Statystyka funduszy inwestycyjnych

Statystyka funduszy inwestycyjnych Statystyka funduszy inwestycyjnych Narodowy Bank Polski prezentuje dane pochodzące od funduszy inwestycyjnych określonych w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz., 157, j.t.). Podstawę prawną dla przekazywania danych funduszy inwestycyjnych do Narodowego Banku Polskiego stanowi rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 marca 2014 r. w sprawie sposobu, szczegółowego zakresu i terminów przekazywania do Narodowego Banku Polskiego danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa (Dz. U. z 2014 r., poz. 271). Narodowy Bank Polski (NBP) publikuje statystykę funduszy inwestycyjnych zgodnie z metodyką Europejskiego Banku Centralnego (EBC). Statystyka ta obejmuje informacje o populacji funduszy inwestycyjnych oraz agregaty danych w określonych przekrojach. Podstawowe zasady w obszarze definiowania populacji sprawozdawczej funduszy inwestycyjnych zostały zawarte w Rozporządzeniu (UE) Nr 1073/2013 Europejskiego Banku Centralnego z dnia 18 października 2013 r. dotyczącym danych statystycznych w zakresie aktywów i zobowiązań funduszy inwestycyjnych. Ponadto definicja funduszy rynku pieniężnego została określona w przepisach Rozporządzenia (UE) Nr 1071/2013 Europejskiego Banku Centralnego z dnia 24 września 2013 r. dotyczącego bilansu sektora monetarnych instytucji finansowych. Zasady szczegółowe dotyczące sporządzania statystyki funduszy inwestycyjnych zostały ujęte w wytycznych i instrukcjach wydanych przez EBC i skierowanych do krajowych banków centralnych. Obecnie żaden z funduszy zdefiniowanych w przepisach ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych nie spełnia kryterium definicji funduszu rynku pieniężnego sformułowanej w rozporządzeniu EBC. Publikowana na stronie www NBP lista podmiotów obejmuje wszystkie fundusze inwestycyjne określone w przepisach ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych będące podmiotami sprawozdawczymi według przepisów rozporządzenia Ministra Finansow z dnia 3 marca 2014 r. ( ). Lista uwzględnia w szczególności ich przyporządkowanie do grup zdefiniowanych przez EBC. Statystyka funduszy inwestycjnych prezentowana na stronie www NBP - w obszarze agregatów danych jest zgodna z przyjętą metodyką EBC. Statystyka ta nie ujmuje danych funduszy rynku pieniężnego według definicji EBC oraz danych funduszy w likwidacji. Dane funduszy rynku pieniężnego są ujmowane w ramach statystyki sektora monetarnych instytucji finansowych, a dane funduszy w likwidacji obejmuje statystyka sektora pozostałych instytucji pośrednictwa finansowego. Publikowane zestawienia statystyczne prezentują dane dla poszczególnych typów i rodzajów funduszy inwestycyjnych. Wyodrębnione typy i konstrukcje funduszy są zgodne z podziałami określonymi przepisami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych oraz z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 marca 2014 r. ( ) w zakresie klasyfikacji funduszy inwestycyjnych według kryterium polityki inwestycyjnej. 1

Statystyka funduszy inwestycyjnych W przypadku tablic, w których dane są publikowane w podziale na fundusze inwestycyjne otwarte oraz fundusze inwestycyjne zamknięte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte są ujęte w grupie funduszy inwestycyjnych otwartych. Statystyka funduszy inwestycyjnych jest agregowana przy uwzględnieniu w szczególności: przynależności sektorowej inwestorów, klasyfikacji instrumentów finansowych, obszaru geograficznego/ekonomicznego emitenta papierów wartościowych. Podział sektorowy przewidziano dla podmiotów pełniących w stosunku do funduszy inwestycyjnych funkcję inwestora. Definicje podmiotów zaliczanych do poszczególnych obszarów instytucjonalnych zostały sformułowane na podstawie przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej (Załącznik nr 1). Aktywa i zobowiązania funduszy inwestycyjnych są prezentowane w podziale na poszczególne ich grupy oraz w podziale na instrumenty finansowe. Definicje grup instrumentów oraz ich skład są zawarte w Załączniku nr 2. Dla akcji i dłużnych papierów wartościowych znajdujących się w portfelach inwestycyjnych funduszy przewidziano podział tych instrumentów według obszaru geograficznego/ekonomicznego emitenta. Definicje wyróżnionych obszarów geograficznych/ekonomicznych zawiera Załącznik nr 3. W publikowanych tablicach symbol * znajduje się w polach, w których wartości spełniają kryterium tajemnicy statystycznej. Dane funduszy inwestycyjnych są opracowywane i prezentowane przez Narodowy Bank Polski w układzie kwartalnym i obejmują dane począwszy od II kwartału 2010 r., a w przypadku transakcji zbycia i umorzenia jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych dane począwszy od III kwartału 2010 r. Regularna publikacja danych odbywa się w terminie do 15 dnia drugiego miesiąca następującego po zakończeniu kwartału, którego dotyczą dane. Niektóre publikowane dane mają charakter tymczasowy i mogą ulec zmianie w kolejnych edycjach. Dane podlegają rewizji w szczególności z uwagi na potrzebę dokonania ich weryfikacji po przeprowadzeniu przez podmioty sprawozdawcze przeglądu półrocznego oraz po badaniu rocznego sprawozdania finansowego. 2

Statystyka funduszy inwestycyjnych Szczegółowe uwagi metodyczne Tablica nr 8. Kategoria Depozyty i pożyczki udzielone obejmuje w szczególności wartość depozytów, należności z tytułu udzielonych pożyczek oraz należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu. Wartość rzeczowych aktywów trwałych jest ujęta w kategorii Pozostałe aktywa. Tablica nr 9. Kategoria Depozyty obejmuje wartość depozytów. Wartość należności z tytułu udzielonych pożyczek jest ujęta w kategorii Pozostałe aktywa. Wartość rzeczowych aktywów trwałych jest ujęta w kategorii Pozostałe aktywa. Szczegółowych informacji udzielają: Małgorzata Czado, email: malgorzata.czado@nbp.pl oraz Katarzyna Żmudzin, email: katarzyna.zmudzin@nbp.pl 3

Obszary instytucjonalne Załącznik nr 1 Obszary instytucjonalne Poniżej zdefiniowano następujące podsektory instytucjonalne: Monetarne instytucje finansowe to instytucje finansowe, których działalność polega na przyjmowaniu depozytów lub bliskich substytutów depozytów od podmiotów innych niż monetarne instytucje finansowe oraz na udzielaniu kredytów lub inwestowaniu w papiery wartościowe na własny rachunek. Zalicza się tu banki (w tym: krajowe banki komercyjne i spółdzielcze, Narodowy Bank Polski, Europejski Bank Centralny oraz krajowe banki centralne innych krajów), spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz fundusze rynku pieniężnego definiowane według metodyki EBC. Do grupy tej zalicza się również Bank Rozrachunków Międzynarodowych i Międzynarodowy Fundusz Walutowy; Instytucje rządowe i samorządowe obejmują: organy władzy publicznej i podległe im jednostki organizacyjne, państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki organizacyjne nieobjęte Krajowym Rejestrem Sądowym, których działalność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub w przeważającej części (z wyjątkiem przedsiębiorstw państwowych, banków państwowych, spółek prawa handlowego). Do sektora tego zalicza się: ministerstwa i inne instytucje centralne, organy administracji samorządowej (gminne, powiatowe i wojewódzkie) i podlegające im jednostki organizacyjne oraz wszystkie centralne i lokalne jednostki instytucjonalne, których podstawową działalnością jest zabezpieczenie świadczeń społecznych; Fundusze inwestycyjne i inne pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego obejmują w szczególności: fundusze inwestycyjne w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, z wyjątkiem funduszy rynku pieniężnego oraz funduszy w stanie likwidacji, instytucje finansowe, których podstawową działalnością jest pośrednictwo finansowe realizowane poprzez zaciąganie zobowiązań w formach innych niż gotówka, depozyty i/lub substytuty depozytów w jednostkach instytucjonalnych innych niż monetarne instytucje finansowe; zalicza się do nich m.in.: towarzystwa funduszy inwestycyjnych, domy maklerskie, przedsiębiorstwa leasingu finansowego, przedsiębiorstwa factoringowe, spółki utworzone w celu sekurytyzacji aktywów, banki w stanie upadłości, likwidacji oraz organizacji, fundusze inwestycyjne w stanie likwidacji, towarzystwa funduszy emerytalnych oraz pomocnicze instytucje finansowe, które nie świadczą usług finansowych, lecz przyczyniają się do ich rozwoju; do grupy tych instytucji zalicza się m.in.: brokerów ubezpieczeniowych, doradców ubezpieczeniowych i emerytalnych, maklerów papierów wartościowych, doradców inwestycyjnych, instytucje prowadzące giełdy papierów wartościowych; Instytucje ubezpieczeniowe, reasekuracji i fundusze emerytalne to podmioty prowadzące działalność na podstawie ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2013 r., poz. 950 j.t.) oraz podmioty, działające na podstawie ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 989 j.t.). Nie zalicza się tu jednostek działających w sferze ubezpieczeń społecznych (Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego 4

Obszary instytucjonalne Ubezpieczenia Społecznego, Narodowy Fundusz Zdrowia, Fundusz Pracy) oraz jednostek sprawujących nadzór nad rynkiem finansowym (Komisja Nadzoru Finansowego); Przedsiębiorstwa obejmują jednostki, których główną działalnością jest produkcja i obrót dobrami lub świadczenie usług niefinansowych; Gospodarstwa domowe i instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych obejmują: gospodarstwa domowe, do których zalicza się osoby lub grupy osób będące konsumentami i/lub producentami wyrobów i usług niefinansowych, w tym: osoby prywatne, rolników indywidualnych oraz przedsiębiorców indywidualnych, tj. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, zatrudniające do 9 osób włącznie, instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych, które obejmują podmioty, których podstawowe przychody stanowią dobrowolne wpłaty pieniężne lub wkłady w naturze od gospodarstw domowych, dotacje instytucji rządowych i samorządowych oraz dochody z tytułu własności. Do grupy tych instytucji zalicza się m.in.: związki zawodowe, partie polityczne, stowarzyszenia konsumentów, kościoły i związki wyznaniowe, fundusze i fundacje działające na rzecz gospodarstw domowych, instytucje dobroczynne, organizacje pomocy humanitarnej. 5

Instrumenty finansowe i inne aktywa Załącznik nr 2 Instrumenty finansowe i inne aktywa W obrębie statystyki funduszy inwestycyjnych zastosowano następującą systematykę instrumentów finansowych: Dłużne papiery wartościowe. Do dłużnych papierów wartościowych zalicza się: długoterminowe papiery dłużne (o pierwotnym terminie wykupu powyżej jednego roku) emitowane przez rządy i samorządy terytorialne, banki i przedsiębiorstwa, w tym: obligacje, listy zastawne, weksle długoterminowe, dłużne papiery wartościowe emitowane przez podmioty sekurytyzacyjne, instrumenty rynku pieniężnego (instrumenty dłużne rynku pieniężnego o terminie realizacji praw nie dłuższym niż 397 dni liczonym od dnia ich wystawienia lub od dnia ich nabycia) emitowane przez rządy i samorządy terytorialne, banki i przedsiębiorstwa. Do instrumentów rynku pieniężnego zalicza się m.in: bankowe papiery wartościowe (certyfikaty depozytowe), bony pieniężne, bony skarbowe (ang. treasury bills), akcje uprzywilejowane niedające ich posiadaczom prawa do udziału w podziale masy upadłościowej spółki. Udziałowe instrumenty finansowe. Do udziałowych instrumentów finansowych zalicza się m.in.: akcje, z wyłączeniem akcji dających ich posiadaczom prawo do stałych dochodów, niezależnie od wyniku finansowego spółki, prawa do akcji, kwity depozytowe, certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych, udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, udziały w spółkach zagranicznych, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, inne udziały w inwestycjach zbiorowego inwestowania. Depozyty. Do depozytów zalicza się: depozyty terminowe depozyty bieżące, gotówkę oraz kwoty należności z tytułu zwrotnych depozytów zabezpieczających związanych z operacjami na instrumentach pochodnych, Instrumenty pochodne. Są to instrumenty, których wartość jest zależna od wartości/ceny tzw. instrumentu bazowego, którym może być m.in. inny instrument finansowy (np. obligacja, akcja), towar, metal szlachetny, kurs walutowy, indeks, stopa procentowe, rating kredytowy. Kategoria ta obejmuje również instrumenty, których wartość i podstawowe ryzyko nie są bezpośrednio związane z kursami walutowymi, stopami procentowymi, zachowaniem cen udziałowych papierów 6

Instrumenty finansowe i inne aktywa wartościowych, indeksów rynków papierów udziałowych lub cen towarów czy poziomem ryzyka kredytowego. Dla celów prezentacji aktywów i zobowiązań w ramach statystyki funduszy wyodrębniono ponadto następujące kategorie bilansowe: Należności z tytułu transakcji papierami wartościowymi z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu. Są to należności powstałe w ramach transakcji repo. Kategoria ta w szczególności obejmuje również należności z tytułu transakcji buy-sell-back. Zobowiązania z tytułu otrzymanych kredytów i pożyczek obejmują kredyty i pożyczki otrzymane przez fundusz inwestycyjnych od banków krajowych, instytucji kredytowych lub banków zagranicznych. Do kategorii tej zalicza się również zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu. Rzeczowe aktywa trwałe. Do rzeczowych aktywów trwałych zalicza się m.in.: grunty, budynki i lokale stanowiące odrębne nieruchomości, obiekty inżynierii lądowej i wodnej oraz urządzenia techniczne i maszyny, aktywa o wyjątkowej wartości (np. metale szlachetne). 7

Obszary geograficzne i ekonomiczne Załącznik nr 3 Obszary geograficzne i ekonomiczne Kraje Europy: Albania, Andora, Austria, Belgia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Lichtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia, Malta, Mołdawia, Monako, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, San Marino, Serbia, Słowenia, Słowacja, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Ukraina, Węgry, Wielka Brytania i Włochy. Kraje Unii Europejskiej: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania i Włochy. Kraje członkowskie OECD: Austria, Australia, Belgia, Chile, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Izrael, Islandia, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Luksemburg, Meksyk, Niemcy, Norwegia, Nowa Zelandia, Polska, Portugalia, Słowenia, Słowacja, Szwajcaria Szwecja, Stany Zjednoczone, Turcja, Węgry, Wielka Brytania i Włochy. Kraje BRIC: Brazylia, Rosja, Chiny i Indie. Kraje Azji południowo-wschodniej i Pacyfiku: Australia, Birma, Chiny, Filipiny, Indonezja, Japonia, Korea Południowa, Laos, Malezja, Nowa Zelandia, Singapur, Tajlandia, Tajwan i Wietnam. Kraje rynków wschodzących: Argentyna, Chile, Chiny, Czechy, Brazylia, Egipt, Filipiny, Indie, Indonezja, Kolumbia, Malezja, Meksyk, Pakistan, Peru, Polska, Republika Południowej Afryki, Węgry, Rosja, Tajlandia, Tajwan i Turcja. 8