Terminarz ochrony pieczarki na lata 2016-2017 Rodzaj i termin zabiegu oraz zalecane przedsięwzięcia profilaktyczne Preparat chemiczny, dawka lub stężenie oraz inne sposoby zwalczania Karencja (dni) Zakres stosowania i uwagi 1 2 3 4 I. PRODUKCJA I TRANSPORT PODŁOŻY Stosować najwyższej jakości słomę oraz obornik kurzy bądź obornik koński. Dokładnie wymieszać surowce i optymalnie nawilżyć mieszaninę. Zapewniać równomierne temperatury, wilgotność i natlenienie w pryzmach fermentacyjnych. Rygorystycznie przestrzegać parametrów wymaganych w poszczególnych etapach fermentacji. Podczas kondycjonowania zredukować w podłożu zawartość amoniaku poniżej 0,1% w s. m. Systemy wentylacyjne komór produkcyjnych wyposażyć w filtry o porach wielkości poniżej 0,5 µm oraz zapewnić należytą szczelność wrót. Dobre surowce i optymalne parametry pozwalają uzyskać właściwą strukturę podłoża i jego selektywność. Jednorodność pryzm zapewni w nich równomierny przebieg procesów fermentacyjnych. Prawidłowo wykonana dezynfekcja termiczna mieszaniny podczas pasteryzacji eliminuje z niej grzyby chorobotwórcze, grzyby-chwasty i szkodniki. Zawartość amoniaku powyżej 0,1% w s. m. hamuje wzrost grzybni pieczarki lub ją niszczy oraz sprzyja rozwojowi grzybów konkurencyjnych, takich jak: gipsówka biała i brunatna, śniedź, pleśń karminowa i inne grzyby- -chwasty. Filtry oraz uszczelki zapobiegają przedostawaniu się do komór patogenów oraz muchówek. Pieczarki 2 2016 17
Zapewnić nadciśnienie w korytarzach transportowych oraz halach załadunku i konfekcjonowania poprzez wtłaczanie filtrowanego powietrza zewnętrznego. Nadciśnienie zapobiega wnikaniu do tych pomieszczeń z zewnątrz zarodników patogenów mogących zainfekować podłoża wyciągane z komór, a także szkodników zasiedlających podłoże. Opryskiwanie grubokropliste z zastosowaniem dysz niskociśnieniowych umieszczonych bezpośrednio nad transporterem urządzenia mieszającego. Zastosować jednorazowe opryskiwanie, podczas przedostatniego mieszania podłoża w fazie fermentacji. AGRO TIP 150 WP Maksymalna/zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania: 33,3 g/1 tonę podłoża, stosując 2 litry wody na 1 tonę podłoża. Zabieg przeciwko larwom ziemiórek, ogranicza również liczebność larw z rodziny zadrowatych. Mycie sprzętu używanego do produkcji i transportu podłoża oraz pomieszczeń produkcyjnych metodą pianową bądź opryskową, z użyciem myjek ciśnieniowych. Bio Cid S (0,5-2%) Chlorotaab-d (1-3%) Hektor Plus (2-5%) Hektor C.I.P (0,5-1%) Induclean (0,3-1%) Impuls 70 AN (4%) K-8 (1-3%) Multiclean AC (1-5%) Po zakończeniu mycia (przed wyschnięciem) powierzchnie należy spłukać czystą wodą, aby uniknąć dezaktywacji stosowanego później środka dezynfekcyjnego. Podczas wykonywania zabiegu stosować odpowiedni strój ochronny. 18 Pieczarki 2 2016
Dezynfekcja sprzętu używanego do produkcji i transportu podłoża oraz pomieszczeń produkcyjnych przez oprysk, zanurzenie i nanoszenie. Agrosteril (3-5%) Aldekol DES 03 (0,5%) Aldekol DES FF (1%) Anthium Dioxcide (25-500 ppm) Armex 5 (40-500 ppm) Chlorotaab-d (1-3%) Chloro K2 Plus (2-5%) CID 20 (1%) Clarin M Sept (1-2%) Dantol 040 (5%) Dezmex S Super (0,5-5%) Divosan Activ VT5 (1-1,5%) Glukat (0,5-0,7%) Glutamex Plus (0,5%) Impuls 70 AN (4%) Kickstart (0,5-1%) Lerades CSR 102 (2-3%) Lerasept D 402 (0,5-1,5%) Lerasept Forte (0,03-2%) Lerasept T 430 (0,5-2%) Mexept (1%) Mycetox Extra (4%) Norenco Desinoxid Forte (0,5-3%) Norenco Kloracid (0,5-8%) P3-Hypochloran (5,5%) P3-Oxonia (5%) P3-Topax 91 (5%) P3-Topax 99 (5%) P3-Tsunami 100 (4%) Q-150 (0,2%) Q-250 (0,5-1%) Quatosept (0,25-3%) Suredis VT1 (0,5-2%) Systematic (4-7%) Top Mycel 3000 (10%) Viragri Plus VT49 (0,5-2%) Virocid (0,5-1%) Samochody transportujące podłoże do pieczarkarni należy przed użyciem dokładnie wymyć i zdezynfekować niezależnie od dezynfekcji zalecanej do wykonania w momencie wjazdu na teren wytwórni podłoża. Przestrzegać zaleceń producentów odnośnie wymaganego okresu zwilżenia dezynfekowanych powierzchni roztworem preparatu. Podczas wykonywania zabiegu stosować odpowiedni strój ochronny. Pieczarki 2 2016 19
Dezynfekcja chemiczna pomieszczeń produkcyjnych poprzez zamgławianie. Aldekol DES 03 (1) (stężenie dostosować do użytego zamgławiacza) Armex 5 (1000 ppm) (2) CID 20 (33%) (3) Glukat (40%) (4) Glutamex Plus (40%) (4) Mycetox Extra (5) (stężenie dostosować do metody zamgławiania) Q-150 (1 g/1 m 3 kubatury) Q-250 (1 g/1 m 3 kubatury) Systematic (9%) (6) Virocid (25%) (7) Przewietrzyć pomieszczenia po zabiegu przez okres nie krótszy niż zalecane przez producenta użytego środka (1) Stosując zamgławiacze: termiczne, należy rozcieńczyć 1 litr Aldekolu DES 03 w 1 litrze wody; elektryczne, należy rozcieńczyć 1 litr Aldekolu DES 03 w 5 litrach wody. (2) Stosować zamgławiacze elektryczne lub ciśnieniowe (na zimno). (3) Stosować 1 l preparatu /3 l wody/100 m 3 kubatury. (4) Stosować 2,5 5 l roztworu/1000 m 3 kubatury z nośnikiem mgły 10%. (5) Stosując zamgławianie: na zimno, zalecana dawka Mycetoxu Extra wynosi 4,5 l/1000 m 3 kubatury w rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:2,5. na gorąco, zalecana dawka Mycetoxu Extra wynosi 4 l/1000 m 3 kubatury w rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:1,5. (6) Stosować 15 l roztworu na 1000 m 3. Nie stosować nośników. (7) Stosować 4 l roztworu na 1000 m 3. Nie stosować nośników. Nie zamgławiać w przypadku zbyt wilgotnych powierzchni, aby nie spowodować rozcieńczenia dezynfektanta. Zdezynfekowane powierzchnie spłukać obficie i dokładnie bieżącą wodą. 20 Pieczarki 2 2016
II. PRZYGOTOWANIE HALI UPRAWOWEJ DO ZAŁADUNKU Wyparować halę uprawową przed załadunkiem (najlepiej przed usunięciem uprawy poprzedzającej). Podgrzanie parą wodną powietrza w hali do temperatury 70 o C i utrzymanie tej temperatury przez 8-12 godzin. Zabija wszystkie choroby i szkodniki pieczarki. Wyposażyć halę w czyste filtry. Sprawdzić szczelności drzwi i wrót oraz uszczelnić je w razie potrzeby. Do prac zakładać wyłącznie czystą odzież roboczą. Przedsięwzięcia te zapobiegają dostawaniu się szkodników i patogenów do pieczarkarni oraz rozprzestrzenianiu się infekcji wewnątrz obiektu. Mycie hali uprawowej, korytarzy, płyty załadowczej oraz narzędzi i urządzeń służących do załadunku. Mycie metodą pianową bądź opryskową z użyciem myjek ciśnieniowych, opryskiwaczy i sprzętu do nanoszenia. Bio Cid S (0,5-2%) Chlorotaab (1-3%) Eco Clean (1-5%) Hektor Plus (2-5%) Induclean (0,3-1%) Impuls 70 AN (4%) K-8 (5-10%) Multiclean AC (1-5%) Po zakończeniu mycia (przed wyschnięciem) powierzchnie należy spłukać czystą wodą, aby uniknąć dezaktywacji stosowanego później środka dezynfekcyjnego. Podczas wykonywania zabiegu stosować odpowiedni strój ochronny. Pieczarki 2 2016 21
Dezynfekcja hali uprawowej, mat uprawowych, korytarzy, płyty załadowczej, narzędzi i urządzeń służących do załadunku poprzez oprysk, zanurzenie i nanoszenie. Agrosteril (3-5%) Aldekol DES 03 (0,5%) Aldekol DES FF (1%) Anthium Dioxcide (25-500 ppm) Armex 5 (40-500 ppm) Chlorotaab-d (1-3%) Chloro K2 Plus (2-5%) CID 20 (1%) Clarin M Sept (1-5%) Dantol 040 (5%) Dezmex S Super (0,5-5%) Divosan Activ VT5 (1-1,5%) Glukat (0,5-0,7%) Glutamex Plus (0,5%) Impuls 70 AN (4%) Kickstart (0,5-1%) Lerades CSR 102 (2-3%) Lerasept D 402 (0,5-1,5%) Lerasept Forte (0,03-2%) Lerasept T 430 (0,5-2%) Mexept (1%) Mycetox Extra (4%) Norenco Desinoxid Forte (0,5-3%) Norenco Kloracid (0,5-8%) P3-Hypochloran (5,5%) P3-Oxonia (5%) P3-Topax 91 (5%) P3-Topax 99 (5%) P3-Tsunami 100 (4%) Q-150 (0,2%) Q-250 (0,5-1%) Quatosept (0,25-3%) Suredis VT1 (0,5-2%) Systematic (4-7%) Top Mycel 3000 (10%) Viragri Plus VT49 (0,5-2%) Virocid (0,5-1%) Przestrzegać zaleceń producentów odnośnie wymaganego okresu zwilżenia dezynfekowanych powierzchni roztworem preparatu. W przypadku niezachowania tego okresu zabieg powtórzyć. Czynności wykonać na krótko przed załadunkiem hali uprawowej i powtórzyć (oprócz hali) po jego zakończeniu. Zdezynfekowane pomieszczenia wywietrzyć przez okres nie krótszy niż zalecane przez producenta użytego środka. Zdezynfekowane powierzchnie spłukać obficie i dokładnie bieżącą wodą. Podczas wykonywania zabiegu stosować odpowiedni strój ochronny. 22 Pieczarki 2 2016
Dezynfekcja hali uprawowej poprzez zamgławianie. 1 2 3 4 Aldekol DES 03 (1) (stężenie dostosować do użytego zamgławiacza) Armex 5 (1000 ppm) (2) CID 20 (33%) (3) Glukat (40%) (4) Glutamex Plus (40%) (4) Mycetox Extra (5) (stężenie dostosować do metody zamgławiania) Q-150 (1 g/1 m 3 kubatury) Q-250 (1 g/1 m 3 kubatury) Systematic (9%) (6) Virocid (25%) (7) Przewietrzyć pomieszczenia po zabiegu przez okres nie krótszy niż zalecane przez producenta użytego środka (1) Stosując zamgławiacze: Termiczne, należy rozcieńczyć 1 litr Aldekolu DES 03 w 1 litrze wody; Elektryczne, należy rozcieńczyć 1 litr Aldekolu DES 03 w 5 litrach wody. (2) Stosować zamgławiacze elektryczne lub ciśnieniowe (na zimno). (3) Stosować1 l preparatu /3 l wody / 100 m 3 kubatury. (4) Stosować 2,5 5 l roztworu/1000 m 3 kubatury z nośnikiem mgły 10%. (5) Stosując zamgławianie: na zimno, zalecana dawka Mycetoxu Extra wynosi 4,5 l/1000 m 3 kubatury w rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:2,5. na gorąco, zalecana dawka Mycetoxu Extra wynosi 4 l/ /1000 m 3 kubatury w rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:1,5. (6) Stosować 15 l roztworu na 1000 m 3. Nie stosować nośników. (7) Stosować 4 l roztworu na 1000 m 3. Nie stosować nośników. Nie zamgławiać w przypadku zbyt wilgotnych powierzchni, aby nie spowodować rozcieńczenia dezynfektanta. Zdezynfekowane powierzchnie spłukać obficie i dokładnie bieżącą wodą. Pieczarki 2 2016 23
III. ZAŁADUNEK PODŁOŻA DO HALI UPRAWOWEJ Załadunek podłoża prowadzić przy włączonym nawiewie filtrowanego powietrza zewnętrznego w celu wytworzenia w hali nadciśnienia. Czas załadunku ograniczyć do niezbędnego minimum. Nadciśnienie zapobiega wniknięciu do hal patogenów i szkodników z zewnątrz. Szybki załadunek ogranicza czas ekspozycji nakładanego podłoża na czynniki zewnętrzne oraz czas otwarcia hali. Do prac zakładać czystą odzież roboczą. Ograniczyć do niezbędnego minimum przemieszczanie się pracowników pomiędzy strefą załadunku a pozostałą częścią obiektu. Ogranicza to ryzyko zainfekowania uprawy podczas jej zakładania patogenami występującymi w obiekcie. Podczas załadunku nie wykonywać likwidacji upraw w innych halach uprawowych. Zakaz likwidacji dotyczy w szczególności upraw, które przed likwidacją nie zostały poddane prawidłowej dezynfekcji termicznej. Zapewnić szczelność otworów wywiewnych hal, w których trwają uprawy. Zapobiegnie to wydostaniu się z tych hal na zewnątrz muchówek i patogenów, które mogłyby zasiedlić nakładane podłoże. 24 Pieczarki 2 2016
Zwalczanie muchówek w zakładzie. 1 2 3 4 Stosować lampy owadobójcze oraz tablice lepowe. Lampy owadobójcze powinny być zawieszone w halach uprawowych bezpośrednio po załadunku podłoża. Lampy oraz tablice lepowe można też wieszać w korytarzach, co ogranicza przelot muchówek między halami. IV. PRZERASTANIE PODŁOŻA I OKRYWY Podlewanie powierzchni uprawy bezpośrednio po nałożeniu okrywy. Biopreparaty zawierające entomopatogeniczne nicienie - dawkowanie według zaleceń producenta. Larwy muchówek z rodziny ziemiórkowatych. Polać lub opryskać grzędy w ciągu pierwszych trzy dni po nałożeniu okrywy. AGRO TIP 150 WP (1) 3 g/m 2 w 1-1,5 l wody. Dimilin 480 SC (2) 1,5 ml/m 2 w 1-1,5 l wody. (1) Larwy ziemiórek i inne muchówki (nie działa na postacie dorosłe). (2) Larwy muchówek (głównie ziemiórek, nie działa na postacie dorosłe). W przypadku obu środków szczególnie dokładnie podlewać brzeżne części półek. Środek stosować wyłącznie w określonym terminie. Podlanie półek w czwartym-piątym dniu po nałożeniu okrywy. Sporgon 50 WP 3g na 1l wody na 1 m 2 powierzchni uprawy. 10 Zapobiega chorobom grzybowym tj.: sucha i biała zgnilizna oraz daktylium lub ogranicza skalę porażenia nimi. Pieczarki 2 2016 25
V. OKRES ZBIORÓW Spłukiwać wodą posadzkę w hali po zebraniu grzybów. Do zbioru każdorazowo zakładać czysty strój roboczy. Stosować wyłącznie nowe lub zdezynfekowane skrzynki do zbioru. W przypadku wystąpienia w uprawie chorób można do spłukiwania zastosować wodę z dodatkiem środków zawierających aktywny chlor lub nadtlenek wodoru. Regularne mycie i dezynfekcja korytarzy, pomieszczeń socjalnych oraz narzędzi (wiaderka, nożyki, wagi) poprzez oprysk, zamgławianie, zanurzanie i nanoszenie. Asortyment środków dezynfekcyjnych - patrz w: II. Przygotowanie hali uprawowej do załadunku Dezynfekcja hali uprawowej, korytarzy, płyty załadowczej, narzędzi i urządzeń służących do załadunku poprzez oprysk i nanoszenie. Przestrzegać zalecanych przez producentów środków dezynfekcyjnych okresów zwilżenia nimi dezynfekowanych powierzchni. Zdezynfekowane powierzchnie i narzędzia należy spłukać dokładnie wodą. Dezynfekcja skrzynek do zbioru, poprzez zanurzenie w roztworze środka dezynfekcyjnego lub oprysk. Anthium Dioxcide (25-200 ppm) Armex 5 (40-200 ppm) Chlorotaab-d (1-3%) Clarin M Sept (1-2%) Mexept (1%) Norenco Desinoxid Forte (0,5-3%) Norenco Kloracid (do 8%) P3-Hypochloran (5,5%) P3-Oxonia (5%) P3-Topax 91 (5%) P3-Topax 99 (5%) P3-Tsunami 100 (4%) Quatosept (0,25-3%) Systematic (4-7%) Przestrzegać zalecanych przez producentów środków dezynfekcyjnych okresów zwilżenia nimi dezynfekowanych powierzchni. Po zdezynfekowaniu skrzynki opłukać dokładnie bieżącą wodą. 26 Pieczarki 2 2016
Codzienna lustracja uprawy w celu wykrycia najwcześniejszych objawów chorobowych. Systematyczne zabezpieczanie ognisk chorobowych na powierzchni uprawy. Pojedyncze, porażone owocniki oraz zniekształcone twory białej zgnilizny usunąć z wykorzystaniem woreczków foliowych. Miejsca po usunięciu zakryć dobrze nawilżoną mieszaniną torfu z solą (1,5-2 kg soli na 8 l torfu) lub posypać obficie solą. Miejsca porażone przez daktylium, zielone pleśnie i suchą zgniliznę przykryć mieszaniną torfu z solą przygotowaną jak wyżej. Ogranicza to rozprzestrzenianie się chorób grzybowych wewnątrz i na zewnątrz hali. W przypadku pojawienia się infekcji utrzymywać w miarę możliwości temperaturę w hali poniżej 17 o C. Zakrywając twory lub owocniki z objawami porażenia przez suchą zgniliznę, należy jednocześnie wyłamać je posuwistym ruchem ręki w celu przerwania ich wzrostu. W razie silnego porażenia uprawy rozważyć wcześniejszą likwidację uprawy. Podlewanie powierzchni okrywy biopreparatami między rzutami pieczarek. Biopreparaty zawierające entomopatogeniczne nicienie - dawkowanie zgodnie z zaleceniami Larwy muchówek z rodziny ziemiórkowatych. Osuszanie owocników po podlaniu poprzez podwyższenie temperatury, obniżenie wilgotności i zwiększone wietrzenie w hali. Zapobiega to rozwojowi plamistości bakteryjnych na owocnikach. Zwalczenie muchówek w zakładzie. Stosować lampy owadobójcze oraz tablice lepowe. Lampy owadobójcze i tablice powinny być zawieszone w halach uprawowych przez cały okres trwania cyklu uprawowego. Lampy oraz tablice lepowe można też wieszać w korytarzach, co ogranicza przelot muchówek między halami. Pieczarki 2 2016 27
VI. LIKWIDACJA UPRAWY Dezynfekcja termiczna hali przed usunięciem podłoża. Podgrzanie parą wodną hali wraz z podłożem do 70 o C i utrzymanie tej temperatury przez 8 godz. Zabija wszystkie choroby i szkodniki pieczarki znajdujące się w hali. Dezynfekcja chemiczna hali z podłożem przed jego usunięciem, poprzez podlewanie lub oprysk. Agrosteril (5%) Aldekol DES 03 (0,5%) Aldekol DES FF (1%) Anthium Dioxcide (1000 ppm) Armex 5 (1000 ppm) Chlorotaab-d (3%) Chloro K2 Plus (5%) CID 20 (1%) Dantol 040 (5%) Dezmex S Super (5%) Divosan Activ VT5 (1,5%) Glukat (0,7%) Glutamex Plus (0,5%) Impuls 70 AN (4%) Kickstart (1%) Lerades CSR 102 (3%) Lerasept D 402 (1,5%) Lerasept Forte (2%) Lerasept T 430 (2%) Mexept (1%) Mycetox Extra (4%) Norenco Desinoxid(3%) Norenco Kloracid (8%) P3-Oxonia (5%) P3-Topax 91 (5%) P3-Topax 99 (5%) P3-Tsunami 100 (4%) Q-250 (1%) Quatosept (3%) Suredis VT1 (2%) Systematic (7%) Top Mycel 3000 (10%) Viragri Plus VT49 (2%) Virocid (1%) Stosować przy braku dezynfekcji termicznej. Pozwoli to zredukować ilość komórek inwazyjnych patogenów na powierzchni likwidowanej uprawy, które mogą się rozprzestrzeniać po obiekcie i w jego otoczeniu podczas usuwania podłoża. Przed rozpoczęciem opróżniania halę dokładnie wywietrzyć. Podczas wykonywania zabiegu stosować odpowiedni strój ochronny. 28 Pieczarki 2 2016
Zabezpieczanie porażonych miejsc na powierzchni uprawy. 1 2 3 4. W przypadku niestosowania żadnej z powyższych metod dezynfekcji należy zakryć na okrywie miejsca porażone przez grzyby patogeniczne bardzo wilgotnym torfem lub okrywą. Ograniczy to rozpylanie do otoczenia ich zarodników podczas usuwania podłoża. Mycie i dezynfekcja chemiczna pustej hali przez oprysk i zamgławianie. Asortyment środków dezynfekcyjnych i uwagi o ich stosowaniu - patrz w: II. Przygotowanie hali uprawowej do załadunku. Terminarz sporządzono na podstawie rejestru środków ochrony roślin, dopuszczonych do obrotu zezwoleniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, obowiązującego na dzień 20.05.2016 roku i rejestru produktów biobójczych wydanego przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Medycznych i Produktów Biobójczych obowiązującego na dzień 30.04.2016 roku. Środki dezynfekcyjne i myjące zamieszczano w tabeli w kolejności alfabetycznej. Terminarz opracowali: mgr inż. Zbigniew Uliński, dr inż. J. Szumigaj-Tarnowska i dr inż. M. Lewandowski. Pieczarki 2 2016 29