Załącznik 1: Opis studiów podyplomowych Nazwa studiów podyplomowych: Energetyka Odnawialna Cel studiów: Przekazanie wiedzy o odnawialnych źródłach energii i kształtowaniu strategii ich wykorzystania dla celów ochrony środowiska i rozwoju społeczności lokalnych oraz o podstawowych zagadnieniach ekonomicznych i zarządzania jakością w energetyce. PrzybliŜenie unijnych i polskich uwarunkowań prawnych, wspierających wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Ponadto wprowadzenie w problematykę zagospodarowania odpadów i wykorzystywania ich potencjału energetycznego. Tryb odbywania studiów: studia odbywają się w trybie niestacjonarnym Zakres tematyczny studiów podyplomowych: Słuchacze otrzymują wiedzę specjalistyczną z obszaru energetyki opartej na źródłach odnawialnych, w tym: energetyki wodnej, geotermalnej, wiatrowej, słonecznej oraz wykorzystującej odpady. Ponadto podstawową wiedzę w zakresie: projektowania instalacji grzewczych wykorzystujących odnawialne źródła energii, wykorzystania biopaliw, stosowania ogniw paliwowych i pomp ciepła. Prezentowane są zagadnienia związane z przepisami prawnymi regulującymi wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych w Polsce oraz mechanizmami wsparcia i regulacji w zakresie wykorzystania energii z odnawialnych źródeł na rynkach energii. Słuchacze uzyskują podstawowe umiejętności w zakresie oceny efektywności ekonomicznej inwestycji i realizacji zasad zarządzania przedsięwzięciem i projektem. Czas trwania studiów podyplomowych: 2 semestry, 168 h Ogólny sposób oceniania wyników nauczania: Oceniana będzie aktywność studentów w trakcie trwania zajęć. Przewiduje się sprawdzanie sprawozdań i projektów obliczeniowych (dla formy zajęć: laboratorium i ćwiczenia) ocena formująca. Przeprowadzanie egzaminów i kolokwiów zaliczeniowych dla wybranych kursów (dla formy zajęć: wykład) ocena podsumowująca. Organizator studiów podyplomowych: Wydział Mechaniczno-Energetyczny Liczba punktów ECTS: 60 Opłata za studia podyplomowe: 4 400 zł Zasady naboru na studia podyplomowe:
Na studia podyplomowe przyjmowane są osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów magisterskich (studiów jednolitych magisterskich lub studiów drugiego stopnia) lub studiów pierwszego stopnia (licencjackich albo inŝynierskich). Warunki ukończenia studiów podyplomowych: praca końcowa zakończona obroną Termin zgłoszeń: ciągły Data rozpoczęcia studiów podyplomowych: listopad 2012 (pod warunkiem zgłoszenia wymaganej ilości osób) Telefon kontaktowy: (71) 320 39 18, dr inŝ. A. Świerczok
Załącznik 2: Plan studiów I. Zestaw kursów w układzie semestralnym Semestr I (70 h, 21 pkt. ECTS) studia podyplomowe ENERGETYKA ODNAWIALNA rok akademicki: 2012/13 Lp. Nazwa kursu Forma kursu Liczba punktów ECTS Liczba godzin 1. Odnawialne źródła energii ekonomiczne i wyk. ekologiczne uwarunkowania ich wykorzystania. 2 4 2. Energetyka wiatrowa. wyk. 2 8 3. Energetyka wiatrowa - ćwiczenia obliczeniowe ćwicz. 1 2 4. Podstawy energetyki wodnej i geotermalnej. wyk. 2 4 5. Fotowoltaiczne źródła energii i energetyka słoneczna. wyk. 2 8 6. Fotowoltaiczne źródła energii i energetyka słoneczna ćwiczenia obliczeniowe ćwicz. 2 4 7. Podstawy prawne i instrumenty finansowe wykorzystania OŹE wyk. 3 12 8. Produkcja i wykorzystanie biopaliw stałych. wyk. 2 10 9. Pompy ciepła. wyk. 2 10 10. Pompy ciepła ćwicz. 2 4 11. Pompy ciepła lab. 1 4 Semestr II (98 h, 39 pkt. ECTS) Lp. Nazwa kursu Forma kursu Liczba punktów Liczba ECTS godzin 1. Energetyka słoneczna lab. 3 14 2. Ogniwa paliwowe i magazynowanie energii wyk. 2 4 3. Produkcja i wykorzystanie biopaliw stałych lab. 3 14 4. Charakterystyka rynku energii wykorzystującej OŹE. wyk. 2 10 5. Projektowanie instalacji grzewczej z kotłem na biomasę. proj. 3 8 6. Biopaliwa płynne, biogazy i wodór. wyk. 2 8 7. Ekonomika inwestycji w energetyce wykorzystującej OŹE wyk. 2 8 8. Zarządzanie jakością. wyk. 2 8 9. Energia odpadowa w przemyśle wyk. 2 2 10. Gospodarowanie odpadami i wykorzystanie ich potencjału energetycznego wyk. 2 8 11. Praca końcowa zal 16 14
II. Zestaw egzaminów w układzie semestralnym Na podstawie egzaminów zaliczone zostaną następujące kursy: Semestr I: 1. Podstawy prawne i instrumenty finansowe wykorzystania odnawialnych źródeł energii - wykład Semestr II: 1. Praca końcowa egzamin końcowy
Załącznik 3: Program kształcenia studia podyplomowe ENERGETYKA ODNAWIALNA rok akademicki: 2012/13 I. Zakładane efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikacji i dokumentacji Efekty kształcenia w kategorii WIEDZA Nazwa przedmiotu Efekt kształcenia Sposób weryfikowania i dokumentacji Odnawialne źródła energii Ma świadomość aktualnych potrzeb ekonomiczne i energetycznych, znają technologie ich ekologiczne zaspokajania w oparciu o konwencjonalne uwarunkowania ich źródła energii oraz perspektywy ich indeksu. i protokołu wykorzystania rozwoju. Posiada wiedzę o odnawialnych źródłach energii w skali globalnej i lokalnej, ich zasobach, klasyfikacji i moŝliwości ich wykorzystania w aspekcie Energetyka wiatrowa. Podstawy energetyki wodnej i geotermalnej Fotowoltaiczne źródła energii i energetyka słoneczna. Podstawy prawne i instrumenty finansowe wykorzystania OŹE ekologicznym i ekonomicznym. Identyfikuje zasady działania i moŝliwości zastosowania urządzeń wykorzystujących energię wiatru, rozróŝnia typy turbin wiatrowych. Identyfikuje problemy techniczne, ekonomiczne i wymogi formalnoadministracyjne związane z przygotowaniem inwestycji farmy wiatrowej. Opisuje oddziaływanie na środowisko farm wiatrowych Ma wiedzę o zasobach energii wodnej; zna sposoby pozyskiwania energii wodnej i budowę oraz rodzaje elektrowni wodnych. Rozpoznaje podstawowe parametry pracy elektrowni i zna typy turbin wodnych. Ma wiedzę o istocie energii geotermalnej, moŝliwościach i warunkach wykorzystania wód geotermalnych oraz układach elektrowni geotermalnych. Zna podział i klasyfikację kolektorów słonecznych oraz teoretyczne podstawy ich działania. Zna podstawy teoretyczne projektowania, budowy i eksploatacji kolektorów słonecznych Wskazuje dokumenty UE w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii: prawo pierwotne: traktaty, ogólne zasady prawa, prawo zwyczajowe; prawo wtórne: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie. Objaśnia mapę drogową na rzecz energii odnawialnej, energie odnawialne w XXI wieku: podstawie egzaminu
Ogniwa paliwowe i magazynowanie energii Produkcja i wykorzystanie biopaliw stałych. Pompy ciepła. Charakterystyka rynku energii wykorzystującego OŹE. budowa bardziej zrównowaŝonej przyszłości. Wymienia przepisy prawne regulujące wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych w Polsce. Wymienia procedury administracyjne i mechanizmy wsparcia wspomagające wykorzystanie energii z odnawialnych źródeł w Polsce i innych państwach UE. Tłumaczy zasadę działania ogniw paliwowych; rozpoznaje zagadnienia związane z budową, technologią produkcji i materiałami ogniw paliwowych. Wskazuje moŝliwości zastosowania i sposoby magazynowania energii (bateryjne zasobniki energii, energia mas wirujących, superkondensatory) jako sposobu na zrównowaŝenie systemy elektroenergetycznego. Charakteryzuje dostępne zasoby energetyczne biomasy; rozróŝnia technologie pozyskiwania biomasy i wytwarzania z niej energii. Opisuje konstrukcje kotłów opalanych biomasą; procesy pirolizy i zgazowania biomasy. Zna podstawy ekonomiki wykorzystywania energii z biomasy. Zna zasadę działania pompy ciepła i odwzorowanie obiegu pompy ciepła na wykresie lgp-h. Charakteryzuje główne parametrów pracy lewobieŝnego systemu grzewczego, definiuje współczynnik efektywności lewobieŝnego obiegu grzewczego. Zna dostępne dolne źródła ciepła dla lewobieŝnego obiegu grzewczego. Opisuje współpracę instalacji pomp ciepła systemami grzewczymi RozróŜnia bariery w rozwoju wykorzystania energii z odnawialnych źródeł na rynkach energii: ciepła, energii elektrycznej i gazu. Objaśnia mechanizmy wsparcia i regulacje w zakresie wykorzystania energii z odnawialnych źródeł na rynkach energii: ciepła, energii elektrycznej i gazu. Opisuje techniczne uwarunkowania przyłączenia lokalnych źródeł energii do sieci przesyłowej i dystrybucyjnej systemu elektroenergetycznego (smart metering, smart grid ). Zna zagadnienia bezpieczeństwa dostaw energii z układów technologicznych wykorzystujących odnawialne źródła i magazynowania energii pozyskiwanej z OŹE. Charakteryzuje wpływ pozyskiwania
Biopaliwa płynne, biogazy i wodór. Ekonomika inwestycji w energetyce wykorzystującej OŹE Zarządzanie jakością Energia odpadowa w przemyśle Gospodarowanie odpadami i wykorzystanie ich potencjału energetycznego energii z odnawialnych źródeł na sektor finansów publicznych i budŝet państwa Objaśnia moŝliwości i opisuje procesy produkcji biopaliw płynnych; zastosowania oleju napędowego z rzepaku. Wskazuje korzyści ekonomiczne i ekologiczne produkcji oleju napędowego z rzepaku. Opisuje wykorzystanie biogazu z oczyszczalni ścieków i sposoby pozyskiwania wodoru. Opisuje metodykę oceny efektywności ekonomicznej inwestycji: metoda kosztów stałych, metoda przepływów pienięŝnych netto (NPV), ocena inwestycji na podstawie analiz ekonomicznych. RozróŜnia załoŝenia metodologiczne przy pozyskaniu danych źródłowych i określaniu warunków opłacalności inwestycji wykorzystujących energię z odnawialnych źródeł. Opisuje case study wybranego układu technologicznego wykorzystującego energię z odnawialnego źródła Zna problematykę dotyczącą międzynarodowych standardów systemów: zarządzania jakością, zarządzania środowiskowego, zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, zarządzania energią. Opisuje zasady zarządzania przedsięwzięciem i projektem, wymagania Dyrektyw Nowego Podejścia obowiązujące w UE; oceny zgodności wyrobu i oznaczania go znakiem CE. Objaśnia naturę powstawania, moŝliwości wykorzystania i wskazuje zasoby energii odpadowej w przemyśle. RozróŜnia metody odzysku energii odpadowej oraz dokonuje analizy energetycznej technicznych sposobów realizacji tych procesów. RozróŜnia rodzaje odpadów moŝliwe do wykorzystania na cele wytwarzania energii, zna właściwości fizykochemiczne i potencjał energetyczny odpadów. Opisuje sytuację prawną związaną z gospodarowaniem odpadami i moŝliwościami ich energetycznego uŝytkowania. Wylicza technologie słuŝące do wykorzystania odpadów w energetyce i zagroŝenia związane z energetycznym wykorzystaniem odpadów podstawie kolokwium podstawie kolokwium
Efekty kształcenia w kategorii UMIEJĘTNOŚCI Nazwa przedmiotu Efekt kształcenia Sposób weryfikowania i dokumentacji Energetyka wiatrowa. Wykonuje obliczenia efektywności/rentowności inwestycji podstawie wykonanego ćwiczenia obliczeniowego dla zadanych parametrów turbiny (dobór turbiny) i lokalizacji (warunków wietrznych). Pompy ciepła (ćwicz) Pompy ciepła (lab.) Fotowoltaiczne źródła energii i energetyka słoneczna (ćwicz.) Projektowanie instalacji grzewczej z kotłem na biomasę (proj.) Energetyka słoneczna (lab.) Identyfikuje przemiany na wykresie lgp-h. Potraf odwzorować obieg lewobieŝny na wykresie lgp-h oraz policzyć podstawowe parametry charakterystyczne obiegu. Dobiera i projektuje wybrane dolne źródła ciepła dla lewobieŝnego obiegu grzewczego. Projektuje wybrane elementy instalacji grzewczej współpracującej z lewobieŝnym systemem grzewczym Przeprowadza badania spręŝarkowej pompy ciepła, odwzorowuje jej obieg ziębienia oraz przeprowadza podstawowe obliczenia parametrów charakteryzujących ten obieg. Sporządza bilans energetyczny pompy ciepła Potrafi obliczać wartość promieniowania słonecznego w załoŝonym okresie uŝytkowania kolektora. Przeprowadza obliczenia ilości ciepła generowanego przez wybrany panel kolektora słonecznego Planuje podstawowe etapy przygotowania i prowadzenia inwestycji z zakresu energii odnawialnej, ocenia specyficzne problemy przy projektowaniu kotłowni na biomasę. Przeprowadza obliczenia projektowe instalacji grzewczej wykorzystującej kocioł na biomasę, w szczególności: zapotrzebowania ciepła dla budynku, mocy cieplnej źródła, zapotrzebowania na paliwo oraz wybranych elementów układu. Charakteryzuje budowę i zasadę działania elementów instalacji wyposaŝonej w kolektory słoneczne. Określa wpływ warunków atmosferycznych na sprawność instalacji słonecznej. Na podstawie uzyskanych pomiarów potrafi obliczyć zaliczenia przedmiotu podstawie wykonanego ćwiczenia obliczeniowego podstawie sprawozdań z laboratorium podstawie wykonanego ćwiczenia obliczeniowego podstawie wykonanego projektu, udokumentowane wpisem do indeksu i protokołu zaliczenia przedmiotu. podstawie sprawozdań z laboratorium udokumentowane wpisem do indeksu i protokołu zaliczenia przedmiotu.
Produkcja i wykorzystanie biopaliw stałych (lab.) sprawność instalacji. Zna zasady współpracy pompy ciepła z kolektorem słonecznym. Zna zasady działania i cel stosowania regulatora. Potrafi ustawić parametry pracy instalacji słonecznej przy uŝyciu wybranego regulatora. Potrafi scharakteryzować zakres robót dotyczący montaŝu instalacji wyposaŝonych w kolektory słoneczne. Zna zasady pierwszego uruchomienia instalacji wyposaŝonej w kolektory słoneczne Dobiera kocioł do rodzaju biopaliwa stałego. Potrafi opracować opisowy schemat funkcjonowania kotłowni ekologicznej spalającej drewno, słomę, pelet oraz zrębki. Potrafi opracować specyfikacje dotyczącą zakupu biopaliw stałych. Zna zasady składowania biopaliw stałych. Potrafi ustalić pracochłonność uŝytkowania kotłowni oraz określić podstawowe problemy eksploatacyjne kotłowni spalających biopaliwa stałe. podstawie sprawozdań z laboratorium udokumentowane wpisem do indeksu i protokołu zaliczenia przedmiotu.
II. Lista kursów Lp. Nazwa kursu Forma kursu Prowadzący Liczba punktów ECTS Liczba godzin Odnawialne źródła energii ekonomiczne wyk. prof. dr hab. inŝ. 12. i ekologiczne uwarunkowania ich Zbigniew Gnutek 2 4 wykorzystania. 13. Energetyka wiatrowa. wyk. dr inŝ. Piotr Stawski 2 8 Energetyka wiatrowa - ćwiczenia ćwicz. dr inŝ. Piotr Stawski 14. obliczeniowe 1 2 Podstawy energetyki wodnej i prof. dr hab. inŝ. 15. wyk. geotermalnej. Krzysztof Jesionek 2 4 Fotowoltaiczne źródła energii i energetyka dr inŝ. Bogusław 16. wyk. słoneczna. Białko 2 8 17. Fotowoltaiczne źródła energii i energetyka słoneczna ćwiczenia obliczeniowe ćwicz. 18. Energetyka słoneczna lab. dr inŝ. Bogusław Białko 2 4 mgr inŝ. G. Raganowicz, mgr inŝ. J. Torbus, 3 14 mgr Sz. Kotowski, mgr inŝ. J. Barski Podstawy prawne i instrumenty finansowe dr inŝ. Henryk 19. wyk. wykorzystania OŹE Wojciechowski, doc. 3 12 Ogniwa paliwowe i magazynowanie dr inŝ. Kazimierz 20. wyk. energii Herlender 2 4 Produkcja i wykorzystanie biopaliw prof. dr hab. inŝ. 21. wyk. stałych. Wiesław Rybak 2 10 mgr inŝ. G. Raganowicz, mgr Produkcja i wykorzystanie biopaliw 22. lab. inŝ. J. Torbus, stałych-lab mgr Sz. Kotowski, mgr inŝ. J. Barski 3 14 23. Pompy ciepła. wyk. dr inŝ. Stefan Reszewski 2 10 24. Pompy ciepła ćwicz. dr inŝ. Stefan Reszewski 2 4 25. Pompy ciepła lab. dr inŝ. Stefan Reszewski 1 4 Charakterystyka rynku energetyki dr inŝ. Henryk 26. wyk. Wykorzystującej OŹE. Wojciechowski, doc. 2 10 Projektowanie instalacji grzewczej z mgr inŝ. 27. proj. kotłem na biomasę. G. Raganowicz 3 8 28. Biopaliwa płynne, biogazy i wodór. wyk. dr inŝ. Andrzej Vogt 2 8 Ekonomika inwestycji w energetyce dr inŝ. Henryk 29. wyk. wykorzystującej OŹE Wojciechowski, doc. 2 8 30. Zarządzanie jakością. wyk. 31. Energia odpadowa w przemyśle wyk. 32. Gospodarowanie odpadami i wykorzystanie ich potencjału energetycznego wyk. dr inŝ. ElŜbieta Ochocka dr inŝ. Piotr Kolasiński prof. dr hab. inŝ. Wiesław Rybak, dr inŝ. Wojciech Moroń 2 8 2 2 2 8 33. Praca końcowa 16 14
III. Wykaz egzaminów obowiązkowych Na podstawie egzaminów zaliczone zostaną następujące kursy: 1. Podstawy prawne i instrumenty finansowe wykorzystania odnawialnych źródeł energii - wykład 2. Praca końcowa egzamin końcowy
IV. Wymiar czasu przeznaczony na pracę końcową Na pracę końcową kaŝdemu Uczestnikowi studiów podyplomowych przysługuje 14 godzin, które kaŝdy z uczestników ma do wykorzystania na indywidualne konsultacje ze swoim promotorem.
V. Zakres egzaminu końcowego Egzamin końcowy składa się z dwóch części: Prezentacja pracy końcowej z wykorzystaniem środków audiowizualnych, w trakcie której Uczestnik studiów przedstawia cel i zakres pracy, sposób i własny wkład w rozwiązanie problemu oraz wnioski wynikające ze zrealizowanej pracy. Sprawdzenie wiedzy Uczestnika studiów w zakresie podanym w programie kształcenia, a związanym z tematyką realizowanej pracy końcowej, student odpowiada na pytania zadawane przez komisję egzaminacyjną (3 pytania) Warunkiem dopuszczenia Uczestnika studiów podyplomowych do egzaminu końcowego jest uzyskanie pozytywnych ocen z wszystkich kursów objętych programem kształcenia. Student ma 4 tygodnie od zakończenia semestru II na uzyskanie wszystkich wymaganych wpisów i zaliczeń kursów.
Załącznik 4: Imienny wykaz wykładowców Pracownicy Politechniki Wrocławskiej studia podyplomowe ENERGETYKA ODNAWIALNA rok akademicki: 2012/13 1. dr inŝ. Bogusław Białko, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno- Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 2. prof. dr hab. inŝ. Zbigniew Gnutek, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno- Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 3. dr inŝ. Kazimierz Herlender, Politechnika Wrocławska, Wydział Elektryczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 4. prof. dr hab. inŝ. Krzysztof Jesionek, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno-Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 5. dr inŝ. Piotr Kolasiński, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno- Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 6. dr inŝ. Wojciech Moroń, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno- Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 7. dr inŝ. Stefan Reszewski, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno- Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 8. prof. dr hab. inŝ. Wiesław Rybak, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno- Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 9. dr inŝ. Henryk Wojciechowski doc., Politechnika Wrocławska, Wydział Elektryczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław 10. dr inŝ. Arkadiusz Świerczok, Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczno- Energetyczny, WybrzeŜe Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław Prowadzący z zewnątrz: 1. dr inŝ. ElŜbieta Ochocka, Instytut Automatyki Systemów Energetycznych, ul. Wystawowa 1, 51 618 Wrocław, emeryt 2. mgr inŝ. Grzegorz Raganowicz, Dyrektor Powiatowego Centrum Kształcenia Praktycznego, ul. śeromskiego 41a, Bielawa 3. dr inŝ. Piotr Stawski, Instytut Automatyki Systemów Energetycznych, ul. Wystawowa 1, 51 618 Wrocław, 4. dr inŝ. Andrzej Vogt, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Chemiczny, ul. Fryderyka Joliot-Curie 14, 50-383 Wrocław 5. mgr inŝ. Jerzy Torbus, Powiatowe Centrum Kształcenia Praktycznego, ul. śeromskiego 41a, Bielawa 6. mgr Szczepan Kotowski, Powiatowe Centrum Kształcenia Praktycznego, ul. śeromskiego 41a, Bielawa 7. mgr inŝ. Jacek Barski, Powiatowe Centrum Kształcenia Praktycznego, ul. śeromskiego 41a, Bielawa
Załącznik 5: Sposób obliczania ostatecznego wyniku studiów podyplomowych studia podyplomowe ENERGETYKA ODNAWIALNA rok akademicki: 2012/13 Zgodnie z nowym Regulaminem Studiów Podyplomowych ( 7, u. 3): Ostateczny wynik studiów podyplomowych stanowi średnia waŝona: z wagą ε średniej waŝonej (punktami ECTS) ocen przebiegu studiów podyplomowych (zaliczeń i egzaminów): średnia waŝona ocen przebiegu studiów podyplomowych = oraz ( ocena punkty ECTS ) punkty ECTS z wagą 1-ε średniej arytmetycznej oceny końcowej i egzaminu końcowego. Wartość ε w granicach: ½ do ²/ 3 ustala Rada Wydziału. Proponuje się ustalenie wartości ε=½.