POMIAR PARAMETRÓW REAKCJI SYMULATOR PRACY W STRESIE

POLITECHNIKA ŚLĄSKA W KATOWICACH WYDZIAŁ TRANSPORTU KATEDRA TECHNOLOGII LOTNICZYCH POMIAR PARAMETRÓW REAKCJI SYMULATOR PRACY W STRESIE Kolejny numer zajęć: 5 Przedmiot: Ergonomia i Bezpieczeństwo Pracy Semestr: IV Liczba godzin: 2 Katowice

Spis treści 1. CEL ĆWICZENIA... 2 2. WSTĘP TEORETYCZNY... 2 3. PRZEBIEG BADAŃ DOŚWIADCZALNYCH... 3 3.1. MIERNIK PARAMETRÓW REAKCJI... 3 3.2. SYMULATOR PRACY W STRESIE... 9-1-

1. CEL ĆWICZENIA Celem projektu jest zapoznanie studenta z pomiarem parametrów reakcji, oraz symulacją pracy w stresie operatorów transportowych (transport drogowy, szynowy, wodny, lotniczy i przemysłowy). 2. WSTĘP TEORETYCZNY Miernik Parametrów Reakcji Jest to rozszerzona formuła dawnego aparatu MRK. Autorzy do wersji współczesnej włączyli poza czasem reakcji parametry określające rodzaje reakcji (np. reakcje poprawne, spóźnione, pominięte itd.). Określenie progu reakcji dot. bodźców na bodźce wzrokowe i słuchowe. Wynikami badania są: czas poszczególnych reakcji, średni czas reakcji prawidłowych, ilość reakcji prawidłowych, spóźnionych, pominiętych oraz błędnych. Program dokonuje wstępnej obróbki statystycznej - wyniki prezentowane są w postaci wykresu słupkowego. Całość zestawu sterowana jest układem mikroprocesorowym rys. 1. Rysunek 1. Miernik MPR Laboratorium badań psychotechnicznych przy Katedrze Technologii Lotniczych Politechniki Śląskiej Symulator Pracy w Stresie Urządzenie autorskie, umożliwiające określenie poziomu sprawności oraz stopnia koncentracji na zadaniu w warunkach stresu wywołanego bodźcami zakłócającymi. Całość zestawu sterowana jest układem mikroprocesorowym rys. 2. -2-

Rysunek 2. Symulator SPS Laboratorium badań psychotechnicznych przy Katedrze Technologii Lotniczych Politechniki Śląskiej 3. PRZEBIEG BADAŃ DOŚWIADCZALNYCH 3.1. MIERNIK PARAMETRÓW REAKCJI Budowa aparatu Miernik Parametrów Reakcji MPR - 03 jest stacjonarnym aparatem diagnostycznym, umożliwiającym określenie progu reakcji na bodźce wzrokowe i słuchowe. Wynikami badania są: czas poszczególnych reakcji, średni czas reakcji prawidłowych, ilość reakcji prawidłowych, spóźnionych oraz błędnych. Program dokonuje wstępnej obróbki statystycznej wyniki prezentowane są w skali stenowej, również w postaci wykresu słupkowego. Pogłębione menu umożliwia podgląd wyników w czasie badania. Całość zestawu sterowana jest układem mikroprocesorowym W jego skład wchodzą: - panel sterujący z monitorem i zespołem przycisków - część ekspozycyjna z zespołem manipulatorów oraz kolumną ekspozycji bodźców W wyposażeniu znajduje się również: - przewód transmisyjny - zasilacz Warunki pracy Temperatura otoczenia 10-45 º C Parametry techniczne Zasilany zewnętrznym układem zasilania o napięciu 12V. Wymiary: - część sterująca 220x140x50 mm -3-

- część ekspozycyjna 600x300x800 mm - masa 6.5 kg Opis elementów 1. Manipulatory ręczne 2. Panel ekspozycyjny 3. Blat 4. Rozdzielacz z gniazdem zasilania 5. Przyłącze manipulatorów nożnych 6. Manipulatory nożne BADANIE Po włączeniu urządzenia na ekranie monitora pojawi logo GPE Psychotronics a następnie nazwa urządzenia Miernik Parametrów Reakcji oraz aktualna data i czas zaś w lewym rzędzie przycisków podświetlone opcje: START wejście w tryb oczekiwania na start badania. USTAWIENIA określenie parametrów badania SERWIS obsługa funkcjonalna urządzenia START Po wybraniu mamy aktywne następujące funkcje: -4-

START rozpoczęcie właściwego badania: na monitorze pojawią się parametry badania TRYB i IMPULSY WYJDŹ powrót do ekranu początkowego DEMO funkcja krótkiej prezentacji procesu badawczego DŹWIĘK W demonstracja bodźca dźwiękowego (ton wysoki) DŹWIĘK N demonstracja bodźca dźwiękowego (ton niski) CZERWONY demonstracja bodźca świetlnego (czerwony) ŻÓŁTY demonstracja bodźca świetlnego (żółty) ZIELONY demonstracja bodźca świetlnego (zielony) Przykład ekranu w trybie oczekiwania na start badania. Ustawiony jest tryb złożony realizowany w programie 1 złożonym z 30 bodźców W wersji typowej - ze względów metodologicznych - ekspozycję bodźców dźwiękowych ograniczono do dźwięku niskiego. Naciśnięcie START w menu głównym powoduje wejście w tryb oczekiwania na start badania. W trybie tym przedstawiane są parametry badania oraz aktywne są dwa przyciski START i ANULUJ. Ponowne naciśnięcie przycisku START rozpoczyna badanie. W tym czasie w górnej części monitora są prezentowane parametry badania a pod nimi liczby kolejnych ekspozycji oraz charakterystyki poszczególnych reakcji. W tym czasie aktywne są dwa przyciski: PAUZA wstrzymanie ekspozycji bodźców z możliwością kontynuacji badania po naciśnięciu przycisku START STOP anulowanie rozpoczętego badania i wejście w tryb oczekiwania na Badanie Po rozpoczęciu badania na semaforze ustawionym przed osobą badaną pojawią się pojedyncze bodźce świetlne oraz dźwiękowe. W górnej części monitora są przedstawione parametry badania zaś w dolnej aktualna statystyka. -5-

Przykład ekranu w trybie badania USTAWIENIA Przy pomocy tego przycisku ustawiamy parametry badania. AKCEPT zatwierdzenie ustawionych parametrów ANULUJ powrót do poprzednich ustawień IMPULSY ustawienie liczby bodźców (od 5 do 60 impulsów) PROG wybór programu badania (4 programy różniące się układem bodźców oraz odstępami czasowymi) BODZIEC przypisanie manipulatora odbierającego reakcje do eksponowanego bodźca. Chcąc dokonać zmiany posługujemy się tym przyciskiem wielokrotnie. Każdorazowe naciśnięcie przesuwa podświetlenie na żądane pole. Chcąc dokonać zmiany: - liczby impulsów, - wyboru programu, - zmiany odbioru bodźca wywołujemy wybrany przycisk (pojawi się podświetlenie danej funkcji) a następnie posługujemy się przyciskami: - oraz +. Opis Użytych skrótów: RL ręka lewa RP ręka prawa NL noga lewa NP noga prawa PM bodziec pominięty (prawidłową reakcją jest jej brak) NA nieaktywny (bodziec wyłączony z procedury badawczej) Urządzenie pozwala na konstruowanie własnych programów badawczych. Programowanie odbywa się z poziomu obsługi serwisowej. Informacje dodatkowe przy ustawianiu liczby impulsów posługujemy się interwałami złożonymi z 5 impulsów. przypadek przypisania wszystkim bodźcom jednego manipulatora zostanie rozpoznany przez program jako tryb prosty (reakcja prosta). Przypisując różnym bodźcom dany manipulator program określi badanie jako tryb złożony (reakcja złożona) WYNIKI Zakończenie badania jest sygnalizowane na semaforze urządzenia trzykrotną ekspozycją wszystkich bodźców świetlnych i dźwiękowych równocześnie. -6-

Przykład ekranu w trybie badania Po zakończeniu badania w dolnej części monitora pojawi się napis BADANIE ZAKOŃCZONE a nad nim zbiór podstawowych wyników. Aktywne przyciski to: WYNIKI wejście do trybu prezentacji wyników STOP wejście do trybu nowego badania Naciśnięcie przycisku WYNIKI w menu głównym lub w trybie badania (zakończonego) powoduje wejście w tryb wyświetlania wyników badania. Na samej górze na środku (w orientacji poziomej) jest tytuł wyświetlanej planszy który zaczyna się zawsze od Wyniki badania następnie jest podana nazwa podmenu wyników czyli (zbiór, czasy, wykres), następnie podany jest numer planszy informacyjnej w danym podmenu. Tak więc jeśli pokazywane są w podmenu czasy rekcji od 11 do 20 to jest podany 2 numer planszy informacyjnej. Opis przycisków w menu WYNIKI: WYJDŹ - wychodzi do menu głównego DALEJ - przełącza na kolejne podmenu wyników WSTECZ - przełącza na poprzednie podmenu wyników - przełącza na następną plansze wyników w danym podmenu - przełącza na poprzednia plansze wyników w danym podmenu Menu WYNIKI dzieli się na trzy podmenu 1. Wyniki Badania zbiór 1 Ekspozycje ilość wszystkich impulsów (ekspozycji) R. poprawne ilość reakcji poprawnych (w czasie ekspozycji) R. poprawne spóźnione ilość reakcji poprawnych (po czasie ekspozycji) R. poprawnie pominięte ilość reakcji pominiętych (zgodnie z programem) R. błędne ilość błędnych reakcji R. błędnie pominięte ilość pominiętych reakcji R. błędnie niepominięte ilość reakcji na bodziec o statusie pominiętego -7-

Wyniki Badania zbiór 2 R. średni czas iloczyn sumy czasów reakcji poprawnych R. maksymalny czas czas reakcji najdłuższej R. minimalny czas czas reakcji najkrótszej Procent wykonania stosunek reakcji poprawnych do wszystkich reakcji Wyniki badania czasy Na jednym ekranie mieści się opis 10 impulsów badania. Dla każdego impulsu podany jest numer impulsu, typ reakcji: R. popr. reakcje poprawne R. popr. (spóź.) poza czasem ekspozycji R. bł. reakcje błędne R. bł. (pom.) reakcje błędnie pominięte i poza reakcjami pominiętymi także czas reakcji. Od tego z ilu impulsów składało się badanie zależy ilość plansz informacyjnych. I tak np. jeśli impulsów było 35 to opis tych impulsów zmieści się na 4 planszach (na ostatniej zostanie zamieszczone tylko 5 impulsów). Przykład ekranu z prezentującego charakterystykę wszystkich reakcji Wyniki Badania wykres Jest to graficzna prezentacja wszystkich czasów reakcji. Wysokość wykresu wyliczana jest automatycznie w oparciu o najdłuższy czas reakcji. Wykres jest rysowany dla reakcji prawidłowych. W przypadku reakcji błędnych lub pominiętych brak prezentacji graficznej. Na jednej planszy mieści się do 40 prezentacji graficznych. W przypadku większej ilości reakcji wykres jest kontynuowany na kolejnej planszy. Przykład ekranu z graficzną prezentacją wyników -8-

3.2. SYMULATOR PRACY W STRESIE Warunki zewnętrzne Badanie przeprowadza się w pomieszczeniu o ograniczonym dostępie światła dziennego wskazany półmrok lub całkowite zaciemnienie. Opis elementów 1. Klamra mocująca 2. Pole testowe 3. Blat 4. Sterowanie 5. Urządzenie wykonawcze Budowa aparatu Symulator Pracy w Stresie SPS - 03 jest stacjonarnym aparatem diagnostycznym, umożliwiającym określenie poziomu sprawności oraz stopnia koncentracji na zadaniu w warunkach stresu wywołanego bodźcami zakłócającymi. Całość zestawu sterowana jest układem mikroprocesorowym W jego skład wchodzą: - panel sterujący z zespołem przycisków -9-

- zestaw ekspozycyjny - arkusz testowy - klucz poprawnych zestawień W wyposażeniu znajduje się również: - zasilacz - przewód transmisyjny - instrukcja obsługi Warunki pracy Temperatura otoczenia 10-45 º C Parametry techniczne Zasilany zewnętrznym układem zasilania o napięciu 12V. Wymiary: - panel sterujący 170 x 88 x 33 mm - panel ekspozycyjny 400 x 600 x 740mm Obsługa urządzenia Po włączeniu zasilacza do sieci oraz włączeniu pod blatem symulatora włącznika, w panelu sterującym zapali się wyświetlacz cyfrowy. Przy pomocy znajdujących się w panelu sterującym dwóch rzędów przycisków ustawiamy program badania: - naciśnięcie w polu czerwonym przycisku światło uruchomi w czasie badania podświetlanie płyty - naciśnięcie w polu czerwonym przycisku pulsacja uruchomi w czasie badania działanie stresora świetlnego - naciśnięcie w polu czerwonym przycisku dźwięk uruchomi w czasie badania działanie stresora dźwiękowego - naciśnięcie w polu zielonym przycisku start / stop uruchomi procedurę badawczą - naciśnięcie w polu zielonym przycisku plus wydłuży czas procedury badawczej o 1 min. - naciśnięcie w polu zielonym przycisku minus skróci czas procedury badawczej o 1 min. Po zakończeniu programowania urządzenie jest gotowe do pracy. Badanie Na blacie symulatora wpinamy pod klamrę mocującą arkusz testowy. Następnie podajemy osobie badanej instrukcję badania. Twoim zadaniem będzie wpisywanie w pustych polach pod literami, przypisanych im zgodnie z umieszczoną powyżej tabelą cyfr arabskich. Wpisuj cyfry w kolejnych polach poziomo od strony lewej do prawej. Staraj się pracować tak szybko jak to jest możliwe na wykonanie całego zadania masz trzy minuty. W czasie badania pod arkuszem testowym będzie pulsowało jasne światło a w słuchawkach będziesz słyszał szum. -10-

W zależności od wyboru programu badania (zastosowania poszczególnych zmiennych), badający modyfikuje instrukcję. Po przedstawieniu instrukcji, zakładamy osobie badanej słuchawki, a następnie uruchamiając w polu zielonym przycisk start / stop demonstrujemy program i zasady badania. W czasie demonstracji możemy włączać i wyłączać poszczególne stresory. Po demonstracji, upewniając się, ze osoba badana rozumie zasady badania, przytrzymując przycisk start / stop przez 3 sekundy kasujemy procedurę, a następnie naciskając ten sam przycisk uruchamiamy badanie. Możliwości czasowe realizowania badania są zawarte w przedziale: 1 9 minut. W czasie trwania badania na wyświetlaczu jest emitowany czas badania w systemie malejącym. Arkusz testowy Na arkuszu testowym ( biały papier formatu A 4 ) znajduje się 10 poziomych rzędów złożonych z 20 podwójnych pól. W polach górnych (mniejszych) wpisano przy pomocy procedur losowych litery alfabetu greckiego od A do H. Dolne pola (większe) są puste i słuŝą do wpisywania przez osobę badaną cyfr arabskich zgodnie z przedstawioną w górnej części testu tabelą wzorcową. Po naciśnięciu przycisku start (1) urządzenie będzie realizowało zadany program po upływie ustawionego czasu nastąpi automatyczne zakończenie procedury badawczej. Ze względu na możliwość wyuczenia, niewskazanym jest powielanie arkusza testowego dla celów poza diagnostycznych. Wyniki badania Wynikiem badania jest liczba poprawnych zestawień cyfr rzymskich z przyporządkowanymi im cyframi arabskimi (zgodnych z umieszczonym w górnej części arkusza testowego zestawem wzorcowym). Biorąc pod uwagę specyfikę poszczególnych regionów i egzystujących tam populacji oraz brak jednolitych warunków pomiaru, producent proponuje wypracowanie indywidualnych norm, będących odniesieniem dla każdego diagnosty. Dla porównania na 100 przeprowadzonych pomiarów uzyskano wyniki: wynik średni (średnia odporność na bodźce zakłócające) - 107 wynik najniższy (niska odporność na bodźce zakłócające) - 44 wynik najwyższy (wysoka odporność na bodźce zakłócające) - 145-11-