Załącznik do uchwały Nr 21/276/10 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 16 marca 2010 r.

Załącznik do uchwały Nr 21/276/10 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 16 marca 2010 r. RAPORT z wykonania w 2009 r. Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Narkomanii, Innych UzaleŜnień oraz HIV/AIDS w Województwie Kujawsko-Pomorskim w zakresie przeciwdziałania narkomanii. I. Wprowadzenie 1. Czynniki specyficzne dla województwa związane ze zjawiskiem narkomanii: Województwo kujawsko-pomorskie połoŝone jest w środkowo-północnej części Polski, co bezpośrednio nie wpływa na nasilenie zjawiska narkomanii związanego z przemytem, migracją, czy działalnością gangów przygranicznych, jednak ma powiązanie z alokacją duŝej ilości szkół i uniwersytetów w regionie. MoŜna mieć nadzieję, iŝ dzięki systematycznie realizowanym działaniom prewencyjnym i zaradczym, we wskaźnikach dotyczących narkotyków i narkomanii, województwo będzie utrzymywało się na poziomie średniej krajowej. Ustawodawca jasno wskazał źródła finansowania dające moŝliwość wykonania odpowiednich działań ujętych w wojewódzkim programie. Niestety, w praktyce okazuje się, iŝ województwa (na które nałoŝono katalog działań związanych np. z monitorowaniem zjawiska, merytoryczna analizą i sprawozdawczością w skali regionu, wspieraniem i nadzorem nad działaniem systemu rozwiązywania problemów uzaleŝnień w poszczególnych gminach, realizacją konkursów dotacyjnych i działań własnych, / /) - doświadczają okresowych zachwiań wpływów uzyskiwanych z zezwoleń na hurtową sprzedaŝ alkoholu, a co za tym idzie wysokości środków zgodnie z ustawą przeznaczonych na realizację Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Narkomanii, Innych UzaleŜnień oraz HIV/AIDS. W praktyce oznacza to, iŝ jeśli sytuacja gospodarcza ulega destabilizacji i pogorszeniu wpływy środków finansowych na realizację konkretnych zadań są zmniejszone. Niezbędna jest współpraca i koordynacja pracy wszystkich podmiotów zajmujących się problemem uzaleŝnień i wspieranie systemu rozwiązywania problemów uzaleŝnień w gminach. Dotyczy to tak wyspecjalizowanych agend urzędu marszałkowskiego, jak i samorządów lokalnych (powiatów i gmin), a takŝe organizacji pozarządowych statutowo zakładających pracę na rzecz profilaktyki i przeciwdziałania narkomanii i innym uzaleŝnieniom. Tereny rolnicze wokół Inowrocławia to zagłębie upraw maku północnej Polski, (do niedawna stąd pochodziła znaczna część surowca, w postaci słomy makowej, uŝywana 1

do nielegalnego wyrobu tzw. polskiej heroiny). Miasta metropolitalne uzupełniają się a utworzenie szybkiej kolei Bit City łączącej w ciągu pół godziny oba ośrodki, oddalone od siebie o niecałe 50 kilometrów jeszcze bardziej integruje te ośrodki miejskie. W obszarze zakładana jest rozwinięta infrastruktura kontroli i prewencji (patrole policji, straŝy miejskiej, agentów ochrony). 2. Diagnoza ocena sytuacji W działaniach staramy się opierać na praktyce opartej na dowodach z wykorzystaniem wyników dotyczących populacji ogólnej oraz statystykach publikowanych przez zespoły badawcze. Badania kompleksowe dotyczące problemowego uŝywania narkotyków zrealizowane wśród uczniów województwa kujawsko - pomorskiego miały miejsce w 2006r. Nowe badania ze względów organizacyjnych i powaŝne koszty przedsięwzięcia będą przeprowadzone w 2010 roku. Diagnoza ta, posłuŝy równieŝ do przygotowania nowego Wojewódzkiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów UzaleŜnień na lata 2010-2015. Tym nie mniej na podstawie analizy bieŝących wyników, wywiadów i obserwacji moŝna stwierdzić, iŝ skala i nowe formy konsumpcji narkotyków i podobnie działających środków psychoaktywnych, przybierając nowy charakter i formy, negatywnie wpływa na poŝądaną stabilizację wskaźników, skłania do odpowiedzi z wykorzystaniem nowoczesnych metod i form przekazu. To skłania do stałej korekty działań zaradczych i poszukiwania efektywnych form oddziaływania profilaktycznego. To stanowi bodziec do przemyśleń i wzmocnienia działań nakierowanych na właściwą komunikację społeczną z przemyślanymi elementami public relations i działań marketingowych i wizerunkowych mogącymi wpływać na postawy i opinie za pomocą telewizji, elektronicznych nośników reklamy, itp. 3. Postawy wobec narkotyków i narkomanii Jednym z czynników korzystnych, mogącym nawet wyzwalać przypadki tzw. samoistnych wyzdrowień jest odpowiedni klimat społeczny wokół problemu i właściwa komunikacja społeczna. Szczególnie istotne dla jednostki rozwaŝającej zmianę są przekonania tkwiące w jej otoczeniu społecznym na temat tego, na ile moŝliwe jest samodzielne przezwycięŝenie uzaleŝnienia. Dlatego istnieje ciągła potrzeba wywaŝonej strategii i przekazu komunikacyjnego. Tymczasem przekaz polityczny, społeczny i terapeutyczny często dotyczy jedynie tego jak powaŝną, skomplikowaną i beznadziejnie trudną chorobą jest uzaleŝnienie! (... Człowiek taki nigdy nie słyszy: moŝesz rzucić nałóg, tylko słyszy: zgłoś się do specjalisty, czeka na Ciebie poradnia (...) (śulewska-sak, Dąbrowska 2003). Przekaz ten ulega często drastycznej zmianie na drapieŝny, 2

stygmatyzujący i rozliczeniowy gdy ujawniają się kolejne przypadki uwikłania w czynny nałóg osób znanych, tych które cieszyły się autorytetem, celebrytów, parlamentarzystów czy wysoko wykwalifikowanych i postawionych menedŝerów, dziennikarzy, urzędników. Oczywiście ze względu na mechanizm uzaleŝnienia, wypierania i zaprzeczeń trudno uznać, iŝ oczekiwanie samoistnego wyleczenia u osób po kilku nieudanych próbach zerwania z nałogiem jest strategią owocną i skuteczną. Tym nie mniej właściwy przekaz komunikacyjny i kreacja opinii i postaw na rozwiązywanie problemów własnych i rozwiązywanie problemów społecznych wydaje się strategia poŝądaną i efektywną. Narkomania i osoby uzaleŝnione ujmowane w skali odrzucenia społecznego i ograniczenia szans Ŝyciowych ujmowane są na wysokiej pozycji. Wydaje się jednak, iŝ wieloletnich i jawnych narkomanów uwaŝa się raczej za osoby chore wymagające wsparcia a nie kryminalistów, których winno zamykać się w więzieniach. Osobisty kontakt z osobami doświadczającymi omawianych problemów i ich rodzinami na ogół wpływa na bardziej pozytywne i tolerancyjne postawy, (poza sytuacjami, gdy spotkania te wiąŝą się z negatywnymi emocjami i konsekwencjami). Stereotypowe postrzeganie osób uzaleŝnionych, stygmatyzacja, czyli trwałe przypisanie jednostce uzaleŝnionej toŝsamości dewianta, mogą powodować i powodują odrzucenie, stopniowe wykluczanie osoby uzaleŝnionej ze społeczeństwa (Sztompka 2002). Jest to czynnik utrudniający przezwycięŝenie uzaleŝnienia i jego redukcję ilościową. Stygmatyzacja jest procesem reakcji społecznej, procesem społecznej identyfikacji i społecznego naznaczania, który moŝe powstrzymywać uzaleŝnionych od mówienia o udanym samodzielnym wyleczeniu tylko 5% palaczy nie powiedziało innym o tym, Ŝe zerwali z nałogiem i juŝ 24% pijących problemowo. (Cunningham i współpr. 2006). W badaniach polskich wśród ośmiu wstydliwych według respondentów chorób: alkoholizm zajmował trzecią pozycję w rankingu, a narkomania piątą (po najbardziej wstydliwych chorobach wenerycznych i zaburzeniach psychicznych) (Brodniak 2000). Narkomanię postrzega się w kujawsko-pomorskiem w kategoriach choroby, a osoby uzaleŝnione od narkotyków i podobnie działających środków jako ludzi, co do których trzeba budować i kierować odpowiednią ofertę leczniczą i pomocową. W akcjach informacyjnych i edukacyjnych moŝemy liczyć na współpracę mediów i własne działania w zakresie komunikacji społecznej. Znaczna część społeczności jest przeciwna penalizacji a narkomana /narkomankę widzi raczej jako osobę potrzebującą wsparcia, pacjenta, a nie nominalnego przestępcę. Inaczej rzecz ma się w odniesieniu do narkomanów handlujących narkotykami w tym przypadku opinie wydają się być surowe z dopuszczeniem wysokich kar pozbawienia wolności. Generalnie, wydaje się, Ŝe narkomania 3

została uznana jako waŝny problem społeczny w kujawsko-pomorskiem - poniewaŝ dotyka przede wszystkim ludzi młodych i moŝe mieć zdecydowanie negatywny wpływ zarówno na zdrowie publiczne jak i pomyślny rozwój społeczności regionu, choć nie przyznaje się jej priorytetu w dziedzinie ochrony zdrowia czy kształtowania odpowiedniej polityki społecznej. Co do konsumowania i konsumentów przetworów konopi, wydają się ugruntowywać dominujące postawy liberalne, zwłaszcza wśród wykształconej i młodej generacji mieszkańców województwa. Tendencja do liberalnego podejścia do przetworów konopi, czy przekonania o mniejszym ryzyku szkód związanych z ich uŝywaniem niŝ w przypadku takich narkotyków jak heroina czy amfetamina pokazuje kierunki myślenia młodzieŝy na ten temat. (Wydaje się, iŝ warto przemyśleć przekaz profilaktyczny, szczególnie o charakterze edukacyjnym, pod kątem przystawalności do doświadczeń, postaw i przekonań młodych ludzi. Nie chodzi tu o to, by podwaŝać oczywistą szkodliwość przetworów konopi, ale by zgodnie z faktycznym stanem rzeczy mówić o większej szkodliwości amfetaminy, heroiny, czy ekstasy.) 4. Dostępność narkotyków. Na podstawie analiz i obserwacji moŝna stwierdzić stosunkowo wysoką dostępność narkotyków i innych środków psychoaktywnych na terenie województwa. Zdecydowanie najczęściej oferowaną substancją była marihuana i haszysz oferowano ją 30,9% respondentów. Nieco rzadziej spotykano się z ofertami amfetaminy (23,1%) oraz ekstazy (11,6%). Inne środki występowały w mniejszym stopniu. Wg informacji otrzymanej z KWP w Bydgoszczy, do najpopularniejszych narkotyków na nielegalnym rynku w kujawsko-pomorskiem naleŝą amfetamina i marihuana. Specjaliści policyjni badający czystość narkotyków określają, Ŝe na 1 gram narkotyku na nielegalnym rynku przypada 12 16 % czystego narkotyku. Do rzadkości naleŝy moŝliwość zakupu narkotyku o 20 25% czystości. MoŜna przyjąć, Ŝe taka właśnie zawartość procentowa stanowi o wysokiej jakości produktu. Cyt. W celu zwiększenia korzyści wypływających z handlu narkotykami do substancji psychoaktywnych w kolorze białym wytwórcy dodają najczęściej kofeinę, kreatynę i wszelkie inne substancje, które swą barwą i konsystencją przypominają narkotyk. Policja odnotowuje przypadki mieszania kokainy z mielonym szkłem świetlówek jarzeniowych oraz strychniny. Dzięki nim osoba zaŝywająca substancję aktywną ma wraŝenie większej mocy jej oddziaływania na organizm. Zmielone drobinki szkła draŝnią nozdrza, okaleczają je, co powoduje szybsze doznania euforyczne. Aby zwiększyć wagę marihuany spryskuje się ją preparatami zapachowymi, które nadają wyrafinowany zapach, wzmacniając tym samym doznania smakowe. Wilgoć powoduje wzrost wagi narkotyku, jednak odbiorca nie odczuwa róŝnicy między suchą, a wilgotną marihuaną, poniewaŝ substancja jest 4

tak dobrana, Ŝe roślina podczas dotyku nie oddaje wraŝenia wilgoci. WiąŜe się to ściśle z substancją uŝytą do jej udoskonalenia. W ostatnim okresie wg KWP nie odnotowano przypadków osób zaŝywających LSD. Jest to substancja zaŝywana sporadycznie i nie odnotowano zatrzymań osób oferujących ją w sprzedaŝy lub będących w jej posiadaniu. 5. Lokalna specyfika działań przestępczych: Narkobiznes rozwija się przede wszystkim w miejscach rozrywki, gdzie podczas imprez rozprowadzane są narkotyki. Szczególne nasilenie odnotowuje się w okresie wakacyjnym oraz podczas innych przerw związanych z wypoczynkiem młodzieŝy szkolnej oraz akademickiej. MoŜna stwierdzić, iŝ wzmoŝone zapotrzebowanie nasila się podczas koncertów oraz innych imprez o charakterze rozrywkowym, w czasie których gromadzą się tysiące młodych ludzi stanowiących potencjalnych klientów narkobiznesu. MoŜna dodać, iŝ sieć grupy przestępczej świata narkotykowego tworzą osoby dla siebie anonimowe, począwszy od przywódcy, a skończywszy na drobnych sprzedawcach piramidy świata biznesu narkotykowego. Przywódca ma swoich kierowców, którzy rozpowszechniają narkotyki wśród sprzedawców stojących piętro niŝej w hierarchii grupy przestępczej. Dostarczają oni towar do dilerów, którzy rozpowszechniają je wśród najniŝej usytuowanych w piramidzie przestępczej, a ci wśród pojedynczych odbiorców. Dilerzy narkotykowi rozprowadzający narkotyki jednorazowo posiadają od kilku do kilkudziesięciu działek. NaleŜy dodać, Ŝe chcąc osiągnąć jak największy zarobek kaŝdy ze sprzedawców zwiększa objętość działki Lokalna specyfika działań przestępczych wg KWP. Przestępstwa stwierdzone z ust. z dn. 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii wg głównego przedmiotu za 2008 r., Kujawsko-Pomorskie: amfetamina - 815 (niewielki wzrost), ekstazy - 111, (stabilizacja) heroina - 9 (wyraźny spadek), Marihuana - 1 738 (stabilizacja) Polska heroina 19 (spadek) kokaina - 28 (niepokojący i wyraźny wzrost / 3 pozycja w kraju), LSD - 23 (wzrost / najwyŝszy współczynnik w kraju!!!) Substancje psychotropowe 186!!! wzrost / najwyŝszy współczynnik w kraju!!!! Inny lub nieustalony narkotyk 85 (stabilizacja) Dane KW Policji za 2008 rok 5

Przykłady działań prewencyjnych: W KMP w Bydgoszczy, we współpracy ze StraŜą Miejską i miejscowym oddziałem Polskiego Towarzystwa Zapobiegania Narkomanii oraz Maltańską SłuŜbą Medyczną zorganizowano akcję pn. Bezpieczna rodzina dzieci wolne od agresji i uzaleŝnień. Skierowana była ona do rodziców/opiekunów prawnych i miało na celu edukowanie w zakresie rozpoznawania problemu uzaleŝnień wśród dzieci i młodzieŝy, praw i obowiązków wynikających z wykonywania władzy rodzicielskiej oraz konsekwencji prawnych demoralizacji i przestępczości nieletnich. KPP w Inowrocławiu pozyskała od władz Starostwa Powiatowego w Inowrocławiu środki finansowe na zakup ksiąŝek pt. Narkotykowe dylematy, które zostały rozdysponowane podczas zajęć edukacyjnych na temat skutków uŝywania narkotyków z uczniami i rodzicami. W KPP w Świeciu systematycznie prowadzona jest akcja policyjna pod nazwą Dragi ukierunkowana na ujawnianie przestępstw narkotykowych popełnianych na ternie dyskotek, pubów, lokali rozrywkowych, itp. Ponadto policjanci uczestnicząc w spotkaniach z młodzieŝą szkolną, nauczycielami, rodzicami, podejmują tematykę przeciwdziałania narkomanii. Tematem oddziaływań edukacyjnych z tego zakresu są: konsekwencje prawne uŝywania substancji odurzających, wpływ uŝywania środków odurzających na popełnianie przestępstw i wykroczeń, zachowania wypełniające znamiona przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Jednostki Policji współpracują w zakresie podejmowania inicjatyw zapobiegawczych ze stowarzyszeniami działającymi w obszarze przeciwdziałania narkomanii. W gminnych komisjach ds. rozwiązywania problemów alkoholowych działa społecznie ok. 120 policjantów. II. Systemowy kontekst prawno-kompetencyjny W województwie kujawsko-pomorskim podstawą działań w zakresie przeciwdziałania narkomanii jest Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Narkomanii, Innych UzaleŜnień oraz HIV/AIDS w Województwie Kujawsko-Pomorskim do roku 2010 (zwany dalej Wojewódzkim Programem) przyjęty Uchwałą Nr XLV/674/06 Sejmiku Województwa Kujawsko Pomorskiego z dnia 24 kwietnia 2006 r. Art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 roku, Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.) nakłada na Zarząd Województwa obowiązek sporządzenia raportu z wykonania w danym roku Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii oraz przedłoŝenia go Sejmikowi Województwa w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku, którego dotyczy raport. Zarówno ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. 6

zm.), jak i ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz.1485) reguluje kompetencje i odpowiedzialności zarówno administracji rządowej jak i samorządów. Istotnym podziałem kompetencji i środków jest regulacja dotycząca zakresu i odpowiedzialności w podziale na samorządy wojewódzkie i gminne. Ponadto znacznemu wzmocnieniu rangi i pozycji odpowiednich pełnomocników Zarządów Województw i Ekspertów mają sprzyjać regulacje ustawowe jak i regulacje prawa europejskiego a takŝe merytoryczne i organizacyjne wytyczne do ich realizacji. WaŜnym faktem jest teŝ precyzyjne wskazanie przez ustawodawcę źródeł finansowania działań zaradczych i zasad gospodarki środkami na realizację wojewódzkich i gminnych programów rozwiązywania problemów uzaleŝnień. Prawo i wytyczne unijne nałoŝyły na regiony obowiązek współpracy i współdziałania w realizacji programu i działań dotyczących przeciwdziałania uzaleŝnieniom, koordynowanych ze szczebla wspólnotowego. Grzegorz Kasprzycki, pełnomocnik Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego ds. Profilaktyki i Przeciwdziałania UzaleŜnieniom oraz HIV/AIDS jest równolegle ekspertem ds. monitorowania problemów narkotykowych w ramach europejskiego systemu monitorowania uzaleŝnień i środków psychoaktywnych. (Instytucją koordynującą prace eksperckie jest European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction z siedzibą w Lizbonie.) Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) w Lizbonie jest głównym ośrodkiem informacyjnym w zakresie problemu narkotyków w UE. Zadaniem Centrum jest gromadzenie, analiza i upowszechnianie obiektywnych, rzetelnych i porównywalnych informacji na temat narkotyków i narkomanii oraz, poprzez te działania, dostarczanie swoim odbiorcom wiarygodnego i udokumentowanego obrazu zjawiska narkomanii na poziomie europejskim. III. Opis i ocena posiadanych zasobów oraz podejmowanych działań w województwie Ograniczenia popytu Faktem jest, Ŝe młodzi ludzie mają tendencję do podejmowania róŝnorakich zachowań ryzykownych dla zdrowia (uŝywanie róŝnych substancji psychoaktywnych, wczesne rozpoczynanie współŝycia seksualnego i zmiana partnerów itd.). W związku z tym, w kompleksowej profilaktyce tych zachowań podtrzymywane są rekomendacje realizacji programów dotyczących róŝnych rodzajów środków uzaleŝniających oraz łączenie róŝnorodnych działań podejmowanych wobec tej populacji. Realizacja wojewódzkiego programu profilaktyki problemowej wymogła świadome, celowe i długoterminowe planowanie przedsięwzięć. Dlatego nie nie naleŝy ustawać w staraniach mających na celu 7

przekonanie włodarzy miast i gmin do wyŝszego finansowania specjalistycznej profilaktyki i interwencji w województwie. Szczególnie poŝądane są środowiskowe programy profilaktyczne czynnie angaŝujące wiele grup danej społeczności (młodzieŝ, rodziców, wychowawców, samorząd) w działania na rzecz ograniczania popytu na środki psychoaktywne poprzez m.in. wzrost świadomości społecznej i zmiany cech środowiska lokalnego. Lokalna działalność profilaktyczna nie powinna poprzestawać na krótkotrwałych akcjach (jak konkursy, festyny, przedstawienia itp.). Te działania winny stanowić jedynie cenne uzupełnienie systematycznie realizowanych działań. W pracy pełnomocników i koordynatorów gminnych, przy planowaniu programów profilaktycznych, naleŝy zwrócić uwagę, aby nie koncentrowały się one wyłącznie na osłabieniu czynników ryzyka, lecz równieŝ na wspieraniu głównych czynników chroniących (a zwłaszcza kształtowaniu silnej więzi rodzinnej). W miarę kompetencji, środków i moŝliwości, wskazane jest, aby pierwszym etapem planowania konkretnego projektu była diagnoza środowiska uwzględniająca m.in. diagnozę problemu oraz zapotrzebowanie na specyficzne i niespecyficzne usługi z zakresu przedmiotowego. Diagnoza ta nie zawsze musi oznaczać przeprowadzenie dogłębnych badań na reprezentatywnej próbie młodzieŝy, powinna jednak być rzetelnym określeniem problemu związanego zuŝywaniem substancji psychoaktywnych. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. (Dz.U. Nr 10 poz. 96) zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów, publicznego przedszkola oraz publicznych szkól wprowadziło obowiązek uchwalania przez radę pedagogiczną szkolnego programu profilaktyki spójnego z programem wychowawczym szkoły, zaopiniowanego przez rodziców i samorząd uczniowski. Opracowanie i realizacja takiego programu wymaga systematycznego i planowego wykorzystania róŝnorodnych form oddziaływań przy zaangaŝowaniu jak największej części kadry pedagogicznej oraz wykorzystaniu aktywności i pomysłowości młodzieŝy. Grono pedagogiczne w tworzeniu i realizacji szkolnego programu profilaktyki i promocji zdrowia, moŝe, i winno korzystać z konsultacji oraz wsparcia profesjonalistów zajmujących się profilaktyką problemową. Strategie proponowane/zalecane przez pełnomocnika Zarządu do stopniowego wdraŝania w województwie kujawsko-pomorskim: 1. Kampanie medialne Wykorzystanie samych mediów, szczególnie wobec istnienia innych wzajemnie znoszących się wpływów i interpretacji dziennikarzy, nie moŝe być uznane za w pełni przewidywalny i skuteczny sposób ograniczania zaŝywania substancji psychoaktywnych róŝnego rodzaju. Jednak media podnoszą poziom poinformowania i stanowią silne 8

wsparcie dla róŝnorakich inicjatyw odpowiednio przygotowanych merytorycznie przez fachowców z obszaru rozwiązywania problemów uzaleŝnień. (Bühler i Kröger, 2006). W kilku indywidualnych wypadkach zaobserwowano przesunięcie nacisku z funkcji poszerzenia wiedzy, (która jest celem większości masowych kampanii medialnych) na dostarczenie informacji społeczno-emocjonalnych (będących próbą zmiany sposobu postrzegania). 2. Praktyka oparta na dowodach Do praktyk opartych na dowodach naleŝą działania interwencyjne systematycznie potwierdzane i poparte badaniami, prowadzące do osiągania oczekiwanych rezultatów u pacjentów (np. ograniczenie zaŝywania narkotyków). Powszechnie wykorzystywane kryteria, na podstawie, których interwencja zostaje sklasyfikowana, jako praktyka oparta na dowodach, to skuteczność i efektywność. 3. Profilaktyka Efekty poszczególnych strategii zapobiegawczych nie moŝna mierzyć jedynie zmianami w rozpowszechnieniu zaŝywania narkotyków czy picia alkoholu na poziomie populacji. Regiony coraz częściej monitorują działania zapobiegawcze, dostarczając w ten sposób danych na temat zawartości i dostępności działań. W ubiegłych kilku latach ocenę skuteczności profilaktyki wykonała równieŝ Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Jest ona pomocna w definiowaniu dobrej praktyki w zakresie strategii zapobiegawczych. 4. Strategie środowiskowe dotyczące substancji legalnych Okazało się, Ŝe podnoszenie ceny substancji i/lub ograniczanie wieku legalnego ich spoŝywania ma pozytywny wpływ na ograniczenie zaŝywania, jednak środki te są dostępne jedynie w przypadku legalnych substancji. (Bühler i Kröger, 2006). Strategie środowiskowe były do tej pory zjawiskiem spotykanym w regionach skandynawskich lub USA, ukierunkowanym przede wszystkim na alkohol, zjawiskiem o obiecujących wynikach (Lohrmann i in., 2005; Stafström i in., 2006). Jeśli chodzi o szkoły, najnowsze badania prowadzone w Europie (Kuntsche i Jordan, 2006) i poza nią (Aveyard i in., 2004) potwierdzają, Ŝe klimat normatywny i nieformalne sieci silnie wpływają na postawy młodzieŝy i zachowania konsumpcyjne. Wprowadzenie norm szkolnych obecnie cieszy się wzmoŝoną uwagą i wydaje się godne polecenia w naszym regionie. 5. Profilaktyka uniwersalna Interaktywne programy oparte na modelu oddziaływania społecznego czy teŝ umiejętności Ŝyciowych, z uŝyciem mediów i internetu, okazały się skuteczne zwłaszcza w szkołach, jednak indywidualne środki stosowane osobno (na przykład, wyłącznie przekazywanie informacji, kształcenie emocjonalne czy inne nieinteraktywne środki) zostały ocenione negatywnie (Bühler i Kröger, 2006). Z przyczyn organizacyjnych, profilaktyka szkolna naleŝy do obowiązków lokalnych władz. Wzajemnie uzupełniające się ogólne programy zdrowotne i programy związane z rozwijaniem umiejętności Ŝyciowych prowadzą do bardziej znaczących zmian niŝ same programy kształcenia umiejętności, a działania najlepiej integrują się w ramach programu zdrowotnego opartego na solidnych podstawach (Hawks i in. 2002). 6. Zapobieganie wybiórcze Coraz więcej uwagi poświecamy strategiom zapobiegania skierowanym do społeczności zagroŝonych. Oznacza to konieczność zidentyfikowania takich społeczności, na przykład przy uŝyciu standaryzowanych narzędzi oceny, takich jak np. brytyjski wskaźnik wielowymiarowej deprywacji, lub przy pomocy wskaźników społeczno-ekonomicznych, takich jak normy mieszkaniowe czy edukacyjne (liczba uczniów opóźnionych w nauce lub liczba dotowanych uczniów). 7. Komunikacja społeczna Zwrócić moŝemy uwagę na wdraŝanie nowych strategii komunikacji, na przykład z wykorzystaniem Internetu i obrazu elektronicznego w przestrzeni miejskiej, stanowiące próbę dotarcia do osób np. zaŝywających pochodne konopi indyjskich, których sposób zaŝywania moŝna zakwalifikować między eksperymentalnym a problemowym. 8. Leczenie z uzaleŝnienia od heroiny (programy metadonowe) 9

Po uzyskaniu politycznej akceptacji w odpowiedzi na rozpowszechnione zaŝywanie heroiny w drugiej połowie lat 80., podstawową metodą leczenia uzaleŝnień od opiatów w większości regionów europejskich stało się leczenie zastępcze. W Polsce niestety zbyt słabo rozpowszechnione, choć w naszym województwie funkcjonuje z powodzeniem program metadonowy. W naszym województwie jedynym programem jest program realizowany przez oddział detoksykacyjny Szpitala Psychiatrycznego w Świeciu. 9. Reintegracja społeczna Miejsce zamieszkania o niskim standardzie, brak stałego zatrudnienia oraz pobyty w więzieniu są wskaźnikami społecznego wykluczenia, charakteryzującymi Ŝycie licznych osób uzaleŝnionych, pijących szkodliwie, zaŝywających narkotyki. Prace w tym zakresie powierzono CIS-om i KIS-om. Współdziałanie. W pracy przedmiotowych pełnomocników i koordynatorów gminnych, przy planowaniu programów gminnych, trzeba zwracać uwagę, aby nie koncentrowały się one wyłącznie na osłabieniu czynników ryzyka, działaniach interwencyjnych, lecz równieŝ na wspieraniu głównych czynników chroniących (a zwłaszcza kształtowaniu silnej więzi rodzinnej). W ostatnich latach, wiele nadziei w budowaniu strategii profilaktycznej wiąŝe się z poziomem społeczności lokalnej, czego wyrazem jest ustawowe zobowiązanie do tworzenia Gminnych Programów Przeciwdziałania UzaleŜnieniom. Opracowanie takiego Programu poprzedzone być powinno sporządzeniem lokalnej diagnozy. ChociaŜ problemy uzaleŝnień mają w pewnym sensie uniwersalny charakter, to ich lokalny obraz cechować moŝe daleko posunięta specyfika. MoŜna spotkać miasta, czy gminy wiejskie, gdzie np. uŝywanie narkotyków wiąŝe się przede wszystkim z problemami zdrowotnymi, gdzie indziej na pierwszy plan wysuwają się kwestie zakłócenia porządku publicznego lub szkody wynikające z wypadków w ruchu drogowym. W niektórych miejscowościach niepokojące rozmiary przybiera eksperymentowanie z narkotykami lub legalnymi środkami psychoaktywnymi wśród młodzieŝy a nawet dzieci, w innych głównym problemem są dorośli problemowo pijący alkohol. ZróŜnicowaniu terytorialnemu podlegają teŝ reakcje społeczne na np. narkomanię. ChociaŜ wszędzie zjawisko to spotyka się z anatemą, to lokalnie przybiera ono bardzo róŝne formy. Z perspektywy budowania lokalnego programu profilaktycznego istotny wydaje się takŝe kontekst społeczny, ekonomiczny czy kulturowy właściwy dla kaŝdej społeczności. Program profilaktyczny, jeśli ma być skuteczny, powinien uwzględniać specyfikę na kaŝdym z tych wymiarów. Innym waŝnym argumentem przemawiającym na rzecz społeczności lokalnej, jako podstawowej płaszczyzny integracji działań profilaktycznych jest interdyscyplinarny charakter problemu. Problem uzaleŝnień, podobnie jak inne problemy społeczne znajduje się w polu zainteresowania wielu słuŝb i instytucji począwszy od placówek edukacyjnowychowawczych, poprzez słuŝbę zdrowia, pomoc społeczną, aŝ do instytucji strzegących porządku publicznego i przestrzegania prawa. Wprawdzie kaŝda z nich zajmuje się innym aspektem zjawiska, to współpraca między nimi moŝe znacznie podnieść efektywność działań kaŝdej z nich. Współpraca taka realizować się powinna przede wszystkim na szczeblu jednostek podstawowych, dla których społeczność lokalna, tj. miasto czy gmina, stanowi naturalny poziom integracji. W dobie decentralizacji państwa i wzrostu uprawnień samorządów lokalnych, zwiększa się rola społeczności takŝe w rozwiązywaniu problemów społecznych. 10

Monitoring: Tabela 1. Liczby gmin, które przesłały sprawozdanie z realizacji KPPN w latach 2006 2008. Województwa 2006 2007 2008 Kujawsko-pomorskie 137 138 138 Tabela 2. Liczby gmin, które opracowały gminny program przeciwdziałania narkomanii lub opracowały wspólny gminny program przeciwdziałania uzaleŝnieniom. Województwa 2006 2007 2008 Kujawsko-pomorskie 113 116 124 Tabela 3. Liczby gmin, które w 2008 r. wspierały finansowo programy profilaktyki pierwszorzędowej. Województwa Liczba gmin Procent z gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 92 66,67 62,2 Tabela 4. Liczby gmin, które w 2008 r. wspierały finansowo programy profilaktyki drugorzędowej. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 25 18,12 16,9 Tabela 5. Liczby gmin, które w 2008 r. organizowały lub dofinansowały szkolenia z zakresu tworzenia gminnych programów przeciwdziałania narkomanii. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 27 19,57 18,24 Tabela 6. Liczby gmin, które w 2008 r. organizowały szkolenia z zakresu ewaluacji gminnych programów przeciwdziałania narkomanii. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 5 3,62 3,38 11

Tabela 7. Liczby gmin, które w 2008 r. finansowały zakup publikacji z zakresu metodologii tworzenia programów przeciwdziałania narkomanii Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 3 2,17 2,03 Tabela 8. Liczby gmin, które w 2008 r. finansowały opracowania i upowszechnienia materiałów informacyjno - edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 18 13,04 12,16 Tabela 9. Liczby gmin, które w 2008 r. podejmowały współpracę z mediami. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 26 18,84 17,57 Tabela 10. Liczby gmin, które w 2008 r. prowadziły edukacyjną kampanię społeczną na temat problemu narkomanii. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 44 31,88 29,73 Tabela 11. Liczby gmin, które w 2008 r. wspierały finansowo organizację szkoleń dotyczących problemu narkotyków i narkomanii z obszaru leczenia, rehabilitacji i ograniczania szkód zdrowotnych dla grup zawodowych. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 9 6,52 6,08 12

Tabela 12. Liczby gmin, które w 2008 r. wspierały finansowo programy zdrowotne z zakresu leczenia uzaleŝnień od narkotyków prowadzone w jednostkach ambulatoryjnych. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 5 3,62 3,38 Tabela 13. Liczby gmin, które w 2008 r. dofinansowały programy ograniczenia szkód zdrowotnych związanych z uŝywaniem narkotyków (programy wymiany igieł i strzykawek, programy pracowników ulicznych, noclegownie dla osób uzaleŝnionych, programy dyskotekowe oraz programy leczenia substytucyjnego). Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 1 0,72 0,68 Tabela 14. Liczby gmin, które w 2008 r. dofinansowały realizację programów ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzaleŝnionych od narkotyków. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 4 2,90 2,70 Tabela 15. Liczby gmin, które w 2008 r. dofinansowały wydanie materiałów informacyjnych na temat placówek i programów dla osób uzaleŝnionych od narkotyków. Województwa Liczba gmin Procent gmin, które przysłały sprawozdania Procent ze wszystkich gmin w poszczególnych województwach Kujawsko-pomorskie 5 3,62 3,38 Źródło: Dane z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii przez gminy w 2008 roku Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Choroby zakaźne wśród uŝytkowników narkotyków: zakaŝenia HBV, HCV, HIV: Wśród zarejestrowanych w WSSE w Bydgoszczy osób zakaŝonych wirusem HIV - około 22% podaje jako drogę zakaŝenia stosowanie doŝylnych środków uzaleŝniających (od początku rejestracji zgłoszono ponad 468 osób zakaŝonych wirusem HIV- zgłoszenia 13

w większości anonimowe). Od 2001 roku na 155 zarejestrowanych osób zakaŝonych, 34 osoby podały stosowanie doŝylnych środków uzaleŝniających. Od początku rejestracji zgłoszono do WSSE w Bydgoszczy 149 osób chorych na AIDS, z których 80 podaje jako drogę zakaŝenia stosowanie doŝylnych środków uzaleŝniających. Źródło: PAŃSTWOWY WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY W BYDGOSZCZY ZakaŜenia HIV i zachorowania na AIDS w województwie kujawsko-pomorskim Liczba nowych zakaŝeń wirusem HIV, w tym wśród narkomanów w 2008 r. (zakaŝenia rejestrowane wg miejsca zamieszkania) Województwo IDU b.d. Ogółem kujawsko-pomorskie 2 15 28 POLSKA 45 647 809 dane pochodzą z Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny Baza Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego działa szereg placówek udzielających pomocy osobom z problemem narkotykowym i alkoholowym NaleŜą do nich publiczne oraz niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, jak równieŝ stowarzyszenia i fundacje działające w obszarze przeciwdziałania narkomanii. Zarówno poziom świadczonych usług jak i jakość infrastruktury moŝna uznać za dobry, szczególną rolę w tym zakresie odgrywa WOTUiW który ma najlepszy kontrakt z NFZ a w infrastrukturę Szpitala województwo zainwestowało kilkanaście milionów złotych. Niepokój moŝe wzbudzać niejednolity poziom finansowania usług a raczej brak dostatecznego wpływu podmiotów na wycenę świadczeń i wysokość kontraktu. Pomoc uzyskać moŝna w poniŝszych placówkach: źródło: opracowanie własne 1. Poradnia Leczenia UzaleŜnień, ul. Słowackiego 20, 87-700 Aleksandrów Kujawski, tel.: 054/282 25 82 / 054 282 22 31 2. Poradnia dla Osób z Problemami Alkoholowymi, ul. świrki i Wigury 1A, 87-300 Brodnica, tel.: 056/498 24 61, 056 /498 32 81 wew. 354 3. Oddział Krótkoterminowej Terapii Odwykowej I Detoksykacji dla Kobiet, ul. Szpitalna 19, 85-826 Bydgoszcz, tel.:052/370 93 21, fax: 052/370 94 60 4. Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia, ul. Dworcowa 67, 85-009 Bydgoszcz tel.: 052/ 321 35 00, 052/ 322 06 66, fax: 052/ 321 35 00 5. Poradnia Terapii UzaleŜnień - NZOZ "Przychodnia ChełmŜyńska", ul. Kościuszki 4, 87-140 ChełmŜa tel.: 056/675 33 02, 056 675 33 00 6. Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu Doktora Jerzego Gerarda Koppa 1e, 87-400 Golub-Dobrzyń tel.: 056/ 683 22 91 w. 201/143, 056/ 682 01 55, email: zozgolub-dobrzyn@poczta.onet.pl 7. NZOZ Poradnia terapii UzaleŜnienia od Alkoholu i Innych UzaleŜnień, ul. Mickiewicza 19, 86-300 Grudziądz, tel.: 056/ 450 05 08, 056/461 23 92, email: uwozuiaz@grudziadz.com.pl 8. NZOZ Przychodnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia "deetoh", ul. OkręŜna 79, 88-100 Inowrocław, tel.: 052/357 30 42, email: anka_rybarczyk@poczta.onet.pl 14

9. Poradnia Odwykowa i p/alkoholowa - Przychodnia Rejonowa ul. Paderewskiego 33, 86-010 Koronowo, tel.: 052/382 22 52, 052/382 23 53 fax: 052/382 24 48, email: spzozkoronowo@o2.pl 10.Centrum Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, ul. Rybacka 22, 88-150 Kruszwica, tel.: 052/353 60 85, 052/ 351 50 10, fax: 052/ 351 54 89 / 052 863 41 91 11. Poradnia Terapii UzaleŜnień, ul. 11-go Listopada 9, 87-600 Lipno, tel.: 287 32 51 w. 14 12. Poradnia Leczenia UzaleŜnień, ul. Kościuszki 10, 88-300 Mogilno, tel.: 052/315 79 41, 052/315 23 03 w.242,247 13. SP ZOZ Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu, ul. Szpitalna 3, 88-200 Radziejów, tel.: 054/ 285 3631 w.274, 054/286 62 74 14. SP ZOZ Poradnia Rejonowa Rypin,ul. 3-go Maja, 87-500 Rypin, tel.: 054/280 54 54, fax: 054/280 59 29 15. Poradnia terapii UzaleŜnienia od Alkoholu, WspółuzaleŜnienia i Profilaktyki - Zespół Diagnostyczno Leczniczy "Bonus" ul. Szkolna 4, 89-400 Sępólno Krajeńskie, tel.: 052/388 56 87, 052/388 30 30, email: zdlbonus@wp.pl 16. Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu, ul. Kościuszki 18, 89-200 Szubin, tel.: 052/384 24 89 17. Wojewódzka Poradnia Terapii UzaleŜnień i WspółuzaleŜnienia, ul. Szosa Bydgoska 1, 87-100 Toruń, tel.: 056/622 68 31, 056/622 50 78, fax: 056/622 28 50, email: wotuiw@wotuiw.torun.pl 18. Oddział Odwykowy Całodobowy, ul. Włocławska 233, 87-100 Toruń, tel.: 056/ 622 93 21, 056/ 622 92 33 fax: 056/ 622 92 33, email: wotuiw@wotuiw.torun.pl 19. Oddział Dzienny Odwykowy, ul. Szosa Bydgoska 1, 87-100 Toruń, tel.: 056/622 68 31, 056/622 50 78 fax: 056/ 622 28 50 email: wotuiw@wotuiw.torun.pl 20. SP ZOZ Poradnia dla Osób z Problemami Alkoholowymi 1-go Maja 44, 87-200 Wąbrzeźno, tel.: 056/ 687 15 35, email: spzozpow@wp.pl 21. Przychodnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu i WspółuzaleŜnienia, ul. Stodólna 70, 87-800 Włocławek, tel.: 054/231 35 74, 054/412 53 34 22. Poradnia Terapii UzaleŜnienia od Alkoholu, ul. Świętego Wincentego 1, 86-100 Świecie, tel.: 052/33 34 652, 052/331 09 21 23. Oddział Leczenia Odwykowego w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych, ul. Sądowa 8, 86-100 Świecie, tel.: 052/331 10 31, fax: 052/333 03 04. Program Metadonowy. 24. NZOZ Poradnia Profilaktyki i Terapii UzaleŜnień Stowarzyszenia MONAR, ul. Boh. Kragujewca 11, 85-863 Bydgoszcz, tel.052/361 21 43, email: poradniamonar@poczta.fm 25. Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Oddział w Bydgoszczy,ul. Dworcowa 23, 85-154 Bydgoszcz, tel. : 052/371 19 08, email: ptznbyd@op.pl 26. Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Oddział w Toruniu, ul. Szeroka 21/3, 87-100 Toruń, tel. 056/655 22 70, email: ptzntorun@op.pl 27. Towarzystwo Powrót z U Oddział w Toruniu, ul. Strumykowa 4, 87-100 Toruń, tel. 056/622 62 14, email: tpzu@interia.pl 28. Towarzystwo Profilaktyki i Przeciwdziałania UzaleŜnieniom, ul. Strumykowa 4, 87-100 Toruń, tel. 056/652 23 94, email: office@tppu.org 29. Ogólnopolska Fundacja na Rzecz Zapobiegania Narkomanii, ul. Rynek Nowomiejski 17, 87 100 Toruń tel.: 056/622 75 34 30. Fundacja Wiatrak ul. Bołtucia 5, 85 791 Bydgoszcz, tel.: 052/323 48 10 źródło: opracowanie własne Informacje na temat liczby pacjentów leczonych z uzaleŝnienia w Polsce pochodzą ze stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego, w tym ze specjalistycznych placówek dla uzaleŝnionych od substancji psychoaktywnych. Zgromadzone dane wykazują choroby 15

zdiagnozowane według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Przyczyn Śmierci (ICD). Ostatnie dane wskazują, Ŝe w 2004 r. przyjęto do lecznictwa stacjonarnego 11 778 osób. Jak wynika z danych za 2004 r. najliczniejsza grupę osób przyjętych do lecznictwa stacjonarnego stanowią osoby z problemem opiatów (20%). Następne w kolejności pod względem liczebności są grupy naduŝywające leków uspakajających i nasennych (10,5 %), środków z grupy amfetamin (8,7%), substancji wziewnych (2,7%) i przetworów konopi (3%). Warto podkreślić, Ŝe najliczniejszą grupę osób stanowią osoby zakwalifikowane do grupy narkotyki mieszane i niezidentyfikowane (54,5%). Ograniczenie szkód zdrowotnych. Mimo rozbudowy oferty pomocy dla młodzieŝy uŝywającej substancji wielu z młodych ludzi nie uda się zapewne przekonać do zmiany tego stylu Ŝycia. Konieczne wydaje się zatem zadbanie o minimalizację szkód, do jakich to moŝe prowadzić. Adresatami takich programów w Ŝadnym wypadku nie była cała młodzieŝ, a tylko ci, którzy juŝ uwikłani są w problem i nie chcą korzystać z innych form pomocy. Programy redukcji ryzyka realizowane zwykle w miejscach zabawy młodzieŝy (kluby, dyskoteki, itp.) dostarczają teŝ okazji do nawiązania kontaktu z młodymi ludźmi sięgającymi często po substancje i rekrutowania ich do programów wczesnej interwencji. Programem zasługującym na szczególną uwagę jest program metadonowy realizowany w Świeciu na oddziale detoksykacyjnym Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych. Zakładany jest dalszy rozwój oferty w oparciu o program substytucji metadonowej na punkty w Toruniu i Bydgoszczy. Tendencja do względnie liberalnego podejścia do przetworów konopi, czy przekonania o mniejszym ryzyku szkód związanych z ich uŝywaniem niŝ w przypadku takich narkotyków jak heroina czy kokaina pokazuje kierunki myślenia młodzieŝy na ten temat. Wydaje się, Ŝe warto przemyśleć przekaz profilaktyczny, szczególnie o charakterze edukacyjnym, pod kątem przystawalności do doświadczeń, postaw i przekonań młodych ludzi. Nie chodzi tu o to, by podwaŝać oczywistą szkodliwość przetworów konopi, ale by zgodnie z faktycznym stanem rzeczy mówić o większej szkodliwości amfetaminy, heroiny, czy ekstazy. IV. Źródła finansowania działań dotyczących profilaktyki i rozwiązywania problemów uzaleŝnień w województwie kujawsko-pomorskim. Źródło:PARPA-G1 roczne sprawozdanie z działalności samorządów gminnych w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2008 roku 16

Łączna wysokość środków finansowych uzyskanych przez gminy z tytułu rocznych opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaŝ napojów alkoholowych, oraz zezwoleń na detal. sprzedaŝ napojów alkoholowych wydanych przedsiębiorcom, których działalność polega na organizacji przyjęć a takŝe jednorazowych zezwoleń na sprzedaŝ napojów alkoholowych w 2008 roku. (dane ze 135 gmin na 144 ) Łączna wysokość środków finansowych zaplanowanych w budŝetach gmin na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i uzaleŝnień w 2008 roku. (dane ze 135 gmin na 144 ) 26.702.618,42 zł 27.664.022,42 zł Wysokość środków finansowych faktycznie wykorzystanych na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2008 roku. (dane ze 135 gmin na 144 ) 26.579.467,05 zł Wysokość środków finansowych faktycznie wykorzystanych na realizację gminnego programu przeciwdziałania narkomanii w 2008 roku. (dane ze 135 gmin na 144 ) 3.017.312,55zł Wysokość środków finansowych przekazanych łącznie organizacjom pozarządowym na realizację zadań wynikających z gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2008 roku. (dane ze 135 gmin na 144 ) Wysokość środków finansowych przekazanych organizacjom pozarządowym na realizację zadań wynikających z gminnych programów przeciwdziałania narkomanii w 2008 roku. (138 gmin na 144 ) Lp. Miasto Wysokość środków finansowych uzyskanych przez gminy z tytułu rocznych opłat za korzystanie z zezwoleń na det. sprzedaŝ napojów alkoholowych ( ) w 2008 roku. 2.472.072,50 zł 385.534,00 zł Wysokość środków finansowych faktycznie wykorzystanych na realizację gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnego programu przeciwdziałania narkomanii w 2008 roku. 1. Bydgoszcz 5.830.000,00 zł 5.822.500,00 zł 2. Grudziądz 1.560.753,31 zł 2.025.291,43 zł 3. Inowrocław 1.265.153,46 zł 1.377.056,00 zł 4. Toruń 3.250.821,08 zł 3.003.934,25 zł 5. Włocławek 1.580.000,00 zł kwota zaplanowana w budŝecie 1.533.028,00 zł V. Finansowe ramy przedmiotowego Wojewódzkiego Programu w 2009r. Środki na realizację zadań Wojewódzkiego Programu w 2009 r. ujęte zostały w budŝecie województwa kujawsko-pomorskiego na 2009 r., a pochodziły zgodnie z art. 9³ ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z opłat na wydawanie zezwoleń na hurtową sprzedaŝ napojów alkoholowych do 18% zawartości alkoholu oraz art. 75 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Uchwała Nr 9/81/09 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 3 lutego 2009 r. zmieniona uchwałą nr 56/919/09 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 21 lipca 2009 r. oraz uchwałą nr 95/1699/09 Zarządu Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 29 grudnia 2009 r. określiła Plan rzeczowo-finansowy realizacji zadań wojewódzkiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii, innych uzaleŝnień oraz HIV/AIDS w województwie kujawsko-pomorskim w 2009 r.. 17

VI. Plan finansowy zadań Wojewódzkiego Programu i jego wykonanie W 2009 r. na realizację Wojewódzkiego Programu zaplanowano łączną kwotę 1.484.895,00 zł, z czego wydatkowano łącznie 1.254.364,69 zł. Pozostała kwota przeszła, jako środki niewygasające, na realizację zadań w/w Programu w 2010 roku. W planie rzeczowo-finansowym realizacji zadań wojewódzkiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii, innych uzaleŝnień oraz HIV/AIDS w województwie kujawsko-pomorskim w 2009r. wyodrębniono zadania, które prezentuje tabela nr 1. Tabela 1. Zadania wojewódzkiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii, innych uzaleŝnień oraz HIV/AIDS w województwie kujawsko-pomorskim w 2009r. Lp. I. 1. Nazwa zadania Rozdział 85154 Przeciwdziałanie alkoholizmowi PRZECIWDZIAŁANIE ALKOHOLIZMOWI I INNYM UZALEśNIENIOM Działania Biura REALIZACJA ZADAŃ MERYTORYCZNYCH I PRZEDMIOTOWYCH ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ WOJEWÓDZTWA/ DZIAŁANIA WŁASNE. DZIAŁALNOŚĆ BIURA PEŁNOMOCNIKA DS. PROFILAKTYKI I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEśNIENIOM ORAZ HIV/AIDS. Koordynacja i realizacja zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Zakup materiałów i wyposaŝenia tworzącego bazę materialną, organizacyjną i merytoryczną dla realizacji powyŝszych zadań. Podnoszenie kwalifikacji specjalistycznych, kursy i szkolenia własne. Współpraca międzynarodowa. Współpraca z gminami, realizacja merytorycznych szkoleń, konferencji, seminariów, konkursów i akcji. Kampanie społeczne. Akcje masowe, edukacja publiczna i współpraca z mass mediami. Inne programy i zadania/ programy unijne. Plan na 31.12.2009 Wydatkowana kwota 1.002.827,00 875.326,48 500.000,00 386.398,66 (kwota 113.601,34 przeszła, jako środki niewygasające na 2010 r.) 2. ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Konkurs dotacyjny dla podmiotów prowadzących działalność w sferze poŝytku publicznego 3. AKTYWIZACJA ŚRODOWISK WIEJSKICH W ZAKRESIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH, NARKOMANII I UZALEśNIEŃ Konkurs dotacyjny dla podmiotów prowadzących działalność w sferze poŝytku publicznego 200.000,00 199.252,35 50.000,00 49.957,41 4. KUJAWSKO-POMORSKA NIEBIESKA LINIA PROGRAM DZIAŁALNOŚCI TELEFONU DLA OFIAR PRZEMOCY 252.827,00 239.718,06 18

II. Rozdział 85153 Zwalczanie narkomanii 482.068,00 379.038,21 5. PRZECIWDZIAŁANIE NARKOMANII Działania Biura REALIZACJA ZADAŃ MERYTORYCZNYCH I PRZEDMIOTOWYCH ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ WOJEWÓDZTWA/ DZIAŁANIA WŁASNE. DZIAŁALNOŚĆ BIURA PEŁNOMOCNIKA DS. PROFILAKTYKI I PRZECIWDZIAŁANIA UZALEśNIENIOM ORAZ HIV/AIDS. Koordynacja i realizacja zadań z zakresu przeciwdziałania narkomanii. Zakup materiałów i wyposaŝenia tworzącego bazę materialną, organizacyjną i merytoryczną dla realizacji powyŝszych zadań. Podnoszenie kwalifikacji specjalistycznych, kursy i szkolenia własne. Współpraca międzynarodowa. Współpraca z gminami, realizacja merytorycznych szkoleń, konferencji, seminariów, konkursów i akcji. Kampanie społeczne. Akcje masowe, edukacja publiczna i współpraca z mass mediami. Inne programy i zadania/programy unijne. 6. PRZECIWDZIAŁANIE NARKOMANII W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Konkurs dotacyjny dla podmiotów prowadzących działalność w sferze poŝytku publicznego 232.068,00 129.098,21 (kwota 102.969,79 przeszła jako środki niewygasające na 2010 r.) 250.000,00 249.940,00 Razem: 1.484.895,00 1.254.364,69 VII. Realizacja zadań Wojewódzkiego Programu: (synteza) 1) Zrealizowano trzy otwarte konkursy ofert w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i uzaleŝnień: Tabela 1. Zestawienie konkursów Nazwa konkursu 1. Rozwiązywanie problemów alkoholowych w województwie kujawskopomorskim 2. Przeciwdziałanie narkomanii w województwie kujawskopomorskim 3. Aktywizacja środowisk wiejskich w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i uzaleŝnień Realizacja Otwarty konkurs nr 9 a) ogłoszenie-uchwała Nr 93/1184/08 Zarządu Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 4 grudnia 2008 r. b) rozstrzygnięcie- Uchwała Nr 15/164/09 Zarządu Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 24 lutego 2009 r. Otwarty konkurs nr 10 a) ogłoszenie-uchwała Nr 93/1184/08 Zarządu Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 4 grudnia 2008 r. b) rozstrzygnięcie- Uchwała Nr 15/165/09 Zarządu Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 24 lutego 2009 r. Otwarty konkurs nr 11 a) ogłoszenie-uchwała Nr 93/1184/08 Zarządu Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 4 grudnia 2008 r. b) rozstrzygnięcie- Uchwała Nr 15/166/09 Zarządu Województwa Kujawsko- Pomorskiego z dnia 24 lutego 2009 r Liczba dotowanych podmiotów Liczba dotowanych programów Kwota przyznanej dotacji Wykorzysta na kwota dotacji 23 24 200 000,00 199 252,35 21 26 250 000,00 249 940,00 15 17 50 000,00 49 957,41 19

Tabela 2. Zestawienie podmiotów, które otrzymały dofinansowanie w konkursie dotacyjnym nr 9/2009 Lp. Nazwa oferty Nazwa zadania Kwota Kwota przekazana przyznana przez do 31.12.2009 Zarząd 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Stowarzyszenie Promocji Zdrowia i Pomocy Rodzinie "Równe Szanse" w Toruniu Polski Czerwony KrzyŜ Zarząd Rejonowy we Włocławku Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych "Powrót z U" Oddział Kujawsko- Pomorski w Toruniu Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci UzaleŜnionych "Powrót z U" Oddział Kujawsko- Pomorski w Toruniu Klub Abstynenta "Promień" we Włocławku Miejskie Centrum Kultury w Aleksandrowie Kujawskim Caritas Diecezji Toruńskiej Towarzystwo Profilaktyki i Przeciwdziałania UzaleŜnieniom w Toruniu Fundacja Profilaktyki i Resocjalizacji "Druga Szansa" w Toruniu Miasto Brodnica (Poradnia Rodzinna w Brodnicy) Caritas Diecezji Bydgoskiej 12 Fundacja Rusz w Toruniu 13 Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Oddział w Bydgoszczy Rekreacyjne festyny rodzinne z programem informacyjnoedukacyjnym w zakresie profilaktyki uzaleŝnień LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIś LECZYĆ-profilaktyka uzaleŝnień w gimnazjum Program oddziaływań profilaktyczno-pomocowych dla osób współuzaleŝnionych Zajęcia edukacyjnomotywacyjne "Zdrowo i aktywnie" 9 000,00 8 980,38 2 375,00 2 375,00 9 000,00 9 000,00 10 000,00 9 581,72 Przez Ŝycie bez uzaleŝnień 2 625,00 2 625,00 Zanim będzie za późno. Nie! Alkoholowi Chronię siebie, chronię innychprofilaktyka uzaleŝnień w praktyce Działania terapeutyczne i pomoc psychospołeczna "Rozwój współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami zaangaŝowanymi w rozwiązywanie problemów uzaleŝnień u więźniów i byłych więźniów na terenie województwa kujawskopomorskiego- V Jubileuszowe Forum Resocjalizacji" "STRZYśYNA"- dwutygodniowy turnus korekcyjno-rehabilitacyjny dla dzieci alkoholików "Kładę przed tobą Ŝycie i szczęście, śmierć i nieszczęście Wybieraj więc " Warsztaty aktywności i kreatywności dla gimnazjalistów-działania w przestrzeni miejskiej 2 000,00 2 000,00 14 000,00 14 000,00 20 000,00 20 000,00 14 000,00 14 000,00 5 000,00 5 000,00 14 000,00 14 000,00 12 000,00 11 999,99 Alternatywa dla Freda 19 000,00 19 000,00 20