Najbliższe konkursy obszaru Energia w programie HORIZON 2020

Najbliższe konkursy obszaru Energia w programie HORIZON 2020 Dr inż. Andrzej Sławiński Centrum Integracji Badań Energetycznych CENERG Instytut Energetyki (IEn) Warszawa

Energia w programie Horizon 2020 1. Doskonała baza naukowa 2. Wiodąca rola w przemyśle 3. Wyzwania społeczne Europejska Rada Badań Przyszłe i rodzące się technologie (FET) Działania Marii Sklodowskiej- Curie Europejska infrastruktura badawcza (w tym e- infrastruktura) Wiodąca rola w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych ICT Nanotechnologie Zaawansowane materiały Zaawansowane procesy przemysłowe Biotechnologia Przestrzeń kosmiczna Dostęp do finansowania kapitałem wysokiego ryzyka Innowacje w MŚP Zdrowie, zmiany demograficzne i dobrostan Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych i biogospodarka Bezpieczna, czysta i efektywna energia Inteligentny, zielony i zintegrowany transport Działania w dziedzinie klimatu, środowisko, efektywna gospodarka zasobami i surowce Europa w zmieniającym się świecie integracyjne, innowacyjne i refleksyjne społeczeństwa Ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli

Program pracy 2016-2017 Secure, Clean and Efficient Energy Efektywność energetyczna (25 topików) Konkurencyjne technologie niskoemisyjne (36 topików) Instrument MŚP Inne działania (64)

Program pracy Przykład topiku 1. Temat 2. Scientific Challenge - uzasadnienie wyboru tematu 3. Scope zawartość tematyczna, proponowane działania, przybliżony wkład KE do jednego projektu 4. Expected impact spodziewane efekty średnio- i długoterminowe 5. Typ projektu

Technology Readiness Level (TRL) TRL 1 zaobserwowano podstawowe zasady TRL 2 sformułowano koncepcję technologii TRL 3 eksperymentalnie potwierdzono koncepcję TRL 4 zweryfikowano technologię laboratoryjnie TRL 5 zweryfikowano technologię w środowisku zbliżonym do rzeczywistego (środowisko przemysłowe w przypadku kluczowych technologii) TRL 6 dokonano wdrożenia technologii w środowisku zbliżonym do rzeczywistego (środowisko przemysłowe w przypadku kluczowych technologii) TRL 7 wdrożono prototyp systemu w warunkach operacyjnych TRL 8 zakończono wdrożenia ostatecznej formy technologii i zakwalifikowano ją do pełnego stosowania TRL 9 wykazano poprawność działania technologii w warunkach operacyjnych (wytwarzanie w warunkach rynkowych w przypadku kluczowych technologii)

Secure, Clean and Efficient Energy Główne cele programu Kamienie milowe transformacji energetycznej do roku 2030: co najmniej 40% redukcji emisji gazów cieplarnianych (w stosunku do roku 1990) co najmniej 27% udziału OZE w zużyciu energii co najmniej 27% poprawy efektywności energetycznej co najmniej 10% poprawa połączeń elektroenergetycznych Wynikające stąd priorytety: Moderacja potrzeb energetycznych Dekarboniacja gospodarki Większy wysiłek w zakresie badań, innowacyjności i konkurencyjności Zwiększenie udziału odbiorców w transformacji energetycznej Zwiększenie efektywności energetycznej (szczególnie w budynkach) Rozwój nowej generacji OZE Integracja OZE z sieciami energetycznymi (magazynowanie energii) Wprowadzanie na rynek nowych technologii i usług energetycznych Wspieranie innowacji społecznych Usuwanie barier technologicznych, promocja standardów

Secure, Clean and Efficient Energy Kluczowe wskazówki Udział przemysłu!!! Udział MŚP Synergia różnego typu inicjatyw i funduszy (np. Blue Growth, Public Private Partnerships on Energy-efficient Buildings and Sustainable Process Industries (SPIRE), European Structural and Investment Funds (ESIF), European Regional Development Fund (ERDF)) Branie po uwag Research and Innovation Smart Specialization Strategy dla kraju lub regionu Współpraca międzynarodowa ze strategicznymi krajami i globalnymi liderami technologii (otwarcie na kraje trzecie) Nowość H2020: Pilot on Open Research Data poprawa dostępu do wyników projektów (obowiązkowa zasada dla Smart Cities and Communities

Kalendarz konkursów Efektywność energetyczna 2016 Deadline Otwarcie konkursu Topik Budżet (mln EUR) EE-10-2016 (IA) EE-17-2016-2017 (IA) 16 21.01.2016 15.10.2015 15.09.2016 15.03.2016 EE-03-2016 (IA) EE-04-2016-2017 (RIA) EE-05-2016 (RIA) EE-07-2016-2017 (IA) EE-08-2016 (RIA) EE-06-2016-2017 (CSA) EE-09-2016-2017 (CSA) EE-11-2016-2017 (CSA) EE-13-2016 (CSA) EE-14-2016-2017 (CSA) EE-16-2016-2017 (CSA) EE-24-2016-2017 (CSA) EE-25-2016 (CSA) 34 30 EE-22-2016-2017 (CSA) 8 EE-21-2016 (ERA-NET-Cofund) 5

Kalendarz konkursów Efektywność energetyczna 2017 Deadline Otwarcie konkursu Topik Budżet (mln EUR) EE-12-2017 (IA) EE-17-2016-2017 (IA) 16 19.01.2017 15.06.2016 7.06.2017 19.01.2017 EE-01-2017 (IA) EE-04-2016-2017 (RIA) EE-07-2016-2017 (IA) EE-20-2017 (IA) EE-02-2017 (CSA) EE-06-2016-2017 (CSA) EE-09-2016-2017 (CSA) EE-11-2016-2017 (CSA) EE-14-2016-2017 (CSA) EE-15-2017 (CSA) EE-16-2016-2017 (CSA) EE-18-2017 (CSA) EE-19-2017 (PPI) EE-23-2017 (CSA) EE-24-2016-2017 (CSA) 30 47 EE-22-2016-2017 (CSA) 8 Razem 194

Kalendarz konkursów Konkurencyjne technologie niskoemisyjne 2016 Deadline Otwarcie konkursu Topik Budżet (mln EUR) LCE-07-2016-2017 (RIA) 61,3 LCE-08-2016-2017 (RIA) 10 LCE-23-2016 (RIA) 10 16.02.2016 17.10.2015 LCE-24-2016 (RIA) 17 LCE-25-2016 (RIA) 10 LCE-31-2016-2017 (RIA) 10 LCE-36-2016 (CSA) 2,4

Kalendarz konkursów Konkurencyjne technologie niskoemisyjne 2016 Deadline Otwarcie konkursu Topik Budżet (mln EUR) LCE-01-2016-2017 (RIA) 20 LCE-02-2016 (IA) 73,46 LCE-03-2016 (CSA) 4 5.04.2016 8.12.2015 LCE-26-2016 (ERA-NET-Cofund) 10 LCE-32-2016 (CSA) 1,7 LCE-33-2016 (RIA) 10 LCE-34-2016 (ERA-NET-Cofund) 30,8

Kalendarz konkursów Konkurencyjne technologie niskoemisyjne 2016 Deadline Otwarcie konkursu Topik Budżet (mln EUR) 14.04.2016 LCE-35-2016 (FPA)? LCE-09-2016 (IA) 25 LCE-13-2016 (IA) 10 8.09.2016 11.05.2016 LCE-15-2016 (IA) 15 LCE-19-2016-2017 (IA) 15 LCE-20-2016-2017 (IA) 15 LCE-22-2016 (RIA) 15

Kalendarz konkursów Konkurencyjne technologie niskoemisyjne 2017 Deadline Otwarcie konkursu Topik Budżet (mln EUR) 5.01.2017 14.02.2017 20.09.2016 LCE-06-2017 (RIA) 20 LCE-07-2016-2017 (RIA) 66,5 LCE-08-2016-2017 (RIA) 10 LCE-27-2017 (RIA) 15 LCE-28-2017 (RIA) LCE-29-2017 (RIA) LCE-30-2017 (RIA) LCE-31-2016-2017 (RIA) 10 LCE-21-2017 (CSA) 15 LCE-01-2016-2017 (RIA) 18 LCE-04-2017 (IA) 62,12 LCE-05-2017 (RIA) 28 15

Kalendarz konkursów Konkurencyjne technologie niskoemisyjne 2017 Deadline Otwarcie konkursu Topik Budżet (mln EUR) LCE-10-2017 (IA) 10 LCE-11-2017 (IA) 12 LCE-12-2017 (IA) 8 LCE-14-2017 (IA) 25 7.09.2017 11.05.2017 LCE-16-2017 (IA) 7 LCE-17-2017 (IA) 8 LCE-18-2017 (IA) 10 LCE-19-2016-2017 (IA) 15 LCE-20-2016-2017 (IA) 10 Razem 723,28

Efektywność energetyczna (EE)

Efektywność energetyczna Główne cele Moderacja potrzeb energetycznych wzrost efektywności energetycznej, bezpieczeństwo dostaw energii, przystępność dla gospodarstw domowych i przemysłu, konkurencyjność Wzrost efektywności energetycznej w budownictwie, ogrzewaniu, chłodzeniu, przemyśle, usługach Szybsze wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań na rynek Redukcja emisji i kosztów

Efektywność energetyczna Główne obszary działań Efektywność energetyczna (25 topików) 1. Ogrzewanie i chłodzenie (5) 2. Zaangażowanie konsumentów w kierunku zrównoważonej energii (4) 3. Budownictwo (5) 4. Przemysł, usługi i produkty (7) 5. Innowacyjne finansowanie inwestycji w efektywność energetyczną (4)

Efektywność energetyczna (EE) 1. Ogrzewanie i chłodzenie EE-03, EE-04, EE-05 Call: H2020-EE-2016-2017 2. Zaangażowanie konsumentów dla zrównoważonej energii EE-07, EE-08 3. Budownictwo EE-10 4. Przemysł, usługi i produkty EE-17 Deadline: 21 stycznia 2016

Efektywność energetyczna Ogrzewanie i chłodzenie EE 03-2016: Standardised installation packages integrating renewable and energy efficiency solutions for heating, cooling and/or hot water preparation Rozwój nowych, gotowych do natychmiastowego zastosowania systemów ogrzewania, chłodzenia i przygotowania ciepłej wody - wykazanie ich rzeczywistego potencjału Efektywne kosztowo, zintegrowane systemy wykorzystujące jednocześnie OZE, magazynowanie energii i inteligentne zarządzanie na poziomie budynków Rozwiązania mogą wykorzystywać pompy ciepła, kogenerację, magazynowanie ciepła i inteligentne zarządzanie w celu minimalizacji zużycia energii pierwotnej (gazu, energii elektrycznej) Należy uwzględniać komfort mieszkańców (cieplny, akustyczny, jakość powietrza itp.) Istotą rozwiązań powinna być skalowalność, modułowość i adaptacyjność, łatwa integracja, montaż i instalacja W realizację projektu powinni być zaangażowani producenci, stowarzyszenia instalatorów, projektanci i architekci Technology Readiness Level (TRL) 6-8 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 3-4 mln EUR Innovation Action

Efektywność energetyczna Ogrzewanie i chłodzenie EE 03-2016: Standardised installation packages integrating renewable and energy efficiency solutions for heating, cooling and/or hot water preparation Spodziewane efekty Oszczędność energii pierwotnej i redukcja emisji Wdrożenie inteligentnych metod optymalizacji popytu i podaży energii na poziomie budynków Wdrażanie rozwiązań zdalnego zarzadzania i monitorowania Rozwój rynkowych, standardowych, kompaktowych, zintegrowanych systemów integrujących rozwiązania OZE i EE 21.01.2016 Innovation Action

Efektywność energetyczna Ogrzewanie i chłodzenie EE-04-2016-2017: New heating and cooling solutions using low grade sources of thermal energy Nowe rozwiązania w zakresie ogrzewania i chłodzenia z wykorzystaniem bardzo nisko, nisko i średniotemperaturowych źródeł energii cieplnej (low exergy systems) np. ścieków, zasobów podziemnych, ciepła słonecznego, ciepła odpadowego o niskiej jakości Wykorzystanie niskotemperaturowych źródeł ciepła do ogrzewania, chłodzenia i ewentualnie produkcji energii elektrycznej Rozwój, wdrożenia i ocena jakości technologii Poprawa niezawodności, ogólnej efektywności i automatyzacja systemów Technology Readiness Level (TRL) 4-6 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 3-4 mln EUR Spodziewane efekty Oszczędność energii pierwotnej i redukcja emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z najlepszymi dostępnymi aktualnie rozwiązaniami Wzrost udziału odpadowych i odnawialnych źródeł energii cieplnej w ogrzewaniu chłodzeniu Poprawa ogólnej wydajności systemów ogrzewania i chłodzenia za pomocą niskotemperaturowych źródeł ciepła 21.01.2016 Research and Innovation Action

Efektywność energetyczna Ogrzewanie i chłodzenie EE-05-2016: Models and tools for heating and cooling mapping and planning Rozwój metod i narzędzi modelowania i planowania podaży i popytu na ciepło/zimno w praktyce administracji lokalnej i władz publicznych Narzędzia mają pozwalać na szczegółowy opis istniejącego systemu energetycznego i rozwoju wszystkich istotnych elementów podaży i popytu energii w danym obszarze geograficznym (jednostek wytwórczych, odnawialnych i odpadowych źródeł energii, infrastruktury, zużycia energii oraz ilości i jakości budynków) Modelowanie możliwych scenariuszy odzwierciedlających godzinowe, sezonowe i roczne wahania podaży i popytu dla osiągnięcia optymalnych celów energetycznych Integracja map ciepła z innymi typami map (zagospodarowania przestrzennego, infrastruktury, OZE itp.) Umożliwienie analizy wpływu rosnącej liczby budynków energooszczędnych Narzędzia modelowania powinny być przyjazne i otwarte, zawierać moduły instrukcji i szkoleń Technology Readiness Level (TRL) 5-7 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 2,5-3 mln EUR Spodziewane efekty Lepsza integracja map ciepła z istniejącymi planami regionalnymi i lokalnymi Grupa osób przeszkolonych w wykorzystaniu opracowanych modeli i narzędzi Rozwój i wdrożenie narzędzi po zakończeniu projektu Otwarty dostęp do danych 21.01.2016 Research and Innovation Action

Efektywność energetyczna Zaangażowanie konsumentów dla zrównoważonej energii EE-07-2016-2017: Behavioural change toward energy efficiency through ICT Wykazanie, że rozwiązania oparte na ICT mogą przyczynić się do oszczędzania energii poprzez motywowanie i wspieranie zmiany zachowań użytkowników końcowych energii Rozwój innowacyjnych, przyjaznych dla użytkownika, cyfrowych narzędzi, aplikacji lub usług wykorzystujących informacje dostarczone przez użytkownika końcowego lub generowane przez umieszczone w domu czujniki (np. inteligentne liczniki, mierniki ciepła itp.) Zwiększenia EE poprzez zmianę zachowań użytkowników końcowych podejmowanie przez nich świadomych decyzji Wzmocnienie roli konsumentów (menedżerów budynków, właścicieli oraz użytkowników końcowych, w tym mieszkańców, spółdzielni mieszkaniowych itp) do uczestnictwa i współpracy w osiąganiu oszczędności energii i odkrywaniu różnych sposobów zarządzania energią w dłuższej perspektywie. Wykorzystanie nauk społecznych i behawioralnych dla zrozumienia: (i) czynników wpływających na wybór konsumentów oraz (ii) wpływ zachowań konsumentów na system energetyczny (zróżnicowanie zachowań względu na płeć, różnice społeczno-ekonomiczne, demograficzne i kulturowe) Konsorcja, z udziałem programistów i dostawców narzędzi ICT, producentów sprzętu AGD, ekspertów energetycznych, ekspertów nauk społecznych i humanistycznych, przedstawicieli społeczeństwa, dystrybutorów lub dostawców energii, przedsiębiorstw usług energetycznych (ESCO) i zarządców budynków Innovation Action

Efektywność energetyczna Zaangażowanie konsumentów dla zrównoważonej energii EE-07-2016-2017: Behavioural change toward energy efficiency through ICT Uwzględnienie wpływu warunków klimatycznych w mieszkaniu na zdrowie i komfort mieszkańców Uwzględnienie różnego typu budynków, w co najmniej 2 różnych regionach klimatycznych Wdrożenie rozwiązań w realnych warunkach, monitorowanie wdrożenia przez co najmniej 1 rok Koszt zakupu urządzeń mobilnych (tabletów, telefonów komórkowych, usług internetowych) nie jest kosztem kwalifikowanym Technology Readiness Level (TRL) 6 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-2 mln EUR Należy uwzględnić istniejące rozwiązania (narzędzie eemeasure ) Spodziewane efekty Wyraźnie określone i udokumentowane znaczące zmniejszenie zużycia energii końcowej i redukcja emisji CO2 Przyspieszone szersze wdrożenie rozwiązań ICT przyjaznych dla użytkownika, sugerujących zmiany zachowań w kierunku poprawy EE Określona liczba użytkowników, którzy pod wpływem projektu zmienią swoje zachowania 21.01.2016 Innovation Action

Efektywność energetyczna Zaangażowanie konsumentów dla zrównoważonej energii EE-08-2016: Socio-economic research on consumer's behaviour related to energy efficiency Rozwój wiedzy, w jaki sposób konsumenci podejmują decyzje dotyczące inwestowania w EE Poznanie, jak polityka EE wpływa na bariery finansowe i niefinansowe w procesie podejmowania decyzji Jakie czynniki wpływają na proces podejmowania decyzji (w gospodarstwie domowym - poziom dochodów, wiek, wykształcenie, płeć, najemca/właściciel itp., region geograficzny, sektor rolniczy/przemysłowy) Ocena skutków różnych decyzji (np. horyzont czasowy renowacji budynku i zakup efektywnych energetyczne urządzeń AGD) Poprawa modeli opisujących zachowanie uczestników rynku energetycznego, wzięcie pod uwagę modeli istniejących Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-1,5 mln EUR Spodziewane efekty Poprawa istniejącej metodologii i bazy doświadczalnej wykorzystywanej do oceny polityki EE 21.01.2016 Research and Innovation Action

Efektywność energetyczna Budownictwo EE10 2016: Supporting accelerated and cost-effective deep renovation of buildings through Public Private Partnership (EeB PPP) Wdrażanie i promocja mniej kosztownych metod głębokiej renowacji budynków Innowacyjne procesy prowadzące do tańszych, wyższej jakości, całościowych i mniej zakłócających życie mieszkańców rozwiązań w zakresie renowacji budynków Korzystanie z elementów prefabrykowanych, systemów energetycznych i wentylacji typu plug and play Wykorzystywanie systemów OZE i technologii magazynowania energii Uwzględnianie całego cyklu życia budynków Zapewnienie wysokiej jakości środowiska wewnętrznego (termicznego, komfortu wizualnego, akustyki, jakości powietrza itp.) Synergia z topikiem LCE-17-2017 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 3-4 mln EUR Topik wdrażany w ramach PPP on Energy-efficient Buildings Technology Readiness Level (TRL) 6-8 Innovation Action

Efektywność energetyczna Budownictwo EE10 2016: Supporting accelerated and cost-effective deep renovation of buildings through Public Private Partnership (EeB PPP) Spodziewane efekty Obniżenie w wyniku renowacji zużycia energii o 60% Obniżenie kosztów renowacji o 15% (w porównaniu z typową renowacją) Skrócenie czasu renowacji o połowę (w porównaniu z typową renowacją) Maksymalizacja wskaźnika efektywności rozwiązań dla określnego typu budynku i obszaru (dzielnicy, miasta, regionu) 21.01.2016 Innovation Action

Efektywność energetyczna Przemysł, usługi i produkty EE-17-2016-2017: Valorisation of waste heat in industrial systems (SPIRE PPP) Energia i paliwa stanowią od 20% do 40% kosztów produkcji przemysłowej w kilku sektorach intensywnie wykorzystujących energię (REII). Znaczna części energii jest jednak nadal tracona w postaci ciepła, gazów odlotowych, cieczy lub odpadów stałych. Projektowanie, testowanie i wdrożenia nowych procesów/komponentów lub adaptacja istniejących innowacyjnych rozwiązań przeznaczonych do odzysku energii odpadowej w dużych systemach przemysłowych Odzysk ciepła odpadowego z procesów przemysłowych (strumienie odpadów, półprodukty, produkty uboczne) i zamiana w różne formy energii (np. gazy techniczne tlen, wodór) Transfer energii z jednych procesów do drugich, badanie możliwości zastosowania odzyskanej energii w innych procesach (np. woda/para, oleje, sole, gazy) Odzysk energii z mediów trudnych do opanowania (wysoka temperatura, ciśnienie, wysoko agresywne) Analiza źródeł strat energii Nowe systemy zarządzania stratami energii Innowacyjne technologie i strategie magazynowania energii Określenia najbardziej odpowiednich nośników energii 21.01.2016 Innovation Action

Efektywność energetyczna Przemysł, usługi i produkty EE-17-2016-2017: Valorisation of waste heat in industrial systems (SPIRE PPP) Potwierdzenie skuteczności rozwiązań w skali przemysłowej w rzeczywistych warunkach produkcyjnych w zakładach przemysłowych. Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 4-5 mln EUR Technology Readiness Level (TRL) 5-7 Odpowiedź na potrzeby przemysłu zidentyfikowane przez SPIRE cppp (Sustainable Process Industry through Resource and Energy Efficiency contractual Public-Private Partnership) Spodziewane efekty Odzysk co najmniej 40% ciepła odpadowego Znacząca oszczędność energii pierwotnej i redukcja emisji CO2 Poprawa EE i redukcja kosztów 21.01.2016 Innovation Action

Efektywność energetyczna (EE) Call: H2020-EE-2016-2017 2. Zaangażowanie konsumentów dla zrównoważonej energii 3. Budownictwo EE-06, EE-09 EE-11, EE-13, EE-14 4. Przemysł, usługi i produkty EE-16, EE-21 5. Innowacyjne finansowanie inwestycji w efektywność energetyczną EE-22, EE-24, EE-25 Deadline: 15 września 2016

Efektywność energetyczna Zaangażowanie konsumentów dla zrównoważonej energii EE-06-2016-2017: Engaging private consumers towards sustainable energy Opracowanie i wdrożenie skutecznych i innowacyjnych działań motywujących zmiany trwałego zachowania konsumentów energii, które prowadziłoby do zmniejszenia zużycia energii w budynkach, systemach ogrzewania/chłodzenia i/lub urządzeń Jasno określone grupy docelowych odbiorców indywidualnych Zrozumienie różnych typów zachowań Działania w kierunku przekształcenia konsumentów w prosumentów (EE i OZE) Walka z ubóstwem energetycznym Szersze wdrażanie rozwiązań ICT Ułatwienie zrozumienia rachunków energetycznych przez konsumentów Tworzenie lepszych instrumentów mających na celu poprawę zrozumienia przez konsumentów decyzji zakupowych Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-2 mln EUR Spodziewane efekty Oszczędność energii pierwotnej Osiągnięcie wskaźników ilościowych (np. zmiana zachowań określonej liczby konsumentów) 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Zaangażowanie konsumentów dla zrównoważonej energii EE-09-2016-2017: Engaging and activating public authorities Podniesienie zdolności państw członkowskich do wypełnienia ich zobowiązań wynikających z Dyrektywy o Efektywności Energetycznej i Dyrektywy dot. Charakterystyki Energetycznej Budynków, Dyrektywy w sprawie Ecodisign i Etykietowania Innowacyjne sposoby na angażowanie społeczeństwa w transformację energetyczną Wspieranie władz publicznych w celu wspierania zintegrowanej energii, transportu i planowania przestrzennego na poziomie lokalnym Wspieranie władz publicznych w zintegrowanym planowaniu energii w celu osiągnięcia synergii i korzyści skali Opracowanie strategii finansowania kapitałochłonnych technologii do ogrzewania i chłodzenia (np. pompy ciepła) Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-2 mln EUR Spodziewane efekty Oszczędność energii pierwotnej, wzrost produkcji energii odnawialnej Wzrost wiedzy władz publicznych 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Budownictwo EE-11-2016-2017: Overcoming market barriers and promoting deep renovation of buildings Przezwyciężanie barier rynkowych w głębokiej renowacji budynków (publicznych lub prywatnych, mieszkalnych i niemieszkalnych) Oszczędność energii co najmniej 60% w porównaniu do poziomu sprzed modernizacji Dążenie do Nearly Zero Energy Buildings (NZEB) Wsparcie konsumentów i końcowych użytkowników Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-2 mln EUR Spodziewane efekty Osiągnięcie wskaźników ilościowych (np. zwiększona liczba indywidualnych remontów i modernizacji) Oszczędność energii i OZE 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Budownictwo EE-13-2016: Cost reduction of new Nearly Zero-Energy buildings Redukcja kosztów projektowania i konstruowania nowych NZEB w celu zwiększenia rynku NZEB Poszukiwanie dróg efektywnej kosztowo integracji OZE w NZEB Redukcja kosztów i oszczędność energii w całym cyklu życia budynków Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-2 mln EUR Spodziewane efekty Osiągnięcie wskaźników ilościowych (np. wymierne zmniejszenie kosztów związanych z budową, w porównaniu do obecnej ceny nowego tradycyjnego budynku, który spełnia aktualne przepisy budowlane) 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Budownictwo EE-14-2016-2017: Construction skills Zwiększenie liczby wykwalifikowanych specjalistów z branży budowlanej i / lub robotników w całym procesie tworzenia budynku (projektanci, architekci, inżynierowie, kierownicy budów, technicy, robotnicy, w tym uczniowie i inni specjaliści z branży budowlanej) ze szczególnym naciskiem na zaangażowanie małych i średnich przedsiębiorstw Systemy szkolenia i poprawy kwalifikacji (np. dobrowolne systemy certyfikacji, akredytacji, wzajemnego uznawania, zachęty do udziału rzemieślników itp.) Lepsze rozpoznanie potrzeb użytkowników końcowych (komfort cieplny i wizualny, akustyka, jakość powietrza, itd.) oraz poprawa obsługi i konserwacji Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 0,5-1 mln EUR Spodziewane efekty Osiągnięcie wskaźników ilościowych (np. zwiększenie liczby fachowców) Ulepszona współpraca i zrozumienie wśród różnych branż i grup zawodowych 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Przemysł, usługi i produkty EE-16-2016-2017: Effective implementation of EU product efficiency legislation Zapewnienie wsparcia dla wspólnych działań skoncentrowanych na monitorowaniu, weryfikacji i egzekwowaniu polityki UE związanej z energią produktów, w szczególności tych produktów, które reprezentują najwyższy potencjał oszczędności (np. silników elektrycznych, urządzeń do ogrzewania wody i pomieszczeń, sprzętu chłodniczego, oświetlenia) lub nowych produktów, które stanowią nowe wyzwania dla nadzoru rynku, ze względu na wielkość i złożoność produktów (np. transformatory mocy, profesjonalne urządzenia chłodnicze i zamrażające, duże produkty przemysłowe) Wsparcie polityki UE w sprawie energooszczędności produktów Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-2 mln EUR Spodziewane efekty Osiągnięcie wskaźników ilościowych (oszczędność energii pierwotnej, wzrost zaufania klientów, wkład do legislacji UE) 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Przemysł, usługi i produkty EE-21-2016: ERA-NET Cofund actions supporting Joint Actions towards increasing energy efficiency in industry and services Uruchomienie wspólnego zaproszenia do składania wniosków w dziedzinie efektywności energetycznej w przemyśle i usługach. Wnioski powinny połączyć niezbędne środki finansowe uczestniczących krajowych (lub regionalnych) programów badawczych Konkurs dla ograniczonej liczby sektorów przemysłowych Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 5 mln EUR Spodziewane efekty Finansowane projekty powinny przynieść skutki w zakresie oszczędności energii pierwotnej i wkład do polityki EU ws. efektywności energetycznej Powinny zawierać wskaźniki ilościowe 15.09.2016 ERA NET Cofund

Efektywność energetyczna Innowacyjne finansowanie inwestycji w efektywność energetyczną EE-22-2016-2017: Project Development Assistance Budowa wiedzy ekonomicznej i prawnej, technicznej niezbędnej dla rozwoju projektów i rozpoczęcia konkretnych inwestycji Konkurs adresowany do promotorów projektów publicznych i prywatnych, takich jak organy publiczne, prywatni operatorzy infrastruktury, przedsiębiorstw usług energetycznych, sieci handlowe, zarządcy nieruchomości i usług PDA skupia się na sektorach istniejących publicznych i prywatnych budynków, oświetlenia ulicznego, modernizacji istniejącej sieci ciepłowniczej, efektywności energetycznej w transporcie miejskim, podmiejskich aglomeracjach miejskich i innych obszarach gęsto zaludnionych oraz efektywności energetycznej w przemyśle i usługach Przybliżony wkład KE dla jednego projektu od 0,5 do 1,5 mln EUR Spodziewane efekty Dostarczenie serii projektów inwestycyjnych Oszczędność energii pierwotnej, produkcja energii odnawialnej itd. 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Innowacyjne finansowanie inwestycji w efektywność energetyczną EE-24-2016-2017: Making the energy efficiency market investible Rozwój i promowanie systemów standaryzacji i benchmarkingu inwestycji w obszarze efektywności energetycznej (systemy znakowania, metody ratingowe projektu i narzędzi oceny ryzyka, ujednolicone struktury prawne i finansowe aktywa (pożyczki, gwarancje, umowy dotyczące charakterystyki energetycznej itp.) Gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie danych na dużą skalę rzeczywistych wyników finansowych inwestycji w zakresie efektywności energetycznej, w celu stworzenia doświadczenia w zakresie efektywności energetycznej w poszczególnych sektorach (budynków, przemysłu, transportu, itd.) Ukierunkowywanie inwestorów instytucjonalnych (np. publicznych systemów emerytalnych) na zwiększenie inwestycji w efektywność energetyczną Przybliżony wkład KE dla jednego projektu od 1 do 1,5 mln EUR Spodziewane efekty Zmniejszenie niepewności inwestowania w efektywność energetyczną Standaryzacja, benchmarking, znormalizowane opisy i dowody danych zysków finansowych z inwestycji w efektywność energetyczną uzgodnionych i zaakceptowanych przez rynek; 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Efektywność energetyczna Innowacyjne finansowanie inwestycji w efektywność energetyczną EE-25-2016: Development and roll-out of innovative energy efficiency services Rozwój i standaryzacja nowych rodzajów usług w zakresie efektywności energetycznej i modeli biznesowych we wszystkich sektorach Wspieranie kontraktów dot. poprawy efektywności energetycznej (np. przemysłu, zarządców obiektu, firm budowlanych, operatorów mieszkań socjalnych lub innych podmiotów) w nowych segmentach rynku (np. sektor mieszkaniowy) Wspieranie rozwoju innowacyjnych usług w zakresie efektywności energetycznej i modeli biznesowych dla przedsiębiorstw przemysłowych i usługowych wspomagających realizację zaleceń audytu energetycznego Przybliżony wkład KE dla jednego projektu od 1 do 2 mln EUR Spodziewane efekty Ożywienie innowacyjnych usług w zakresie efektywności energetycznej Osiągnięcie wskaźników ilościowych (np. oszczędność energii pierwotnej w GWh/rok) 15.09.2016 Coordination and Support Actions

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne (LCE)

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Główne obszary działań Konkurencyjne technologie niskoemisyjne (36 topików) 1. W kierunku zintegrowanych systemów energetycznych UE (5) 2. Technologie energii odnawialnej Rozwój następnej generacji OZE (3) Wdrożenia innowacyjnych energetycznych technologii odnawialnych (12) Wsparcie rozwoju rynku OZE (1) Wzmocnienie współpracy międzynarodowej w obszarze energii odnawialnych (2) 3. Umożliwienie dekarbonizacji paliw kopalnych w procesie przejścia do gospodarki niskoemisyjnej (7) 4. Społeczne, ekonomiczne i ludzkie aspekty systemów energetycznych (2) 5. Wsparcie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej w obszarze energii (3) 6. Tematy przekrojowe (1)

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne (LCE) Call: H2020-LCE-2016-2017 2. Technologie energii odnawialnej. Rozwój następnej generacji OZE LCE-07, LCE-08 2. Technologie energii odnawialnej. Wzmocnienie współpracy międzynarodowej w obszarze energii odnawialnej LCE-23 3. Umożliwienie dekarbonizacji paliw kopalnych w procesie przejścia do gospodarki niskoemisyjnej LCE-24, LCE-25 4. Społeczne, ekonomiczne i ludzkie aspekty systemów energetycznych LCE-31 6. Tematy przekrojowe LCE-36 Deadline: 16 lutego 2016

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Technologie energii odnawialnej LCE-07-2016-2017: Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling Zakres tematyczny Fotowoltaika (PV) Rozwój następnej generacji wysoko wydajnych krystalicznych komórek i modułów silikonowych c-si Wdrożenie projektów urządzeń i procesów wytwarzania opartych na technologiach o sprawności wyższej niż 25% dla komórek i 21% dla modułów (gotowość do produkcji, niskie koszty) Skoncentrowana energia słoneczna (Concentrated Solar Power, CSP) Innowacyjne komponenty i konfiguracje elektrowni CSP Znacząca poprawa i redukcja kosztów elementów CSP (np. ciecze przenoszące ciepło, magazynowanie ciepła, wysokotemperaturowe odbiorniki ciepła) Ogrzewanie i chłodzenie słoneczne (Solar Heating and Cooling, SHC) Innowacyjne komponenty hybrydowych kompaktowych systemów słonecznych Redukcja kosztów, łatwa instalacja, poprawa metod sterowania Szczególny cel: budynki jedno- i wielorodzinne, budynki użyteczności publicznej Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Technologie energii odnawialnej LCE-07-2016-2017: Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling Zakres tematyczny Energetyka wiatrowa Zaawansowane metody sterowania turbinami i farmami wiatrowymi duże skali Poprawa sprawności i redukcja kosztów energii wiatrowej, zmniejszenie awaryjności, poprawa reagowania na zakłócenia systemu elektroenergetycznego lub warunków na rynku energii elektrycznej Lepsze zrozumienie i lepsze metody prognozowania zasobów wiatrowych Energia oceanów Zwiększenie wydajności, niezawodności i trwałości systemów energii oceanu, redukcja kosztów Lepsze zrozumienie przyczyn awarii Opracowanie nowych, zaawansowanych źródeł napędu np. systemy łopat, elementy TEC (Tidal Energy Conversion) i WEC (Wave Energy Conversion) Rozwój nowych, zaawansowanych systemów odbioru mocy i sterowania, przekształcających energię mechaniczną na elektryczną Energetyka wodna Przyjazne środowiskowo rozwiązania energetyki wodnej. Lepsze zrozumienie związków ekologii rzeki z jej regulacją (populacje ryb, siedliska przyrodnicze, gospodarka osadami itp.) Badania wybranych elektrowni wodnych w różnych państwach członkowskich (różne warunki klimatyczne i ekologiczne, najbardziej zagrożone gatunki ryb itp.) Warunki spełnienia Dyrektywy Wodnej

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Technologie energii odnawialnej LCE-07-2016-2017: Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling Zakres tematyczny Energia geotermalna Płytka (niskotemperaturowa geotermia) - poprawa efektywności otworowych wymienników ciepła Efektywność finansowa instalacji i systemów geotermalnych, nowe lepsze materiały Zwiększona wydajność wymienników ciepła Systemy CHP (Combined Heat and Power) Oparte na biomasie systemy kogeneracyjne CHP na średnią i na dużą skalę (>1 MW) Ekonomiczne, trwałe, niskoemisyjne (CO2, NOx), wysokotemperaturowe (do 600 oc) instalacje CHP Zwiększenie sprawności technicznej, efektywności wykorzystania zasobów, redukcja wpływu na środowisko, umożliwienie stosowania szerokiej klasy surowców (stałych, ciekłych i gazowych) Integracja OZE z systemami energetycznymi Rozwój funkcji i usług wspierających zwiększający się udział OZE w systemach energetycznych Charakterystyka działań Możliwa kombinacja technologii, ale z jedną technologią wiodącą Uwzględnienie podejścia regionalnego, aspektów społecznych i prawnych Technology Readiness Level (TRL) 4-5 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 2-5 mln EUR (budżet topiku 61,3 mln EUR)

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Technologie energii odnawialnej LCE-07-2016-2017: Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling Spodziewane efekty Zmniejszenie ryzyka technologicznego na kolejnych etapach rozwoju Znaczne zwiększenie sprawności, niezawodności, żywotności i redukcja kosztów technologii Zmniejszenie wpływu na środowisko w całym cyklu życia Rozwój potencjału przemysłowego produkcji komponentów i systemów Przyczynienie się do wzmocnienia europejskiej bazy technologicznej przemysłu, a tym samym wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w Europie Redukcja czasu i kosztów instalacji systemów OZE Wkład w rozwiązywanie globalnych wyzwań energetycznych i klimatycznych Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Spowodowanie większej przewidywalności zmiennej generacji energii ze źródeł odnawialnych 16.02.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Technologie energii odnawialnej LCE-08-2016-2017: Development of next generation biofuel technologies Rozwój nowej generacji technologii biopaliw Zwiększenie wydajności technologii zrównoważonych biopaliw płynnych (TRL 3-4 do TRL 4-5) Poprawa konkurencyjności technologii przez poprawę sprawności konwersji i dywersyfikację technologii Zwiększenie podaży surowca poprzez zmniejszenie kosztów dostaw i ewentualnie dywersyfikację surowca biomasy Lepsze zrozumienie ryzyka technologicznego i biznesowego Wzięcie pod uwagę aspektów środowiskowych (gazy cieplarniane), ekonomicznych i społecznych (zdrowie i bezpieczeństwo). Biopaliwa produkowane ze skrobi, cukru i frakcji olejów upraw przeznaczanych do produkcji żywności i paszowe są wyłączone z rozważań. Biopaliwa parafinowe (np. olej napędowy - diesel i paliwa do silników odrzutowych) z cukrów metodami chemicznymi i biochemicznymi lub poprzez kombinację tych metod Biopaliwa z pirolizy lub hydrotermalnych procesów skraplania i integracja z istniejącymi rafineriami biodiesla lub naftowymi Biopaliwa syntetyczne lub węglowodory otrzymywane poprzez zgazowanie Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 3-6 mln EUR (budżet topiku 10 mln EUR)

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Technologie energii odnawialnej LCE-08-2016-2017: Development of next generation biofuel technologies Spodziewane efekty Poprawa ekonomicznych, środowiskowych i społecznych korzyści z biopaliw, poprawa bilansu energetycznego i emisji gazów cieplarnianych, redukcja kosztów, dywersyfikacja i obniżenie kosztów dostaw surowców 16.02.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wzmocnienie współpracy międzynarodowej w obszarze energii odnawialnej LCE-23-2016: International Cooperation with Mexico on geothermal energy Współpraca bilateralna pomiędzy UE i United States of Mexico Wzbogacenie wiedzy i doświadczeń w zakresie systemów geotermalnych EGS (Enhanced Geothermal System) i systemów wysokotemperaturowych Stworzenie wykazu rozszerzonej bazy zasobów i badania testowe w określonych lokalizacjach Przewidywanie właściwości chemicznych i geologicznych i ich wpływ na działalność geotermalną Określanie idealnego schematu eksploatacji Identyfikacja obszarów idealnych lokalizacji studni głębinowych Narzędzia i czujniki wysokotemperaturowe Uwzględnienie aspektów środowiskowych i społecznych (akceptowalność społeczna) Technology Readiness Level (TRL) 4-5 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 10 mln EUR (budżet topiku 10 mln EUR) Spodziewane efekty Postęp w rozwoju technologii, ograniczenie ryzyka technologicznego i społecznego Promocja innowacji i rozwoju technologicznego w Meksyku Rozwój wymiany naukowej z Meksykiem 16.02.2016 Research and Innovation Action

LCE-24-2016: International Cooperation with South Korea on new generation high-efficiency capture processes Współpraca bilateralna pomiędzy UE i Południową Koreą w dziedzinie CCS Znacząca redukcja zużycia energii i kosztów w procesie wychwytu CO2 Systemy oparte na ciałach stałych, cieczach lub ich kombinacji, takich jak suchy i mokry proces sorpcji, membrany Testowanie prototypów w warunkach przemysłowych Wszelkie badania, które są wdrożeniem technologii na dużą skalę lub kombinacje technologii CCS sprawdzonych w pre-demonstracyjnej skali pilotowej nie będą rozpatrywane Wzajemne korzyści strony koreańskiej i UE (wymiana informacji i naukowców) Technology Readiness Level (TRL) transfer z TRL 2-3 do TRL 4-5 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 2-5 mln EUR (budżet topiku 17 mln EUR) Spodziewane efekty Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Umożliwienie dekarbonizacji paliw kopalnych w procesie przejścia do gospodarki niskoemisyjnej Znacząca redukcja kosztów energetycznych procesu wychwytu CO2 dla elektrowni i innych energochłonnych gałęzi przemysłu Obniżenie kosztów inwestycyjnych i operacyjnych 16.02.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Umożliwienie dekarbonizacji paliw kopalnych w procesie przejścia do gospodarki niskoemisyjnej LCE-25-2016: Utilisation of captured CO2 as feedstock for the process industry Wykorzystanie wychwyconego CO2 jako surowca dla przemysłu przetwórczego (CCU Carbon Capture and Utilzation) Skoncentrowanie projektu na specyficznych potrzebach technologii wychwytywania i oczyszczania CO2 emitowanego przez przemysł, dostarczaniu CO2 o pożądanym stężeniu i czystości dla późniejszego procesu konwersji. Rozpatrywanie technologii w kontekście cyklu życia (LCA) Identyfikacja odpowiedniego modelu biznesowego i środki wsparcia rynku Zastosowanie CO2 do intensyfikacji wydobycia ropy naftowej jest poza zakresem tego topiku Technology Readiness Level (TRL) transfer z TRL 5-6 do TRL 6-7 Topik jest wkładem PPP SPIRE (Sustainable Process Industry through Resource and Energy Efficiency) Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 6-10 mln EUR (budżet topiku 10 mln EUR) Spodziewane efekty Pokazanie technicznej i ekonomicznej wykonalności poprzez wdrożenie prototypowych instalacji w środowisku przemysłowym Wdrożenie nowych przyjaznych dla środowiska procesów konwersji CO2 na substancje chemiczne i paliwa Redukcja kosztów CCU w porównaniu z CCS 16.02.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Społeczne, ekonomiczne i ludzkie aspekty systemów energetycznych LCE-31-2016-2017: Social Sciences and Humanities Support for the Energy Union Wsparcie nauk społecznych i humanistycznych dla UE Społeczno-ekonomiczne, społeczno-polityczne, społeczno-kulturowe i genderowe aspekty transformacji systemu energetycznego Czynniki wpływające na indywidualne i zbiorowe wybory i zachowania związane z energią (systemy wartości i etyki, struktura codziennych praktyk, systemy wierzeń, systemy społeczne lub kulturowe, płeć, pełnione role) Zmieniające się role w systemie energetycznym (w szczególności konsumentów i "prosumentów ) Wykorzystanie różnych technik zbierania danych Analiza porównawcza danych z co najmniej 3 krajów UE lub stowarzyszonych Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 2-4 mln EUR (budżet topiku 10 mln EUR) Spodziewane efekty Lepsze zrozumienie ww. czynników i ich relacje z czynnikami technologicznymi, regulacyjnymi i biznesowymi Dalsza realizacja SET Planu, zwłaszcza jego zintegrowanego planu działań. 16.02.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Tematy przekrojowe LCE-36-2016: Support to the energy stakeholders to contribute to the SET-Plan Działania koordynacyjne i wspierające Europejskie Platformy Technologiczne w zakresie realizacji SET- Planu (definiowanie priorytetów i strategii, współpraca interesariuszy, identyfikacja barier Projekty ukierunkowane na jedną z 4 technologii: PV, energia oceanów, zeroemisyjne elektrownie oparte na paliwach kopalnych, biopaliwa Organizacja warsztatów, konferencji, spotkań integracyjnych itp. Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 0,6 mln EUR na 2 lata (budżet topiku 2,4 mln EUR) Tylko jeden projekt dla każdej technologii będzie finansowany Spodziewane efekty Zwiększenie spójności i współpracy między zainteresowanymi stronami Ułatwienie realizacji SET-Planu 16.02.2016 Coordination and Support Actions

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne (LCE) Call: H2020-LCE-2016-2017 1. W kierunku zintegrowanych systemów energetycznych UE LCE-01, LCE-02, LCE-03 3. Umożliwienie dekarbonizacji paliw kopalnych w procesie przejścia do gospodarki niskoemisyjnej LCE-26 4. Społeczne, ekonomiczne i ludzkie aspekty systemów energetycznych LCE-32 5. Wsparcie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej w obszarze energii LCE-33, LCE-34 Deadline: 5 kwietnia 2016

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne W kierunku zintegrowanych systemów energetycznych UE LCE-01-2016-2017: Next generation innovative technologies enabling smart grids, storage and energy system integration with increasing share of renewables: distribution network Nowa generacja technologii i usług dla sieci dystrybucyjnych średnich i niskich napięć zintegrowanych z magazynowaniem energii Magazynowanie: Zdecentralizowane magazynowanie energii na poziomie użytkownika lub podstacji (np. wykorzystanie potencjału pojazdów elektrycznych) Synergia między sieciami energetycznymi: zamiana odnawialnej energii elektrycznej na ciepło lub paliwa (np. zastosowanie kotłów wodnych, pomp ciepła, bezwładności cieplnej budynków, potrzeb chłodniczych) Technologie wodorowe są wyłączone z zakresu topiku Redukcja kosztów, zwiększenie trwałości Analiza potencjalnego modelu biznesowego i potrzeb w zakresie standardów i regulacji Projekty muszę odnosić się do jednego z powyższych 2 obszarów Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 2-4 mln EUR Technology Readiness Level (TRL) 3-6 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne W kierunku zintegrowanych systemów energetycznych UE LCE-01-2016-2017: Next generation innovative technologies enabling smart grids, storage and energy system integration with increasing share of renewables: distribution network Spodziewane efekty Wkład do działań UE w zakresie projektowania wewnętrznego rynku energii elektrycznej w UE, Ulepszone interkonektory między państwami członkowskimi i / lub pomiędzy sieciami energetycznymi Sieć energetyczna UE powinna być zdolna do przyjęcia dużego udziału odnawialnych źródeł energii (ponad 50% do roku 2030 - w szczególności ze zmiennych źródeł energii oraz do 90% do roku 2050) w sposób stabilny i bezpieczny sposób Firmy UE będą w stanie dostarczyć odpowiednie produkty i usługi konkurencyjne na rynku w ciągu 5-10 lat po zakończeniu projektu Opracowanie systemów magazynowania energii świadczących usługi do sieci dystrybucyjnej i konsumenta w przystępnych cenach, walidacji modeli biznesowych Tanie metody konwersji nadwyżki energii elektrycznej, unikanie ograniczeń, świadczenia usług do sieci Wzmocnienie systemów reagowania na zapotrzebowanie użytkowników indywidualnych Większe możliwości przyjmowania energii z odnawialnych źródeł, stabilność i elastyczność sieci dystrybucyjnej działających z dużym udziałem zmiennych źródeł odnawialnych, zmniejszenie zatorów 5.04.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne W kierunku zintegrowanych systemów energetycznych UE LCE-02-2016: Demonstration of smart grid, storage and system integration technologies with increasing share of renewables: distribution system Wdrożenie sieci technologii inteligentnych, magazynowanie i integracja systemów ze zwiększonym udziałem odnawialnych źródeł energii: systemy dystrybucyjne Sieci dystrybucyjne (średniego i niskiego napięcia) Kombinacja co najmniej 3 z następujących 4 aspektów: Odpowiedź na popyt - mechanizmy i narzędzia pozwalające konsumentom aktywnie uczestniczyć w rynku energii i systemach reagowania na popyt (np. smart metering) Uczynienie sieci dystrybucyjnej bardziej inteligentną - metodologie lepszej kontroli i automatyzacja sieci, zarządzanie siecią i narzędzia monitorowania, integracja wirtualnych elektrowni i mikrosieci jako aktywnych elementów bilansujących Wdrożenia technologii magazynowania energii (akumulatory, kola zamachowe itp.), połączenia między siecią elektryczną i cieplną (np. magazynowanie ciepła w zbiornikach wodnych, pompy ciepła, termiczna bezwładność budynków itp.) magazynowanie wodoru wyłączone - skierowane do FCH JU Inteligentna integracja użytkowników sieci z sektora transportu (np. pojazdów elektrycznych, dużych statków i barek śródlądowych w portach) zapewniając ich zdolność do dostarczania energii elektrycznej do sieci. Instalacje pilotażowe na dużą skalę Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 12-15 mln EUR Technology Readiness Level (TRL) 5-8 Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne W kierunku zintegrowanych systemów energetycznych UE LCE-02-2016: Demonstration of smart grid, storage and system integration technologies with increasing share of renewables: distribution system Spodziewane efekty Wkład do działań UE w zakresie projektowania wewnętrznego rynku energii elektrycznej w UE, Ulepszone interkonektory między państwami członkowskimi i / lub pomiędzy sieciami energetycznymi Sieć energetyczna UE powinna być zdolna do przyjęcia dużego udziału odnawialnych źródeł energii (ponad 50% do roku 2030 - w szczególności ze zmiennych źródeł energii oraz do 90% do roku 2050) w sposób stabilny i bezpieczny sposób Firmy UE będą w stanie dostarczyć odpowiednie produkty i usługi konkurencyjne na rynku w ciągu 2-5 lat po zakończeniu projektu Wdrożone rozwiązania muszą mieć szansę zwiększenia skali i duplikacji Poprawa stabilności i elastyczności sieci dystrybucyjnej Tanie metody konwersji nadwyżki energii elektrycznej, unikanie ograniczeń, świadczenia usług do sieci Kreowanie synergii z użytkownikami transportu 5.04.2016 Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne W kierunku zintegrowanych systemów energetycznych UE LCE-03-2016: Support to R&I strategy for smart grid and storage Wsparcie koordynacji opinii zainteresowanych stron na temat badań i strategii z wykorzystaniem istniejących struktur, takich jak Platforma Technologiczna Smart Grid, European Electricity Grid Initiative EEGI, European Energy Research Alliance EERA itp, z uwzględnieniem mogącej ulegać zmianie struktury SET-Planu Analiza trwających projektów badawczych, demonstracyjnych i innowacyjnych w UE i krajach stowarzyszonych H2020 (np. dzięki włączeniu krajowych platform technologicznych) oraz na poziomie regionalnym Wsparcie dla rozwoju mapy drogowej R & I na podstawie analizy realizowanych projektów oraz z uwzględnieniem poglądów odpowiednich interesariuszy Organizacja 2 warsztatów rocznie w Brukseli w celu wzmocnienia współpracy między projektami oraz zapewnienia synergii aspektów politycznych (np. modeli biznesowych, ram regulacyjnych, ram finansowania) w dziedzinie inteligentnych sieci i magazynowania energii Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 4 mln EUR Będzie finansowany tylko jeden projekt Czas realizacji 48 miesięcy Spodziewane efekty Zwiększenia efektywności prowadzenia polityki R & I na poziomie UE w Smart Grid i magazynowania 5.04.2016 Coordination and Support Actions

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Umożliwienie dekarbonizacji paliw kopalnych w procesie przejścia do gospodarki niskoemisyjnej LCE-26-2016: Cross-thematic ERA-NET on Applied Geosciences Gromadzenie informacji w trzech obszarach: Geo-energy rozpoznanie potencjału górotworu (dostęp do źródeł energii pierwotnej, potencjału magazynowania energii i CO2 itp.), ryzyko i wpływ na środowisko, potencjalna konkurencja i interferencja zastosowań w górotworze, interakcja z infrastrukturą powierzchniową Wody poziemne ocena czynników wpływających na zasoby i zanieczyszczenia wód, charakterystyka i wizualizacja wód podziemnych Surowce harmonizacja i standaryzacja danych na szczeblu UE i informacji na temat złóż surowców odpadów górniczych Spodziewane efekty Ulepszona interoperacyjność danych i informacji pozwalając zasoby geo-energii, wód gruntowych i surowców Redukcja negatywnych skutków i ryzyka 5.04.2016 ERA NET Cofund

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Społeczne, ekonomiczne i ludzkie aspekty systemów energetycznych LCE-32-2016: European Platform for energy-related Social Sciences and Humanities research Utworzenie platformy SSH w dziedzinie energii Platforma ma dążyć do strukturyzacji i wzmocnienia dialogu na temat zużycia energii na poziomie UE między różnymi podmiotami SSH, a także z innymi wspólnotami badawczymi w obszarze energii, tworząc większą interdyscyplinarność i krzewienie wiedzy oraz wymiany informacji pomiędzy różnymi dyscyplinami Ustalenie powiązań między nową platformą SSH i istniejącymi europejskimi platformami technologicznymi Sformułowanie strategicznego programu badań obejmującego aspekty związane SSH w dziedzinie energii Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 1-2 mln EUR Spodziewane efekty Konsolidacja środowiska SSH w obszarze energii Ułatwienie interdyscyplinarnego dialogu Zapewnienie wyspecjalizowanego doradztwa dla decydentów UE 5.04.2016 Coordination and Support Actions

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wsparcie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej w obszarze energii LCE-33-2016: European Common Research and Innovation Agendas (ECRIAs) in support of the implementation of the SET Action Plan Zdefiniowanie wspólnego programu badań i innowacji (czyli ECRIA) złożonego z krajowych programów działań w dziedzinach określonych w Zintegrowanej Mapie Drogowej SET Planu Agenda złożona z ograniczonej liczby tematów badawczych z ograniczoną liczbą deliverables Wsparcie działań badawczych ze środków krajowych i innych funduszy UE UE finansuje nowe działania badawcze i koordynację Technology Readiness Level (TRL) 2-5 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 2,5 mln EUR Spodziewane efekty Wsparcie rozwoju wspólnych programów badań i innowacji w Zintegrowanej Mapie Drogowej SET Planu przyczyniając się tym samym do realizacji celów Unii Energetyki i Europejskiej Przestrzeni Badawczej Zwrócenie uwagi na złożoność integracji systemu energetycznego Identyfikacja luk w krajowych programach i działaniach w celu zdefiniowania nowych tematów, które będą wspierane przez UE. 5.04.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wsparcie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej w obszarze energii LCE-34-2016: Joint Actions towards the demonstration and validation of innovative energy solutions Koordynacja wysiłków badawczych państw członkowskich, krajów stowarzyszonych i regionów w obszarach w obszarze OZE, dekarbonizacji paliw kopalnych i konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej Szczegółowe tematy dla ERA-NET zostaną zidentyfikowane i omówione w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, krajami stowarzyszonymi poprzez organy zarządzające SET Planu oraz z przedstawicielami Komitetu Programowego H2020 Koncentracja na projektach wdrożeniowych Zachęta do udziału przemysłu Wzmocnienie europejskiej przemysłowej bazy technologicznej Spodziewane efekty Uzgodnienie długoplanowych wysiłków badawczych między Państwami Członkowskimi i krajami stowarzyszonymi w obszarach wspólnego zainteresowania Komercjalizacja przystępnych cenowo, ekonomicznych i efektywnych rozwiązań technologicznych, które dekarbonizują system energetyczny w sposób zrównoważony Zachęta do udziału przemysłu i wykorzystanie inwestycji sektora prywatnego 5.04.2016 ERA NET Cofund

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne (LCE) Call: H2020-LCE-2016-2017 2. Technologie energii odnawialnej. Wdrożenie innowacyjnych energetycznych technologii odnawialnych LCE-09, LCE-13, LCE-15, LCE-19, LCE-20 3. Technologie energii odnawialnej. Wspieranie współpracy międzynarodowej w obszarze energii odnawialnej LCE-22 5. Wsparcie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej w obszarze energii LCE-35 Deadline: 8 września 2016

LCE-09-2016: Increasing the competitiveness of the EU PV manufacturing industry Opracowanie innowacyjnych rozwiązań produkcyjnych, które znacznie poprawią konkurencyjność europejskiego przemysłu PV i pomogą odzyskać część potencjału na rosnącym światowym rynku PV Wdrożenia innowacji produkcyjnych, zwiększanie skali najbardziej wydajnych technologii PV na poziomie pilotażowym (na skalę GW), opłacalna produkcja przemysłowa komórek i modułów Przeniesienie Technology Readiness Level (TRL) z 6-6 do 6-7 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 10 15 mln EUR Spodziewane efekty Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wdrożenie innowacyjnych technologii odnawialnych Uruchomienie nowych inwestycji w europejskim przemyśle PV poprzez budowę linii pilotażowych (innowacyjne procesy produkcyjne, dostosowanie rozwoju urządzeń do głównego nurtu technologii PV, redukcja kosztów i poprawa wydajności konkurencyjność produktu końcowego 8.09.2016 Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wdrożenie innowacyjnych technologii odnawialnych LCE-13-2016: Solutions for reduced maintenance, increased reliability and extended life-time of off-shore wind turbines/farms Ograniczenie zapotrzebowania na konserwację morskich turbin wiatrowych, przedłużenie cyklu życia Opracowanie narzędzi do predykcji konserwacji Uwzględnienie nie tylko turbin, ale również podstaw i warunków podłoża Udział producentów turbin i dużych operatorów farm wiatrowych Osiągnięcie Technology Readiness Level (TRL) 7 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 7-10 mln EUR Spodziewane efekty Redukcja uszkodzeń komponentów i wzrost trwałości Poprawa wydajności i redukcja kosztów Wzmocnienie europejskiej bazy technologicznej przemysłu 8.09.2016 Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wdrożenie innowacyjnych technologii odnawialnych LCE-15-2016: Scaling up in the ocean energy sector to arrays Rozwój sektora energii fal morskich do skali systemów w celi redukcji kosztów technologii Instalacje pilotażowe, testy lokalizacji Osiągnięcie Technology Readiness Level (TRL) 7 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 10-15 mln EUR Spodziewane efekty Redukcja kosztów technologii Energia fal morskich bardziej atrakcyjna dla inwestorów 8.09.2016 Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wdrożenie innowacyjnych technologii odnawialnych LCE-19-2016-2017: Demonstration of the most promising advanced biofuel pathways Wdrażanie najbardziej obiecujących ścieżek rozwoju biopaliw (w roku 2016) Gazyfikacja biomasy do gazu syntetycznego Piroliza i toryfikacja biomasy pośrednie nośniki energii (olej pirolityczny i biomasa toryfikowana) Biochemiczna konwersja cukrów biomasy lignocelulozowej do węglowodorów do silników diesla i lotniczych UWAGA: Biopaliwa produkowane ze skrobi, cukru i frakcji olejów upraw przeznaczanych do produkcji żywności i paszowe są wyłączone z rozważań Dywersyfikacja portfolio i bazy surowcowej w celu rozwoju konkurencyjnych technologii produkcji zaawansowanych biopaliw stosowanych w transporcie: Poprawa wykonalności technicznej i ekonomicznej produkcji nowych i zaawansowanych biopaliw ciekłych Wykazanie możliwości wykorzystania surowców szczególnie nadających się do celów transportowych Minimum bioenergy content: at least 70% of the bioproducts produced by the plant shall be bioenergy (biofuels, heat, power) calculated on energy basis (EIBI Implementation Plan)

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wdrożenie innowacyjnych technologii odnawialnych LCE-19-2016-2017: Demonstration of the most promising advanced biofuel pathways Analiza wydajności i kosztów oraz negatywnych skutków Analiza publicznej akceptacji rynkowej Problemy regulacyjne i normalizacyjne Synergia między istniejącymi technologiami Aspekty społeczno- ekonomiczne i środowiskowe z perspektywy cyklu życia Analiza ryzyka (technologicznego, biznesowego i procesowego), łagodzenie ryzyka Przeniesienie Technology Readiness Level (TRL) TRL 5-6 do TRL 6-7 Przybliżony wkład KE dla jednego projektu 10-15 mln EUR Spodziewane efekty Demonstracja technologii na dużą skalę przemysłową Efekty energetyczni redukcja emisji Wykazanie korzyści społecznych (wzrost gospodarczy, miejsca pracy, bezpieczeństwo dostaw, przystępna cena) 8.09.2016 Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wdrożenie innowacyjnych technologii odnawialnych LCE-20-2016-2017: Enabling pre-commercial production of advanced aviation biofuel Umożliwienie pre-komercyjnej i konkurencyjnej cenowo produkcji biopaliw dla lotnictwa Innowacyjna integracja procesów produkcyjnych Modernizacja technologii i waloryzacja produktów ubocznych Zgodność biopaliwa z międzynarodowymi standardami lotniczymi Korzystanie z istniejącej infrastruktury, logistyki Uwzględnianie kwestii środowiskowych, gospodarczych i społecznych, bezpieczeństwa i higieny pracy w kontekście cyklu życia Branie pod uwagę całego łańcucha dostaw Kwestie akceptacji społecznej Kwestie biznesowe Przeniesienie Technology Readiness Level TRL 5-6 do TRL 6-7 UWAGA: Biopaliwa produkowane ze skrobi, cukru i frakcji olejów upraw przeznaczanych do produkcji żywności i paszowe są wyłączone z rozważań Spodziewane efekty 2 mln ton biopaliw w lotnictwie od 2020 8.09.2016 Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wsparcie współpracy międzynarodowej w obszarze energii odnawialnej LCE-22-2016: International Cooperation with Brazil on advanced lignocellulosic biofuels Brazylia jest ważnym partnerem w tej branży: ma wyjątkową wiedzę, ugruntowany i wysoce konkurencyjny przemysł pierwszej generacji, optymalne warunki do rozwoju zaawansowanego przemysłu biopaliw (w roku 2010 Brazylia wyprodukowała 33% światowej produkcji bioetanolu i 10% biodiesla). Skoordynowana współpraca z Brazylią w zakresie zaawansowanych biopaliw: Zgazowanie wytłoków do gazu syntezowego i zaawansowana produkcja paliw płynnych, w tym biopaliw dla lotnictwa. Badania stosowane w zakresie logistyki produkcji biomasy oraz badania stosowane dla dywersyfikacji surowców dla zaawansowanych biopaliw. rozwój nowych technologii fermentacyjnych i separacji dla zaawansowanych biopaliw ciekłych i badania stosowane w celu zwiększenia efektywności energetycznej zaawansowanych procesów biopaliw Przeniesienie Technology Readiness Level TRL 3-4 do TRL 4-5 Współpraca może opierać się na brazylijskim modelu etanolu z trzciny cukrowej Synergia między nowymi i istniejącymi technologiami UWAGA: Biopaliwa produkowane ze skrobi, cukru i frakcji olejów upraw przeznaczanych do produkcji żywności i paszowe są wyłączone z rozważań Spodziewane efekty Wzmocnienie współpracy między EU i Brazylią w dziedzinie badań biopaliw 8.09.2016 Research and Innovation Action

Konkurencyjne technologie niskoemisyjne Wsparcie rozwoju Europejskiej Przestrzeni Badawczej w obszarze Energii LCE-35-2016: Framework Partnership Agreement supporting Joint Actions towards the demonstration and validation of innovative energy solutions Stworzenie Framework Partnership Agreement dla wzmocnienia i uproszczenia współpracy między menażerami programów KE i MS/AC w obszarze energii Opracowanie i wdrożenie planu długoterminowego działania we współpracy z działaniami EERA-NET Cofund Konkurs dla instytucji, które pragną uczestniczyć w przyszłych ERA-NET-ach energetycznych Spodziewane efekty Zwiększone zaangażowanie kierowników programu i właścicieli programu w działaniach Cofund ERA-NET Framework Partnership Agreement

Dziękuję za uwagę Andrzej Sławiński (+48) 728 938 532 andrzej.slawinski@ien.com.pl Centrum Integracji Badań Energetycznych CENERG Instytut Energetyki (IEn) Augustówka 36 02-981 Warszawa Tel.: (+48 22) 3451 451 Fax: (+48 22) 642 83 76 http://www.cenerg.com.pl