Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku 15-264 Białystok, ul. Ciołkowskiego 2/3 tel. 085 742-53-78 faks. 085 742-21-04 e-mail: sekretariat@wios.bialystok.pl WYNIKI BADAŃ PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH WYKONANYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO W 2011 ROKU WIOŚ Białystok, styczeń 2012
2
Pole elektromagnetyczne (PEM) jest zjawiskiem fizycznym złożonym z układu pola elektrycznego oraz pola magnetycznego. Zmiany pola elektrycznego i magnetycznego rozchodzą się w przestrzeni w postaci fal elektromagnetycznych, które w próżni osiągają prędkośd ok. 300 000 km/s. W środowisku występują dwa rodzaje źródeł PEM: naturalne (pole magnetyczne Ziemi, pola wytwarzane przez wyładowania atmosferyczne, promieniowanie kosmiczne i promieniowanie Słooca) oraz sztuczne: najpowszechniej występujące elektroenergetyczne linie wysokiego napięcia i instalacje radiokomunikacyjne. W Polsce obowiązują przepisy prawne z zakresu ochrony środowiska, służące ochronie zdrowia przed nadmiernym promieniowaniem elektromagnetycznym. Wartości dopuszczalne promieniowania określono w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 1. Poziomy dopuszczalne wyznaczono dla 2 rodzajów terenów: przeznaczonych pod zabudowę (tabela 1) oraz miejsc dostępnych dla ludności (tabela 2). Wartości dopuszczalne zróżnicowano w zależności od zakresów częstotliwości pola. Tabela 1. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego Parametr fizyczny Składowa elektryczna Składowa magnetyczna Gęstość mocy Lp. 1 2 3 4 1 50 Hz 1 kv/m 60 A/m - Tabela 2. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla miejsc dostępnych dla ludności. Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego Parametr fizyczny Składowa elektryczna Składowa magnetyczna Gęstość mocy Lp 1 2 3 4 1 0 Hz 10 kv/m 2.500 A/m - 2 od 0 Hz do 0,5 Hz - 2.500 A/m - 3 od 0,5 Hz do 50 Hz 10 kv/m 60 A/m - 4 od 0,05 khz do 1 khz - 3 /f A/m - 5 od 0,001 MHz do 3 MHz 20 V/m 3 A/m - 6 od 3 MHz do 300 MHz 7 V/m - - 7 od 300 MHz do 300 GHz 7 V/m - 0,1 W/m 2 Objaśnienia: Podane w kolumnach 2 i 3 tabeli wartości graniczne parametrów fizycznych charakteryzujących oddziaływanie pól elektromagnetycznych odpowiadają: a) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych i magnetycznych o częstotliwości do 3 MHz, podanym z dokładnością do jednego miejsca znaczącego, b) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych o częstotliwości od 3 MHz do 300 MHz, podanym z dokładnością do jednego miejsca znaczącego, c) wartości średniej gęstości mocy dla pól elektromagnetycznych o częstotliwości od 300 MHz do 300 GHz lub wartościom skutecznym dla pól elektrycznych o częstotliwościach z tego zakresu częstotliwości, podanej z dokładnością do jednego miejsca znaczącego po przecinku, 1 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). 3
d) f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie 1, e) 50 Hz - częstotliwość sieci elektroenergetycznej. W rozporządzeniu rodzaje parametrów badanych pól elektromagnetycznych uzależniono od częstotliwości. Dla niższych częstotliwości dokonuje się pomiarów wielkości składowej elektrycznej (V/m) jak i składowej magnetycznej (A/m). Dla wyższych częstotliwości (np. radiowych), parametrem badanym jest gęstośd mocy (W/m 2 ). W każdym z przypadków możliwe jest określenie wielkośd składowej elektrycznej i magnetycznej. Zgodnie z art. 123 ustawy Prawo Ochrony Środowiska, oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje się w ramach Paostwowego Monitoringu Środowiska, a wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Zasady prowadzenia badao określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku 2. W 2011 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku zrealizował program badao pól elektromagnetycznych opracowany zgodnie z ww. rozporządzeniem. Program pomiarowy zakładał skoncentrowanie pomiarów na obszarach dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkaoców przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres badao obejmował pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. Pomiary przeprowadzono w 45 punktach pomiarowych, które rozmieszczono równomiernie na terenie województwa (mapa 1). Badania wykonano w okresie od 18 kwietnia do 14 grudnia 2011 roku, za pomocą miernika do pomiaru pola elektromagnetycznego NMB 550 nr B-0781 oraz sondy EF-0391 A-0886 o zakresie częstotliwości 100 khz 3 GHz. W każdym z 45 punktów wykonano 2 godzinny pomiar z częstotliwością próbkowania, co 1 s. OMÓWIENIE WYNIKÓW Przeprowadzone przez Inspektorat pomiary promieniowania elektromagnetycznego nie wykazały, w żadnym z badanych stanowisk na terenie województwa podlaskiego, przekroczeo wartości dopuszczalnej składowej elektrycznej (7 V/m) (wykres 1). Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeo pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego w żadnym przypadku nie przekroczyła wartości 1 V/m. W Białymstoku w punkcie przy ul. Wyszyoskiego uzyskano wartośd najwyższą, wynoszącą 0,55 V/m, co stanowi 7,9 % wartości dopuszczalnej. Generalnie, biorąc pod uwagę rodzaj obszaru na którym wykonywano pomiary, najwyższą wyliczoną średnią arytmetyczną, z uśrednionych wartości natężeo pól elektromagnetycznych, uzyskano w centralnych dzielnicach i osiedlach miast o liczbie mieszkaoców przekraczającej 50 tys. (0,23 V/m). W pozostałych mniejszych miastach średnia była niewiele niższa (0,22 V/m), natomiast na terenach wiejskich wartośd wyliczonej średniej była najniższa (0,11 V/m) (wykres 2). 2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badao poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). 4
Podsumowując wyniki programu pomiarowego zrealizowanego w roku 2011, należy zwrócid uwagę na to, iż pomimo wzrostu liczby uruchamianych nadajników na obszarze województwa, nie obserwuje się wzrostu zmierzonych wartości pól elektromagnetycznych. W porównaniu z wynikami z lat poprzednich, uzyskane w 2011 roku wartości utrzymują się na podobnym poziomie. Szczegółowe zestawienie lokalizacji punktów pomiarowych i wyników badao przedstawiono w załączniku 1. Mapa 1 Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych PEM w 2011 roku na terenie województwa podlaskiego 5
Wykres 1. Wielkości zmierzonych składowych elektrycznych PEM w punktach pomiarowych zbadanych w 2011 roku na terenie województwa podlaskiego 6
[V/m] 7 6 5 4 3 2 1 0 0,23 0,22 0,11 centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. pozostałe miasta tereny wiejskie średnia arytmetyczna z uśrednionych wartości natężeń pól elektromagnetycznych uzyskanych w 15 punktach [V/m] wartość dopuszczalna [V/m] Wykres 2. Porównanie wyników uśrednionych wartości składowych elektrycznych PEM w zależności od rodzajów obszarów 7
Lp Miejscowość Powiat Lokalizacja punktu Współrzędne punktu Symbol NTS Data rozpoczęcia i Godzina rozpoczęcia i Częstotliwość próbkowania Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromag. [V/m] Wartość niepewności pomiaru [v/m] Procent wartości dopuszczalnej [%] Załącznik 1 Zestawienie lokalizacji punktów pomiarowych i wyników badao PEM na terenie woj. podlaskiego w 2011 roku 1 Białystok M. Białystok Centrum ul. Legionowa 53 7 48,8 23 9 35.6 5.3.20.37.61.01.1 02.09.11 11:00-13:00 1s 0,14 0,007 2,0 2 Białystok M. Białystok Osiedle Przydworcowe ul.wyszyńskiego 53 7 46,5 23 8 31.8 5.3.20.37.61.01.1 25.05.11 10:20-12:20 1s 0,55 0,0275 7,9 3 Białystok M. Białystok 4 Białystok M. Białystok 5 Białystok M. Białystok 6 Łomża M. Łomża 7 Łomża M. Łomża 8 Łomża M. Łomża 9 Łomża M. Łomża 10 Łomża M. Łomża 11 Suwałki M. Suwałki 12 Suwałki M. Suwałki 13 Suwałki M. Suwałki 14 Suwałki M. Suwałki 15 Suwałki M. Suwałki Osiedle Piasta ul. Mieszka I 8 Osiedle Sienkiewicza ul. Jagienki Osiedle Tysiąclecia ul. Waszyngtona 23B Osiedle Bohaterów Monte Cassino ul. Bohaterów Monte Cassino 1 Osiedle Skarpa ul. Górna 11 Osiedle Mazowieckie ul. Księcia Janusza 6 Osiedle Łomżyca Nowoprojektowana / Wesoła 75 Osiedle Medyk ul. Kazańska 10 Śródmieście Noniewicza2 / Korczaka Osiedle I ul. E. Plater 6A Osiedle II 1 maja 23 Osiedle Śródmieście Utrata 2 Osiedle Kolejowe ul. Wileńska 9 53 8 2,6 23 11 17.1 53 8 25,5 23 10 12.7 53 7 28,9 23 9 9,9 53 10 32,2 22 4 30.2 53 10 19,5 22 5 12.6 53 9 43,5 22 4 49.4 53 10 25,3 22 2 50.8 53 09 36,3 22 04 53,5 54 6 15,2 22 55 56,3 54 6 9,1 22 55 31,4 54 5 55,2 22 56 11.9 54 6 18,3 22 56 14.3 54 6 27,8 22 57 13.3 5.3.20.37.61.01.1 24.05.11 10:25-12:25 1s 0,14 0,007 2,0 5.3.20.37.61.01.1 27.05.11 11:30-13:30 1s 0,24 0,012 3,4 5.3.20.37.61.01.1 14.12.11 12:03-14:03 1s 0,39 0,0195 5,6 5.3.20.38.62.01.1 18.07.11 10:30-12:30 1s 0,08 0,004 1,1 5.3.20.38.62.01.1 23.08.11 11:00-13:00 1s 0,08 0,004 1,1 5.3.20.38.62.01.1 19.04.11 13:30-15:30 1s 0,13 0,0065 1,9 5.3.20.38.62.01.1 19.07.11 10:30-12:30 1s 0,15 0,0075 2,1 5.3.20.38.62.01.1 05.05.11 10:50-12:50 1s 0,31 0,0155 4,4 5.3.20.39.63.01.1 28.07.11 10:20-12:20 1s 0,53 0,0265 7,6 5.3.20.39.63.01.1 15.12.11 11:02-13:02 1s 0,18 0,009 2,6 5.3.20.39.63.01.1 07.09.11 11:00-13:00 1s 0,09 0,0045 1,3 5.3.20.39.63.01.1 05.09.11 10:30-12:30 1s 0,38 0,019 5,4 5.3.20.39.63.01.1 19.09.11 10:30-12:30 1s 0,11 0,0055 1,6 8
Lp Miejscowość Powiat Lokalizacja punktu Współrzędne punktu Symbol NTS Data rozpoczęcia i Godzina rozpoczęcia i Częstotliwość próbkowania Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromag. [V/m] Wartość niepewności pomiaru [v/m] Procent wartości dopuszczalnej [%] 16 Augustów augustowski ul. Rynek Zygmunta Augusta 17 Łapy białostocki 18 Bielsk Podlaski bielski 19 Grajewo grajewski ul. Sikorskiego / Matejki ul. Mickiewicza ul. A. Mickiewicza 20 Hajnówka hajnowski 21 Kolno kolneński ul. Plac Wolości 22 Nowogród łomżyński Park Miejski 23 Mońki moniecki 24 Sejny sejneński 25 Siemiatycze siemiatycki park przy pomniku ul. Niepodległości 2a/9 przed Urzędem Miejskim ul. Piłsudskiego ul. Wesoła 26 Sokółka sokólski Plac Kilińskiego 21 27 Wysokie Mazowieckie wysokomazowiecki 28 Zambrów zambrowski 29 Czarna Białostocka 30 Stawiski kolneński Miejski Ośrodek Kultury ul. Ludowa 19 Przy sklepie Lidl ul. Białostocka 22A białostocki ul. Torowa 12 Rynek, stacja paliw 31 Szypliszki suwalski 32 Dobrzyniewo Kościelne białostocki 53 50 40,4 22 58 38,7 52 59 10,9 22 52 27,0 52 46 05,5 23 11 29,0 53 39 4,8 22 27 19,1 52 44 14,4 23 35 25,5 53 24 27,6 21 56 4,1 53 13 41,9 21 52 45,1 53 24 14,1 22 47 60,0 54 06 25,3 23 20 53,8 52 25 39,9 22 51 33,5 53 24 20,2 23 29 41,2 52 54 53,8 22 30 40,0 52 59 16,6 22 14 47,8 53 18 3,3 23 17 10,1 53 22 50,8 22 9 16,9 54 15 8,3 23 4 28,2 53 11 31,0 23 02 20,9 5.3.20.39.01.01.1 12.12.11 10:20-12:20 1s 0,23 0,0115 3,3 5.3.20.37.02.06.4 27.04.11 11:40-13:40 1s 0,41 0,0205 5,9 5.3.20.38.03.01.1 28.04.11 11:10-13:10 1s 0,46 0,023 6,6 5.3.20.39.04.01.1 14.06.11 10:10-12:10 1s 0,39 0,0195 5,6 5.3.20.38.05.01.1 20.07.11 12:00-14:00 1s 0,28 0,014 4,0 5.3.20.38.06.03.2 08.09.11 10:30-12:30 1s 0,07 0,0035 1,0 5.3.20.38.07.04.4 02.05.11 12:38-14:38 1s 0,15 0,0075 2,1 5.3.20.39.08.06.4 02.08.11 12:38-14:38 1s 0,14 0,007 2,0 5.3.20.39.09.01.1 06.06.11 10:20-12:20 1s 0,08 0,004 1,1 5.3.20.38.10.01.1 31.05.11 11:50-13:50 1s 0,14 0,007 2,0 5.3.20.37.11.08.4 26.04.11 12:00-14:00 1s 0,17 0,0085 2,4 5.3.20.38.13.01.1 11.07.11 11:00-13:00 1s 0,21 0,0105 3,0 5.3.20.38.14.05.2 12.08.11 13:00-15:00 1s 0,40 0,02 5,7 5.3.20.37.02.02.4 18.04.11 11:15-13:15 1s 0,15 0,0075 2,1 5.3.20.38.06.05.4 14.07.11 11:10-13:10 1s 0,06 0,003 0,86 5.3.20.39.12.08.2 25.08.11 11:17-13:17 1s 0,15 0,0075 2,1 5.3.20.37.02.03.2 04.08.11 11:25-13:25 1s 0,20 0,01 2,6 9
Lp Miejscowość Powiat Lokalizacja punktu Współrzędne punktu Symbol NTS Data rozpoczęcia i Godzina rozpoczęcia i Częstotliwość próbkowania Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromag. [V/m] Wartość niepewności pomiaru [v/m] Procent wartości dopuszczalnej [%] 33 Krasnopol sejneński 34 Sztabin augustowski Przy kościele 35 Radziłów grajewski 36 Mały Płock kolneński ul. Ks. Ciborowskiego 28 37 Miastkowo łomżyński 38 Rutki Kossaki zambrowski 39 Kulesze Kościelne wysokomaz. 40 Boćki bielski Obok komendy policji Plac Armii Krajowej 10 41 Dziadkowice siemiatycki 42 Białowieża hajnowski 43 Turośń Kościelna białostocki 44 Jasionówka moniecki obok Urzędu Gminy ul. Waszkiewicza Róg ulicy Kościelnej i ul. Rynek 45 Sidra sokólski Opracowanie: Wydział Monitoringu Środowiska 54 6 55,9 23 12 19,0 53 40 39,5 23 6 12,8 53 24 35,0 22 24 32,6 53 18 17,6 22 1 22,5 53 09 6,0 21 49 22,6 53 5 21,0 22 26 25,7 53 0 56,8 22 30 19,2 52 39 04,7 23 02 34,3 52 33 55,9 22 54 48,3 52 42 07,4 23 51 07,4 53 00 56,3 23 03 16,3 53 23 43,3 23 02 14,8 53 33 11,5 23 26 55,9 5.3.20.39.09.03.2 24.08.11 11:09-13:09 1s 0,08 0,004 1,1 5.3.20.39.01.06.2 06.12.11 12:00-14:00 1s 0,14 0,007 2,0 5.3.20.39.04.03.2 10.06.11 11:00-13:00 1s 0,18 0,009 2,6 5.3.20.38.06.04.2 29.08.11 10:00-12:00 1s 0,08 0,004 1,1 5.3.20.38.07.03.2 31.08.11 11:01-13:01 1s 0,17 0,0085 2,4 5.3.20.38.14.03.2 17.06.11 10:00-12:00 1s 0,09 0,0045 1,3 5.3.20.38.13.06.2 16.06.11 10:40-12:40 1s 0,07 0,0035 1,0 5.3.20.38.03.04.2 11.05.11 10:20-12:20 1s 0,12 0,006 1,7 5.3.20.38.10.03.2 17.05.11 11:50-13:50 1s 0,07 0,0035 1,0 5.3.20.38.05.01.1 07.06.11 10:20-12:20 1s 0,07 0,0035 1,0 5.3.20.37.02.11.2 16.05.11 11:45-13:45 1s 0,07 0,0035 1,0 5.3.20.39.08.02.2 20.05.11 11:00-13:00 1s 0,15 0,0075 2,1 5.3.20.37.11.07.2 15.09.11 10:00-12:00 1s 0,08 0,004 1,1 Akceptował: 10