu nauczania liczba godzin przeznaczonych na realizację działów tematycznych ma charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany w celu dostosowania programu do specyfiki szkoły i potrzeb lokalnego rynku pracy. 24

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie podczas realizacji programu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. W trakcie realizacji programu, osiągnięcia uczniów proponuje się sprawdzać za pomocą: ustnych i pisemnych sprawdzianów wiadomości i umiejętności, testów osiągnięć szkolnych, sprawdzianów praktycznych wykonywanych przy stanowisku komputerowym, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas oceniania sprawdzianów ustnych należy brać pod uwagę merytoryczną jakość wypowiedzi oraz właściwe stosowanie pojęć technicznych. Oceniając pracę uczniów podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na: formatowanie tekstów, tworzenie prezentacji graficznych, projektowanie baz danych, zarządzanie informacją osobistą. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu nauczania przedmiotu, należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. W procesie oceniania należy także uwzględnić aktywność ucznia na zajęciach. Literatura Cassel P., Palmer P.: Access 2000 PL dla każdego. Helion, Gliwice 2000 Forte S.: Access 2000. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2001 Halvorson M., Young M.: MS Office 2000 Professional - Podręcznik, Wydawnictwo RM, Warszawa 1999 Kopertowska M.: z Microsoft Power Point. Mikom, Warszawa 1997 Kuciński K.: abc... Excela 2002. Wydawnictwo Edition, Kraków 2000/2002 Kuciński K.: abc... PowerPointa, Wydawnictwo Edition. Kraków 2000/2001 Rubin Ch.: Podręcznik Microsoft Word 2000 Wydawnictwo RM, Warszawa 1999 Snarska A.: z makropoleceń w Excelu. Mikom, Warszawa 2000 25

Praca zbiorowa: Microsoft Office 2000 - Podręcznik użytkownika. Translator s.c., Warszawa 2000 Literatura zawodowa Zasoby sieci Internet Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 26

PROGRAMOWANIE STRUKTURALNE I OBIEKTOWE Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: zastosować zasady bezpiecznej pracy z komputerem, scharakteryzować budowę i zasadę działania programu komputerowego, wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z programowaniem, zastosować podstawowe algorytmy i sposoby ich zapisu, posłużyć się edytorem, kompilatorem, debugerem oraz dokumentacją języka programowania, zastosować czytelny styl programowania i opracować dokumentację programu, zlokalizować i usunąć błędy w programach, przetestować programy, zastosować podstawowe typy danych, stałe, zmienne i funkcje, zaprojektować wyrażenia z operatorami arytmetycznymi, logicznymi oraz relacji, zastosować w programach instrukcje: proste, złożone, sterujące oraz iteracyjne, posłużyć się podprogramami: własnymi i standardowymi z biblioteki, zaplanować podział zadania/problemu na moduły, zastosować strukturalne typy danych: tablice, pliki, zbiory, rekordy, posłużyć się wskaźnikami do budowy dynamicznych struktur danych: stosów, kolejek, list, drzew, grafów, wykorzystać w programach dźwięki, grafikę, animacje, zaprojektować programy współpracujące z systemem operacyjnym, zaprojektować programy odporne na błędne dane, wyjaśnić różnice pomiędzy programowaniem strukturalnym i obiektowym, scharakteryzować pojęcia dotyczące programowania obiektowego: obiekt, klasa, metoda, atrybut, zastosować podstawowe konstrukcje języka obiektowego, zaprojektować klasy i moduły, zastosować hermetyzacje, posłużyć się konstruktorem i destruktorem, zastosować dziedziczenie, funkcje wirtualne, zaprzyjaźnione, operatorowe, zaprojektować aplikację typu SDI oraz MDI, zaprojektować program o charakterze obliczeniowym, graficznym, zaprojektować aplikacje sieciowe, bazodanowe, wyjaśnić przeznaczenie i właściwości apletów, zaprojektować aplikacje współbieżne, wielowątkowe, wykonać złożony system informatyczny pracując w zespole, zmodyfikować kod źródłowy zapisany w języku programowania, 27

zaprojektować programy dla różnych środowisk, w szczególności Windows, Linux/Unix, skorzystać z informacji na temat programowania, zgromadzonych w sieci Internet oraz w innych źródłach, posłużyć się angielską terminologią dotyczącą tematyki zawodowej. Materiał nauczania 1. Wprowadzenie do programowania strukturalnego w Pascalu Podstawowe pojęcia dotyczące programowania: program komputerowy, języki programowania, kompilator, interpretator, konsolidator. Algorytmy i sposoby ich zapisu. Etapy tworzenia programu: planowanie, pisanie, kompilacja, konsolidacja, testowanie i optymalizacja. Zasady programowania strukturalnego. Edytor środowiska systemu Pascal. Podstawy zapisywania programu w języku Pascal: słowa kluczowe, identyfikatory, liczby, symbole podstawowe, komentarze, stałe logiczne. Typy danych: całkowity, rzeczywisty, znakowy, łańcuchowy, logiczny, okrojony, wyliczeniowy. Struktura programu w języku Pascal. Instrukcje wejścia/wyjścia. Deklaracje zmiennych i stałych. Instrukcja przypisania. Wyrażenia i operatory. Standardowe funkcje i procedury. Instrukcje: warunkowe, iteracyjne, złożone. Dobieranie algorytmów do rozwiązania zadanych problemów. Projektowanie algorytmu w formie opisowej. Opisywanie algorytmów w postaci listy kroków. Zapisywanie algorytmów w postaci schematów blokowych. Praca w środowisku systemu Pascal: edycja, kompilacja, modyfikacja i uruchomienie przykładowego programu, zakończenie pracy. Analizowanie przykładowych programów, wykrywanie błędów i ich usuwanie. Porządkowanie trzech, czterech i pięciu liczb. Projektowanie prostych programów obliczeniowych. 2. Podprogramy Ogólna postać funkcji i procedury. Zmienne lokalne i globalne. Parametry formalne i aktualne. Przekazywanie parametrów przez wartość i przez zmienną. Wywoływanie funkcji i procedur. Rekurencja. Funkcje i procedury obsługi ekranu. Grafika w Pascalu. Moduły użytkownika zasady budowy i korzystania z modułów. 28

Dokonywanie podziału programu na podprogramy. Stosowanie różnych metod przekazywania parametrów do podprogramów. Stosowanie algorytmów interacyjnych i rekurencyjnych, algorytmu Euklidesa, obliczania potęgi, wyznaczania liczb Fibonacciego. Opracowywanie interfejsu aplikacji. Prezentowanie graficzne wyników obliczeń. Tworzenie modułów użytkownika. Stosowanie w programach sygnalizacji dźwiękowej, uruchamianej w przypadku wprowadzania błędnych danych. Rozwiązywanie równania kwadratowego, liniowego, układu równań liniowych. 3. Typy strukturalne Tablice. Pliki tekstowe i operacje na tekstach. Pliki elementowe. Operacje na plikach. Zbiory. Rekordy. Ogólne zasady budowy systemów informatycznych. Stosowanie tablic i wykonywanie podstawowych operacji na tablicach: sortowanie, wyszukiwanie. Zamiana liczb dziesiętnych na binarne. Obliczanie miar centralności danych. Znajdowanie zera funkcji metodą połowienia przedziału. Operowanie plikami tekstowymi i elementowymi. Wykonywanie operacji na tekstach. Korzystanie z podstawowych algorytmów umożliwiających wykonywanie operacji na zbiorach. Wykorzystywanie rekordów do projektowania baz danych. Wykorzystywanie plików do projektowania systemu informatycznego typu baza danych. 4. Dynamiczne struktury danych Wskaźniki. Funkcje i procedury dynamicznego przydziału pamięci. Tworzenie i przetwarzanie dynamicznych struktur danych, stos, kolejka, listy, drzewa. 29

Posługiwanie się wskaźnikami i zmiennymi dynamicznymi. Opracowywanie biblioteki podprogramów do operowania listami, stosami, kolejkami, drzewami i grafami. 5. Elementy zaawansowanego programowania w Pascalu Dyrektywy kompilatora. Obsługa urządzeń peryferyjnych. Rejestry procesora. Wbudowany asembler. Lokalizacja i usuwanie usterek w programie za pomocą debuggera. Poprawność i złożoność obliczeniowa algorytmów. Optymalizacja działania programu. Dokumentacja programu. Projektowanie programów obsługi wybranych urządzeń peryferyjnych. Stosowanie dyrektyw kompilatora. Uruchamianie krokowe programu. Posługiwanie się programem debugger. Optymalizowanie działania programu. Wykonywanie dokumentacji technicznej programu. 6. Wprowadzenie do programowania obiektowego w C++ Przypomnienie informacji o budowie i właściwościach języka programowania. Języki obiektowe. Kompilator i edytor środowiska programistycznego języka C++. Wielkie i małe litery. Struktura programu w języku C++. Komentarze. Słowa kluczowe. Funkcja return(). Dyrektywa #include. Zmienne i stałe. Funkcje wejścia/wyjścia. Operatory i wyrażenia. Instrukcje: pusta, warunkowe, iteracyjne, sterujące przebiegiem programu. Funkcje. Funkcje rekurencyjne. Tablice i wskaźniki. Zarządzanie pamięcią. Struktury, unie, pola bitowe. Instalowanie i konfigurowanie kompilatora języka C++. Uruchamianie środowiska C++, edycja, modyfikacja, kompilacja i wykonanie zadanego programu. Wykrywanie i analizowanie błędów w programach. Dobieranie odpowiednich typów danych oraz deklarowanie stałych i zmiennych potrzebnych do rozwiązania zadanego problemu. Korzystanie z podstawowych funkcji wejścia/wyjścia. Posługiwanie się specyfikatorami formatowania. Projektowanie prostych programów obliczeniowych. Korzystanie z operatora warunkowego przy projektowaniu wyrażeń. Stosowanie instrukcji warunkowych i wyboru w programach. 30

Stosowanie instrukcji iteracyjnych. Stosowanie różnych metod przekazywania parametrów do funkcji. Stosowanie zmiennych statycznych i automatycznych, globalnych i lokalnych. Obliczanie wartości wielomianu metodą iteracyjną i rekurencyjną. Manipulowanie tablicami: zamiana wierszy i kolumn (tablice dwuwymiarowe). Porządkowanie tablic, bąbelkowe, przez wybór, quicksort. Wyszukiwanie danych w tablicach. Wykonywanie operacji na łańcuchach. Stosowanie arytmetyki wskaźników. Deklarowanie struktur i unii oraz posługiwanie się zmiennymi typu strukturalnego. Tworzenie, modyfikowanie i wykorzystywanie dynamicznych struktur danych do realizacji stosów, kolejek i drzew. 7. Klasy i obiekty Różnice pomiędzy programowaniem strukturalnym i obiektowym. Definicja obiektu. Obiektowość jako podstawa naturalnego postrzegania świata. Przykłady odwzorowania rzeczywistości w kategoriach obiektów. Opracowanie obiektowego opisu przykładowego programu. Definiowanie klas. Składniki klasy. Definiowanie obiektów. Odwoływanie się do składowych obiektu. Hermetyzacja danych. Konstruktory i destruktory. Zagnieżdżona definicja klasy. Przeładowanie operatorów. Przeładowanie nazw funkcji. Definiowanie konwersji obiektów. Zaprzyjaźnione funkcje i klasy. Wskazywanie różnic pomiędzy podejściem strukturalnym i obiektowym do rozwiązania danego problemu. Opisywanie otaczającej nas rzeczywistości w kategorii obiektów. Analizowanie obiektowe przykładowych systemów. Definiowanie klas przykładowych obiektów. Deklarowanie składników klas będących funkcjami oraz obiektami. Określanie dostępu do składników klasy. Tworzenie obiektów danych klas. Posługiwanie się funkcjami składowymi. Stosowanie konstruktorów i destruktorów w klasach. Korzystanie z przeładowania operatorów oraz nazw funkcji. Stosowanie funkcji i klas zaprzyjaźnionych w programach. Przekształcanie wcześniej opracowanych programów w programy obiektowe. 31

8. Dziedziczenie i polimorfizm Opis pojęcia dziedziczenie. Dziedziczenie elementarne. Dziedziczenie złożone. Funkcje wirtualne, polimorfizm. Klasy abstrakcyjne. Korzystanie w programach z różnego rodzaju dziedziczenia. Przypisywanie i inicjalizacja obiektów w warunkach dziedziczenia. Wykorzystywanie funkcji wirtualnych w programach. Tworzenie biblioteki klas użytkownika. Definiowanie klas do operacji na listach i drzewach. 9. Operacje wejścia/wyjścia Strumienie, operacje na strumieniach. Podstawowe operatory. Sterowanie formatem. Manipulatory. Opracowywanie przykładowego programu działającego na plikach. Wybieranie miejsca czytania lub pisania w pliku. Projektowanie i budowanie systemu do gromadzenia i przetwarzania danych. 10. Podstawy projektowania aplikacji dla środowiska graficznego Tworzenie projektu oraz struktury aplikacji. Zasady projektowania okna aplikacji, ikona programu, przyciski maksymalizuj, minimalizuj. Dodawanie podstawowych obiektów kontrolnych do okna aplikacji. Ułożenie obiektów kontrolnych. Dołączanie zmiennych do obiektów kontrolnych. Przypisywanie obiektom kontrolnym zasad funkcjonowania, dodawanie do aplikacji kodu źródłowego. Predefiniowane okna dialogowe. Projektowanie własnych okien dialogowych. Projektowanie i dodawanie menu do aplikacji. Tworzenie nowego projektu oraz generowanie struktury aplikacji przy wykorzystaniu kreatora. Modyfikowanie interfejsu aplikacji: umieszczanie przycisków sterujących, dołączanie kodu. Posługiwanie się podstawowymi obiektami kontrolnymi. Projektowanie prostej aplikacji obliczeniowej. Używanie predefiniowanych okien dialogowych i informacyjnych. Tworzenie niestandardowych okien dialogowych aplikacji. Dodawanie nowych zasobów menu oraz ich projektowanie. Projektowanie menu z systemem klawiszy skrótów. 32

Tworzenie menu wielopoziomowego, dodawanie separatorów. Dołączanie menu do okna aplikacji. Dodawanie funkcji obsługujących polecenia menu. Tworzenie menu kontekstowego. Tworzenie prostej aplikacji z menu. 11. Projektowanie aplikacji graficznej Interfejs urządzenia graficznego. Generowanie podstawowej struktury aplikacji. Dodawanie możliwości graficznych, rysowanie myszką. Tworzenie listy dostępnych czcionek. Korzystanie z czcionek. Korzystanie z biblioteki funkcji umożliwiających wykreślanie linii i kształtów. Wypełnianie narysowanych figur. Prezentowanie graficzne wyników działania programów obliczeniowych. Tworzenie animacji. Posługiwanie się funkcjami umożliwiającymi rysowanie tekstu. Zarządzanie czcionkami: tworzenie, używanie, usuwanie. 12. Projektowanie aplikacji SDI (Single Document Interface) i MDI (Multiple Document Interface) Architektura dokument/widok. Zasady projektowania aplikacji jednodokumentowej. Tworzenie powłoki aplikacji SDI. Klasy bazowe wykorzystywane w aplikacjach SDI. Obsługa SDI. Różnice między aplikacjami jednodokumentowymi i wielodokumentowymi. Zasady projektowania aplikacji wielodokumentowej. Klasy bazowe wykorzystywane w aplikacjach MDI. Obsługa MDI. Paski narzędzi i stanu. Dołączanie paska narzędzi do okna aplikacji. Istota standardowego paska stanu. Dodawanie nowych elementów paska stanu. Przykładowa implementacja SDI. Używanie dokumentów i widoków. Tworzenie własnej klasy do używania w aplikacji. Zapisywanie i odczytywanie dokumentów w architekturze dokument/widok. Tworzenie użytkowych aplikacji pracujących w oparciu o jeden dokument. Tworzenie aplikacji wielodokumentowej. 33

Korzystanie z szablonów dokumentów MDI. Modyfikowanie przykładowych aplikacji MDI. Tworzenie prostych aplikacji użytkowych. Dostosowywanie standardowych pasków narzędziowych. Tworzenie własnych pasków narzędziowych oraz definiowanie ich zachowania. Dostosowywanie standardowego paska stanu do potrzeb danej aplikacji. 13. Projektowanie aplikacji typu baza danych Zasady tworzenia podstawowej struktury aplikacji. Przygotowanie własnej klasy rekordu. Podstawowe operacje wykonywane na rekordach. Obsługa operacji zapisu i odczytu danych z poziomu aplikacji. Zakładanie bazy danych. Wyszukiwanie informacji, usuwanie i dopisywanie danych. Wykorzystywanie plików do przechowywania danych. 14. Tworzenie i zarządzanie złożonymi programami Tworzenie złożonych projektów przez grupę programistów. Zasady projektowania systemów informatycznych. Debugger. Optymalizacja programów. Dokumentacja techniczna programu. Organizowanie pracy zespołowej. Wykonywanie projektu grupowego. Scalanie i uruchamianie programów. Testowanie, wykrywanie i usuwanie błędów. Optymalizowanie działania programu. Wykonywanie dokumentacji technicznej programu. 15. Wprowadzenie do programowania w języku Java Narzędzia. Beta-kod i maszyna wirtualna. Porównanie języków programowania Java i C++. Struktura programu w języku Java. Typy podstawowe. Zmienne, operatory i instrukcje. Stosowanie wybranych metod przybliżonego rozwiązywania równań. Ocenianie wpływu błędnych danych na wynik działań arytmetycznych. Wykorzystywanie całek oznaczonych do obliczeń. 34