Odnowa wsi -partycypacyjny model zarządzania gminą
Odnowa wsi specyfika podejścia Idea Metoda Proces
Idea Wieś pozostaje sobą - paradygmat rewitalizacji Endogenność czynników rozwoju Oddolność (energia wspólnoty)
Metoda Realizacja wybranej przez społeczność lokalną całościowej i niepowtarzalnej koncepcji rozwoju na rzecz wysokiej jakości życia 4
zanim powstało miejsce spotkań mieszkańców 5
miejsce spotkań mieszkańców 6
zanim urządzono centrum wsi 7 7
centrum wsi 8 8
Proces rozwoju a nie wykorzystywanie środków 9
Podłoże aktywności sołectw w programie odnowy wsi w ujęciu procentowym w latach 2004-2009 10
Ilość przedsięwzięć rocznie w latach 2004 2010 5000 4500 4000 4186 4245 4362 3500 3298 2004 3000 2005 2500 2000 1500 1842 1399 2006 2007 2008 2009 1000 500 0 912 Ilość przedsięwzięć 147 194 606 550 484 257 614 Ilość sołectw, które złożyły sprawozdania 2010 11
Wartość zrealizowanych przedsięwzięć w mln zł w latach 2004 2010 35 32,3 30 26,9 28,7 25 20 17,3 18,1 20,4 18,6 15 12,3 12 10 5 6,4 7,6 3,6 4,2 5,8 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 wartość przedsięwzięć wkład własny sołectw 12
Ilość przedsięwzięć rocznie na jedno sołectwo i na 100 mieszkańców w latach 2004 2009 8 7 6 6,2 7,2 7,2 6,8 6,9 6,6 6,5 5 4 2004 2005 2006 3 2 1 1,2 1,3 1,2 1,1 1,3 1,6 1,7 2007 2008 2009 2010 0 Ilość przedsięwzięć na jedno sołectwo Ilość przedsięwzięć na 100 mieszkańców 13
Wartość przedsięwzięć na 1 mieszkańca w zł/rok 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 83 91 89 82 77 72 Watrość przedsięwzięć na 1 mieszkańca w zł 2004 2005 2006 2007 2008 2009 14
Wartość przedsięwzięć na 1 mieszkańca w zł w latach 2007 2009 dla gmin: Głubczyce, Kluczbork, Strzelce Opolskie i Gogolin Gogolin
animacja dotacje Odnowa wsi - metoda rozwoju Poziom krajowy top-down NAKŁADY EFEKTY Poziom regionalny Gmina Wieś Strategia, zasoby, kapitał społeczny Gmina udział własny wsparcie proces Zasoby Potencjały rozwojowe Wyposażenie Poziom regionalny, LGD bottom-up 16
Sekwencja korzyści kluczowe wyniki odnowy wsi Pierwszy etap zasoby wsi zostają zmobilizowane wieś buduje potencjał rozwojowy wyposażenie wsi w ciągu kilku lat ulega jakościowej zmianie (najsłabsza wieś w gminie zaczyna przodować), negatywne trendy ulegają odwróceniu / spowolnieniu Korzystne zmiany zachodzą szybciej niż gdyby działała jedynie gmina. Wieś zyskuje zdolność adaptacji do zmieniających się warunków otoczenia Drugi etap wieś obiera specjalizację i wyróżnia się w regionie, wieś staje się miejscem strategicznie ważnym dla gminy, wieś - z powodu swego znaczenia - jest miejscem absorpcji dużych środków (miliony zł).
Potencjały rozwojowe wsi Rodzaj potencjału 1 Organizacje społeczne wykazane w KRS (poza OSP) 2 Stowarzyszenie o misji rozwoju (odnowy) wsi 3 Uczestnictwo w LGD/LGR 4 Korzystanie z funduszu sołeckiego 5 Samodzielne zarządzanie mieniem komunalnym 6 Strategia /plan rozwoju miejscowości 7 Wiodący, wizerunkowy cykliczny projekt /wydarzenie we wsi 8 Specjalizacja (temat) wsi 9 Produkty lub usługi wytwarzane, świadczone lokalnie będące znakiem rozpoznawczym wsi 10 Hasło promocyjne, logo wsi 11 Aktywna, samodzielnie prowadzona strona www 12 Lokalne publikator / pismo 13 Folder / film promocyjny 14 Promocja prowadzona poza terenem miejscowości 15 Udział w sieciach / projektach współpracy wsi
Potencjały rozwojowe a zaawansowanie procesu odnowy wsi status miejscowości w programie odnowy wsi Średnia z liczby stwierdzonych potencjałów cecha wiodąca poniżej 250 Liczba mieszkańców 251-500 501-750 751-1200 ponad 1200 porównawcze autochtoniczne 2,0 1,4 4,2 6,6 5,4 napływowe 2,2 2,2 3,2 5,0 4,0 zaawansowane autochtoniczne 6,2 8,6 9,2 8,6 10,0 napływowe 5,8 6,6 7,5 9,0 9,5 status wsi w programie odnowy wsi Liczebność próby Liczba mieszkańców cecha wiodąca poniżej 251-501 - 751-250 500 750 1200 porównawcze autochtoniczne 5 5 5 5 5 napływowe 5, 5 5 3 2 zaawansowane autochtoniczne 5 5 5 5 4 napływowe 5 5 4 5 2 ponad 1200
I Rodzaj wyposażenia Zaopatrzenie i usługi (komercyjne) Wyposażenie sołectw Liczba elementów z tego wyposażenie elementarne podstawowe ponadpodstawowe 20 1 4 15 II Usługi publiczne 22 3 7 12 III IV Infrastruktura życia religijnego, społecznego kulturalnego, Infrastruktura sportu i wypoczynku 23 3 8 12 19 4 4 11 V VI Infrastruktura komunikacyjna Przestrzeń reprezentacyjna i informacja 20 6 5 9 13 2 4 7 VII Obsługa przyjezdnych 17-3 14 Razem 134 19 35 80
Wyposażenie sołectw a zawansowanie procesu odnowy wsi Średnia liczba wystąpień elementów wyposażenia sołectw status w programie cecha wiodąca poniżej 250 Liczba mieszkańców 251-501 - 751-500 750 1200 ponad 1200 porównawcze zaawansowane autochtoniczne 15 20,4 33,2 41 43 napływowe 19 22,4 24 34,4 41 autochtoniczne 25,4 32 46,6 42,2 71,75 napływowe 27,4 27,8 38,25 46 63,5 Liczebność próby Liczba mieszkańców status w programie cecha wiodąca poniżej 251-501 - 751 - ponad 250 500 750 1200 1200 porównawcze autochtoniczne 5 5 5 5 5 napływowe 5 5 5 5 2 zaawansowane autochtoniczne 5 5 5 5 4 napływowe 5 5 4 5 2
Wsparcie dla projektów prywatnych i publicznych w Nadrenii Palatynacie w latach 1991-2012 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba projektów prywatnych i publicznych Suma dotacji do projektów prywatnych i publicznych 2 500 2 000 1 500 Prywatne Publiczne 25 000 000 20 000 000 15 000 000 Publiczne Prywatne 1 000 10 000 000 500 5 000 000 0 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 0 Suma kosztów projektów prywatnych i publicznych 12,0 Środki inwestorów do dotacji 140 000 000 120 000 000 100 000 000 Publiczne Prywatne 10,0 8,0 80 000 000 6,0 60 000 000 40 000 000 20 000 000 4,0 2,0 0 0,0
Nadrenia Palatynat, program odnowy wsi 1991-2012 Dotacje 475 mln Euro 2,5 mld inwestycji Zrealizowano blisko 26,5 tys. przedsięwzięć prywatnych i ponad 4,3 tys. projektów publicznych. Jedno Euro dotacji w projektach prywatnych skutkowało zaangażowaniem 8 Euro po stronie inwestora. W projektach publicznych było to niespełna 2,3 Euro.
animacja dotacje Odnowa wsi - metoda rozwoju Poziom krajowy top-down NAKŁADY EFEKTY Poziom regionalny Gmina Wieś Strategia, zasoby, kapitał społeczny Gmina udział własny wsparcie proces Zasoby Potencjały rozwojowe Wyposażenie Poziom regionalny, LGD bottom-up 24
Co zapewni trwałość procesu? Dotacja - Aktywizacja Partycypacja Kooperacja
Praktykowanie partycypacji społecznej: inicjatywa obywatelska fundusz sołecki budżet partycypacyjny mechanizmy (ustawy o) rewitalizacji konwenty sołtysów (?) rady seniorów (?) partnerstwa lokalne
Typy wyposażenia wsi wyposażenie elementarne wyposażenie podstawowe wyposażenie ponadpodsta- -wowe ( miejskie ) warunkuje funkcjonowanie zabudowy jako jednostki osadniczej i zaspokojenie fundamentalnych potrzeb bytowych (brak oznacza zanik wspólnoty i przekształcenie się miejscowości w luźny zbiór domostw) dostępne przy aktualnym poziomie rozwoju cywilizacyjnego w przeciętnej wielkości wsi nie pełniącej funkcji węzłowej we wsiach z siedzibą gminy, obsługowych lub z dużą liczbą mieszkańców, zależnie od uwarunkowań, zasobności gminy i jej mieszkańców zamieszkiwanie uzależnione od stałego korzystania z miejscowości o wyższym statusie w sieci osadniczej zamieszkiwanie nie wymaga stałego korzystania z miejscowości o wyższym statusie w sieci osadniczej zamieszkiwanie prawie niezależne od korzystania z miejscowości o wyższym statusie w sieci osadniczej
I Rodzaj wyposażenia Zaopatrzenie i usługi komercyjne Wyposażenie elementarne sklep spożywczy (wielobranżowy) II Usługi publiczne III, IV Infrastruktura życia religijnego, społecznego, kulturalnego, sportu i wypoczynku V, VI Infrastruktura drogowa, przestrzeń reprezentacyjna i informacja zaopatrzenie w wodę oświetlenie miejsca centralnego dowóz dzieci do szkół kościół filialny świetlica z funkcją zebrań wiejskich boisko piłkarskie lub inne nieurządzone zestawy zabawowe dla dzieci skwer z ławkami ulica główna o nawierzchni trwałej fragmentarycznie z chodnikiem niektóre ulice boczne o nawierzchni trwałej chodniki przy drogach bocznych (niektóre) miejsce parkingowe nieurządzone przystanek komunikacji autobusowej lub dowozu dzieci do szkół skwery fragmentarycznie
I Rodzaj wyposażenia Wyposażenie ponadpodstawowe (wybrane) Zaopatrzenie i usługi komercyjne Zaopatrzenie: market wielobranżowy sklep cukierniczy kwiaciarnia sklep ogrodniczy apteka, stacja benzynowa / LPG Usługi: fryzjerskie kosmetyczne rehabilitacyjne dyskoteka kręgielnia kawiarnia pub restauracja dom weselny II Usługi publiczne komunikacja kolejowa żłobek odział żłobkowo-przedszkolny przedszkole gimnazjum biblioteka salka komputerowa ogólnodostępna poza instytucjami publicznymi hot-spot ośrodek zdrowia Dom Dziennego Pobytu seniorów Stacja Caritas poczta/agencja pocztowa bankomat placówka bankowa III, IV Infrastruktura życia religijnego, społecznego, kulturalnego, sportu i wypoczynku V, VI Infrastruktura drogowa, przestrzeń reprezentacyjna i informacja Centrum Aktywności Wiejskiej Dom Kultury Świetlica środowiskowa Muzeum wiejskie boisko piłkarskie urządzone kompleks sportowy typu Orlik korty tenisowe teren rekreacyjno-festynowy urządzony z dod. wyposażeniem zestawy ćwiczeń dla dorosłych trasy, ścieżki oznakowane i urządzone miejsca postoju droga główna w standardzie z chodnikami obustronnie (większość) chodniki przy drogach bocznych (większość) system informacji wizualnej złożony plac urządzony z przestrzenią dla pieszych reprezentacyjne skwery