ZAŁOŻENIA PLANU TRANSPORTOWEGO DLA SZCZECINA prof. dr hab. Piotr Niedzielski, Katedra Efektywności Innowacji dr Małgorzata Skweres-Kuchta, Katedra Organizacji i Zarządzania mgr Zuzanna Kłos-Adamkiewicz, Katedra Systemów i Polityki Transportowej Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego VI konferencja naukowo-techniczna ROZWÓJ TRANSPORTU PUBLICZNEGO W AGLOMERACJI SZCZECIŃSKIEJ Szczecin, 3. października 2013
Założenia planu: Plan obejmuje lata 2013 2025 Dokument zawiera część tekstową i graficzną (+ załączniki) Najważniejsze elementy planu: Determinanty rozwoju sieci publicznego transportu zbiorowego Ocena i prognoza potrzeb przewozowych Charakterystyka sieci komunikacyjnej (istniejącej i planowanej) Finansowanie usług przewozowych Analiza zachowań i preferencji pasażerów Organizacja rynku przewozów Pożądany standard usług Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego
Problemy na etapie tworzenia planu: Ubogi zasób danych (niesystematyczne badania rynku i potrzeb użytkowników); Integracja z planami wyższego rzędu (wojewódzki plan transportowy); Tworzenie odpowiedniej prognozy: różne modele prognozowania popytu, warianty inwestycji, warianty źródeł finansowania, Konieczność współpracy z wieloma jednostkami dostęp do informacji; Ustalenie kierunków rozwoju transportu publicznego;
wczoraj, dzisiaj, jutro DEMOGRAFIA
Tysiące Tysiące 220 215 210 205 200 195 190 185 180 140 120 100 80 60 116,0 108,7 40 217,0 217,2 25,3 12,8 13,3 13,2 215,7 20 14,0 214,5 212,8 6,7214,1 7,1 213,9 213,6 214,8 214,7 214,6 0 0-6 7-15 16-19 20-60/65 > 60/65 200,6 201,1 199,2 195,4 Struktura wiekowa ludności w Szczecinie w 2013 194,5 Źródło: 193,7 http://bip.um.szczecin.pl, 193,1 192,7 195,4 stan 194,9 na 2013-09-29. 194,4 58,1 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Mężczyźni Kobiety Liczba ludności, dynamika 1990-2012 Źródło: Rocznik Demograficzny 2012, GUS
77,8 74,4 71,7 69,6 68,1 55,7 65,5 64,6 64,0 63,5 63,6 63,4 271,9 273,6 274,5 274,0 274,2 272,5 271,3 269,6 268,0 266,0 266,1 262,5 65,9 67,1 67,8 68,3 68,8 69,9 71,1 72,7 74,3 76,2 79,9 83,0 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 0% przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny Struktura zawodowa ludności Źródło: Raport o stanie miasta. Szczecin 2012; Stan i ruch naturalny ludności w województwie zachodniopomorskim w 2012 r. Opracowanie sygnalne, US w Szczecinie, 2013.
80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2005 2008 2009 2010 2012 Przedszkola Szkoły podstawowe Gimnazja Szkoły ponadgimnazjalne Szkoły wyższe Liczba kształcących się w Szczecinie Źródło: Raport o stanie miasta. Szczecin 2012; Raport o stanie realizacji zadań oświatowych za rok szkolny 2011/2012
20 000 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2008 2011 2014 2017 2020 2023 2026 2029 2032 2035 Urodzenia Napływ Imigracja Prognozy demograficzne - region Źródło: Baza Demografia, GUS. Zgony Odpływ Emigracja
Prognoza ludności dla województwa zachodniopomorskiego [w tys.] Prognoza ludności dla Szczecina [w tys.] Ruch naturalny [w tys.] Migracje wewnętrzne [w tys.] Migracje zagraniczne [w tys.] 2015 2020 2025 2030 2035 Zmiana 2035/2015 Ogółem 1 686,9 1 675,9 1 654,4 1 621,0 1 580,1-6% Przedprodukcyjni 301,5 302,2 294,3 a268,8 241,7-20% Produkcyjni 1 062,6 997,0 954,3 938,1 915,1-14% Poprodukcyjni 322,8 376,7 405,8 414,1 423,3 31% Ogółem 403,1 400,3 396,2 390,4 383,9-5% Przedprodukcyjni 62,6 64,1 63,3 59,2 55,0-12% Produkcyjni 253,4 239,7 233,6 232,6 228,4-10% Poprodukcyjni 87,1 96,5 99,3 98,6 100,5 15% Urodzenia 3,6 3,3 2,9 2,7 2,8-23% Zgony 4,7 4,8 4,8 4,9 5,0 5% Napływ 4,6 3,9 3,9 3,9 3,9-16% Odpływ 4,2 3,4 3,4 3,4 3,4-20% Imigracje 0,4 0,5 0,5 0,5 0,5 32% Emigracje 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1-39% Prognozy demograficzne dla województwa zachodniopomorskiego Źródło: Prognoza ludności na lata 2008-2035, GUS.
80 000 Struktura wiekowa prognoza zmian - region Źródło: Baza Demografia, GUS. 60 000 40 000 20 000 0-20 000-40 000-60 000-80 000 2008 2009 2010 2015 2020 2025 2030 2035 0-6 18-lip 19-24 18-44 15-59 60+ 75+ 85+
zmiany przestrzenne DEMOGRAFIA
SC SD SŁ MM SB SN SS SP SZ ST Śródmieście Centrum Drzetowo-Grabowo Łękno Międzyodrze-Wyspa Pucka Niebuszewo-Bolinko Nowe Miasto Stare Miasto Śródmieście-Północ Śródmieście-Zachód Turzyn PB PG PN PS PT PW PZ Północ Bukowo Golęcino-Gocław Niebuszewo Skolwin Stołczyn Warszewo Żelechowa ZA ZL ZG ZB ZO ZP ZN ZS ZK Zachód Arkońskie-Niemierzyn Głębokie-Pilchowo Gumieńce Krzekowo-Bezrzecze Osów Pogodno Pomorzany Świerczewo Zawadzkiego-Klonowica Gęstość zaludnienia w dzielnicach [M/km 2 ] Źródło: http://bip.um.szczecin.pl, stan na 2013-09-29. DB DD DO DM DJ DP DS. DW DA DZ ZK Prawobrzerze Bukowe-Klęskowo Dąbie Kijewo Majowe Płonia-Śmierdnica-Jezierzyce Podjuchy Słoneczne Wielgowo Sławociesze-Zdunowo Załom-Kasztanowe Zdroje Żydowce-Klucz
zmiany przestrzenne GENERATORY RUCHU
trochę statystyk WSKAŹNIK MOTORYZACJI
Liczba zarejestrowanych pojazdów w Szczecinie w latach 2006-2012 202 455 210 026 218 763 231 584 237 293 171 058 131 764 187 239 141 890 153 800 158 583 164 042 173 108 177 431 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba zarejestrowanych pojazdów ogółem Liczba zarejestrowanych samochodów osobowych
Liczba zarejestrowanych pojazdów na 1000 mieszkańców w Szczecinie w latach 2006-2012 600 500 400 300 426 328 468 354 508 530 553 386 400 414 588 606 439 453 200 100 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba pojazdów ogółem na 1000 mieszkańców Liczba samochodów osobowych w na 1000 mieszkańców Wskaźnik motoryzacji wyniósł 453 samochody osobowe na 1000 mieszkańców.
Wskaźnik motoryzacji w 2011 roku
usługi transportowe POPYT W SZCZECINIE
Dostępne trzy podstawowe źródła: Kompleksowe Badania Ruchu z 2010 roku; Badania realizowane w 2011 roku przez Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego w Szczecinie dotyczące sieci komunikacyjnej ZDiTM (Wyniki badań potoków pasażerskich na liniach tramwajowych i autobusowych). Dane dotyczące sprzedaży biletów (ZDiTM)
Popyt na usługi transportu zbiorowego w Szczecinie i sąsiednich gminach Roczny efektywny popyt dla sieci komunikacyjnej w Szczecinie szacowany jest na ok. 128 mln pasażerów (wg danych z 2011 roku). Dzień tygodnia Gmina Popyt Razem Roboczy Dobra 395 456 389 Kołbaskowo 2 412 Police 17 771 Szczecin 435 811 Sobota Dobra 182 252 141 Kołbaskowo 1 321 Police 9 970 Szczecin 240 668 Niedziela Dobra 152 184 768 Kołbaskowo 800 Police 6 654 Szczecin 177 162 Średniorocznie Dobra 107 309 127 924 496 Kołbaskowo 657 783 Police 4 938 716 Szczecin 122 220 688
Liczba pasażerów na liniach tramwajowych w ujęciu średniorocznym w 2011 r. 8 332 946 7 262 859 5 394 022 5 966 804 5 101 381 5 010 591 4 950 478 4 198 534 3 891 649 2 750 749 2 782 494 661 518 1 2 3 4 5 6 7 8 8BIS 9 11 12
1 456 635 679 727 1 053 346 1 520 141 143 840 1 115 793 1 556 281 499 291 937 941 410 734 212 282 2 051 774 1 236 551 1 908 135 711 124 1 469 815 137 557 1 472 318 1 666 006 874 499 219 033 641 335 979 784 702 987 368 246 250 890 699 504 1 402 885 136 660 1 097 125 1 107 753 1 397 269 425 544 234 546 39 432 52 958 2 048 001 1 986 006 3 619 013 2 982 792 3 028 051 Liczba pasażerów na liniach autobusowych zwykłych w ujęciu średniorocznym w 2011 r. 7 629 937 6 635 525 4 673 147 51 52 53 54 55 55bis 56 57 58 59 60 61 61bis 63 64 65 66 67 68 69 70 71 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 87 88 101 102 103 106 107 109 110 111
Liczba pasażerów na liniach autobusowych pospiesznych w ujęciu średniorocznym w 2011 r. 3 401 729 2 731 227 1 091 234 311 058 315 018 163 746 134 244 A B C D E F G
Udział poszczególnych grup w całej sieci komunikacyjnej w ujęciu średniorocznym w 2011 roku Autobusy pospieszne 6% Tramwaje 44% Autobusy zwykłe 50%
Podział zadań przewozowych w Szczecinie w 2010 roku 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 42,99% 19,43% 19,07% 9,69% 4,04% 1,39% 1% 0,83% 0,37% 0,19% 0,12% 0,10% 0,81%
Sprzedaż biletów ogółem Ilościowa sprzedaż biletów w latach 2003 2013 (styczeń lipiec) 35 000 000 30 000 000 25 000 000 20 000 000 15 000 000 10 000 000 5 000 000 0 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 Serie1 28 797 779 28 871 649 26 749 602 25 766 726 23 822 950 22 387 078 22 567 626 21 831 319 21 832 805 22 223 936 12 765 088
Przewozy pasażerskie Przewozy pasażerskie w latach 2003 2013 (styczeń lipiec) 180 000 000 160 000 000 140 000 000 120 000 000 100 000 000 80 000 000 60 000 000 40 000 000 20 000 000 0 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 Serie1 164 610 268 166 495 194 162 120 783 156 276 791 149 813 457 143 438 705 143 703 070 142 715 396 144 216 788 144 775 366 81 739 248
perspektywa 2025 PROGNOZA POPYTU
Wykorzystane metody 1. Metody obiektywne znajdujące zastosowanie w przypadku zjawisk mierzalnych i opierające się na metodach statystycznych i ekonometrycznych: Model liniowy Model hiperboliczny 2. Metody subiektywne opierają się na opiniach, doświadczeniach i intuicji ekspertów: PANEL EKSPERTÓW METODA SCENARIUSZOWA (trzy scenariusze: optymistyczny, pesymistyczny i najbardziej prawdopodobny)
Model liniowy prognoza sprzedaży biletów 25 000 000 Sprzedaż biletów 20 000 000 15 000 000 10 000 000 5 000 000 0 2013 2014 2015 2020 2025 Sprzedaż biletów 21 100 178 19 349 717 18 549 099 14 522 011 10 498 922
Model liniowy prognoza sprzedaży biletów w poszczególnych miesiącach 2 100 000 1 900 000 1 700 000 1 500 000 1 300 000 2013 2014 2015 2020 2025 1 100 000 900 000 700 000 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
Model hiperboliczny prognoza sprzedaży biletów 22 700 000 22 600 000 22 500 000 22 400 000 22 300 000 22 200 000 22 100 000 22 000 000 21 900 000 2013 2014 2015 2020 2025 razem 22 196 339 22 654 525 22 598 885 22 413 413 22 308 587
Model hiperboliczny prognoza sprzedaży biletów w poszczególnych miesiącach 2 200 000 2 100 000 2 000 000 1 900 000 1 800 000 2013 2014 2015 2020 2025 1 700 000 1 600 000 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień
Przyczyny zmian w popycie (prognozowany spadek sprzedaży biletów): Spadek liczby ludności; Starzejące się społeczeństwo; Mniejsza liczba urodzeń; Migracja mieszkańców; Sezonowość usług (dużo studentów); Rozwój obszarów peryferyjnych (wybór samochodu osobowego).
Metoda subiektywna panel ekspertów i scenariusze rozwoju Anonimowe ankiety; 24 uczestników (eksperci zewnętrzni, AM, ZUT, WZiEU, WGKiOŚ, ZDiTM, SPAD, SITK o/szczecin, SPAK, SPPK, PKS Szczecin, Tramwaje Szczecińskie, Miłośnicy Komunikacji Miejskiej Szczecin oraz Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie); 18 poprawnie wypełnionych ankiet; 5 sfer analizy popytu: przestrzenna; polityczno-prawna; ekonomiczna; społeczna; techniczno-technologiczna.
Wzór ankiety
Wpływ poszczególnych czynników na popyt Lp. Wpływ od 1 do 10 Prawdopodobieństwo od 0 do 1 Czynniki przestrzenne 1. Realizacja inwestycji - Szczeciński Szybki Tramwaj (SST) 6,39 0,71 2. Wzrost bezkolizyjności komunikacji miejskiej (np. buspasy, pasy współdzielone - pasy autobusowo - tramwajowe PAT) 5,31 0,59 Czynniki techniczno-technologiczne 1. Modernizacja i/lub zakup nowego taboru autobusowego 5,76 0,64 2. Modernizacja i/lub zakup nowego taboru tramwajowego 5,58 0,62 Czynniki społeczne 1. Poprawa polityki prorodzinnej (np. zniżki na bilety, wspólny bilet) 4,95 0,55 2. Starzenie się społeczeństwa wzrost liczby osób starszych 4,26 0,71 Czynniki polityczno-prawne 1. Wspólna polityka taryfowa i cenowa miasta i sąsiednich gmin 4,68 0,52 2. Współpraca gmin w ramach Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego 3,84 0,48 Czynniki ekonomiczne 1. Wzrost korzystania z finansowania ze środków unijnych 4,68 0,52 2. Wzrost opłat w strefie płatnego parkowania 4,24 0,53
Dziękujemy za uwagę piotr.niedzielski@wzieu.pl malgorzata.skweres@wzieu.pl zuzanna.klos@wzieu.pl