Autor: Grzegorz Wieczorek Jarosław Formela Moduł 1 Łączność bezprzewodowa 1. Historia telekomunikacji Historia telekomunikacji rozpoczyna się w starożytności, kiedy to Grecy z Aleksandrii (450 r. p.n.e.) wpadli na pomysł optycznego kodowania liter alfabetu za pomocą telegrafu. Manipulując odpowiednio pięcioma pochodniami i tablicami z alfabetem mogli oni przekazywać wiadomości składające się z liter przyporządkowanych uprzednio umówionym kombinacjom oświetlenia. Prawdopodobnie najdziwniejszym medium transportowym był grecki posłaniec Filippides (490 r. p.n.e.), pokonujący dystans 42 km i 195 m między maratonem a Atenami, z ważną wiadomością o wspaniałym zwycięstwie Mitiadesa nad Persami. Jako początek ery telekomunikacji traktuje się dzień 24 maja 1844 r., w którym pierwsza linia telegraficzna połączyła Waszyngton z odległym o 60 km Baltimore. Natomiast jako dzień narodzin pierwszej przewodowej komunikacji telefonicznej uznaje się do dziś datę pierwszego przekazu telefonicznego (10 marca 1876 r.), w którym przesłano historyczne zdanie wypowiedziane przez Bella: Watson, proszę przyjść tutaj, pilnie pana potrzebuję. Usługi telekomunikacyjne Usługi telekomunikacyjne obejmują: 1. Aplikacje telekomunikacyjne, w skład których wchodzą: telefonia, telegrafia (teleks i telegram), faks, teleteks, wideotekst, wideotelefonia, telekonferencja, EDI (poczta elektroniczna, wymiana dokumentów), transmisja plików, łączenie sieci lokalnych LAN, edu.cossw.pl strona 1
dołączanie stacji roboczych lub sieci LAN do publicznych sieci komputerowych, dołączanie kas fiskalnych i bankomatów do sieci, bazy danych i elektroniczne wiadomości, transmisja nieruchomych obrazów, multimedia, telewizja, biuro w domu (telepraca), telezakupy, teleusługi socjalne i medyczne, teleakcje (telenadzór, telealert, telemetria itp.), 2. Usługi przenoszenia (transportowe), zapewniające właściwy przekaz informacji: analogowa publiczna sieć telefoniczna PSTN (z komutacją łączy), cyfrowa publiczna sieć transmisji danych PSDN (z komutacja pakietów), cyfrowa sieć z integracją usług ISDN (ang. Integrated Services Data Network), sieć ATM, linia dzierżawiona stałą (miedziana lub światłowodowa), łączność bezprzewodowa (analogowa lub cyfrowa), łączność satelitarna (VSAT). 2. System łączności bezprzewodowej w Służbie więziennej W Służbie Więziennej obowiązują przepisy dotyczące użytkowania łączności bezprzewodowej. Najważniejsze z nich to: Wytyczne Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 14 grudnia 2000r. w sprawie posługiwania się łącznością bezprzewodową w Służbie Więziennej, Wytyczne Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie sposobu i zasad włączania się do radiowej Krajowej Sieci Współdziałania i Alarmowania Policji. Obydwa te dokumenty są dokumentami niejawnymi o klauzuli Zastrzeżone. edu.cossw.pl strona 2
Wytyczne Dyrektora Generalnego SW w sprawie posługiwania się łącznością bezprzewodową w Służbie Więziennej określają: przeznaczenie sieci radiotelefonicznej, zasady korzystania z systemy łączności radiowej, eksploatację systemu, identyfikację stacji radiowych. Przeznaczenie sieci radiotelefonicznej System łączności bezprzewodowej wykorzystywany przez Służbę Więzienną służy do prowadzenia tylko rozmów służbowych. Jest on wyposażony w funkcję wywołań alarmowych, a także rejestrację wszystkich rozmów prowadzonych na kanale roboczym jak i alarmowym jednocześnie. Dodatkową funkcją jest również identyfikacja stacji, które biorą udział w połączaniach. Należy zwrócić uwagę na to, że nie wolno używać poszczególnych urządzeń pracujących w systemie łączności niezgodnie z przeznaczeniem (np. użycia radiotelefonu jako młotka) jak również nie wolno ich wyłączać (nie dotyczy oczywiście chwili wymiany akumulatora w radiotelefonie). Zabronione jest również prowadzenie rozmów w obecności osób postronnych, przekazywanie informacji o charakterze niejawnym oraz wymienianie nazwisk i stanowisk służbowych. Zasady korzystania z systemy łączności radiowej Łączność pomiędzy poszczególnymi stacjami może być nawiązana na kanale otwartym (roboczym korespondencję słyszą wszyscy użytkownicy systemu) lub w systemie selektywnego wywołania w kanale zamkniętym (otwiera kanał roboczy tylko dla konkretnie wywoływanej stacji na okres nawiązywanego połączenia inni użytkownicy nie słyszą korespondencji). W czasie trwania połączeń należy przestrzegać dyscypliny w eterze. Stacje noszone posiadają funkcje: czuwak - po 30 minutowym okresie nieużywania radiotelefonu stacja generuje sygnał dźwiękowy. Użytkownik ma 1 min. na reakcję. Po tym czasie następuje wysłanie sygnału alarmowego, status - (tylko stacje z klawiaturą i wyświetlaczem) pozwalająca na wysłanie komunikatu statusowego o numerach od 0 do 9. Znaczenie poszczególnych statusów uregulowane będzie odrębnymi przepisami. edu.cossw.pl strona 3
W czasie prowadzenia korespondencji należy używać odpowiedniego nazewnictwa: kierownicy jednostki organizacyjnej dyrektorzy i zastępcy odpowiednio pierwszy, drugi, kierownicy działów i ich zastępcy odpowiednio pierwszy, drugi z określeniem nazwy działu, inni funkcjonariusze - trzeci z określeniem nazwy działu. Obsługa sygnałów alarmowych: Wysłanie sygnału alarmowego może być zrealizowane przez każdą radiostację w systemie. Może to nastąpić w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa jednostki organizacyjnej, konwoju lub utraty życia i zdrowia ludzi. Postępowanie funkcjonariuszy podczas pojawienia się sygnału alarmowego w zależności od rodzaju stacji określa się odrębnymi przepisami. Każde wywołanie alarmu powinno być wyjaśnione i udokumentowane. Identyfikacja stacji roboczych: Każda stacja posiada 6-cio znakowy identyfikator Rysunek 1: Budowa identyfiaktora stacji radiowej Kanały używane w SW to: 1-4,6 robocze 5 alarmowy 7 roboczy zamknięty 8,9 połączenie z siecią KSWIA edu.cossw.pl strona 4
3. Obsługa radiotelefonów System łączności bezprzewodowej Służby Więziennej składa się z następujących elementów: radiotelefony noszone Motorola GP 340, GP 360, GP 380, radiotelefony przewoźne Radmor 3007, stacje bazowe i urządzenia dyspozytorskie Radmor 32027, ładowarki akumulatorów, regeneratory akumulatorów, rejestratory rozmów, wyposażenie dodatkowe (zestawy podhełmowe, itp.) Użytkowanie radiotelefonu i narażenie na promieniowanie elektromagnetyczne: podczas nadawania radiotelefon należy trzymać w pozycji pionowej, mikrofonem w odległości 2,5 do 5 cm od ust. Również podczas nadawania antena powinna znajdować się co najmniej w odległości 2,5 cm od głowy i ciała, w celu uniknięcia niepożądanych zakłóceń elektromagnetycznych oraz/lub braku zgodności elektromagnetycznej, radiotelefon należy wyłączyć wszędzie tam, gdzie znajdują się napisy to nakazujące (np. szpitale, placówki służby zdrowia, stacje benzynowe), radiotelefonu nie należy umieszczać nad poduszką powietrzną oraz w zasięgu jej działania. Poduszki powietrzne otwierają sięz ogromną siłą. Radiotelefon pozostawiony w pobliżu poduszki powietrznej może spowodować poważne obrażenia ciała, kiedy poduszka zadziała, radiotelefon należy wyłączyć przed wejściem do pomieszczenia/na obszar, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wybuchu, w miejscach, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wybuchu nie należy wymieniać ani ładować akumulatorów. Przy zakładaniu lub wyjmowaniu akumulatorów może wystąpić iskrzenie, które może być przyczyną wybuchu, nie należy używać radiotelefonu z uszkodzoną anteną, przy kontakcie ze skórą uszkodzona antena może spowodować niewielkie oparzenie. edu.cossw.pl strona 5
Obsługa radiotelefonów noszonych Aby prawidłowo uruchomić radiotelefon noszony serii GP należy wykonać następujące czynności: do wyłączonego radiotelefonu podłączyć akumulator, włączyć radiotelefon, odczekać aż radiotelefon przejdzie procedurę autotestu, sprawdzić działanie radiotelefonu wyłącznie poprzez próbę nawiązania łączności ze stacją bazową. Postępowanie w sytuacji zawieszenia się radiotelefonu: wyłączyć radiotelefon, odłączyć akumulator od urządzenia na czas około 30 sekund, podłączyć akumulator i włączyć radiotelefon, odczekać aż radiotelefon przejdzie procedurę autotestu, sprawdzić działanie radiotelefonu wyłącznie poprzez próbę nawiązania łączności ze stacją bazową. Znaczenie świetlnego wskaźnika stanu pracy kolor zielony włączenie zasilania, kolor zielony pulsujący przeszukiwanie (skanowanie) częstotliwości, kolor czerwony nadawanie, kolor czerwony pulsujący kanał zajęty, kolor pomarańczowy wywołanie selektywne radiotelefonu, kolor pomarańczowy pulsujący zawiadomienie o selektywnym wywołaniu, kolor czerwony pulsujący ostrzeżenie o akumulatorze bliskim rozładowania. edu.cossw.pl strona 6
Funkcje przycisków wywołania: Rysunek 2: Przyciski wywołania w radiotelefonach noszonych a) przycisk wywołania grupy ogólnej wszystkie radiotelefony wywołanie wszystkich radiotelefonów, b) przycisk nadawania przycisk pozwalający na prowadzenie korespondencji w trakcie jego przyciskania, c) przycisk wywołujący stację bazową w GP340, wywołujący osobę z listy rozmówców zaprogramowanej w radiotelefonie w GP 360 i GP 380, d) przycisk wywołujący stację bazową w GP340, przesłanie statusu do wybranego rozmówcy z listy rozmówców zaprogramowanej w GP 360 i GP 380. Zasady eksploatowania akumulatorów aby osiągnąć optymalną efektywność, nowe akumulatory przed użyciem należy ładować przez 14-16 godzin, ładowanie w urządzeniach innych producentów może spowodować uszkodzenie akumulatorów, aby uzyskać pełne naładowanie akumulatorów znajdujących się w radiotelefonie, powinien on być w czasie ładowania wyłączony, akumulatory należy przechowywać w temperaturze pokojowej (ok. 20 C), edu.cossw.pl strona 7
ładowanie w temperaturze poniżej 10 C może spowodować wyciekanie elektrolitu i uszkodzenie akumulatora, ładując w temperaturze powyżej 35 C nie osiągniemy pełnej pojemności, nowe akumulatory mogą być przechowywane do dwóch lat bez znaczącego obniżenia pojemności. Nowe nie używane akumulatory należy przechowywać w chłodnym suchym miejscu, akumulatory, które były przechowywane, powinny być przed użyciem naładowane, w pełni naładowane akumulatory nie powinny być doładowywane, gdyż skraca to znacznie ich trwałość, radiotelefonu, ani akumulatorów nie należy pozostawiać w ładowarce, kiedy nie ładujemy, ciągłe ładowanie skraca życie akumulatorów, zawsze używaj akumulatora w pełni naładowanego, akumulator wkładaj do ładowarki dopiero po jego rozładowaniu (stacja noszona sygnalizuje optycznie i akustycznie stan rozładowania akumulatora), istnieje możliwość regeneracji akumulatora w regeneratorze akumulatorów jednak operację tę można wykonać maksymalnie 3 razy. Należy pamiętać, że akumulator po regeneracji nie jest nowy a jedynie odświeżony. Znaczenie świetlnego wskaźnika stanu pracy ładowarki kolor czerwony po umieszczeniu akumulatora w kieszeni ładowarki ładowanie akumulatora, kolor czerwony pulsujący z akumulatorem w kieszeni ładowarki akumulator nie nadaje się do ładowania, bez akumulatora - uszkodzona kieszeń ładowarki, kolor zielony - akumulator naładowany w 100%, kolor zielony pulsujący - akumulator naładowany w 90%, kolor pomarańczowy - przegrzanie ładowarki, kolor pomarańczowy pulsujący - ładowarka przygotowuje się do pracy. edu.cossw.pl strona 8
Dbałość o dobry stan radiotelefonu niektóre środki chemiczne, takie jak detergenty, alkohol, aerozole oraz substancje zawierające ropę naftową mogą uszkodzić obudowę radiotelefonu, unikać mechanicznego uszkodzenia sprzętu, na przykład na skutek noszenia trzymając go za antenę, gniazdo boczne zaopatrzone jest w zaślepkę, która powinna być założona, gdy gniazdo nie jest w użyciu, części zewnętrzne radiotelefonu czyścić szmatką zwilżoną czystą wodą z dodatkiem łagodnego płynu do mycia naczyń, stosowanie nie zatwierdzonego wyposażenia dodatkowego może uszkodzić radiotelefon. Rysunek 3: Radiotelefon GP340 edu.cossw.pl strona 9
Rysunek 4: Radiotelefon GP360 Rysunek 5: Radiotelefon GP380 edu.cossw.pl strona 10
4. Krajowa Sieć Współdziałania i Alarmowania Policji Wytyczne Dyrektora Generalnego SW w sprawie sposobu i zasad włączania się do radiowej Krajowej Sieci Współdziałania i Alarmowania Policji określają: zasady włączania się do sieci KSWA Policji, budowę i znaczenie kryptonimów przydzielonych Służbie Więziennej i przeznaczonych do pracy w sieci KSWA Policji, sposoby włączania się do sieci KSWA Policji. Funkcjonariusz Służby Więziennej może włączyć się do sieci KSWA Policji tylko w następujących przypadkach: w czasie konwojowania osadzonych samochodami używanymi do celów specjalnych w razie ich awarii i wypadków drogowych, a także prób ucieczek konwojowanych oraz ich czynnego wystąpienia, podczas konwojowania osadzonych do publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz w trakcie wielogodzinnego przebywania w nich, podczas konwojowania osadzonych wykonywanych pieszo w razie prób ucieczek konwojowanych lub innego stanu zagrożenia, podczas wykonywania czynności konwojowych w trakcie których nastąpiła próba czynnego odbicia osadzonych. W razie pojawienia się któregoś z wyżej wymienionych przypadków funkcjonariusz ma prawo do włączenia się sieci KSWA Policji tylko i wyłącznie w przypadku gdy zawiodą wszystkie inne próby nawiązania łączności poprzez posiadane środki łączności z jednostką więziennictwa lub innymi służbami bezpieczeństwa publicznego (np. za pomocą tel. komórkowego z Policją na numer 112 lub 997). edu.cossw.pl strona 11
Budowa kodów (kryptonimów) w sieci KSWA Policji Kod określający stację radiową składa się z dwóch liter oraz pięciu cyfr Rysunek 6: Budowa kryptonimu w KSWA rodzaj służby (np. P policja; Z służba więzienna) Sposoby włączania się do sieci KSWA Policji Aby nawiązać połączenie w sieci KSWA Policji należy: przełączyć stację na kanał KSWA Policji, podać kryptonim wywoływanej stacji jeden raz, wypowiedzieć zwrot TU - jeden raz, podać kryptonim własnej stacji jeden raz, wypowiedzieć słowo ODBIÓR - jeden raz. Próba wywołania może nastąpić maksymalnie 2 razy. Następne wywołanie tej samej stacji może nastąpić po upływie kilku minut. Kiedy nie znamy kryptonimy stacji Policji w zasięgu której się znajdujemy można posłużyć się wywołaniem ogólnym zastępując kryptonim słowem określonym w wytycznych. Po uzyskaniu odbioru wywołania należy podać Policji miejsce naszego pobytu, rodzaj zagrożenia oraz prośbę o udzielenie pomocy. W trakcie prowadzenia korespondencji obowiązuje zasada potwierdzania zrozumienia jej treści słowem ZROZUMIAŁEM lub NIE ZROZUMIAŁEM, POWTÓRZ. Zakończenie korespondencji następuje po słowach BEZ ODBIORU lub KONIEC. edu.cossw.pl strona 12
Źródła prawa 1. Wytyczne Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 14 grudnia 2000r. w sprawie posługiwania się łącznością bezprzewodową w Służbie Więziennej, 2. Wytyczne Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie sposobu i zasad włączania się do radiowej Krajowej Sieci Współdziałania i Alarmowania Policji. Bibliografia 1. http://www.staff.amu.edu.pl/~psi/informatyka/kluczew/i2_telec ommunication.htm 2. Instrukcje do radiotelefonów Motorola GP340, GP360, GP380 edu.cossw.pl strona 13