170 Czas zerowy, seks i narkoza głębin Gdzie znajdują się najpiękniejsze koralowce? Chyba najbardziej lubiane przez wszystkich nurkujących, zwłaszcza podwodnych fotografów, koralowce miękkie to kolonie zwierząt, które składają się z wielu pojedynczych polipów. Występują w najróżniejszych wariacjach form i kształtów, z rozgałęzieniami, w kształcie drzew, palców, płaskie, wypukłe itp. Koralowce miękkie można spotkać we wszystkich morzach na kuli ziemskiej, większość gatunków preferuje jednak płytkie wody mórz tropikalnych. Gdzie są te najpiękniejsze to oczywiście kwestia bardzo subiektywna. Znany badacz mórz i oceanów Jean Michel Cousteau twierdzi, że te najbardziej różnorodne i o największej palecie barw znajdują się na wyspach Fidżi. Opinia ta może być też oczywiście związana z faktem, że właśnie tam znajduje
W nurkowej podróży 171 się należące do niego centrum nurkowe. Jego jeszcze bardziej znany ojciec Jacques Yves Cousteau uważał, że najpiękniejszym miejscem do nurkowania na Ziemi jest grupa wysp Wakatobi w archipelagu Tukangbesi w Indonezji. Podobnie jak w wielu innych kwestiach, także w tym przypadku decyduje gust, który jak wiadomo może być ekstremalnie różny. Gdzie znajduje się największa rafa koralowa na Ziemi? Wielka Rafa Karalowa, zwana również Barierową (Great Barrier Reef), rozciąga się w odległości 300 km od wschodnich wybrzeży Australii, na długości ponad 2000 km. Sięga od zwrotnika Koziorożca koło wyspy Lady Elliot aż do znajdującej się na północy Cieśniny Torresa między półwyspem York na północy Australii
172 Czas zerowy, seks i narkoza głębin i południowym wybrzeżem Nowej Gwinei. Wielka Rafa Barierowa to największy system raf na Ziemi i jednocześnie największa budowla stworzona przez żywe organizmy. I mówiąc dalej w samych superlatywach: Wielka Rafa Barierowa to jedyna żywa struktura na Ziemi, którą można podziwiać także z kosmosu. Ze względu na swoją niepowtarzalność i niewiarygodną ilość żyjących tu koralowców i ryb, 26 października 1981 roku została uznana przez UNESCO za światowe dziedzictwo kultury. Nie przeszkadza to jednak australijskim farmerom uprawiać i obficie nawozić trzcinę cukrową na bagnach i w lasach deszczowych w stanie Queensland niedaleko Wielkiej Rafy. Grupa międzynarodowych naukowców doszła do wniosku, że wypłukane nawozy, które docierają do rafy, stopniowo duszą wrażliwe koralowce. Zagrożeniem dla ekosystemu rafy jest także rybołówstwo przemysłowe i turystyka. Zobaczymy, jak długo jeszcze będziemy mogli podziwiać ten niepowtarzalny pomnik natury. W jaki sposób powstają rafy koralowe? Według badań UNEP-WCMC (United Nations Environment Programme-World Conservation Monitoring Centre) rafy koralowe pokrywają 284 300 km 2 powierzchni Ziemi. Ogromny podwodny świat, który zawdzięczamy maleńkim zwierzętom, tak zwanym polipom koralowców, które osiedlają się głównie w pobliżu tropikalnych wybrzeży. Przez całe miliony lat tworzyły one złogi wapienne, znane nam, nurkom, jako rafy koralowe. Podstawowy budulec dla wapiennego szkieletu (jony wapnia i dwutlenek węgla) polipy pobierają z otaczającej je wody morskiej, tworząc węglan wapnia. Dodatkowo także
W nurkowej podróży 173 krasnorosty i mszywioły potrafią produkować wapń. Ich wydzieliny zalepiają wapienne siedziby obumarłych koralowców luźnymi cząstkami osadu i są tym samym odpowiedzialne za budowę raf koralowych. Koralowce zaliczają się do typu parzydełkowców. W 1723 roku francuski badacz przyrody Jean André Peyssonel pierwszy stwierdził, że koralowce są zwierzętami. Nazwa naukowa Coelenterata (jamochłony) pochodzi od greckich słów Koilos (jaskinia) i enteron (jelito) i nawiązuje do podłużnego pustego wewnątrz ciała tych zwierząt. Niemal całe ciało koralowca jest przystosowane do procesu trawienia stanowi jedno wielkie i bardzo kolorowe jelito. Czy istnieją podwodne piramidy? Zdania na ten temat są podzielone. Ale zacznijmy od początku: wiosną 1995 roku grupa nurków rekreacyjnych odkryła w wodach na południe od Japonii ruiny zatopionego prehistorycznego miasta. W ciągu następnych lat prowadzono w tym miejscu badania i dokonano kolejnych odkryć w ich pobliżu. We wrześniu 1996 roku nurkowie odkryli w morzu, w silnych prądach wokół wyspy Yonaguni, 500 km na południowy zachód od miasta Okinawa, kolejne pozostałości po budowlach, a wśród nich platformę przypominającą piramidę. Ma ona 20 m wysokości, a jej górna część sięga do głębokości 5 m pod powierzchnią wody. Przy odrobinie fantazji można w dość zniszczonym przez erozję kamieniu rozpoznać stopnie schodów. Większość naukowców twierdzi, że jest to naturalna formacja skalna, co nie przeszkadza większości nurków i fanom piramid wierzyć w to, że jest to najprawdziwsza piramida zbudowana przez człowieka. W Japonii od wielu wieków przekazywana jest legenda o ludziach z plemienia Mu, które
174 Czas zerowy, seks i narkoza głębin zostało pochłonięte przez wodę (zwróćcie uwagę na podobieństwo do legendy o Atlantydzie). Istnieją przypuszczenia, że piramida została zbudowana ponad 100 000 lat temu przez ów legendarny lud. Jakkolwiek by patrzeć budowla przypomina piramidę i znajduje się w pobliżu innych prehistorycznych budowli. Resztę może sobie każdy dopowiedzieć. A tak przy okazji: słowo mu oznacza po japońsku coś, czego nie ma. Czy to ma być dla nas punkt zaczepienia? Czy istnieją podwodne restauracje? Na całym świecie istnieje wiele restauracji, które reklamują się jako podwodne. W rzeczywistości większość z nich oferuje jedynie widok na wbudowane
W nurkowej podróży 175 w nich akwaria. Tak naprawdę nie znajdują się one pod powierzchnią morza. Najbardziej znane spośród takich restauracji są chyba Al Iwan w Dubaju i Atlantis Royal Towers na Bahamach, przy czym obydwie oferują jedynie widok na ogromne akwaria. Ale większość pływających w nich ryb nigdy nie widziało morza... Pierwsza restauracja zbudowana rzeczywiście pod taflą wody znajduje się w izraelskim Eilat i nazywa się Red Sea Star. Przez okna można podziwiać naturalne piękno Morza Czerwonego. Piękna, z każdej strony oszklona restauracja znajduje się w Hilton Resort na wyspie Rangali na Malediwach. Nazywa się Ithaa (perła). Przez przezroczysty dach zbudowany z łuków akrylowych grubości 125 mm, który podczas przypływu znajduje się dokładnie 2 metry pod wodą, można podziwiać piękno rafy koralowej i życie jej mieszkańców.
176 Czas zerowy, seks i narkoza głębin W jaki sposób mogę na morzu określić kierunek bez pomocy kompasu? Obserwując wschód i zachód słońca, możemy określić strony świata: wschód i zachód. W nocy orientujemy się, obserwując Gwiazdę Polarną, ponieważ znajduje się ona niemal dokładnie nad biegunem północnym. Na półkuli północnej widać ją na końcu dyszla konstelacji gwiezdnej znanej jako Mała Niedźwiedzica (Mały Wóz). Na południe od równika znajduje się konstelacja o wdzięcznej nazwie Krzyż Południa, która wskazuje drogę do bieguna południowego; gdy przedłużymy oś podłużną 4,5 razy, a następnie wskażemy na horyzont tam będzie południe. Brzmi skomplikowanie, ale nie jest. Doświadczeni żeglarze potrafią określić kierunki, obserwując m.in. wiejący akurat wiatr. Mała wskazówka: jeśli macie tradycyjny zegarek analogowy i znajdujecie się na półkuli północnej, ustawcie wskazówkę godzinową tak, aby dokładnie wskazywała słońce, wtedy środek w mniejszym kącie między wskazówką godzinową a 12 będzie zawsze wskazywał południe. W czasie letnim oznacza to oczywiście minus jedną godzinę. Im jesteśmy bliżej równika, tym mniej dokładne są pomiary przy użyciu tej metody. Zegarki elektroniczne nie nadają się oczywiście do takich pomiarów, pewnie dlatego tak naprawdę nigdy nie cieszyły się zbyt dużym powodzeniem. Co to jest elektryczna rafa? Katastrofy ekologiczne, nielegalne poławianie ryb przy użyciu dynamitu, a w pewnym stopniu także zbyt duża ilość niepotrafiących się właściwie zachować nurków sprawiły, że wiele raf koralowych uległo częściowemu, a niektóre z nich nawet niemal zupełnemu
W nurkowej podróży 177 zniszczeniu. W jaki sposób można sprawić, że taka zniszczona rafa znowu ożyje? Można to oczywiście pozostawić Matce Naturze albo wziąć sprawy w swoje ręce. A robi się to tak: przy użyciu podwodnej instalacji, połączonej kablem z urządzeniem kontrolnym na powierzchni, poddaje się rafę wstrząsom elektrycznym. Prądu dostarczają pływające panele z bateriami słonecznymi. Dzięki takim wstrząsom koralowce rosną nawet do 5 razy szybciej niż w warunkach naturalnych i są podobno bardziej odporne na zanieczyszczenie wody. Eksperymenty wykazały, że w normalnych warunkach polipy koralowców wykorzystują część swojej energii do pozyskiwania z wody morskiej jonów magnezu i wapnia. Dzięki nowej metodzie uzyskują te jony bez żadnego wysiłku i mogą wykorzystać zaoszczędzoną w ten sposób energię do szybszego wzrostu. Konstrukcja jest zupełnie bezpieczna dla nurków i snorklingowców. Napięcie wynosi jedynie 3 wolty przy natężeniu prądu wynoszącym 10 amperów. Z czego składa się piasek? Piasek jest luźną skałą osadową, złożoną z ziaren wielkości od 0,063 do 2 mm. Pod wpływem działania wiatru i wody tworzy wydmy, łachy itp. W zależności od rodzaju rozdrobnionej skały i od miejsca, w którym występuje piasek, różny jest także jego skład mineralny. Miałki, niemal biały piasek na Malediwach składa się ze szczątków rozdrobnionych koralowców, a tym samym w przeważającej części z węglanu wapnia (CaCO 3 ). Taki skład sprawia, że ten piasek nigdy się nie nagrzewa, w przeciwieństwie do innych rodzajów piasku w innych miejscach na Ziemi. Większa część znajdującego się na Ziemi piasku składa się z kwarcu (dwutlenku krzemu SiO 2 ), który jest bardzo odporny na proces wietrzenia.