MIG 215 PULSE - SYNERGIC TMX 270

INSTRUKCJA OBSŁUGI PÓŁAUTOMATÓW SPAWALNICZYCH MIG 215 PULSE - SYNERGIC TMX 270-1 -

SPIS TRECI 1.Uwagi ogólne... 3 2. Ogólna charakterystyka... 3 3. Dane techniczne... 4 4. Dane techniczne TMX 270 5 5. Dane techniczne MIG 215 PULSE SYNERGIC... 6 6. Przygotowanie do pracy... 7 6.1. Podłczenie do sieci... 7 6.2. Zakładanie przewodów spawalniczych... 7 6.3. Zakładanie drutu elektrodowego... 7 6.4. Podłczenie gazu ochronnego... 8 7. Spawanie cigłe.............. 8 8. Spawanie punktowe... 8 9. Dobór parametrów spawania.. 9 10. Konserwacja........ 9 11. Zakłócenia w pracy spawarki..... 9 12. Wady spoin.... 10 13. Przygotowanie krawdzi w metodzie MIG/MAG..... 11 14. Technologia spawania metod MIG/MAG 12 15. Zalecenia praktyczne przy spawaniu metod MIG/MAG... 12 16. Sposoby przenoszenia metalu w łuku elektrycznym.... 13 17. Gazy ochronne...... 14 18. Bezpieczestwo uytkowania...... 14-2 -

1. UWAGI OGÓLNE Uruchomienia, instalacji i eksploatacji półautomatów spawalniczych TMX 270 i MIG 215 PULS mona dokona tylko po dokładnym zapoznaniu si z niniejsz instrukcj obsługi. Nieprzestrzeganie zalece zawartych w tej instrukcji moe narazi uytkownika na powane obraenia ciała, mier lub uszkodzenia samego urzdzenia. Nie mona dopuszcza dzieci w poblie miejsca pracy i do urzdzenia. Osoby z wszczepionym rozrusznikiem serca zanim podejm prac z tym urzdzeniem, powinny skonsultowa si ze swoim lekarzem. Obsługa serwisowa i naprawy tych urzdze mog by prowadzone przez wykwalifikowany personel, z zachowaniem warunków bezpieczestwa pracy obowizujcych dla urzdze elektrycznych. Przeróbki we własnym zakresie mog spowodowa zmian cech uytkowych urzdze lub pogorszenie parametrów spawalniczych. Wszelkie przeróbki urzdze, we własnym zakresie, powoduj nie tylko utrat gwarancji, ale mog by przyczyn pogorszenia si warunków bezpieczestwa uytkowania i naraenia uytkownika na niebezpieczestwo poraenia prdem. Niewłaciwe warunki pracy mog spowodowa uszkodzenia urzdzenia oraz jego niewłaciwa obsługa, powoduje utrat gwarancji. Zgodnie z Dyrektyw Europejsk 2002/96/EC dotyczc Pozbywania si zuytego Sprztu Elektrycznego i Elektronicznego i jej wprowadzeniem w ycie zgodnie z midzynarodowym prawem, zuyty sprzt elektryczny musi by składowany oddzielnie i specjalnie utylizowany. Jako właciciel urzdze powiniene otrzyma informacje o zatwierdzonym systemie składowania od naszego lokalnego przedstawiciela. Nie wyrzuca osprztu elektrycznego razem z normalnymi odpadami! Stosujc te wytyczne bdziesz chronił rodowisko i zdrowie człowieka! 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA Urzdzenie TMX 270 jest profesjonalnym półautomatem spawalniczym przeznaczonym do spawania stali niskowglowej, niskostopowej (MAG), stali stopowych, aluminium i jego stopów (MIG), a szczególnie zalecane jest do spawania brzów. Urzdzenie te znajduj zastosowanie w cikich warunkach produkcyjnych (przemysłowych) jak i w warsztatach naprawczych. TMX 270 posiada 4-rolkowy podajnik drutu, co umoliwia zastosowanie dłuszych uchwytów spawalniczych (4 i 5 m). Przystosowane s do zasilania z trójfazowej sieci 400V, 50 Hz. Posiada płynn regulacj parametrów spawania oraz prdkoci posuwu drutu. Urzdzenie MIG 215 PULS jest profesjonalnym inwertorowym półautomatem spawalniczym przeznaczonym do spawania stali niskowglowej, niskostopowej (MAG), stali stopowych, aluminium i jego stopów (MIG), a szczególnie zalecane jest do: lutospawanie blach ocynkowanych, spawanie aluminium, spawanie stali nierdzewnej oraz zwykłej, spawanie materiałów od gruboci 0,6 mm Urzdzenie MIG 215 PULS posiada wbudowane układy elektroniczne wspomagajce spawanie wszystkich dostpnych materiałów zapewnia równie współprac z specjalnym uchwytem SPOOL GUN ułatwiajcym prac w duej odległoci od urzdzenia (6 m). Wyposaone s w przecieniowy układ zabezpieczenia termicznego, zapobiegajcy przed nadmiernym nagrzewaniem si transformatora. - 3 -

3. DANE TECHNICZNE TMX 270, MIG 215 PULS TYP URZDZENIA TMX 270 215 PULS Napicie zasilania 3x400V/50Hz 230V/50Hz Maksymalny pobór mocy 12,5 kva 7,2 kva Zabezpieczenie zasilania 16 A 20 A Napicie wtórne 17 41V 16 39V Prd spawania 25 200 A 15 250 A Sprawno znamionowa PJ 40% 60% 100% 40% 60% 100% 260 A 220 A 140 A 190 A 140 A 100 rednica drutu 0,6 1,0 mm 0,6 1,0 mm Stosowane masy szpul 5/15 kg 5/15 kg Zabezpieczenie obudowy IP23 IP23 Chłodzenie wentylator wentylator Masa 82 kg 9,3 kg Wymiary dł. x szer. x wys. 860x880x430 mm 700x210x510 mm Cykl pracy bazuje na procentowym podziale 10 minut na czas, w którym urzdzenie moe spawa na znamionowej wartoci prdu spawania, bez koniecznoci przerywania pracy. Cykl pracy 35% oznacza, e po 3,5 minutach pracy urzdzenia, wymagana jest 6,5 minutowa przerwa w celu ostygnicia urzdzenia. Czas stygnicia urzdzenia moe czasem wynie nawet do 15 minut. Cykl pracy 100% oznacza, e półautomat moe pracowa w sposób cigły, bez przerw. - 4 -

4. OPIS PANELU TMX 270 A. Przełczanie midzy nastawieniami w charakterystyce prdu. B. Przełczanie midzy nastawieniami: SP1 spawania punktowe przy nastawieniu rcznym. SP2 spawania punktowe przy nastawieniu automatycznym. spawanie w trybie pracy 4 takt. spawanie w trybie pracy 2 takt. C. Regulacja prdu i parametrów spawania. D. Cyfrowy wywietlacz parametrów spawania. D1. Wskazuje ustawienie parametru na wykresie od 1 do 7, drugie i trzecie pole wskazuje warto wybranego parametru. D2. Wskazuje wartoci podczas spawania. E. Lampka sygnalizujca zadziałanie układu zabezpieczenia termicznego. F. Test drutu. Parametry: 1. Prdko podawania drutu. 2. Mikki start. 3. Spawania punktowe przy nastawieniu rcznym. 4. Spawania punktowe przy nastawieniu automatycznym. 5. Wypływ gazu przed rozpoczciem spawania. 6. Wypływ gazu po zakoczeniu spawania. 7. Długo upalania drutu. - 5 -

5. OPIS PANELU MIG 215 PULSE SYNERGIC A. Lampka sygnalizujca zadziałanie układu zabezpieczenia termicznego. B. Lampka sygnalizujca załczenie urzdzenia. C. Lampka sygnalizujca spawanie konwencjonalnym uchwytem spawalniczym. D. Lampka sygnalizujca spawanie uchwytem spawalniczym typu SPOOL GUN. E. Lampka sygnalizujca załczenie trybu spawania MIG PULS. F. Przełcznik trybu spawania: MMA spawanie elektrod otulon. MIG MAN spawanie MIG z nastawieniami rcznymi (rczne ustawienie parametrów spawania: prdu spawania, prdkoci podawania drutu. SYNERGIC spawanie MIG w programie synergicznym (urzdzenie automatycznie dobiera prd spawania i prdko podawania drutu) AL-Mg5 0,8 1,0 spawanie drutem z gatunku Mg5 (95% Al, 5% Mg), 0,8 1,0 mm. AL-Si12 1,0 spawanie drutem z gatunku Si (3/5/12% Si, reszta Al.), 1,0 mm. SS 0,8 spawanie drutem z gatunku stali nierdzewnej (Cr-Ni), 0,8 1,0 mm. SG2 0,8 spawanie drutem z gatunku SG2/SG3, 0,8 mm. Cu-Si3 lutospawanie drutem z gatunku Cu-Si3, 0,8 mm. G. Pokrtło regulacji dławika. H. Pokrtło płynnej regulacji prdkoci podawania drutu przy spawaniu w trybie MIG MAN. Podczas spawania w trybie synergicznym doregulowanie prdkoci podawania drutu. I. Pokrtło regulacji prdu spawania. J. Lampka sygnalizujca spawanie uchwytem spawalniczym typu SPOOL GUN. K. Lampka sygnalizujca trybu spawania MIG PULS. L. Test drutu - 6 -

6. PRZYGOTOWANIE DO PRACY Aby przedłuy ywotno i niezawodn prac urzdzenia, naley przestrzega kilku zasad: 1. Urzdzenie powinno by umieszczone w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, gdzie wystpuj swobodna cyrkulacja powietrza. 2. Nie umieszcza urzdzenia na mokrym podłou. 3. Uywa drutu o rednicy i ciarze szpuli zgodnej z umieszczon w tabelce. 4. Butl z gazem ochronnym ustawi na półce znajdujcej si z tyłu półautomatu i zabezpieczy przy pomocy łacucha przed moliwoci wywrócenia. 5. Sprawdzi stan techniczny urzdzenia, przewodów spawalniczych. 6. Usun wszelkie łatwopalne materiały z obszaru spawania. 7. Do spawania uywa odpowiedniej odziey ochronnej: rkawice, fartuch, buty robocze, mask lub przyłbic. 6.1 PODŁCZENIE DO SIECI Sprawdzi wielko napicia, ilo faz i czstotliwo przed załczeniem tego urzdzenia do sieci zasilajcej. Parametry napicia zasilajcego podane s w rozdziale z danymi technicznymi tej instrukcji i na tabliczce znamionowej urzdzenia. Skontrolowa połczenia przewodów uziemiajcych urzdzenia z sieci zasilajc. Upewni si czy sie zasilajca moe zapewni pokrycie zapotrzebowanie mocy wejciowej dla tego urzdzenia w warunkach jego normalnej pracy. Wielko bezpiecznika i parametry przewodu zasilajcego podane s w danych technicznych tej instrukcji. Urzdzenia nie posiadajce wtyczek zasilajcych podłczy wg. niej zamieszczonego schematu. Przewód ółto-zielony bezwzgldnie podłczy jako uziemienie. 6.2. ZAKŁADANIE PRZEWODÓW SPAWALNICZYCH 1. Przed podłczeniem urzdzenia do sieci zasilajcej, naley upewni si czy wyłcznik główny jest w pozycji wyłczonej. 2. Sprawdzi czy urzdzenie i instalacja jest uziemiona i zerowana a przewód masowy zakoczony zaciskiem kleszczowym lub rubowym. 3. Drugi koniec przewodu masowego podłczy w znajdujce si na przednim panelu urzdzenia. 4. Przed załoeniem przewodu spawalniczego upewni si czy załoony jest odpowiedni pancerz prowadzcy do odpowiedniej rednicy i gatunku drutu elektrodowego. Dla ułatwienia producenci pancerzy prowadzcych, znakuj je odpowiednimi kolorami. Drut elektrodowy o rednicy do 0,8 mm, posiada kolor niebieski. Odpowiednio drut elektrodowy o rednicy 1,0 1,2 mm, kolor czerwony. A drut elektrodowy o rednicy 1,6 mm, kolor ółty. Do spawania stali stopowych i aluminium, stosujemy pancerze teflonowe. Do spawania stali niskowglowej, niskostopowej, miedzi, brzów itp., stosuje si pancerze ze spirali metalowej. Pamita naley o wyposaeniu uchwyt spawalniczy w kocówk prdow właciw do gatunku i rednicy drutu elektrodowego. 5. Wtyk przewodu spawalniczego wprowadzi do gniazda znajdujcego si na przednim panelu urzdzenia, nastpnie dokrci za pomoc nakrtki. 6.3. ZAKŁADANIE DRUTU ELEKTRODOWEGO 1. Podnie boczn komor półautomatu. 2. Upewni si czy rolki zamontowane w zespole napdowym odpowiadały rodzajowi i rednicy wprowadzonego drutu. W razie rónicy rowka roli ze rednic drutu elektrodowego dopasowa rowek, poprzez odwrócenia rolki. Dla drutów stalowych naley uywa rolek z rowkami V, za dla drutów aluminiowych z rowkami U. 3. Nałoy szpul z drutem elektrodowym na mechanizm mocowania szpuli, zwracajc uwag by kierunek odwijania drutu był zgodny z kierunkiem wejcia drutu do zespołu napdowego. 4. Zablokowa szpul przed spadniciem, dokrcajc nakrtk na korpusie szpuli. - 7 -

5. Koniec drutu nawinitego na szpuli, naley wyprostowa lub odci zagity odcinek, nastpnie spiłowa, tak eby nie był ostry ani tncy. 6. Dla umoliwienia wprowadzenia drutu do podajnika, naley zwolni docisk rolek podajcych. 7. Koniec drutu wsun do prowadnicy znajdujcej si w tylniej czci podajnika i przeprowadzi go nad rolk napdow i wetkn do króca prowadzcego do uchwytu spawalniczego. 8. Docisn drut w rowki roli napdowej poprzez dokrcenie rolk podajc. 9. Zdj dysze gazow i odkrci kocówk prdow. 10. Włczy urzdzenie, nastpnie pokrtło regulacji posuwu drutu ustawi w połoeniu rodkowym. 11. Uchwyt rozwin tak aby był w prostej linii, nastpnie nacisn przycisk na uchwycie a do momentu pojawienia si drutu w wylocie (ok. 20 mm), zwolni przycisk. 12. Nakrci kocówk prdow, załoy dysz gazow. 13. Wyregulowa sił docisku poprzez obrót pokrtła, w prawo zwiksza sił docisku, w lewo zmniejsza sił docisku. Zbyt mała siła docisku, powodowa bdzie lizganie si rolki napdowej. Zbyt dua siła docisku, powoduje zwikszenie oporu podawania i odkształcanie drutu co w efekcie moe powodowa jego skrawanie. 6.4. PODŁCZENIE GAZU OCHRONNEGO 1. Butl z odpowiednim gazem ochronnym naley ustawi na półce półautomatu i zabezpieczy j przed wywróceniem si, mocujc j do wspornika za pomoc łacucha. 2. Zdj zabezpieczajcy j kołpak i na moment odkrci zawór butli w celu usunicia ewentualnych zanieczyszcze. 3. Zamontowa reduktor tak aby manometry były w pozycji pionowej. 4. Połczy półautomat z butl wem. 5. Odkrci zawór reduktora tylko przed przystpieniem spawania. Po zakoczeniu spawania, zawór butli naley zakrci. 7. SPAWANIE CIGŁE Spawanie cigłe jest wykorzystywane w wikszoci prac spawalniczych. Słuy głównie do łczenia grubych blach na styk. Aby spawa w sposób cigły, pokrtła nastawy czasu przerwy i trwania punktu musz by ustawione w pozycji 0. 1. Włczy zasilanie sieciowe półautomatu wyłcznikiem głównym na przednim panelu półautomatu, spowoduje to zawiecenie si lampki i włczenie si wentylatora. 2. Ustawi wymagany przepływ gazu ochronnego, około 8 10 l\min. 3. Ustawi wymagany prd spawania. 4. Ustawi wymagan prdko podawania drutu elektrodowego. 5. Zbliy uchwyt do spawanych elementów, tak aby odległo midzy dysz a spawanymi elementami wynosiła ok. 10 mm. Nacinicie przycisku na uchwycie spawalniczym spowoduje zamknicie obiegu i zajarzenie łuku. 8. SPAWANIE PUNKTOWE Spawanie punktowe stosowane jest do szczepienia i łczenia blach na zakładk. 1. Wyposay uchwyt spawalniczy w dysz gazow przystosowan do spawania punktowego. 2. Włczy zasilanie sieciowe półautomatu wyłcznikiem głównym na przednim panelu półautomatu, spowoduje to zawiecenie si lampki i włczenie si wentylatora. 3. Ustawi wymagany przepływ gazu ochronnego, około 8 10 l\min. 4. Ustawi wymagany prd spawania. 5. Ustawi wymagany czas przerwy pomidzy punktami. 6. Ustawi wymagany czas trwania punktu. 7. Oprze dysz gazow na spawanych elementach i nacisn przycisk na uchwycie spawalniczym. Cykl spawania bdzie trwał tylko przez zadany czas, ponowne uruchomienie cyklu wymaga ponownego nacinicia przycisku na uchwycie spawalniczym. - 8 -

9. DOBÓR PARAMETRÓW SPAWANIA Podstawowymi parametrami procesu spawania metod MIG/MAG s: napicie spawania i prdko podawania drutu elektrodowego. Zwikszenie napicia spawania powoduje zwikszenie przetopu (głbokoci wtopienia) i wydłuenie łuku. Zwikszenie prdkoci podawania drutu elektrodowego powoduje, e uchwyt zostaje odpychany ku górze od spawanych elementów. Spowodowane jest to zbyt małym napiciem spawania. Gdy prdko podawania drutu elektrodowego jest zbyt mała albo napicie spawania jest za wysokie, na kocu drutu elektrodowego tworz si due krople. Zbyt due rozpryski, wiadcz o zbyt małym napiciu spawania lub zbyt duej prdkoci podawania drutu elektrodowego. Przy spawaniu w pozycjach naciennych i pułapowych, mona zmniejszy napicie spawania o ok. 1 4 V. Przy wykonywaniu spoin wypełniajcych, dla uzyskania gładkiego lica, mona zwikszy napicie spawania. 10. KONSERWACJA Planujc konserwacj urzdzenia naley bra pod uwag intensywno i warunki eksploatacji. Prawidłowe korzystanie z urzdzenia i regularna jego konserwacja pozwol unikn zbdnych zakłóce i przerw w pracy. Codziennie: Oczyci uchwyt masy oraz dysz gazow z odprysków, smarowa rodkami przeciw rozpryskowymi. Sprawdzi, czy kabel spawalniczy i kabel masy s dokładnie podłczone. Sprawdzi stan kabli spawalniczych i przewodu zasilajcego. Wymieni uszkodzone przewody. Upewni si, e wokół urzdzenia zapewniony jest swobodny przepływ powietrza. Wymieni lub naprawi uszkodzone lub zuyte czci. Co miesic: Sprawdzi stan połcze elektrycznych wewntrz ródła. Utlenione powierzchnie naley oczyci, a poluzowane czci dokrci. Oczyci wntrze urzdzenia za pomoc spronego powietrza. 11. ZAKŁÓCENIA W PRACY SPAWARKI Objawy Przyczyna Postpowanie Brak podawania drutu elektrodowego (silnik podajnika pracuje) Za słabo dokrcony docisk Zanieczyszczona prowadnica drutu w uchwycie Rowek załoonej rolki nie odpowiada rednicy drutu Zablokowany drut elektrodowy w kocówce prdowej Dokrci docisk prawidłowo Wyczyci prowadnic drutu elektrodowego Doprowadzi do zgodnoci rolki ze rednic drutu Wymieni kocówk prdow Brak podawania drutu Uszkodzony silnik Przekaza półautomat do serwisu elektrodowego (silnik podajnika nie pracuje) Uszkodzony układ sterowania Przekaza półautomat do serwisu Nieregularny posuw drutu elektrodowego Łuk nie zajarza si Łuk zbyt długi i nieregularny Uszkodzona kocówka prdowa Rowek rolki podajcej jest brudny, jest uszkodzony lub nie odpowiada rednicy drutu Brak właciwego styku zacisku przewodu powrotnego Napicie spawania za wysokie Prdko podawania drutu za mała Wymieni kocówk na now Wymieni kocówk na now Wymieni rolk lub dobra rolk do rednicy stosowanego drutu Poprawi styk zacisku Zmniejszy napicie spawania Zwikszy prdko podawania drutu - 9 -

Łuk zbyt krótki Po włczeniu zasilania lampka sygnalizacji nie wieci si Napicie spawania za niskie Prdko podawania drutu za dua Brak napicia zasilania Uszkodzony bezpiecznik w zasilaniu sieciowym Uszkodzony wyłcznik Uszkodzona sygnalizacja Zwikszy napicie spawania Zmniejszy prdko podawania drutu Podłczy zasilanie Wymieni bezpiecznik na taki sam sprawny Wymieni wyłcznik główny Wymieni lampk 12. WADY SPOIN Brak przetopu powstanie wówczas, jeeli kt ukosowania bdzie za mały, odstp midzy brzegami blach (rur) bdzie za mały lub próg bdzie za wysoki. Jeeli natenie prdu spawania bdzie zbyt małe w stosunku do gruboci blach, przetop nie moe by wykonywany prawidłowo. Szybko spawania musi by tak dobrana, aby stapia mona było równomiernie krawdzie brzegów spawanych i uzyska jeziorko (oczko), co gwarantuje właciwy przetop. Wysokie kwalifikacje spawacza, wieloletnia praktyka gwarantuj prawidłowe wykonanie złcza w tym wzgldzie. W złczach odpowiedzialnych (naraonych w eksploatacji na naprenie dynamiczne) w miejscach braku przetopu naley dokona wycicia spoiny i powtórnego spawania lub - jeeli jest to moliwe ze wzgldów technicznych - przetop naley wyszlifowa i dokona tzw. podpawania grani, czyli wykonania przetopu po przeciwnej stronie lica. Nadmierny przetop wystpi, jeeli odległo midzy brzegami blach (rur) bdzie zbyt dua, natenie prdu jest za due i prdko spawania zbyt mała. Jeeli jest to moliwe - naley miejsce nadmiernego przetopu szlifowa. Nierówno lica wystpi przy duej szerokoci rowka spawalniczego i ma miejsce, jeeli spoiwo podawane jest nierównomiernie, szybko spawania jest róna, łuk posiada zmienn długo. Nadmierny nadlew lica powstanie, jeeli ma miejsce zbyt mała prdko spawania przy nadmiernym podawaniu spoiwa i za niskim nateniu prdu spawania przy wykonywaniu warstwy licowej. Trzeba pamita take o prawidłowym dobraniu iloci warstw, które naley wykona w złczu tak, aby ostatnia warstwa nie stanowiła nadmiernego nadlewu. - 10 -

Podtopienia wystpuj na granicy (obustronnie) materiału rodzimego i lica spoiny lub grani spoiny. Wystpowanie tej wady jest skutkiem za duego natenia prdu spawania, zbyt długiego łuku elektrycznego, ruch elektrody jest zbyt zakosowy, a podawanie spoiwa za wolne. Za mała rednica spoiwa te moe by przyczyn powstawania tej wady. Krater powstaje w wyniku nieumiejtnego zakoczenia spoiny (za wolne podawanie spoiwa w kocowej fazie spawania), za wysokiego natenia prdu spawania. Problem krateru nie istnieje, jeeli urzdzenie spawalnicze wyposaone jest w wypełniacz krateru. Działa on w taki sposób, e pod koniec wykonywania spoiny zmniejsza si natenie prdu spawania. W kraterze powstaj pknicia mogce by pocztkiem uszkodzenia całego złcza. Przy braku wypełniacza krateru, podczas zakoczenia wykonywania spoiny naley stosowa krótkie przerwy w spawaniu w celu wypełnienia wgłbienia. Spawanie konstrukcji wykonywanych z grubszych elementów wymaga stosowania płytek wybiegowych, które po wykonaniu złcza naley usun. Przepalanie wystpi, jeeli wykonuje si spoin wilociegow i przy nakładaniu drugiej warstwy - w zwizku zbyt duym nateniem prdu lub za wolnym spawaniem - przepalaniu ulega pierwszy cieg - przetop. Miejsca przepalone naley wyci i wykona powtórnie spawanie. Wklsło lica zmniejsza przekrój złcza, co obnia w tym miejscu jego wytrzymało. Naley w zwizku z tym połoy jeszcze jedn warstw, pamitajc aby nie wykonywa jej w taki sposób, e powstanie w efekcie nadmierny nadlew lica. T dodatkow warstw trzeba ułoy przed ostygniciem złcza. Unikamy w ten sposób powstawania dodatkowych niekorzystnych napre, zmniejszajcych wytrzymało spoiny. Niesymetryczno spoiny to wada, która tym si charakteryzuje, e o spoiny nie ley w osi rowka spawalniczego lub (spoiny pachwinowe) prostej poprowadzonej do miejsca styku dwóch blach. Wada ta zasadniczo zmniejsza wytrzymało złcza i nie moe mie miejsca. Spoin tak naley dokładnie wyszlifowa i powtórnie wykona prawidłowo, cho zabieg ten (powtórny) zmniejsza zasadniczo wytrzymało złcza przez wielokrotne grzanie i studzenie złcza 13. PRZYGOTOWANIE KRAW DZI W METODZIE MIG/MAG - 11 -

14. TECHNOLOGIA SPAWANIA METOD MIG/MAG Spawanie łukowe elektrod topliw w osłonach gazowych (oznaczone GMA lub MIG), jest jednym z najpowszechniej stosowanych procesów wytwarzania konstrukcji spawanych. Skrót GMA (Gas Metal Arc) obejmuje w swym opisie wszystkie rodzaje gazów ochronnych. Skrót MIG (Metal Inert Gas), dotyczy tylko osłon gazowych obojtnych, a z kolei stosowany niekiedy skrót MAG (Metal Active Gas) - tylko gazów ochronnych aktywnych chemicznie. Czasami stosowane jest połczenie - MIG/MAG. Proces spawania GMA polega na stapianiu spawanego metalu i materiału elektrody topliwej ciepłem łuku elektrycznego jarzcego si midzy elektrod a spawanym przedmiotem, w osłonie gazu obojtnego lub aktywnego. Metal spoiny formowany jest wic ze stapiajcego si materiału elektrody i nadtopionych brzegów spawanych przedmiotów. Podstawowe gazy ochronne stosowane do spawania GMA to gazy obojtne: argon, hel oraz gazy aktywne: CO2, H 2, O 2, N 2 i NO, stosowane oddzielnie lub tylko jako dodatki do argonu czy helu. Elektroda topliwa ma posta drutu pełnego, zwykle o rednicy 0,6 4,0 mm, i jest podawana w sposób cigły przez specjalny system podajcy, z prdkoci od 2,5 do nawet 50 m/min. Palniki GMA mog by chłodzone wod lub powietrzem. Spawanie GMA jest prowadzone głównie prdem stałym z biegunowoci dodatni, jako spawanie półautomatyczne, zmechanizowane, automatyczne lub zrobotyzowane. Dokładna osłona łuku spawalniczego jarzcego si midzy elektrod topliw a spawanym materiałem zapewnia, e spoina jest formowana w bardzo korzystnych warunkach cieplnych i metalurgicznych. Spawanie GMA moe by wic zastosowane do wykonywania wysokiej jakoci połcze wszystkich metali, które mog by łczone za pomoc spawania łukowego. Nale do nich: stale wglowe i niskostopowe, stale odporne na korozj, stale specjalne, aluminium, magnez, mied, nikiel i ich stopy, jak równie tytan i jego stopy. Spawanie moe by prowadzone w warunkach warsztatowych i montaowych we wszystkich pozycjach. 15. ZALECENIA PRAKTYCZNE PRZY SPAWANIU METOD MIG/MAG Spoiny czołowe w pozycji podolnej naley wykonywa technik "pchaj" dla elementów cienkich i technik "cignij" dla elementów grubszych. Spoiny czołowe w pozycji pionowej dla elementów cienkich naley wykonywa od góry do dołu. Spoiny pachwinowe w pozycji nabocznej naley wykonywa technik "pchaj", ale z uwzgldnieniem dodatkowego pochylenia uchwytu spawalniczego w płaszczynie prostopadłej do kierunku spawania. W przypadku wypełniania szerokich rowków w pozycji podolnej lub pionowej, kocem uchwytu naley wykonywa poprzeczne ruchy wahadłowe. Podczas spawania uchwyt spawalniczy powinien by prowadzony pod odpowiednim ktem w stosunku do spawanych elementów -zbyt duy kt pochylenia moe powodowa zasysanie powietrza do jeziorka ciekłego metalu (kt odchylenia uchwytu od pionu powinien by 10 ). Spawanie łukiem długim zmniejsza głboko wtopienia - spoina jest szeroka i płaska, a spawaniu towarzyszy zwikszony rozprysk. Spawanie łukiem krótkim (przy tej samej gstoci prdu) zwiksza głboko wtopienia - spoina jest wsza, a rozprysk materiału staje si mniejszy. Prdko - 12 -

spawania jest parametrem wynikowym przy danym nateniu prdu i napiciu łuku oraz zachowaniu właciwego kształtu ciegu spoiny i gdy prdko spawania ma by nawet nieznacznie zmieniona, naley odpowiednio zmieni natenie prdu lub napicie łuku. Wzrost prdkoci spawania sprawia, e spoina jest wsza i maleje głboko wtopienia, a przy dalszym wzrocie pojawiaj si podtopienia lica. Najwiksze prdkoci spawania, bez podtopie, mona uzyska przez zwikszenie wolnego wylotu elektrody i pochylenie przedmiotu z góry na dół lub pochylenie palnika w kierunku spawania. Małe prdkoci spawania powoduj, e zwiksza si głboko wtopienia, szeroko lica i wysoko nadlewu. Nadmierne wydłuenie lub skrócenie łuku moe spowodowa niestabilne jarzenie si łuku i zł jako spoiny. L1, L2 - długo łuku Na głboko wtopienia znaczcy wpływ ma take kierunek spawania - prowadzenie uchwytu spawalniczego. H1, H2 głboko wtopienia 16. SPOSOBY PRZENOSZENIA METALU W ŁUKU ELEKTRYCZNYM Ze wzgldu na rodzaj zastosowanego gazu osłonowego oraz parametry elektryczne procesu spawania (napicie i natenie) rozrónia si trzy sposoby zmiany stanu skupienia metalu w łuku spawalniczym: GRUBOKROPELKOWY NATRYSKOWY ZWARCIOWY - stosowany w metodzie MIG/MAG przy małych gstociach prdu i długim łuku - niezalecany w pozycjach przymusowych - stosowany w metodzie MAG z mieszankami gazu - niezalecany w pozycjach przymusowych - stosowany w metodzie MAG z krótkim łukiem - zalecany do spawania elementów o małej gruboci i w pozycjach przymusowych - 13 -

17. GAZY OCHRONNE Gaz ochronny decyduje o sprawnoci osłony obszaru spawania, ale i o sposobie przenoszenia metalu w łuku, prdkoci spawania i kształcie spoiny Gazy obojtne, argon i hel, cho doskonale chroni ciekły metal spoiny przed dostpem atmosfery, nie s odpowiednie we wszystkich zastosowaniach spawania GMA. Przez zmieszanie w odpowiednich proporcjach helu lub argonu z gazami aktywnymi chemicznie uzyskuje si zmian charakteru przenoszenia metalu w łuku, zwiksza si stabilno łuku i pojawia si moliwo oddziaływania na procesy metalurgiczne w jeziorku spoiny. Jednoczenie moliwe jest znaczne ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie rozprysku. Gaz ochronny Działanie chemiczne Spawane metale Ar obojtny Zasadniczo wszystkie metale poza stalami wglowymi He Ar + 20-80% He Ar + 25-20% N 2 Ar+1-2% O 2 obojtny obojtny redukujcy słabo utleniajcy Al, Cu, stopy Cu, stopy Mg, zapewniona du energia liniowa spawania Al, Cu, stopy Cu, Mg, zapewnione due energie liniowe spawania, mała przewodno cieplna gazu Spawanie miedzi z du energi liniow łuku, lepsze jarzenie si łuku ni w osłonie 100% N 2 Zalecana głównie do spawania stali odpornych na korozj i stali stopowych Ar + 3-5% O 2 utleniajcy Zalecana do spawania stali wglowych i niskostopowych CO 2 utleniajcy Zalecana wyłcznie do spawania stali niskowglowych Ar + 20-50% CO 2 Ar+10%CO 2+5% O 2 CO 2 + 20% O 2 90% He + 7,5% Ar + 2,5%CO 2 60% He + 35% Ar + 5% CO 2 utleniajcy utleniajcy utleniajcy słabo utleniajcy utleniajcy Zalecana wyłcznie do spawania stali wglowych i niskostopowych Zalecana wyłcznie do spawania stali wglowych i niskostopowych Zalecana wyłcznie do spawania stali niskowglowych i niskostopowych Stale odporne na korozj, spawanie łukiem zwarciowym Stale niskostopowe o wysokiej udarnoci, spawanie łukiem zwarciowym 18. BEZPIECZESTWO UYTKOWANIA PORAENIE ELEKTRYCZNE MOE ZABI: Urzdzenia spawalnicze wytwarzaj wysokie napicie. Nie dotyka uchwytu spawalniczego, podłczonego materiału spawalniczego, gdy urzdzenie jest włczone do sieci. Wszystkie elementy tworzce obwód prdu spawania mog powodowa poraenie elektryczne, dlatego powinno unika si dotykania ich goł rk ani przez wilgotne lub uszkodzone ubranie ochronne. Nie wolno pracowa na mokrym podłou, ani korzysta z uszkodzonych przewodów spawalniczych. UWAGA: Zdejmowanie osłon zewntrznych w czasie, kiedy urzdzenie jest podłczone do sieci, jak równie uytkowanie urzdzenia ze zdjtymi osłonami jest zabronione! Kable spawalnicze, przewód masowy, zacisk uziemiajcy i urzdzenie spawalnicze powinny by utrzymywane w dobrym stanie technicznym, zapewniajcym bezpieczestwo pracy. - 14 -

OPARY I GAZY MOG BY NIEBEZPIECZNE: W procesie spawania wytwarzane s szkodliwe opary i gazy niebezpieczne dla zdrowia. Stanowisko pracy powinno by odpowiednio wentylowane i wyposaone w wycig wentylacyjny. Nie spawa w zamknitych pomieszczeniach. Naley unika wdychania oparów i gazów. Powierzchnie elementów przeznaczonych do spawania powinny by wolne od zanieczyszcze chemicznych, takich jak substancje odtłuszczajce (rozpuszczalniki), które ulegaj rozkładowi podczas spawania wytwarzajc toksyczne gazy. PROMIENIE ŁUKU MOG POPARZY: Niedozwolone jest bezporednie patrzenie nieosłonitymi oczami na łuk spawalniczy. Zawsze stosowa mask lub przyłbice ochron z odpowiednim filtrem. A osoby postronne, znajdujce si w pobliu, chroni przy pomocy niepalnych, pochłaniajcych promieniowanie ekranami. Chroni nieosłonite czci ciała odpowiedni odzie ochronn wykonan z niepalnego materiału. POLE ELEKTROMAGNETYCZNE MOE BY NIEBEZPIECZNE: Prd elektryczny płyncy przez przewody spawalnicze, wytwarza wokół niego pole elektromagnetyczne. Pole elektromagnetyczne moe zakłóca prac rozruszników serca. Przewody spawalnicze powinny by ułoone równolegle, jak najbliej siebie. ISKRY MOG SPOWODOWA POAR: Iskry powstajce podczas spawania mog powodowa poar, wybuch i oparzenia nieosłonitej skóry. Podczas spawania naley mie na sobie rkawice spawalnicze i ubranie ochronne. Usuwa lub zabezpiecza wszelkie łatwopalne materiały i substancje z miejsca pracy. Nie wolno spawa zamknitych pojemników lub zbiorników w których znajdowały si łatwopalne ciecze. Pojemniki lub zbiorniki takie winny by przepłukane przed spawaniem w celu usunicia łatwopalnych cieczy. Nie spawa w pobliu łatwopalnych gazów, oparów lub cieczy. Sprzt przeciwpoarowy (koce ganicze i ganice proszkowe lub niegowe) powinien by usytuowany w pobliu stanowisku pracy w widocznym i łatwo dostpnym miejscu. ZASILANIE ELEKTRYCZNE: Odłczy zasilanie sieciowe przed przystpieniem do jakichkolwiek prac, napraw przy urzdzeniu. Regularnie sprawdza przewody spawalnicze. Jeeli zostan zauwaone jakiekolwiek uszkodzenie przewodu czy izolacji, bezzwłocznie powinno by wymienione. Przewody spawalnicze nie mog by przygniatane, dotyka ostrych krawdzi ani gorcych przedmiotów. BUTLA MOE WYBUCHNC: Stosowa tylko atestowane butle i poprawnie działajcym reduktorem. Butla powinna by transportowana i sta w pozycji pionowej. Chroni butle przed działaniem gorcych ródeł ciepła, przewróceniem i uszkodze mechanicznych. Utrzymywa w dobrym stanie wszystkie elementy instalacji gazowej: butla, w, złczki, reduktor. SPAWANE MATERIAŁY MOG POPARZY: Nigdy nie dotyka spawanych elementów niezabezpieczonymi czciami ciała. Podczas dotykania i przemieszczania spawanego materiału, naley zawsze stosowa rkawice spawalnicze i szczypce. ZGODNO Z CE: Urzdzenie to spełnia zalecenia Europejskiego Komitetu CE. - 15 -