Pierwsza pomoc przedmedyczna mini podręcznik Co to jest pierwsza pomoc? Pierwsza pomoc to ogół czynności wykonywanych przez świadków zdarzenia przed przybyciem fachowej pomocy (Pogotowie Ratunkowe, Jednostki Ratowniczo - Gaśnicze). Do osób będących pierwszymi ratownikami na miejscu zdarzenia należy wezwanie fachowej pomocy pod ogólnopolskimi i bezpłatnymi numerami alarmowymi ( 999, 998, 997 lub 112), a także zabezpieczenie poszkodowanego do czasu jej przybycia. Czy muszę udzielić pierwszej pomocy? Prawo obliguje nas do udzielania pierwszej pomocy, pod warunkiem, że jej udzielenie nie spowoduje zagrożenia dla naszego zdrowia i życia. Mówi o tym art. 162 Kodeksu Karnego i umożliwia sądom aby osoby uchylające się od tego obowiązku pozbawić wolności nawet do lat trzech. Art. 4 Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym czyni szczególnym obowiązkiem każdego świadka zagrożenia życia bądź zdrowia, wezwanie służb ratunkowych. Aby udzielanie pomocy uczynić sprawniejszym, art. 5.1 Ustawy o PRM, określa, iż każdy udzielający pomocy może liczyć na ochronę prawną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych. Art. 5.2 zezwala na poświęcenie dóbr innych niż zdrowie i życie innych ludzi, w celu skutecznego ratowania człowieka. Art. 6.1 umożliwia ratownikom na roszczenia o naprawieniu szkody do Skarbu Państwa, jeśli ponieśli straty (materialne, fizyczne) podczas udzielania pierwszej pomocy.
Łańcuch przeżycia. Szanse poszkodowanego na przeżycie zagrożenia życia (np. zatrzymania pracy serca) wzrastają kilkukrotnie, jeśli okoliczni świadkowie wykonają pewne czynności w celu ratowania go. Ową sekwencję zdarzeń, które sprawnie po kolei powinny po sobie następować nazwano łańcuchem przeżycia. Łańcuch przeżycia jak każdy inny łańcuch rozpadnie się, jeśli jedno z jego oczek (pewne czynności wykonywane przy poszkodowanym) odpadnie. Przerwanie udzielania pomocy oznacza rozerwanie łańcucha, którego ostatnie ogniwo oznaczałoby powrót do zdrowia. Składa się on z następujących ogniw: 1. Wczesne powiadomienie CPR (Centrum Powiadamiania Ratunkowego) 2. Wczesna resuscytacja (podstawowe podtrzymywanie życia) 3. Wczesna defibrylacja (wykorzystanie AED) 4. Wczesne specjalistyczne zabiegi ratownicze (szybki dojazd Pogotowia Ratunkowego) Wczesne powiadomienie służb o zaistniałym przypadku jest równie ważne jak umiejętność prowadzenia podstawowego podtrzymywania życia (resuscytacji krążeniowo - oddechowej). Jeśli uda nam się sprawnie wezwać Ratownictwo Medyczne należy przystąpić do resuscytacji. Wykonywanie ucisków klatki piersiowej oraz sztucznego oddychania pozwala komórkom mózgowym żyć dłużej bez obumarcia. Jeśli na miejscu zdarzenia znajdzie się jeszcze AED (zautomatyzowany defibrylator zewnętrzny), umożliwiający nawet laikom wykonanie defibrylacji (leczenia prądem), spełnimy 3 z 4 ogniw łańcucha jeszcze w ramach pierwszej pomocy! Jest to wyjątkowo ważne dla powodzenia specjalistycznych zabiegów ratowniczych. Jak wezwać pomoc? Jakiego numeru użyć?
W Polsce trwa szeroko zakrojona kampania na rzecz rozpowszechniania numeru alarmowego 112. Jest to numer działający prawie w całej Unii Europejskiej dzięki czemu nie musimy zastanawiać się nad tym jak wezwać pomoc w Czechach, Finlandii czy w Niemczech. Wbrew niektórym opiniom nie jest to numer działający jedynie z telefonu komórkowego. Nie, w wielu miejscach w Polsce dostępny jest również z telefonów stacjonarnych. Telefon komórkowy jest po prostu lepiej przystosowany do użycia numeru 112, gdyż aby go wybrać wystarczy wpisać 112 w miejsce PINu (gdy dopiero włączamy telefon), nie trzeba zdejmować blokady klawiatury a nawet nie musimy mieć włożonej karty SIM (wybieramy 112 zaraz po włączeniu aparatu bez karty). Docelowo 112 łączył będzie z najbliższym Centrum Powiadamiania Ratunkowego. Dziś jego obsługa powierzona została głównie Policji oraz Straży Pożarnej. Aby wezwać Ratownictwo Medyczne zaleca się użycia numeru 999 lub 112 z któregokolwiek dostępnego aparatu telefonicznego. Jeśli jeden nie odpowiada, próbujemy dodzwonić się pod drugi. Mimo coraz powszechniejszego zastosowania numeru 112 pozostałe numery alarmowe zachowują bezterminowo ważność. Są to: 999 Pogotowie Ratunkowe 998 - Straż Pożarna 997 - Policja 986 - Straż Miejska
Inne istotne numery: 994 - Pogotowie Wodociągowo - Kanalizacyjne 993 - Pogotowie Ciepłownicze 992 - Pogotowie Gazowe Pogotowie energetyczne ma różne numery w zależności od lokalizacji Pomoc możemy wezwać przez każdy dostępny telefon. Używając ogólnodostępnych numerów alarmowych zawsze będzie to połączenie bezpłatne. Mając do dyspozycji automat na ulicy nie musimy posiadać karty telefonicznej, po prostu wybieramy numer i dzwonimy. Zarówno z automatów, telefonii stacjonarnej jak i z komórek należy wybrać sam numer alarmowy, bez prefiksów, numerów kierunkowych czy zera (np. 999). Czasem zdarza się (głównie przy użyciu komórki), iż nasze wezwanie nie zostaje przekierowane do najbliższej jednostki danej służby, lecz gdzieś dalej (nawet w bardzo odległe od nas miejsce). Po podaniu miejscowości, w której jesteśmy, dyspozytor powinien przekazać nasze zgłoszenie do odpowiedniego rejonu operacyjnego. Podsumowując, wezwanie pomocy to dość prosta czynność, będąca obowiązkiem każdego kto widzi sytuację zagrożenia zdrowia i życia. Szybkie powiadomienie służb o zaistniałym niebezpieczeństwie może decydować o powodzeniu akcji ratunkowej. Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane (dotyczy wszystkich numerów ratunkowych): 1. CO? rodzaj wypadku (np. zderzenie samochodów, upadek z drabiny, utonięcie, itp.), 2. GDZIE? miejsce wypadku, 3. ILE? liczba poszkodowanych, 4. JAK? stan poszkodowanych, 5. CO ROBISZ? informacje o udzielonej dotychczas pomocy, 6. KIM JESTEŚ? dane personalne osoby wzywającej pomoc (numer telefonu, z którego dzwonisz). Gdy istnieje dodatkowe niebezpieczeństwo (np. cysterna) poinformuj o tym!!!
Nigdy pierwszy nie odkładaj słuchawki!!! Zranienie Każdą ranę pozostawiamy w stanie, w jakim ją zastaliśmy, przykrywając jedynie, możliwie szybko, jałowym materiałem opatrunkowym. W czasie opatrywania ranny powinien leżeć lub przynajmniej siedzieć. Nie należy usuwać ciał obcych tkwiących w ranie, gdyż zapobiegają krwawieniu. Udławienia Zastosuj manewr Heimlicha: wykonać 5 uderzeń w plecy twardą częścią nasady dłoni między łopatkami: a. stań w stabilnej pozycji tak, aby ułatwić sobie działanie. Jedną dłoń ułóż na klatce piersiowej i lekko pochyl poszkodowanego do przodu, tak by głowa znalazła się jak najniżej, ułatwiając przemieszenie się ciała obcego na zewnątrz. W przypadku dzieci ratownik powinien usiąść i przełożyć dziecko przez nogę, tak aby głową było skierowane ku ziemi; b. twardą częścią nasady dłoni (twardą częścią nadgarstka) wykonaj 5 energicznych uderzeń w okolice międzyłopatkowe, sprawdzając za każdym razem czy ciało obce nie wydostało się na zewnątrz
stojąc z tyłu, obejmujemy poszkodowanego na wysokości brzucha, kładziemy nasadę złączonych dłoni między pępkiem a dolnymi żebrami. Ściskając do siebie, lekko w górę, wypychamy powietrze z dolnej części płuc poszkodowanego. Wykonuje się 5 serii po 5 razy.
Porażenie prądem Nie wolno dotykać osoby porażonej prądem, zanim nie odłączy się jej od źródła prądu. Odłącz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczkę urządzenia elektrycznego, które spowodowało porażenie. Użyj do tego przedmiotu, który nie przewodzi prądu (np. drewnianego kija od szczotki), odsuń kabel elektryczny od poszkodowanego. 1. Sprawdź stan poszkodowanego. 2. Czy jest przytomny? 3. Czy oddycha?
4. Wezwij Pogotowie Ratunkowe nr tel. to 999 lub 112 Jeśli ratowany nie oddycha przystąp do reanimacji. Jeśli ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ułóż go w pozycji bocznej. 5. Załóż opatrunek (np. hydrożelowy) na oparzone miejsce. Zostań z poszkodowanym do czasu przybycia Pogotowia Ratunkowego i przejęcia opieki na poszkodowanym. Złamania Pierwsza pomoc polega na unieruchomieniu dwóch stawów sąsiadujących ze złamaną kością lub dwóch sąsiednich kości, jeżeli uszkodzony jest staw. Jeśli kość przebiła skórę i rana obficie krwawi, zatamuj krwawienie, ale nie próbuj nastawiać kości ani oczyszczać rany. Załóż jałowy opatrunek i natychmiast wezwij pogotowie. Nie przesuwaj ofiary, jeśli ma uszkodzony kręgosłup, szyję lub miednicę. Złamana kończyna górna
Złamana kończyna dolna Krwotok z nosa Należy kazać pacjentowi usiąść z głową pochyloną do przodu i siedzieć spokojnie przez dłuższy czas. Połóż mu na nasadzie nosa i karku zimny, mokry ręcznik lub lód. Jeśli krwawienie nie ustaje, włóż w obie dziurki od nosa tampony z gazy. Omdlenie Ułóż taką osobę na plecach. Upewnij się, że oddycha. Najpierw unieś jej nogi. Rozepnij jej ubranie, otwórz okno lub wynieś ją do chłodnego miejsca. Jeśli omdlenie trwa dłużej niż minutę lub dwie, przykryj poszkodowanego i wezwij karetkę pogotowia.
Oparzenie Oparzenia I i II stopnia należy jak najszybciej chłodzić wodą letnią bieżącą, dopóki ból nie ustąpi. W żadnym wypadku nie wolno!!! odrywać przylgniętej do rany odzieży, przekłuwać pęcherzy, dotykać rany oparzeniowej, smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego, ani alkoholem, przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych podawać doustnie płynów lub pokarmów, pozostawić poszkodowanego bez nadzoru. Ciała obce Ciała obce mogą być usuwane z rany tylko przez lekarza i ta czynność nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy. Jakiekolwiek próby usuwania grożą pozostawieniem w ranie fragmentów ciała obcego, a także stanowią niebezpieczeństwo wprowadzenia dodatkowego zakażenia. Większe ciała obce o gładkich brzegach często tamponują ranę i zapobiegają tym samym powstaniu dużego krwawienia.
Padaczka Choremu grozi niebezpieczeństwo zachłyśnięcia oraz uraz głowy, który może doznać, padając na ziemię lub w wyniku nieskoordynowanych ruchów w czasie napadu. Klękamy od strony głowy chorego, a rękoma i udami przytrzymujemy jego głowę, aby zapobiec jej urazom. W jeden kącik ust możemy włożyć chusteczkę, zapobiegając przygryzaniu sobie przez chorego języka i warg. Nie wolno w czasie ataku chorego unieruchamiać siłą. W żadnym wypadku nie wolno!!! tłumić drgawek siłą, nie unieruchamiaj osoby na siłę; wkładać przedmiotu do buzi - nawet, jeśli boisz się, że przygryzie sobie język; przygryzienie języka nie jest groźne - więcej krzywdy możesz mu wyrządzić rozwierając na siłę zęby i wpychając coś do ust; podawać żadnych leków doustnie; polewać osoby wodą, by ocucić; Urazy głowy
Przy uderzeniu w głowę istnieje niebezpieczeństwo urazu mózgowego i późniejszych poważnych komplikacji między innymi urazu kręgosłupa. Jeśli głowa krwawi, załóż opatrunek, zabandażuj i każ rannemu leżeć, zabezpieczając jego głowę i odcinek szyjny kręgosłupa. Atak serca Najczęstsze objawy ataku serca to ból w klatce piersiowej i okolicach, czasem promieniujący do szyi i ramion. Ofiara może się pocić i tracić przytomność. Wezwij pogotowie. Jeśli chory ma kłopoty z oddychaniem, pomóż mu przybrać wygodną pozycję. Rozepnij obcisłe ubranie. Zachowaj spokój i spróbuj go uspokoić. W przypadku utraty przytomności sprawdź oddech i tętno, gdy trzeba, podejmij czynności reanimacyjne. Resuscytacja Podczas resuscytacji dorosłego należy go ułożyć na plecach, na twardym podłożu ( w przypadku kobiet w zaawansowanej ciąży podkładamy np. (poduszką, złożony koc) pod prawy bok aby nie utrudniać dopływu krwi do płodu). Zaczynamy od odgięcia głowy do tyłu i dwukrotnego wdmuchnięcia powietrza do płuc. Na wybranym miejscu ucisku kładzie się dłoń, przy czym palce powinny być odgięte ku górze, by nie dotykać klatki piersiowej. Druga dłoń kładziemy na grzbiet dolnej ręki. Ramiona muszą znajdować się w pozycji prostopadłej do klatki piersiowej. Przy wyprostowanych łokciach, na zasadzie dźwigni, naciskamy na mostek, wciskając go na odpowiednią głębokość w kierunku kręgosłupa z częstotliwością około 100 razy na minutę. Resuscytację prowadzimy do momentu: - odzyskania funkcji życiowych przez osoba poszkodowaną - przyjazdu na miejsce Pogotowia Ratunkowego lub innych służb ratowniczych - w przypadku braku sił do dalszej resuscytacji.