Zestawienie wojewódzkiej ewidencji stanowisk archeologicznych dla Miasta Słupska wykaz, jest spisem ruchomym podlegającym ciągłej weryfikacji. W chwili sporządzania zestawienia, trwa aktualizacja miejsc i stanowisk uznanych za zabytkowe oraz kwalifikujące się do ochrony konserwatorskiej. Obecnie trwa aktualizacja wykazu, a podany przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku Delegatura w Słupsku poniższy wykaz dotyczy okresu 2006 2007 r. Obecnie na terenie miasta znajduje się 96 zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych wpisanych do wojewódzkiej ewidencji zabytków objętych ochroną konserwatorską. Inwestycje związane z niżej podanymi miejscami ujętymi się w wojewódzkiej ewidencji zabytków każdorazowo podlegają opiniowaniu przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku Delegatura w Słupsku. l.p. Nr stanowiska wg AZP Obszar AZP funkcja/kultura/okres 1 34 9-29/1 osada miejska i średniowieczna 2 1 9-29/2 grodzisko wczesnośredniowieczne 3 1a 9-29/2 osada przygrodowa południowa 4 44 9-29/3 osada północne podgrodzie 5 16 9-29/4 stare miasto osada i średniowieczna 6 28 9-29/5 miasto, osada kultury wczesnośredniowiecznej 7 14 9-29/6 miejsce kultu, osada kultury wczesnośredniowiecznej 8 13 9-29/7 cmentarzysko kultury wczesnośredniowiecznej i średniowiecznej, osada wielbarska, neolit 9 10 9-29/8 cmentarzysko kultury pomorskiej, cmentarzysko kultury wielbarskiej 10 49 9-29/9 osada wpływów rzymskich 11 20 9-29/10 ślad osadniczy epoki kamienia 12 30 9-29/11 neolit, osada późnośredniowieczna 13 42 9-29/12 osada późnośredniowieczna, nowożytność 14 4 9-29/13 neolit 15 17 9-29/14 miasto lokacyjne osada późnośredniowieczna 16 36 9-29/15 miasto lokacyjne osada średniowieczna 17 19 9-29/16 miasto lokacyjne osada późnośredniowieczna 18 3 9-29/17 miasto lokacyjne osada, średniowieczna 19 18 9-29/18 miasto lokacyjne osada późnośredniowieczna, nowożytność 20 46 9-29/19 miasto lokacyjne osada późnośredniowieczna 21 6 9-29/20 osada kultury ceramiki sznurowej 22 15 9-29/21 osada kultury średniowiecznej 23 33 9-29/22 osada kultury średniowiecznej 24 35 9-29/23 osada 25 45 9-29/24 miasto lokacyjne, osada późnośredniowieczna 26 52 9-29/25 osada średniowieczna 27 22 9-29/26 ślad osadniczy 28 43 9-29/27 osada 29 31 9-29/28 cmentarzysko kultury pomorskiej 30 5 9-29/29 ślad osadniczy epoki kamienia 31 48 9-29/30 osada kultury ceramiki sznurowej 32 21 9-29/31 osada epoki brązu 33 25 9-29/32 cmentarzysko kultury pomorskiej 34 7 9-29/33 ślad osadniczy mezolit opracował: mgr inż. arch. Tomasz Maciejewski MIEJSKI KONSERWATOR ZABYTKÓW 1
35 29 9-29/34 osada i średniowieczna 36 51 9-29/35 cmentarzysko kultury pomorskiej 37 32 9-29/36 osada kultury pomorskiej, wczesna epoka żelaza, cmentarzysko kultury pomorskiej 38 47 9-29/37 cmentarzysko kultury pomorskiej 39 41 9-29/38 osada 40 39 9-29/39 osada 41 9 9-29/40 cmentarzysko kultury pomorskiej, wczesna epoka żelaza, cmentarzysko kultury łużyckiej 42 38 9-29/42 cmentarzysko kultury pomorskiej, epoka kamienia 43 37 9-29/43 osada 44 40 9-29/45 neolit, osada późnośredniowieczna, nowożytność 45 11 9-29/46 cmentarzysko kultury pomorskiej, osada późnośredniowieczna, nowożytność 46 93 9-29/47 osada kultury amfor kulistych 47 2 9-29/48 osada 48 24 9-29/49 ślad osadniczy 49 26 9-29/50 cmentarzysko kultury pomorskiej, wczesna epoka żelaza 50 27 9-29/51 ślad osadniczy, neolit 51 53 9-29/52 cmentarzysko kultury pomorskiej, 52 54 9-29/53 skarb osady wpływów rzymskich 53 55 9-29/54 osada ceramiki dołkowo - grzebykowej 54 56 9-29/55 cmentarzysko kultury pomorskiej, wczesnośredniowiecznej 55 57 9-29/56 cmentarzysko kultury pomorskiej 56 58 9-29/57 cmentarzysko kultury pomorskiej, wczesna epoka żelaza 57 59 9-29/58 osada mezolityczna 58 60 9-29/59 ślad osadniczy 59 61 9-29/60 ślad osadniczy, neolit 60 62 9-29/61 ślad osadniczy, neolit 61 63 9-29/62 osada kultury ceramiki sznurowej 62 64 9-29/63 ślad osadniczy, neolit 63 65 9-29/64 ślad osadniczy mezolit 64 66 9-29/65 ślad osadniczy, neolit 65 67 9-29/66 ślad osadniczy, neolit 66 68 9-29/67 cmentarzysko kultury wielbarskiej 67 69 9-29/68 cmentarzysko kurhanowe 68 70 9-29/69 cmentarzysko kultury łużyckiej 69 71 9-29/70 skarb po 991/995r., po 996r., po 1000r. 70 72 9-29/71 ślad osadniczy epoki kamienia 71 73 9-29/72 osada kultury schyłkowoneolityczna, wielbarska 72 74 9-29/73 osada, nowożytność 73 75 9-29/74 osada późnośredniowieczna, nowożytność 74 76 9-29/75 nowożytność 75 77 9-29/76 pradzieje, osada późnośredniowieczno-nowożytna 76 79 9-29/78 nowożytność 77 80 9-29/79 osada późnośredniowieczna, nowożytność 78 81 9-29/80 osada późnośredniowieczna, nowożytność 79 82 9-29/81 nowożytność opracował: mgr inż. arch. Tomasz Maciejewski MIEJSKI KONSERWATOR ZABYTKÓW 2
80 83 9-29/82 osada, późnosredniowieczno-nowożytna 81 84 9-29/83 nowożytność 82 85 9-29/84 osada późnośredniowieczno-nowożytna 83 86 9-29/85 nowożytność 84 87 9-29/86 osada, późnośredniowieczna, nowożytność 84 88 9-29/87 osada późnośredniowieczna, nowożytność 85 89 9-29/88 nowożytność 86 90 9-29/89 osada późnośredniowieczna 87 91 9-29/90 pradzieje, osada późnośredniowieczna, nowożytność 88 92 9-29/91 nowożytność 89-9-29/93 osada, późnośredniowieczna 90-9-29/94 osada, późnośredniowieczna 91-9-29/95 osada, późnośredniowieczna 92 93 8-29/36 osada kultury łużycko-pomorskiej 93 34 8-29/37 osada kultury wielbarskiej, 94 38 8-29/38 osada kultury łużycko-pomorskiej, wielbarska, 95 39 8-29/41 osada 96 40 8-29/42 osada Stanowiska i obiekty archeologiczne: W rejonie Słupska i w samym mieście zarejestrowano w materiałach źródłowych szereg odkryć pozwalających stwierdzić, że były to tereny osadnictwa pradziejowego. Potwierdzają to znaleziska z młodszej epoki kamienia, epoki brązu czy z okresu wpływów rzymskich. Najwcześniejsze (poświadczone w źródłach) skupiska osadnicze z wczesnego średniowiecza datowane są na VII-VII wiek. Najstarszymi aglomeracjami miejskimi ważnymi dla rozwoju i historii miasta były: - gród, założony ok. IX w. (wzgórze z kościołem św. Ottona) z osadą przygrodową północną, funkcjonującą w VIII- XIII w. i południową XII-XIII w. (ul. Garncarska), - zespół osadniczy, poświadczony źródłami archeologicznymi datowany na IX-XI w. w północnej części miasta (Góra Groszowa - teren Szkoły Policyji, wzgórze dawnego kościoła p.w. św. Piotra - obecnie kościoła p.w. Najświętszego Serca Jezusowego, osada w Ryczewie), - zespół osad wzdłuż drogi do Gdańska (ul. Raszyńska) oraz zespół osad w południowej części miasta. Aktualnie w granicach administracyjnych miasta znajduje się 96 stanowisk archeologicznych (w rejestrze i ewidencji) z okresu od mezolitu po późne średniowiecze, w tym: - mezolit (IV- V/VI tys. p.n.e.) - 3 stanowiska, - neolit (ok. 3.500-1800 p.n.e.) - 17 stanowisk, - kultura łużycka ( 800-650 p.n.e.) - 2 cmentarzyska, 1 skarb, - kultura pomorska (650-125 p.n.e.) - 12 cmentarzysk, 2 osady, - kultura oksywska (125-0 n.e.) -1 cmentarzysko, 2 osady, - kultura wielbarska ( 0-IV n.e.) - 2 cmentarzyska, 2 osady, 1 skarb, - wczesne średniowiecze (do lokacji miasta) - 22 punkty osadnicze w tym: 1 grodzisko, 5 osad kilkuhektarowych, 2 skarby, jedno miejsce kultu, - średniowiecze i późne średniowiecze - 25 punktów osadniczych w mieście lokacyjnym. opracował: mgr inż. arch. Tomasz Maciejewski MIEJSKI KONSERWATOR ZABYTKÓW 3
Strefy ochrony konserwatorskiej: W - strefa pełnej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej obejmuje stanowiska archeologiczne o własnej formie krajobrazowej wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego w granicach określonych w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Słupska. Celem ochrony jest zachowanie istniejącego zasobu kulturowego i topograficznego wraz ze strefą ochrony krajobrazowej bez możliwości zainwestowania. Obiekty te istniały i będą istnieć w krajobrazie kulturowym Miasta Słupska. W I - strefa pełnej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej obejmuje stanowiska archeologiczne o własnej formie krajobrazowej o znaczących regionalnych i ponadregionalnych wartościach kulturowych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków, w granicach określonych w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Słupska. Celem ochrony jest zachowanie istniejącego zasobu kulturowego i topograficznego wraz ze strefą ochrony krajobrazowej bez możliwości zainwestowania. W II - strefa częściowej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej obejmuje stanowiska archeologiczne ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków, posiadające istotne wartości dla dziedzictwa kulturowego miasta i budujące jej lokalną tożsamość, w granicach określonych w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Słupska. Dopuszcza się zainwestowania terenu po przeprowadzeniu archeologicznych badań ratowniczych przeprowadzonych w zasięgu występowania stanowisk. Celem ochrony jest wszechstronne udokumentowanie reliktów pradziejowej i średniowiecznej przestrzeni osdniczej narazonej na zniszczenie w trakcie prowadzenia intensywnych prac ziemnych. W III - strefa ograniczonej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej obejmuje stanowiska archeologiczne o mniejszej lub nierozpoznanej wartości kulturowejw granicach określonych w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Słupska. Dopuszcza się zainwestowanie terenu poprzez przeprowadzenie archeologicznych badań interwencyjnych wformie nadzoru archeologicznego realizowanego w trakcie procesu inwestycyjnego. Po rozpoznaniu wartości kulturowych stanowiska na podstawie archeologicznych badań interwencyjnych, w szczególnych przypadkach, może być niezbędne przeprowadzenie archeologicznych badań ratowniczych. Celem ochrony jest wszechstronne udokumentowanie reliktów pradziejowej i średniowiecznej przestrzeni osadniczej narażonych na zniszczenie w trakcie prowadzenia inwestycyjnych prac ziemnych. opracował: mgr inż. arch. Tomasz Maciejewski MIEJSKI KONSERWATOR ZABYTKÓW 4
Kierunki ochrony stanowisk i obszarów archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków a) Strefa W I pełnej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej Na obszarze miasta Słupska znajdują się 3 obiekty i obszary archeologiczne pradziejowych i wczesnoi średniowiecznych struktur osadniczych wpisanych do rejestru zabytków województwa pomorskiego: - relikty archeologiczne i archeologiczno-architektoniczne miasta lokacyjnego w granicach wpisu do rejestru zabytków decyzją nr 446 z dnia 20.03.1965 r. poz. rejestru zabytków A-355. Obejmuje struktury przestrzeni osadniczej miasta wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego w postaci obiektów archeologicznych i warstw kulturowych, w tym pozostałości zabudowy: np. domów, chat, ulic i traktów, warsztatów rzemieślniczych, murów i umocnień obronnych, ratusza, kościołów, klasztoru oraz pierwotnego układu przestrzennego miasta oraz innych elementów archeologicznego dziedzictwa kulturowego. Warstwy i obiekty archeologiczne zalegają w większości do głębokości 3,5-8,0m. - relikty grodziska wczesnośredniowiecznego z IX-XIII w. (ulica św. Ojca Pio, H. Pobożnego, Garncarska) zniwelowanego częściowo zabudową średniowieczną oraz nowożytną wzgórze kościoła p.w. św. Ottona, decyzja nr KL.II-5340/2/89 z dnia 14.04.1989 r., poz. rej. zab. A-1213. Numer stanowiska archeologicznego AZP 9-29/2 w m. Słupsk nr 1. - relikty osadnictwa pradziejowego, domniemanego grodziska wczesnośredniowiecznego lub miejsca kultu wzgórze kościoła p.w. Najświętszego Serca Jezusowego (ulica Armii Krajowej, Kaszubska) decyzja nr KL.II-5340/1/89 z dnia 14.04.1989 r. Numer stanowiska archeologicznego AZP 9-29/6 w m. Słupsk 14. Na obszarze układu urbanistycznego miasta lokacyjnego oraz w bezpośrednim otoczeniu obu kościołów wyklucza się, bez zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, wszelką działalność inwestycyjną, zwłaszcza związaną z pracami ziemnymi, parcelacją terenu bądź przekształceniem krajobrazu. Wszelkie prace archeologiczne i wykopaliskowe wolno prowadzić tylko za zezwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków (Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. Nr 162 poz. 1568 ze zmianami.). Wyznacza się kierunki polityki przestrzennej w strefie W I pełnej ochrony archeologiczno - konserwatorskiej: - prowadzenie działalności inwestycyjnej po przeprowadzeniu archeologicznych badań ratowniczych tylko za zezwoleniem i w zakresie określonym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, - archeologiczne badania ratownicze wyprzedzające prace ziemne inwestycyjne należy wykonać przed zmianą funkcji terenu, parcelacją terenu, lokalizacją zabudowy, budową systemów infrastruktury technicznej i dróg, itd. - zakaz lokalizacji wszelkich inwestycji na terenach stanowisk o własnej formie krajobrazowej (wzgórze kościoła p.w. św. Ottona i kościoła p.w. Najświętszego Serca Jezusowego) i na obszarach bezpośrednio do nich przylegających, - sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w taki sposób, by zawarte w nich ustalenia szczegółowe stwarzały obowiązek ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego, - wymóg uzgodnienia wszystkich planów i projektów dotyczących terenów wyznaczonej strefy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, - adaptacja i włączenie w strukturę funkcjonalną miasta wartościowych elementów dziedzictwa archeologicznego, - prowadzenie wspólnego działania na rzecz aktualizacji zasobów archeologicznego dziedzictwa kulturowego. opracował: mgr inż. arch. Tomasz Maciejewski MIEJSKI KONSERWATOR ZABYTKÓW 5
b) Strefa W II częściowej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej Obejmuje stanowiska i obszary archeologiczne o kluczowym znaczeniu dla rozwoju i historii miasta: najstarsze relikty wczesnośredniowiecznego miasta przedlokacyjnego funkcjonującego od VII/VIII do XIII/ XIV w. z kontynuacją osadniczą w wiekach późniejszych zlokalizowane w prawobrzeżnej części miasta: - osady przygrodowe: północna (ulica Armii Krajowej, Partyzantów, Słowiańska) o numerze w wojewódzkiej ewidencji zabytków AZP 9-29/3 w m. Słupsk 44) i południowa (ulica Armii Krajowej, Partyzantów, św. Ojca Pio-(dawna Kościelna), Szkolna, H. Pobożnego) AZP 9-29/2 w m. Słupsk 1a. W bezpośrednim sąsiedztwie grodu siedziby kasztelani, - osada miejska z VIII-XIII/XIV w. tzw. Stare Miasto (ulica Sierpinka, św. Piotra, Lotha, Na Wzgórzu, M. Sklodowskiej-Curie), AZP 9-29/4 w m. Słupsk 16, - osada miejska z VIII-XIII/XIV w. (ulica Lotha, Raszyńska, Piastów ), AZP 9-29/5 w m. Słupsk 28. - relikty cmentarzyska kultury pomorskiej z grobami skrzynkowymi oraz cmentarzyska kurhanowego AZP 9-29/40 m. 9, obszar między aleją Brzozową i Arciszewskiego, - trakty i przeprawy historyczne - obecne ulice: Garncarska, Sierpinka, św. Piotra, Kaszubska, Na Wzgórzu, Dąbrówki, Armii Krajowej, Nowobramska, Grodzka. Przyjmuje się następujące formalno-prawne kierunki ochrony w strefie W II częściowej ochrony archeologiczno - konserwatorskiej: - wpisanie do gminnej ewidencji zabytków na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Prowadzenie wspólnego działania na rzecz aktualizacji zasobów archeologicznego dziedzictwa kulturowego, - prowadzenie działalności inwestycyjnej po przeprowadzeniu archeologicznych badań ratowniczych wyprzedzających zainwestowanie terenu bądź archeologicznych badań interwencyjnych (w zależności od charakteru inwestycji i oceny jej wpływu na zachowanie archeologicznego dziedzictwa kulturowego) za zezwoleniem i w zakresie określonym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, - archeologiczne badania ratownicze wyprzedzające prace inwestycyjne należy wykonać przed zmianą funkcji terenu, parcelacją terenu, lokalizacją zabudowy, budową systemów infrastruktury technicznej i dróg, itd., - sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w taki sposób, by zawarte w nich ustalenia szczegółowe stwarzały obowiązek ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego, - wymóg uzgodnienia wszystkich planów i projektów dotyczących terenów wyznaczonej strefy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, - adaptacja i włączenie w strukturę funkcjonalną miasta wartościowych elementów dziedzictwa archeologicznego. opracował: mgr inż. arch. Tomasz Maciejewski MIEJSKI KONSERWATOR ZABYTKÓW 6
c) Strefa W III ograniczonej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej Obejmuje stanowiska i obszary archeologiczne ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków o istotnych wartościach dla dziedzictwa kulturowego miasta i budujących jego lokalną tożsamość. W strefie znajduje się 80 stanowisk archeologicznych ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków: - osady wczesnośredniowieczne z VIII-XII w. i średniowieczne XIII-XIV w., zespoły osad i cmentarzysk kultury łużyckiej, pomorskiej i wielbarskiej, skarb kultury łużyckiej, znaleziska neolityczne i mezolityczne w prawobrzeżnej części miasta od ulicy Gdańskiej do wschodniej i północnej granicy administracyjnej miasta, - zespół cmentarzysk kultury pomorskiej, osady wczesnośredniowieczne, znaleziska mezolityczne i neolityczne w prawobrzeżnej części miasta od ulicy Gdańskiej do południowej granicy administracyjnej miasta i Osiedla Westerplatte na wschodzie, - zespół stanowisk późnośredniowiecznych we wschodniej części miasta od Osiedla Westerplatte do granic administracyjnych, - cmentarzyska kultury pomorskiej, znaleziska neolityczne, skarb wczesnośredniowieczny, relikty osadnictwa średniowiecznego i późnośredniowiecznego w lewobrzeżnej części miasta. Przyjmuje się następujące formalno-prawne kierunki ochrony w strefie W III ograniczonej ochrony archeologiczno-konserwatorskiej: - wpisanie do gminnej ewidencji zabytków na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Prowadzenie wspólnego działania na rzecz aktualizacji zasobów archeologicznego dziedzictwa kulturowego, - wymóg przeprowadzenia archeologicznych badań interwencyjnych o charakterze nadzoru archeologicznego nad pracami ziemnymi dla inwestycji o głębokości prac ziemnych poniżej 120 cm oraz w zależności od wyników rozpoznania interwencyjnego, archeologicznych badań ratowniczych za zezwoleniem i w zakresie określonym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. - sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w taki sposób, by zawarte w nich ustalenia szczegółowe stwarzały obowiązek ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego, - wymóg uzgodnienia wszystkich planów i projektów dotyczących terenów wyznaczonej strefy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, - adaptacja i włączenie w strukturę funkcjonalną miasta wartościowych elementów dziedzictwa archeologicznego. opracował: mgr inż. arch. Tomasz Maciejewski MIEJSKI KONSERWATOR ZABYTKÓW 7