ZESZYTY NAUKWE INSTYTUTU PJAZDÓW 2(88)/2012 Stanisław W. Kruczyński 1, Krzysztof Kołodziejczyk 2, Marlena wczuk 3, Piotr rliński 4, Jan Mosio-Mosiewski 5, Marek Warzała 6, Hanna Nosal 7 CENA ZASTSWANIA ESTRÓW METYLWYCH RÓŻNEG PCHDZENIA W SILNIKACH ZAPŁNIE SAMCZYNNYM Wstęp W krajach europejskich i Polsce podstawowym surowcem tłuszczowym do produkcji biodiesla jest olej rzepakowy, ale jego potencjalne zasoby są ograniczone, gdyż uprawa rzepaku wymaga spełnienia określonych warunków klimatycznych i glebowych. Poszukuje się więc innych źródeł surowca tłuszczowego, wśród których duże znaczenie może mieć olej pozyskany z rośliny zwanej lnianką siewną. Lnianka siewna zwana również lnicznikiem siewnym lub rydzem (łac. Camelina sativa) należy do najstarszych znanych roślin oleistych. W przeszłości roślina ta uprawiana była na obszarze całej Europy, ale w ostatnich dziesięcioleciach nie była powszechnie uprawiana ze względu na niskie plonowanie [1, 2]. W ostatnich latach na skutek postępu agrotechnicznego uzyskuje się już znacznie większe plony nasion lnianki siewnej. Istotne jest także to, że roślina ta może być uprawiana na glebach słabszych przy niższych w porównaniu z rzepakiem nakładach związanych z nawożeniem i użyciem środków ochrony roślin. Istotne są także analizy wskazujące na obniżenie emisji gazów cieplarnianych nie tylko w odniesieniu do paliw kopalnych, ale również innych biopaliw ciekłych [3, 4, 5]. Estry metylowe uzyskane z oleju lniankowego w stanie czystym nie mogą być wprowadzane do obrotu handlowego jako biodiesel ze względu na zbyt wysoką liczbę jodową oraz temperaturę blokady zimnego filtra. Uzyskanie produktu normowego jest możliwe przez sporządzenie odpowiedniej kompozycji z estrami metylowymi wyprodukowanymi z innych surowców tłuszczowych, takich jak olej rzepakowy, olej palmowy lub tłuszcze zwierzęce. Szczególnie interesujące jest zastosowanie oleju palmowego i tłuszczów zwierzęcych, gdyż są one dostępne na rynku w dużej ilości i zazwyczaj dodatkowo znacznie tańsze od oleju rzepakowego. I. Technologia wytwarzania estrów metylowych 1.1. Surowce Przygotowanie komponentów do sporządzenia mieszanin badawczych przeprowadzono w Instytucie Ciężkiej Syntezy rganicznej Blachownia. 1 prof. dr hab. inż. Stanisław W. Kruczyński, Przemysłowy Instytut Motoryzacji 2 mgr inż. Krzysztof Kołodziejczyk, Przemysłowy Instytut Motoryzacji 3 mgr inż. Marlena wczuk, Przemysłowy Instytut Motoryzacji 4 dr inż. Piotr rliński, Instytut Pojazdów Politechniki Warszawskiej 5 prof. dr hab. inż. Jan Mosio-Mosiewski, Instytut Ciężkiej Syntezy rganicznej Blachownia" 6 dr inż. Marek Warzała, Instytut Ciężkiej Syntezy rganicznej Blachownia" 7 mgr Hanna Nosal, Instytut Ciężkiej Syntezy rganicznej Blachownia" 49
Do syntez estrów metylowych użyto po 600 kg oleju lniankowego, rzepakowego i tłuszczów zwierzęcych. lej lniankowy pochodził z upraw z terenu Wielkopolski i został wytłoczony przez Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych w Poznaniu przy zastosowaniu specjalnie zaprojektowanej do tego celu prasy. Tłuszcz wieprzowy spożywczy o nazwie handlowej Smalec Wyborowy zakupiono w Zakładach AGR- TP w Wiśniewie. Producentem zakupionego rafinowanego oleju rzepakowego były Zakłady Tłuszczowe Kruszwica S.A. lej palmowy o nazwie handlowej Frytura Palmowa zakupiono w ilości 100 kg od firmy UNIFET z Gliwic. W tabeli 1.1 przedstawiono skład chemiczny stosowanych surowców tłuszczowych, natomiast w tabeli 1.2 przedstawiono profil ich kwasów tłuszczowych. Tabela 1.1. Skład chemiczny oleju lniankowego, rzepakowego, palmowego i tłuszczów zwierzęcych. Wyszczególnienie lej rzepakowy lej palmowy lej lniankowy Tłuszcz zwierzęcy Woda [mg/kg] 67 32 72 208 LK [mg KH/g] 0,19 0,06 2,93 0,84 Gliceryna [%] 0,00 0,00 0,00 0,00 Monoglicerydy [%] 0,00 0,00 0,00 0,00 Diglicerydy [%] 1,68 4,49 3,32 1,19 Triglicerydy [%] 96,87 95,17 94,28 98,00 Niezidentyfikowane [%] 0,84 0,14 0,61 0,39 Σ estrów met.[%] 0,00 0,00 0,00 0,00 WKT [%] 0,61 0,20 1,79 0,42 50
Tabela 1.2. Profil kwasów tłuszczowych oleju lniankowego, rzepakowego palmowego i tłuszczów zwierzęcych. Zawartość kwasu [%] lej lniankowy lej rzepakowy lej palmowy Tłuszcz zwierzęcy wieprzowy C-14 : 0 0,06 0,11 1,10 1,48 C-16 : 0 4,89 4,19 42,78 26,56 C-16 : nien. 0,18 0,39 0,20 1,98 C-17 : 0-0,09 - - Σ C-18 nien. 64,78 87,34 48,81 46,55 C-18 : 0 2,20 1,77 4,54 19,15 C-18 : 1 12,98 59,41 38,61 37,34 C-18 : 2 15,26 19,22 10,02 8,62 C-18 : 3 36,54 8,71 0,18 0,59 C-20 : 0 1,54 0,67 0,40 0,31 C-20 : nien. 18,37 1,72 0,21 1,32 Dihydroksykarboksylowego - 0,06 - - C-22 : 0 0,39 0,37 - - C-22 : nien. 3,92 0,51 - - C-24 : 0 0,22 0,16 - - C-24 : nien. 0,80 0,16 - - 1.2. Aparatura Partie próbne estrów metylowych poszczególnych tłuszczów sporządzono metodą periodyczną w reaktorze stalowym o pojemności 2 m 3, wyposażonym w mieszadło ramowe. Ścianka reaktora od strony wewnętrznej była emaliowana, a od strony zewnętrznej znajdował się płaszcz ogrzewany parą pod ciśnieniem 6 atm. Nad reaktorem zamontowana była chłodnica wodna spełniająca funkcję kondensatora. Reaktor ten po wyłączeniu mieszadła w niektórych operacjach służył także jako separator. 1.3. Metodyka badań Analizy składu wykonano na aparacie Hewlett-Packard seria II 5890 z wysokotemperaturową kolumną kapilarną HT-5, detektorem płomieniowojonizacyjnym (FID) i dozownikiem z dzielnikiem strumienia. Analizie poddawano próbki tłuszczów i estrów metylowych po przeprowadzeniu nielotnych składników w pochodne trimetylosililowe za pomocą BSA. Ilościowy skład chemiczny próbek został 51
określony jako procentowy udział poszczególnych składników w danej próbce, przy użyciu metody normalizacji wewnętrznej. Zawartości poszczególnych składników badanych próbek olejów ustalono na podstawie powierzchni ich pików na widmie chromatograficznym, przy założeniu, że ich współczynniki korekcyjne są równe 1. Liczbę kwasową substratów i produktów oznaczano metodą wolumetryczną według normy PN-IS 660:1998. Liczbę jodową surowców tłuszczowych oznaczano metoda wolumetryczną według normy PN-EN 14111. Zawartość wody w próbkach oznaczono metodą volumetryczną Karla-Fishera wg normy PN-EN IS 12937:2002. 1.4. Synteza estrów metylowych kwasów tłuszczowych Estry metylowe kwasów tłuszczowych wytwarzano z oczyszczonego surowca tłuszczowego. czyszczanie polegało na odśluzowaniu tłuszczu przy użyciu roztworu kwasu cytrynowego i osuszeniu. Estry metylowe otrzymywano w dwuetapowym procesie transestryfikacji metanolem glicerydów w obecności katalizatora alkalicznego. Reakcja zachodziła wg poniższego równania: R 1 R 2 R 3 + CH 3 H CH 3 H CH 3 H katalizator CH 3 CH 3 CH 3 R 1 R 2 R 3 + H H H W procesie stosowano nadmiar stechiometryczny metanolu. Katalizatorem reakcji transestryfikacji glicerydów metanolem był roztwór wodorotlenku potasu w metanolu. Produktem ubocznym procesu transestryfikacji była frakcja glicerynowa zawierająca oprócz gliceryny nieprzereagowany metanol i mydła powstające w wyniku reakcji ubocznej. W tabeli 1.3 zestawiono właściwości estrów metylowych otrzymanych odpowiednio z oleju lniankowego, rzepakowego, palmowego oraz tłuszczów zwierzęcych. 52
Tabela 1.3. Właściwości estrów metylowych otrzymanych z oleju lniankowego, rzepakowego, palmowego oraz tłuszczów zwierzęcych. Wyszczególnienie Estry metylowe oleju lniankowego Estry metylowe oleju rzepakowego Estry metylowe oleju palmowego Estry metylowe tłuszczów zwierzęcych Wymagania ogólne stawiane estrom metylowym kwasów tłuszczowych jako paliwu do silników o zapłonie samoczynnym wg normy PN-EN 14214 minimum maximum Woda [mg/kg] 200 290 240 170-500 LK [mg KH/g] Wolny glicerol [%] Monoglicerydy [%] 0,15 0,22 0,26 0,11-0,50 0,00 0,02 0,00 0,00-0,02 0,10 ślady 0,37 ślady - 0,80 Diglicerydy [%] 0,03 ślady 0,10 0,00-0,20 Triglicerydy [%] 0,00 0,00 0,00 0,00-0,20 Estrów metylowych [%] Estry metylowe kwasu C18:3 [%] 99,21 98,27 98,77 98,87 96,5-36,5 8,7 0,59 0,60-12 LJ [g J 2/100g] 156,0 111,0 53,5 53,5-120 Temperatura blokady zimnego filtra [ºC] -5,0-10,0 +11,0 +12,0 w zależności od strefy klimatycznej trzymane estry metylowe oleju lniankowego, rzepakowego, palmowego i tłuszczów zwierzęcych spełniały wymagania normy PN-EN 14214 w zakresie kluczowych parametrów, takich jak suma estrów metylowych, liczba kwasowa oraz zawartość nieprzereagowanych glicerydów czy wolnego glicerolu. Spełnienie wszystkich formalnych wymogów normowych przez czyste estry metylowe oleju lniankowego jako paliwa do silników wysokoprężnych jest niemożliwe do osiągnięcia ze względu na specyficzne właściwości wynikające ze składu surowca tłuszczowego, dotyczy to szczególnie dopuszczalnej wartości liczby jodowej, zawartości estrów metylowych kwasu linolenowego (C18:3) oraz w mniejszym zakresie temperatury blokady zimnego filtra. Problemy te zostały rozwiązane w niniejszej pracy przez użycie do kompozycji paliwowej estrów pochodzących z innych olejów i tłuszczów i odpowiednie dodatki. II. Badania silnikowe 2.1. Paliwa badawcze Przedmiotem badań było pięć paliw [6]. Jako paliwo odniesienia przyjęto olej napędowy, który nie zawierał dodatków estrów roślinnych (jak olej handlowy dostępny 53
na stacjach paliwowych) oraz ulepszaczy. Pod względem jakości produkt ten spełnia normę PN-EN 590+A1:2010. Pozostałymi paliwami były mieszanki różnych estrów metylowych olejów roślinnych. Skład mieszanek został dobrany z uwzględnieniem przede wszystkim limitów dla wartości liczby jodowej oraz zawartości estrów metylowych kwasu linolenowego (C18:3). Wartości tych parametrów nie można poprawiać za pomocą dodatków uszlachetniających. Można to osiągnąć poprzez sporządzanie mieszanin z różnymi składnikami w odpowiednich proporcjach. W tabeli 2.1 przedstawiono skład czterech mieszanek, które zostały wyselekcjonowane z wielu próbek na podstawie wyników badań analitycznych przeprowadzonych w Przemysłowym Instytucie Motoryzacji. Przy doborze składu brano również pod uwagę maksymalne wykorzystanie estrów metylowych oleju lniankowego. Z tego względu poziom wartości liczby jodowej (przekraczającej dla LME o 36 g J 2 /100 g poziom dopuszczalny) oraz zawartości estrów metylowych kwasu linolenowego (C18:3) (przekraczającej dla LME o 24,5 % poziom dopuszczalny) dobierano tak, aby był on na poziomie maksymalnie dopuszczalnym lub nieznacznie go przekraczającym (tabela 2.2). Po zakończeniu badań w projekcie ostateczne składy mieszanek będą modyfikowane tak, by uzyskać większy zapas do dopuszczalnych limitów. Mieszanki nie zawierały żadnych dodatków uszlachetniających. Tabela. 2.1. Skład mieszanek badawczych (V/V) Numer RME LME PME ZME mieszanki M1 90 10 - - M2 85 10-5 M3 50 20 30 - M4 75 15 10 - gdzie: RME ester metylowy oleju rzepakowego, LME estry metylowe oleju lniankowego, PME estry metylowe oleju palmowego, ZME estry metylowe tłuszczów zwierzęcych. Badania analityczne mieszanin przeprowadzono w Laboratorium Badawczym Przemysłowego Instytutu Motoryzacji. Ze względu na to, że nie ma jeszcze określonych wymagań dla tego typu mieszanin, uzyskane wyniki badań porównano do wymagań normy jakości biodiesla PN-EN 14214. Na podstawie uzyskanych wyników badań przedstawionych w tabeli 2.2 można stwierdzić, że stabilność oksydacyjna w temp. 110 o C pomimo braku dodatków stabilizujących jest bliska spełnienia wymagań normatywnych oraz że CFPP mieści się w bardzo szerokim zakresie temperatur. Jak wcześniej wspomniano różnice w parametrach związane są z różną zawartością kwasów tłuszczowych. 54
Tabela 2.2. Wyniki wybranych badań fizykochemicznych mieszanin estrów różnego pochodzenia [6, 7] 1) 2) 3) Parametry Jednostka miary Wymagania dla RME wg PN-EN 14214 M1 M2 M3 M4 Gęstość kg/m 3 860-900 880,5 880,4 878,7 880 Liczba g max 120 96 104 88 101,8 jodowa jodu/100g Liczba mg max 0,5 0,4 0,44 0,46 0,49 kwasowa KH/g Temperatura C max 0 1), -13-7 -2-8 zablokowania zimnego filtru CFPP -10 2), -20 3) Temperatura C --- -4-3 1-4 CP Zawartość % (m/m) max 12 12,2 11,8 12,6 - estru metylowego kwasu linolenowego Stabilność oksydacyjna w temp. h min 6 5,5 5,4 5,1-110 o C Stopień skorodowania wg NACE TM-01-072 dla okresu letniego dla okresu przejściowego dla okresu zimowego --- A E E C 2.2. Badania wybranych parametrów procesu spalania Badania eksperymentalne czterech mieszanin estrów metylowych różnego pochodzenia oraz czystego oleju napędowego przeprowadzono w hamowni silnikowej Instytutu Pojazdów na Wydziale Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej. Prace badawcze wykonano na silniku badawczym Perkins 1104C-44 (wyprodukowanym w 2007 roku) przy wykorzystaniu aparatury pomiarowej firmy Schenck oraz systemu parametrów szybkozmiennych AVL (dedykowanego do tego silnika) [8]. Rysunek 2.1 i 2.2 przedstawia przebiegi uśrednionego z 50 cykli pracy silnika ciśnienia w komorze spalania, rysunki 2.3 i 2.4 przedstawiają przyrosty ciśnień w cylindrze silnika, a pozostałe ukazują wartości wywiązującego się w procesie ciepła. Badanie wszystkich mieszanin realizowano w takich samych warunkach prędkościowo, obciążeniowych pracy silnika. Badania są zrealizowane dla dwóch charakterystycznych prędkości obrotowych wału korbowego tego silnika. Prędkości odpowiadającej 55
maksymalnej jego mocy (2200 obr/min) oraz prędkości obrotowej maksymalnego momentu obrotowego generowanego przez silnik (1400 obr/min). Na potrzeby badań nie była dokonywana regulacja silnika. Pracował on według oryginalnych ustawień fabrycznych czyli nie były zmieniane kąty wyprzedzenia wtrysku, dawki paliwa. W przyszłości celowym było by skorygowanie w/w parametrów pracy silnika dla każdej z tych mieszanek aby polepszyć jego parametry robocze. Rys. 2.1. Uśrednione ciśnienia w komorze spalania zarejestrowane przy prędkości obrotowej wału korbowego silnika odpowiadającej maksymalnemu momentowi obrotowemu (1400 obr/min) Rys. 2.2. Uśrednione ciśnienia w komorze spalania zarejestrowane przy prędkości obrotowej wału korbowego silnika odpowiadającej jego maksymalnej mocy (2200 obr/min) 56
Rys. 2.3. Uśrednione przyrosty ciśnienia w komorze spalania zarejestrowane przy prędkości obrotowej wału korbowego silnika odpowiadającej maksymalnemu momentowi obrotowemu (1400 obr/min) Rys. 2.4. Uśrednione przyrosty ciśnienia w komorze spalania zarejestrowane przy prędkości obrotowej wału korbowego silnika odpowiadającej jego maksymalnej mocy (2200 obr/min) 57
Rys. 2.5. Uśrednione wartości wywiązującego się ciepła Q oraz współczynnik wydzielania się ciepła x wyznaczone przy prędkości obrotowej wału korbowego silnika odpowiadającej maksymalnemu momentowi obrotowemu (1400 obr/min) Rys. 2.6. Uśrednione wartości wywiązującego się ciepła Q oraz współczynnik wydzielania się ciepła x wyznaczone przy prędkości obrotowej wału korbowego silnika odpowiadającej jego maksymalnej mocy (2200 obr/min) 58
Podsumowanie Na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych można stwierdzić, że badane komponenty: różnią się znacznie między sobą zarówno składem jak i właściwościami fizykochemicznymi, spełniają wymagania normy PN-EN 14214 w zakresie: zawartości estrów metylowych (przekraczającą wartość wymaganą w normie, co świadczy o wysokim stopniu przereagowania reakcji transestryfikacji), liczby kwasowej oraz zawartości nieprzereagowanych glicerydów czy wolnego glicerolu, Estry metylowe oleju lniankowego nie mogą być stosowane jako samoistne biopaliwo ze względu na znaczne przekraczanie dopuszczalnej zawartości estrów metylowych kwasu linolenowego (C18:3) i wartości liczby jodowej. Estry metylowe oleju palmowego i tłuszczy zwierzęcych charakteryzują się niekorzystnymi właściwościami niskotemperaturowymi, mogących powodować problemy eksploatacyjne w niskich temperaturach. Przygotowane mieszanki składające się 3 komponentów zostały dobrane pod kątem spełnienia wymagań PN-EN 14214 oraz maksymalnego wykorzystania estrów metylowych oleju lniankowego. Ponadto wszystkie badane mieszanki: bez dodatku stabilizatorów nie spełniają wymagań w zakresie stabilności oksydacyjnej w temp. 110 o C, spełniają normę PN-EN 14214 w zakresie parametrów niskotemperaturowych, ale tylko dla okresu letniego (wyjątkiem jest paliwo M1, które spełnia normę dla okresu przejściowego), co wykazano w teście CFPP, nie zawierały dodatków uszlachetniających, w trakcie realizacji przeprowadzane są badania porównawcze działania dodatków wraz z określeniem ich optymalnego poziomu dozowania, mające na celu poprawę właściwości niskotemperaturowych, stabilności oksydacyjnej oraz właściwości antykorozyjnych. Analizując uzyskane wyniki z silnikowych badań hamownianych można stwierdzić, że: na uśrednionych wykresach indykatorowych zainicjowanie samozapłonu następuje później o około 4 o WK dla oleju napędowego w porównaniu do mieszanek M1, M3 i M4 przy dwóch charakterystycznych prędkościach obrotowych wału korbowego silnika, na co mają wpływ głównie właściwości fizykochemicznych badanych mieszanek. Wyjątkiem jest mieszanka M2, która w w/w punktach badawczych ma tylko o około 2 3 o WK wcześniejszy samozapłon w porównaniu z olejem napędowym, maksymalne ciśnienia w komorze spalania są większe dla mieszanek estrów w porównaniu do oleju napędowego. Największe ciśnienie w czasie badań zarejestrowano dla mieszanki M3, największe przyrosty ciśnień w komorze spalania zarejestrowano dla mieszanki M4, 59
podczas zasilania silnika mieszaninami estrów różnego pochodzenia zaobserwowano, że maksymalna ilość ciepła wywiązywanego w obszarze spalania kinetycznego jest większa dla oleju napędowego. Nieznaczną różnicę na korzyść mieszanek estrów metylowych zaobserwowano w ilość ciepła wywiązywanego się w okresie trwania spalania według mechanizmu dyfuzyjnego. Wyniki badań wskazują, że jest możliwe stosowanie estrów metylowych oleju lniankowego tylko jako komponentu paliw do silników wysokoprężnych, a nie jako samoistnego biopaliwa. Wynika to z faktu, że estry te różnią się znacznie składem i właściwościami fizykochemicznymi od estrów metylowych oleju rzepakowego. Dotyczy to szczególnie parametrów: zawartości estrów metylowych kwasu linolenowego (C18:3) i wartości liczby jodowej, które znacznie przekraczają dopuszczalne wartości określone w normie. Parametrów tych nie można ponadto poprawić dodatkami uszlachetniającymi. W celu uzyskania biopaliwa spełniającego wszystkie wymagania normatywne możliwe jest komponowanie estrów metylowych oleju lniankowego z innymi estrami, w odpowiednich proporcjach. Literatura: [1]. Zubr J.: il-seed crop: Camelina sativa, Industrial Crops and Products, 1997, 6, 113-119. [2]. Zubr J.: Qualitative variation of Camelina sativa seed from different locations. Industrial Crops and Products, Volume 17, Issue 3, May 2003, 161-169. [3]. Shonnard D. R., Williams L., Kalnes., T. N.: Camelina-derived jet fuel and diesel: sustainable biofuels, Environmental Progress & Sustainable Energy, 2010, 29, 382-392. [4]. Jęczmionek Ł., lej z lnianki siewnej (Camelina sativa) szansa rozwoju biopaliw II generacji?. Nafta-Gaz. 09/2010. 841-848. [5]. Fröhlich A., Rice B., Evaluation of Camelina sativa oil as a feedstock for biodiesel production. Industrial Crops and Products. Volume 21, Issue 1, January 2005, 25-31. [6]. Kołodziejczyk K., wczuk M., Camelina sativa jako alternatywny surowiec do produkcji biopaliw stosowanych do zasilania silników wysokoprężnych, CHEMIK, Czerwiec 2011, 531-536. [7]. Kołodziejczyk K., Frydrych J., Kruczyński W. S., rliński P., Jakubczyk D.. Charakterystyka jakościowa oleju lniankowego pod kątem stosowania jako samoistne biopaliwo lub komponent paliwa do silników z zapłonem samoczynnym. Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów 1(82)/2011, 73-83. [8]. Ambrozik A., Kruczyński P., rliński P., Wpływ zasilania silnika o ZS paliwami alternatywnymi na wybrane parametry procesu spalania oraz emisję składników toksycznych spalin, Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów 2(78)/2010. 157-163. Streszczenie W artykule zamieszczono wyniki badań prowadzonych w ramach międzynarodowego projektu badawczego EUREKA E!4018 CAMELINA-BIFUEL. Zaprezentowano informacje dotyczące warunków produkcji i właściwości estrów metylowych różnego pochodzenia oraz skład i właściwości ich mieszanin przygotowanych pod kątem ich zastosowania jako samoistnego biopaliwa lub 60
komponentu paliwa do silników z zapłonem samoczynnym stosowanych w środkach transportu. Dokonano porównania wybranych parametrów fizykochemicznych tych mieszanin do wymagań normy PN-EN 14214 określonej dla estru metylowego kwasów oleju rzepakowego (RME). Przeprowadzono również badania na hamowni silnikowej wykorzystującej silnik badawczy Perkins 1104C-44 dzięki którym określono wpływ tego rodzaju paliw na najistotniejsze parametry charakteryzujące proces spalania. Uzyskane wyniki badań dla tych mieszanin, w tych samych warunkach prędkościowo-obciążeniowych pracy silnika, odniesiono do rezultatów dla standardowego oleju napędowego. Słowa kluczowe: biopaliwa, wydzielanie się ciepła, estry metylowe olejów roślinnych, lnicznik siewny ASSESSMENT F APPLICATIN F THE METHYL ESTERS F CAMELINA IL AS A FUEL FR CMPRESSIN IGNITIN ENGINES Abstract This article presents the results of research performed within the international research project EUREKA E! 4018 Camelina Biofuel. Information about the production conditions and properties of methyl esters of various origin was presented as well as the composition and properties of their mixtures prepared for using as an biofuel or bio-component for compression ignition engines used in transport. A comparison of selected physical and chemical properties of these mixtures according to PN-EN 14214, standard for methyl ester of rapeseed oil (RME), was made. Based on the test results made on the Perkins 1104C-44 engine, the influence of tested biofuel mixtures on the most important parameters characterizing the combustion process was estimated. The obtained results were referred to the test results for standard diesel oil, under the same conditions of speed-load engine operation. Keywords: biofuels, heat emission, methyl esters vegetable oils, camelina sativa 61