APLIKACJE PRAWNICZE. w pytaniach i odpowiedziach. Tom wydanie

APLIKACJE PRAWNICZE w pytaniach i odpowiedziach Tom 3 7. wydanie?

Aplikacje prawnicze w pytaniach i odpowiedziach Tom 3

APLIKACJE PRAWNICZE w pytaniach i odpowiedziach Tom 3 7. wydanie

Opracowanie zawiera zmiany opublikowane w Dz.U. z 2012 r. do poz. 1237. Redakcja i aktualizacja: Katarzyna Pud³owska Wydawca: Joanna Ablewicz Wydawnictwo C.H. Beck 2013 Informacje Wydawcy Opracowanie stanowi jedynie pomoc dla kandydatów przy przygotowaniach do egzaminów konkursowych na aplikacje prawnicze. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoœci za zmiany wynikaj¹ce z nowelizacji powo³ywanych w ksi¹ ce przepisów. Bêdziemy wdziêczni za wszelkie uwagi i sugestie skierowane na adres: joanna.ablewicz@beck.pl Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: DTPArt Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne S.A. ISBN 978-83-255-4639-7 ISBN e-book 978-83-255-4640-3

Spis treści Wstęp... Wykaz skrótów... IX XI DZIAŁ I. PRAWO ADMINISTRACYJNE... 1 Zagadnienie 1. Samorząd terytorialny... 1 Zagadnienie 2. Plan zagospodarowania przestrzennego... 27 Zagadnienie 3. Prawo budowlane... 37 Zagadnienie 4. Prawo geodezyjne i kartograficzne... 53 Zagadnienie 5. Gospodarka nieruchomościami... 61 Zagadnienie 6. Scalanie i wymiana gruntów... 78 Zagadnienie 7. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców... 81 Zagadnienie 8. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa... 84 Zagadnienie 9. Zasady kształtowania ustroju rolnego... 86 Zagadnienie 10. Prawo zamówień publicznych... 88 Zagadnienie 11. Prawo o zgromadzeniach... 102 Zagadnienie 12. Informacja publiczna... 106 DZIAŁ II. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE... 115 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 115 Zagadnienie 2. Postępowanie... 137 Zagadnienie 3. Sądownictwo administracyjne... 181 Zagadnienie 4. Postępowanie egzekucyjne w administracji... 204 DZIAŁ III. PRAWO KARNE... 213 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 213 Zagadnienie 2. Formy popełnienia przestępstwa... 222 Zagadnienie 3. Zbieg przestępstw i przepisów ustawy... 241 Zagadnienie 4. Wyłączenie odpowiedzialności karnej... 252 Zagadnienie 5. Kary... 275 Zagadnienie 6. Środki karne... 278 Zagadnienie 7. Sądowy wymiar kary... 289 Zagadnienie 8. Powrót do przestępstwa... 298 Zagadnienie 9. Poddanie sprawcy próbie... 299 Zagadnienie 10. Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych... 313 Zagadnienie 11. Środki zabezpieczające... 317 Zagadnienie 12. Przedawnienie... 321 Zagadnienie 13. Zatarcie skazania... 324

Spis treści Zagadnienie 14. Pojęcia z zakresu prawa karnego... 326 Zagadnienie 15. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu... 332 Zagadnienie 16. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu... 338 Zagadnienie 17. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji... 342 Zagadnienie 18. Przestępstwa przeciwko wolności... 345 Zagadnienie 19. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności... 348 Zagadnienie 20. Przestępstwa przeciwko mieniu... 354 DZIAŁ IV. POSTĘPOWANIE KARNE... 359 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 359 Zagadnienie 2. Sąd... 367 Zagadnienie 3. Strony, obrońcy, pełnomocnicy... 377 Zagadnienie 4. Czynności procesowe... 402 Zagadnienie 5. Świadkowie, pokrzywdzony... 416 Zagadnienie 6. Biegli, tłumacze, specjaliści... 422 Zagadnienie 7. Środki przymusu... 426 Zagadnienie 8. Postępowanie przed sądem I instancji... 431 Zagadnienie 9. Postępowanie odwoławcze... 445 Zagadnienie 10. Postępowania szczególne... 460 Zagadnienie 11. Postępowanie przyspieszone... 466 Zagadnienie 12. Nadzwyczajne środki zaskarżenia... 471 Zagadnienie 13. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia... 484 Zagadnienie 14. Postępowanie karne w sprawach międzynarodowych... 494 Zagadnienie 15. Europejski nakaz aresztowania... 499 DZIAŁ V. PRAWO KARNE SKARBOWE... 511 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 511 Zagadnienie 2. Zaniechanie ukarania sprawcy... 516 Zagadnienie 3. Przestępstwa skarbowe... 519 Zagadnienie 4. Wykroczenia skarbowe... 528 Zagadnienie 5. Podstawowe pojęcia prawa karnego skarbowego... 532 Zagadnienie 6. Postępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe... 535 DZIAŁ VI. PRAWO I POSTĘPOWANIE W SPRAWACH WYKROCZEŃ... 539 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 539 Zagadnienie 2. Kary, środki karne i zasady ich wymiaru... 547 Zagadnienie 3. Podstawowe pojęcia prawa wykroczeń... 559 Zagadnienie 4. Poszczególne grupy wykroczeń... 561 Zagadnienie 5. Postępowanie w sprawach o wykroczenia... 569 Zagadnienie 6. Nadzwyczajne środki zaskarżenia... 581 VI

Spis treści DZIAŁ VII. PRAWO PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH... 583 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 583 Zagadnienie 2. Prawo wekslowe... 585 DZIAŁ VIII. PRAWO KORPORACJI PRAWNICZYCH... 599 Część I. Prawo o adwokaturze... 599 Zagadnienie 1. Wykonywanie zawodu adwokata... 599 Zagadnienie 2. Izby adwokackie... 608 Zagadnienie 3. Organy adwokatury... 612 Zagadnienie 4. Lista adwokatów... 620 Zagadnienie 5. Aplikacja adwokacka... 626 Zagadnienie 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna... 630 Zagadnienie 7. Zasady etyki adwokackiej i godności zawodu... 638 Część II...Prawo o radcach prawnych... 648 Zagadnienie 1. Wykonywanie zawodu radcy prawnego... 648 Zagadnienie 2. Uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego... 657 Zagadnienie 3. Aplikacja radcowska... 665 Zagadnienie 4. Samorząd radców prawnych... 668 Zagadnienie 5. Odpowiedzialność dyscyplinarna... 679 Zagadnienie 6. Zasady etyki radcy prawnego... 682 Część III. Prawo o notariacie... 702 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 702 Zagadnienie 2. Powoływanie i odwoływanie notariuszy... 707 Zagadnienie 3. Obowiązki i prawa notariuszy... 711 Zagadnienie 4. Samorząd notarialny... 715 Zagadnienie 5. Nadzór nad notariatem i odpowiedzialność notariuszy za szkody... 720 Zagadnienie 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna... 724 Zagadnienie 7. Aplikacja notarialna... 731 Zagadnienie 8. Czynności notarialne... 736 Część IV...Prawo o ustroju sądów powszechnych... 740 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 740 Zagadnienie 2. Organizacja sądów... 744 Zagadnienie 3. Organy sądów... 747 Zagadnienie 4. Czynności sądów... 754 Zagadnienie 5. Sędziowie... 758 Zagadnienie 6. Aplikacja referendarska... 773 Część V. Prawo o prokuraturze... 775 Zagadnienie 1. Uwagi ogólne... 775 Zagadnienie 2. Organizacja prokuratury... 778 Zagadnienie 3. Prawa i obowiązki prokuratorów... 787 Zakończenie... 791 Indeks rzeczowy... 795 VII

Wstęp Drogi Czytelniku! Książka, którą przekazujemy do Twoich rąk, jest efektem osobistych przygotowań Autorki do egzaminów na aplikacje. Powstała na podstawie setek zaktualizowanych notatek, aktów prawnych i wykładów. Opracowanie to zawiera systematyczne omówienie węzłowych zagadnień tych dziedzin prawa, których znajomość wymagana jest na egzaminach na aplikacje: radcowską, adwokacką, notarialną. Zostało ono pomyślane jako materiał pomocniczy do usystematyzowania wiedzy zdobytej w trakcie studiów. Prezentowana książka (opracowanie) adresowana jest w pierwszej kolejności do osób, które przystępują do egzaminów na aplikacje: radcowską, adwokacką i (lub) notarialną i z tą myślą została skonstruowana. Może również jednak służyć studentom prawa i aplikantom jako pomoc przy powtarzaniu materiału. Pragnę w tym miejscu podziękować wszystkim osobom, które przyczyniły się do powstania tej książki, a przede wszystkim mojemu Mężowi i Rodzicom za zachętę do podjęcia pracy nad stworzeniem takiego opracowania, niezwykle cenną pomoc techniczną oraz wsparcie w trakcie pisania. Katarzyna Czajkowska-Matosiuk IX

Wykaz skrótów Akty prawne AdmRządWojU... ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.) DrPublU... ustawa z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.) EgzAdmU... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.) EmRentyFUSU... ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) FundU... ustawa z 6.4.1984 r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.) GospNierU... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) InforPublU... ustawa z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) KC... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS... ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KP... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA... ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KPK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPW... ustawa z 24.8.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.) KRO... ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.) KrRejSU... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.) KRSU... ustawa z 12.9.2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714 ze zm.) KSH... ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) XI

Wykaz skrótów KW... ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) KWU... ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) NielU... ustawa z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.) NIKU... ustawa z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 82 ze zm.) ObPolU... ustawa z 2.4.2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz.U. z 2012 r. poz. 161) OchrKonkurU... XII ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OrdPodU... ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PCzCywU... ustawa z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) PDoFizU... ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) PDoPrU... ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) PodLokU... ustawa z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) PPU... ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.) PrAdw... ustawa z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) PrBud... ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) PrGeod... ustawa z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287) PrNot... ustawa z 14.2.1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.) PrOchrŚr... ustawa z 27.4.2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) ProkU... ustawa z 20.6.1985 r. o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599 ze zm.) PrPostSądAdm... ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) PrSądAdm... ustawa z 25.7.2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) PrSpółdz... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) PrStow... ustawa z 7.4.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.)

Wykaz skrótów PrUpN... ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm.) PrUSP... ustawa z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) PrWeksl... ustawa z 28.4.1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) PrywKomerU... ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji PrZamPubl... (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.) ustawa z 29.1.2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) PrZgrom... ustawa z 5.7.1990 r. Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. Nr 51, poz. 297 ze zm.) PSpDarU... ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) RadcyU... ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) SamGminU... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) SamPowU... SamWojU... ScalWymGrU... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) ustawa z 26.3.1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1749 ze zm.) SNU... ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) SwobGospU... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) SysUbSpołU... ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) SzkolWyżU... ustawa z 27.7.2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2012 r. poz. 572 ze zm.) TKU... ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TSU... ustawa z 26.3.1982 r. o Trybunale Stanu (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 925 ze zm.) UbSpołChorU... ustawa z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.) WłLokU... ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) ZagosPrzestrzU... ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 647 ze zm.) XIII

Wykaz skrótów ZNKU... ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) ZZEA... zbiór zasad etyki adwokackiej i godności zawodu uchwalony przez Naczelną Radę Adwokacką 10.10.1998 r. Inne skróty art.... artykuł Dz.U.... Dziennik Ustaw ETS... Europejski Trybunał Sprawiedliwości KEL... Kodeks Etyki Lekarskiej KERP... Kodeks Etyki Radcy Prawnego KPPUE... Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej KRRP... Krajowa Rada Radców Prawnych MSiG... Monitor Sądowy i Gospodarczy nast.... następny Nr... numer NRA... Naczelna Rada Adwokacka OIRP... okręgowa izba radców prawnych ORA... okręgowa rada adwokacka OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowej PiP... Państwo i Prawo poz.... pozycja Prok. i Pr.... Prokuratura i Prawo r.... rok RP... Rzeczpospolita Polska RPO... Rzecznik Praw Obywatelskich RPP... Rada Polityki Pieniężnej s... strona SE... spółka europejska t.j... tekst jednolity ust.... ustęp ze zm.... ze zmianami ZN... Zgromadzenie Narodowe XIV

DZIAŁ I. PRAWO ADMINISTRACYJNE Prawo administracyjne to bardzo obszerny zespół norm zróżnicowanych pod względem ich przedmiotu i budowy, regulujący organizację i działanie administracji publicznej w sposób swoisty, tzn. nieodnoszący się zarazem do innych dziedzin życia społecznego. W prawie materialnym rozróżnia się: 1)..normy ustanawiające bezpośrednio uprawnienia lub obowiązki adresata, który się znajdzie w sytuacji określonej przez prawo, wraz z normami ustanawiającymi kompetencje organów administracji do kontroli przestrzegania prawa i orzekania o skutkach jego naruszenia; 2)..normy, których realizacja następuje w formie decyzji administracyjnych, wydawanych przez właściwe organy administracyjne i ustalających prawa i obowiązki adresatów normy; 3)..normy prawa procesowego regulujące tok podejmowanych przez organy administracyjne czynności procesowych mających na celu wydawanie decyzji administracyjnych i kontrolowanie ich prawidłowości, a także czynności mających na celu przymusowe wykonanie decyzji administracyjnych. Zagadnienie 1. Samorząd terytorialny PYTANIE: Stosownie do regulacji prawnej zawartej w ustawach o samorządzie gminnym i samorządzie powiatowym gminy i powiaty tworzy i znosi: A. Sejm ustawą, B. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, C. właściwy wojewoda zarządzeniem porządkowym. Odp. B; art. 4 ust. 1 pkt 1 SamGminU i art. 3 ust. 1 pkt 1 SamPowU Omówienie: SAMORZĄD TERYTORIALNY ZAGADNIENIA OGÓLNE Pojęcie samorządu terytorialnego Samorząd terytorialny to forma samorządu o przymusowym charakterze członkostwa, obejmująca wszystkie osoby zamieszkałe na terenie określonej jednostki podziału 1

Dział I. Prawo administracyjne terytorialnego państwa, polegająca na niezależnym od administracji rządowej zarządzaniu własnymi sprawami społeczności lokalnej. Samorząd terytorialny jest jedną z postaci władzy wykonawczej, ale nie jest podporządkowany hierarchicznie administracji rządowej. Artykuł 163 Konstytucji RP stanowi, że Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Podstawowe cechy samorządu terytorialnego Podstawowe cechy samorządu terytorialnego to: 1) oddzielenie organów samorządu terytorialnego od organów administracji rządowej. Posiadają one własne kompetencje. Wykonują zadania publiczne samodzielnie i na własną odpowiedzialność; 2) wyposażenie organów samorządu terytorialnego w kompetencję do stanowienia prawa miejscowego, które dla podporządkowanych jego władzy ma tak samo wiążący charakter jak akty stanowione przez naczelne organy państw. Oczywiście normy prawa miejscowego muszą być zgodne z normami hierarchicznie od nich wyższymi; 3) przyznanie organom samorządu terytorialnego kompetencji do wydawania decyzji administracyjnych oraz do egzekwowania ich wykonania; 4) wyposażenie gminy i innych jednostek samorządu terytorialnego w podmiotowość prawną. Są samodzielnym adresatem norm prawnych i samoistnym podmiotem praw; 5) przyznanie samorządowi terytorialnemu władzy finansowej włącznie z prawem pobierania podatków; 6) zapewnienie jednostkom samorządu terytorialnego prawa do zatrudniania pracowników, przy zastosowaniu ogólnie obowiązujących norm prawa pracy. Personel urzędniczy i inni pracownicy samorządowi nie są uzależnieni od państwa, ale są powiązani ze swoim pracodawcą samorządem terytorialnym; 7) wyposażenie organów samorządu terytorialnego w kompetencję do decydowania o planach zagospodarowania przestrzennego; 8) umożliwienie samorządom poszczególnych jednostek podziału terytorialnego łączenia się w związki, w celu współpracy w zakresie realizacji zadań, do których samorządy są powołane. Związki te mogą mieć charakter stały lub czasowy, bądź też mogą to być tylko umowy celowe; 9) nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego z punktu widzenia legalności. Tak wyraźne określenie ram nadzoru ma zapobiec naruszaniu samodzielności samorządu przez organy nadzorujące. Jest to zasada konstytucyjna, którą uzupełniają regulacje SamGminU, SamPowiatU, SamWojU, dopuszczając sprawowanie nadzoru w sprawach zleconych na podstawie kryteriów celowości, rzetelności i gospodarności. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządowych są: Prezes RM i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. Najpowszechniejszym środkiem nadzoru są tzw. rozstrzygnięcia, tzn. akty prawne typu administracyjnego podejmowane przez organy nadzoru. Podlegają one zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem. 2

Zagadnienie 1. Samorząd terytorialny Struktura samorządu terytorialnego Od 1.1.1999 r. obowiązuje w Polsce trójszczeblowa struktura samorządu terytorialnego. SAMORZĄD TERYTORIALNY SAMORZĄD GMINNY SAMORZĄD POWIATOWY SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA SAMORZĄD GMINNY Pojęcie gminy Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego w Polsce (art. 164 ust. 1 Konstytucji RP). Zgodnie z art. 1 ust. 1 SamGminU mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Przez gminę należy rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Charakter zadań Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Gmina wyposażona jest w osobowość prawną. Jej samodzielność podlega ochronie sądowej. Ustrój gminy Ustrój gminy określa jej statut. Projekt statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrów. Zmiany w podziale terytorialnym Zgodnie z art. 4 ust. 1 SamGminU Rada Ministrów w drodze rozporządzenia: 1) tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice, 2) nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice, 3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz. Rozporządzenie to może być wydane także na wniosek zainteresowanej rady gminy. Ustalenie i zmiana granic gmin powinny być dokonywane w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych. Natomiast nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana powinny być dokonywane w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy. Zmiany te następują z dniem 1 stycznia. 3

Dział I. Prawo administracyjne Domniemanie kompetencji gminy Podstawowym elementem konstruującym pojęcie gminy jest domniemanie jej właściwości we wszystkich sprawach publicznych o znaczeniu lokalnym, jeśli nie są one zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadania gminy Gmina wykonuje zadania własne i zlecone. Wykonywanie władzy Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia: 1) w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub 2) za pośrednictwem organów gminy. ZADANIA GMINY ZADANIA WŁASNE Do zadań własnych należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty gminnej. ZADANIA ZLECONE Do zadań zleconych należą zadania z zakresu administracji rządowej, a także organizacji, przygotowań. i przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów. Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej wynikać mogą bądź z ustaw, bądź z porozumień zawartych przez gminę z organami tej administracji, a do ich wykonania gmina otrzymuje środki finansowe. 4

Zagadnienie 1. Samorząd terytorialny Organy gminy ORGANY GMINY RADA GMINY (organ stanowiący i kontrolny) Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, rada nosi nazwę rady miejskiej. Uchwały rady gminy zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Kadencja rady gminy trwa 4 lata, licząc od dnia wyboru. Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną. Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1 3 wiceprzewodniczących. Rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy. WÓJT (BURMISTRZ, PREZYDENT) (organ wykonawczy) Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta. Dotyczy to również miast, w których do dnia wejścia w życie SamGminU prezydent miasta był organem wykonawczo-zarządzającym. Wójt, w drodze zarządzenia, powołuje oraz odwołuje swojego zastępcę lub zastępców. i określa ich liczbę. Do zadań wójta należy: 1)..wykonywanie uchwał rady gminy, 2)..wykonywanie zadań gminy określonych przepisami prawa, 3)..kierowanie bieżącymi sprawami gminy oraz 4)..reprezentowanie gminy na zewnątrz. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Jawność Działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. Jednostki pomocnicze Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut gminy (art. 5 SamGminU). Jednostka pomocnicza nie posiada osobowości prawnej. 5