PRAWO EGZEKUCYJNE EGZEKUCJA SĄDOWA podmioty, środki zaskarżenia, przebieg postępowania, sposoby egzekucji

PRAWO EGZEKUCYJNE EGZEKUCJA SĄDOWA podmioty, środki zaskarżenia, przebieg postępowania, sposoby egzekucji 1. Podmioty postępowania egzekucyjnego oraz służące im środki zaskarżenia. 1.1. Organy egzekucyjne 1) Organami egzekucyjnymi są: komornik sądowy, który jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym właściwy sąd rejonowy (sąd pełni również funkcję nadzorczą) sąd okręgowy (wyjątkowo np. w razie konieczności wydania zarządzenia przeprowadzenia łącznej egzekucji z nieruchomości położonej w kilku okręgach) zob. art. 926 KPC wg niektórych poglądów również zarządca (w egzekucji z innych praw majątkowych; z nieruchomości; przez zarząd przymusowy oraz w egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego) 2) Komornik komornik wykonuje czynności egzekucyjne, a także inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów na własny rachunek, w ramach kancelarii komorniczej Czynności egzekucyjne to zarówno czynności decyzyjne oraz faktyczne. komornikom powierza się w szczególności następujące zadania: wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz o zabezpieczenie roszczeń; wykonywanie innych tytułów wykonawczych wydanych na podstawie odrębnych przepisów oraz tytułów egzekucyjnych, które zgodnie z odrębnymi przepisami podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności; sporządzanie protokołu stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia na zarządzenie sądu lub prokuratora. komornik, poza zadaniami określonymi wyżej ma prawo: doręczania zawiadomień sądowych, obwieszczeń, protestów i zażaleń oraz innych dokumentów za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty; na wniosek organizatora licytacji - sprawowania urzędowego nadzoru nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybiciem najniższej lub najwyższej oferty; weryfikowania istnienia i treści tytułów wykonawczych wydanych w postępowaniach elektronicznych. 1

obowiązki innych organów i instytucji w zakresie postępowania egzekucyjnego: organy administracji publicznej, urzędy skarbowe, organy rentowe, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, podmioty prowadzące działalność maklerską, organy spółdzielni mieszkaniowych, zarządy wspólnot mieszkaniowych, inne podmioty zarządzające mieszkaniami i lokalami użytkowymi, jak również inne instytucje są obowiązane na pisemne żądanie komornika udzielić mu informacji niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia oraz wykonania innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań, w szczególności dotyczące stanu majątkowego dłużnika oraz umożliwiających identyfikację składników jego majątku; na wniosek wierzyciela lub z urzędu komornik może wymierzyć grzywnę do 2 tys. zł za niewykonanie tych obowiązków (tj. za nieuzasadnioną odmowę udzielenia informacji albo za udzielenie informacji lub wyjaśnień świadomie fałszywych) przy wykonywaniu czynności komornik podlega orzeczeniom sądu i prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa 3) Sąd jako organ egzekucyjny: sąd rejonowy jest organem egzekucyjnym przy: egzekucji świadczeń pieniężnych z nieruchomości w zakresie przybicia i przysądzenia własności egzekucji przez zarząd przymusowy egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego egzekucji świadczeń niepieniężnych w zakresie wykonania określonych czynności lub nieprzeszkadzania czynnościom wierzyciela samych czynności egzekucyjnych sąd jako organ egzekucyjny dokonuje wyjątkowo, np. w razie konieczności wydania zarządzenia przeprowadzenia egzekucji łącznej z nieruchomości położonej w okręgach różnych sądów (uwaga: czynność tę wykonuje sąd okręgowy zob. art. 926 KPC; sąd rozpoznaje sprawy egzekucyjne na posiedzeniu niejawnym, chyba że zachodzi potrzeba wyznaczenia rozprawy albo wysłuchania na posiedzeniu stron lub innych osób (np. ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego wymaga przeprowadzenia rozprawy); w sprawach egzekucyjnych sąd wydaje orzeczenia w formie postanowień. 4) Sąd rejonowy jako organ nadzoru. Nadzór judykacyjny, administracyjny i korporacyjny nadzór judykacyjny: rozpoznawanie środków zaskarżenia wydawanie z urzędu komornikowi zarządzeń zmierzających do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwanie spostrzeżonych uchybień (art. 759 2 k.p.c.). Zarządzenia te przybierają postać postanowienia, a nie zarządzenia. Zarządzenia wydane na podstawie art. 759 2 KPC a prawomocne orzeczenia komornika: 2

uchwała SN z 19.04.2007 III CZP 16/07, niepubl. - Sąd może na podstawie przepisu art. 759 2 KPC z urzędu zmienić prawomocne postanowienie komornika, którym wadliwie ustalono wysokość opłaty egzekucyjnej ale: prawomocne postanowienia kończące postępowanie (umarzające) lub odmawiające wszczęcia egzekucji nie są objęte nadzorem na podstawie art. 759 2 k.p.c. (bo egzekucja się jeszcze nie toczy lub już nie toczy) ponadto nadzór nie jest możliwy również w przypadku czynności ściśle wykonawczych, które wywołały skutek materialnoprawny (np. sprzedaż zajętych ruchomości w trybie art. 864 2 K.p.c) nadzór nie może zastępować wniosków stron ani stać w sprzeczności z tymi wnioskami (np. sąd nie może zalecić komornikowi wyznaczenia drugiego terminu licytacji) w egzekucji z nieruchomości, w razie spostrzeżenia niedokładności lub wadliwości postępowania sąd poleci komornikowi ich usunięcie (art. 960 k.p.c.) nadzór sędziego nad licytacją z nieruchomości, która odbywa się publicznie w obecności sędziego i pod jego nadzorem (art. 972 k.p.c.). Od 8.9.2016 nadzór ten może wykonywać również referendarz sądowy; tylko do 7.9.2016: sąd mógł wprowadzić zmiany do planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji lub dokonać jego zatwierdzenia (niezwłocznie po złożeniu na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumy ulegającej podziałowi komornik sporządzał projekt planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości i przedkładał go sądowi. W razie potrzeby sąd wprowadzał do planu zmiany i uzupełnienia; w przeciwnym wypadku plan zatwierdzał - art. 1035 k.p.c. w brzmieniu do 7.9.2016). Od 8.9.2016 r. plan podziału (przy egzekucji z nieruchomości) sporządza tylko komornik i przedkłada go sądowi niezwłocznie po uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu własności. Jest to czynność procesowa, przybiera więc formę postanowienia. Od planu podziału można wieść zarzuty w terminie 2 tygodni od doręczenia zawiadomienia o jego sporządzeniu, do organu który go sporządził. Do zawiadomienia nie dołącza się sentencji postanowienia ani nie przytacza treści planu podziału (można go przeglądać na podstawie art. 9 1 w zw. z art. 13 2 KPC). Przy egzekucji z nieruchomości plan podziału sporządza się obowiązkowo, ze względu na to, że stanowi podstawę do wykreślenia obciążeń. Sąd rejonowy sporządza plan podziału przy egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. nadzór administracyjny (Prezes sądu rejonowego oraz Minister Sprawiedliwości): Prezes sądu rejonowego, przy którym działa komornik, sprawuje nadzór nad jego działalnością, a w szczególności: a) ocenia szybkość, sprawność i rzetelność postępowania poprzez badanie, czy w konkretnych sprawach nie zachodzi nieuzasadniona przewlekłość w podejmowaniu czynności; b) kontroluje prawidłowość prowadzenia biurowości i rachunkowości kancelarii komorniczej; c) bada kulturę pracy, w tym przestrzeganie wyznaczonych terminów czynności i przyjmowania 3

interesantów oraz utrzymywanie kancelarii komorniczej na poziomie odpowiednim do godności urzędu i posiadanych środków; d) zawiadamia sąd o potrzebie wydania komornikowi zarządzeń w trybie art. 759 2 Kodeksu postępowania cywilnego; e) kontroluje spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia (komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Zastępca komornika ponosi odpowiedzialność jak komornik w zakresie czynności, które wykonywał. Skarb Państwa jest odpowiedzialny za szkodę solidarnie z komornikiem). Wyrok SN z 6.04.2006, IV CSK 6/06, MoP 2006, Nr 6, s. 458 odpowiedzialność komornika za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności urzędowych nie jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka Odpowiedzialność komornika nie jest zależna od zaskarżenia jego czynności oraz występuje również w sytuacji oddalenia skargi na czynność komornika (np. błędnego oddalenia skargi) Nadzór zwierzchni nad działalnością komorników i działalnością samorządu komorniczego sprawuje Minister Sprawiedliwości: a) nadzór ten nie może wkraczać w działania podlegające nadzorowi sądu; b) nadzór nad działalnością komorników sprawuje Minister Sprawiedliwości przez prezesów sądów okręgowych, sędziów-wizytatorów, a w zakresie kontroli finansowej - przez osoby upoważnione; c) Minister Sprawiedliwości lub, z jego upoważnienia, prezes sądu okręgowego może zlecić sędziemu-wizytatorowi, a w uzasadnionych przypadkach w zakresie kontroli finansowej - osobie upoważnionej, przeprowadzenie wizytacji w określonej kancelarii. Nadzór korporacyjny sprawują go organy samorządu komorniczego (rada izby komorniczej oraz Krajowa Rada Komornicza) terminowość, rzetelność i skuteczność prowadzenia postępowania egzekucyjnego prawo wglądu w czynności komorników żądanie wyjaśnień prawo wystąpienia do sądu o wydanie zarządzenia w trybie art. 759 2 k.p.c wizytacja kancelarii co najmniej raz w ciągu 3 lat 1.2. Uczestnicy postępowania egzekucyjnego 1) dłużnik egzekwowany oraz wierzyciel (strony postępowania egzekucyjnego) 2) inni uczestnicy: osoby, którym przysługują prawa rzeczowe, roszczenia lub prawa osobiste zabezpieczone na nieruchomości niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, która poddała się egzekucji w akcie notarialnym z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi; 4

organ, który zawarł umowę użytkowania wieczystego; osoby biorące udział w licytacjach w przypadku egzekucji z ruchomości oraz nieruchomości; nabywcy wyłonieni w przetargach; dłużnicy zajętej wierzytelności (np. pracodawca, bank); ustanowieni dozorcy; zarządca nieruchomości (działa we własnym imieniu ale na cudzy rachunek, a zatem jako tzw. zastępca pośredni nie jest ani pełnomocnikiem ani przedstawicielem dłużnika czy wierzyciela); zarządca przymusowy; świadkowie przy zajęciu. 1.3. Środki zaskarżenia jednym środkiem o charakterze odwoławczym jest zażalenie zażalenie na postanowienie sądu przysługuje w wypadkach wskazanych w ustawie (a ponadto zażalenie przysługuje w przypadkach wskazanych w art. 394 1 k.p.c.); na postanowienie sądu drugiej instancji wydane po rozpoznaniu zażalenia skarga kasacyjna nie przysługuje; w sprawach egzekucyjnych skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje (nie dotyczy to powództw przeciwegzekucyjnych, od których można również wnosić skargę kasacyjną, chyba że zachodzą inne przeszkody określone w ustawie). przykładowe zażalenia: 1) zażalenie na postanowienie sądu o odrzuceniu skargi na czynności komornika (z powodu wniesienia jej po terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalnej, a także skargi nieuzupełnionej w terminie); 2) zażalenie na postanowienie sądu rozstrzygające skargę na postanowienie komornika o ukaraniu grzywną; 3) zażalenie na postanowienie sądu o kosztach egzekucji (jeśli ustala je sąd, to przysługuje nie tylko stronom, ale również komornikowi - jest to wyjątkowa sytuacja, w której zażalenie może złożyć komornik. Ponadto zgodnie z uchwałą SN z 20.11.2015 r., III CZP 79/15, komornikowi przysługuje zażalenie na postanowienie sądu I instancji w przedmiocie obniżenia opłaty egzekucyjnej na podstawie art. 49 ust. 7 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji); 4) zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie zabezpieczenia w postępowaniu egzekucyjnym (np. składanego na rachunek komornika); 5) zażalenie na postanowienie sądu określające kwotę, jaką dłużnik może pobierać w okresie zawieszenia postępowania w celu zaspokajania bieżących potrzeb (w razie np. egzekucji z wynagrodzenia za pracę); 6) zażalenie na postanowienie sądu co do zawieszenia lub umorzenia postępowania; 7) zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie ograniczenia egzekucji; 8) zażalenie na postanowienie sądu co do zwrotu wydatków i wynagrodzenia dozorcy; 9) zażalenie na postanowienie sądu co do udzielenia przybicia na rzecz licytanta, który zaoferował największą cenę przy licytacji w nieruchomości (podstawą zażalenia mogą być jedynie naruszenie przepisów na etapie zawiadomienia o licytacji, toku jej prowadzenia i 5

samego przybicia, natomiast nie mogą być zgłaszane zarzuty co do prowadzenia egzekucji we wcześniejszych etapach postanowienie SN z dnia 11.2.2000 r., III CKN 1072/99). 10) Zażalenie na postanowienie sądu oddalające skargę na czynność komornika lub uchylające czynność komornika, ale tylko gdy zmierza do zakończenia postępowania egzekucyjnego. Powyższą zasadę należy również zastosować do zakończenia zasadniczej części postępowania egzekucyjnego (np. można zaskarżyć postanowienie sądu co do przybicia własności nieruchomości tak SN np. w postanowieniu z 4.1.1973, III CRN 344/72). Orzecznictwo postanowienia niezaskarżalne (przykłady): a) Postanowienie oddalające skargę na czynności komornika w zakresie żądania uchylenia zajęcia wynagrodzenia za pracę (postanowienie z 19.1.2007, III CZP 135/06) b) Postanowienie oddalające skargę na czynności komornika polegającą na zajęciu świadczeń emerytalno-rentowych (uchwała z 6.11.2008, III CZP 106/08) c) Postanowienie oddalające skargę na czynności komornika polegającą na oddaleniu wniosku o sporządzenie dodatkowego opisu i oszacowania (np. uchwała z 22.05.2013, III CZP 19/13). inne środki zaskarżenia (przykładowe): skarga na czynności komornika, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (np. ustawa stanowi inaczej w przypadku postanowienia komornika o przekazaniu sprawy zgodnie z właściwością na wybór komornika z właściwego rewiru dłużnikowi skarga nie przysługuje; podobnie nie można wnieść skargi na udzielenie przybicia ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu. Od 8.9.2016 r. skarga nie przysługuje również na zarządzenie komornika o wezwaniu do usunięcia braków pisma, na zawiadomienie o terminie czynności oraz na uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług); skarga na postanowienie referendarza sądowego - skarga na postanowienie referendarza sądowego przysługuje w przypadkach, w których na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Wniesienie skargi nie powoduje utraty mocy przez zaskarżone postanowienie referendarza sądowego. Sąd rozpoznaje skargę w składzie jednego sędziego, jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu. Rozpoznając skargę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje w mocy albo je zmienia; skarga na postanowienie komornika o ukaraniu grzywną (do 7.09.2016 sąd obowiązkowy wyznaczał rozprawę, na którą wzywał strony oraz osobę ukaraną a także zawiadamiał prokuratora; od 08.09.2016 r. obowiązek ten został zniesiony) oraz zażalenie na postanowienie sądu wydane w wyniku skargi; skarga na oszacowanie przez komornika wartości zajętych ruchomości; zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji; skarga na plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji poprzez zarząd przymusowy; skarga o wznowienie postępowania egzekucyjnego. 6

1.4. Powództwa przeciwegzekucyjne powództwa przeciwegzekucyjne są jedyną formą obrony merytorycznej przed prowadzoną egzekucją podział: opozycyjne ekscydencyjne (interwencyjne) powództwo o odmowę wykonania orzeczenia sądu państwa obcego powództwo opozycyjne legitymacja czynna dłużnik lub małżonek, przeciwko któremu nadano klauzulę wykonalności z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową legitymacja bierna: wierzyciel powództwo o: pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia albo powództwo o ustalenie nieistnienia należności Wyrok SN z 12.12.1972, II PR 372/72, OSPiKA 1973, Nr 11, poz. 222: Powództwo opozycyjne nie prowadzi do ponownego rozpoznania sprawy; nie jest więc dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego orzeczenia podstawy roszczenia: 1. dłużnik przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście; 2. po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; 3. do 7.9.2016, gdy tytułem takim było orzeczenie sądowe, dłużnik mógł powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie; W uchwale SN z dnia 21.7.2010 (III CZP 47/10) wskazano, że podstawą powództwa może być nierozpoznanie przez sąd zarzutu spełnienia świadczenia zgłoszonego przed zamknięciem rozprawy; Podobnie uznał SN w uchwale z 23 maja 2012 r. (III CZP 16/12): Oparcie powództwa przeciwegzekucyjnego na zarzucie spełnienia świadczenia (art. 840 1 pkt 2 KPC) jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy zarzut ten - ze względu na ustanowiony ustawą zakaz - nie mógł być rozpoznany w sprawie, w której wydano tytuł egzekucyjny. Zmiany legislacyjne uwzględniają ww. orzecznictwo: od 8.9.2016 r., gdy tytułem wykonawczym jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne. 7

Przykłady niedopuszczalności zgłoszenia zarzutów spełnienia świadczenia: - art. 493 3 KPC - art. 505 4 2 KPC 4. małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c., wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść. powództwo ekscydencyjne (interwencyjne): nie służy do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, lecz do wyłączenia określonego przedmiotu spod egzekucji; legitymacja czynna: osoba trzecia, jeżeli skierowanie egzekucji do określonego przedmiotu narusza jej prawa; legitymacja bierna: wierzyciel. Jeżeli jednak dłużnik zaprzecza prawu powoda, należy oprócz wierzyciela pozwać również dłużnika (tzw. współuczestnictwo konieczne); powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (w tym od egzekucji administracyjnej, po przedstawieniu postanowienia administracyjnego organu egzekucyjnego odmawiającego żądania wyłączenia spod egzekucji) albo powództwo o ustalenie, że tytuł wykonawczy nie podlega wykonaniu w stosunku do powoda (art. 791 2 KPC co do zasady tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia upoważnia do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciw dłużnikowi, lecz także przeciwko jego domownikom, krewnym i innym osobom reprezentującym jego prawa. Jednak powyższa reguła nie wyłącza praw określonych przepisami o ochronie lokatorów oraz praw, które są skuteczne wobec wierzyciela. Jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela, komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności); Wyrok SN z 18.2.2004, V CK 241/03: w razie skierowania egzekucji do przedmiotu obciążonego zastawem zastawnik może w drodze powództwa żądać zwolnienia tego przedmiotu od egzekucji, jeśli zabezpieczona zastawem wierzytelność nie jest jeszcze w całości wymagalna termin wytoczenia powództwa (charakter materialnoprawny, a więc nie podlega przywróceniu): miesiąc od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa (lub 14 dni od doręczenia postanowienia administracyjnego organu egzekucyjnego, a jeżeli zainteresowany wniósł zażalenie na to postanowienie - w ciągu dni czternastu od doręczenia postanowienia wydanego na skutek zażalenia - w przypadku przedmiotu zajętego w egzekucji administracyjnej), chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych; w razie niedochowania terminu lub zakończenia postępowania egzekucyjnego, pozostaje zainteresowanemu roszczenie odszkodowawcze. powództwo o odmowę wykonania orzeczenia sądu państwa obcego; 8

właściwość sądu oraz inne kwestie: właściwość sądu: sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzi się egzekucję dotyczy to wyłącznie właściwości miejscowej, a nie rzeczowej (właściwy rzeczowo jest więc sąd rejonowy lub okręgowy); sąd rozpoznaje powództwo w postępowaniu zwykłym; jeżeli egzekucji jeszcze nie wszczęto, powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wytacza się według przepisów o właściwości ogólnej; prekluzja: w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu. 9

2. Przebieg postępowania, zawieszenie i umorzenie 2.1. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego informacje ogólne Wszczęcie postępowania egzekucyjnego następuje wraz ze złożeniem wniosku wierzyciela Wszczęcie egzekucji następuje wraz z podjęciem pierwszej faktycznej czynności egzekucyjnej (np. zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, zajęcie ruchomości) - na wniosek wierzyciela - z urzędu, w sprawach które mogą być wszczęte z urzędu na żądanie sądu I instancji, który sprawę rozpoznawał - na żądanie uprawnionego organu (np. prokurator) - w związku z wydaniem polecenia przez sąd 2.2. Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wniosek składa się na piśmie (ustnie czynności można dokonać dopiero w toku postępowania poprzez złożenie oświadczenia do protokołu; w doktrynie jest to jednak kwestia sporna, gdyż niektórzy uważają, że wniosek można złożyć również ustnie do protokołu); wniosek składa się do komornika lub do sądu (przy czym obowiązuje domniemanie kompetencji komornika jeśli więc przepis nie wskazuje, jaki organ jest właściwy, to właściwy jest komornik); należy wskazać świadczenie (do 7.09.2016: również sposób prowadzenia egzekucji; wierzyciel mógł w jednym wniosku wskazać kilka sposobów egzekucji przeciwko temu samemu dłużnikowi, a spośród kilku sposobów egzekucji wierzyciel powinien zastosować najmniej uciążliwy dla dłużnika) Od 8.09.2016 r. wniosek o wszczęcie egzekucji umożliwia przeprowadzenie wszystkich dopuszczalnych sposobów z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości (w tym przypadku wymagany jest wniosek wierzyciela); wierzyciel może wskazać wybrane przez siebie sposoby egzekucji, a organ zastosuje najmniej uciążliwy dla dłużnika). Od 8.9.2016 r. wydaje się, że traci aktualność uchwała SN z 28.06.2006, III CZP 23/06, zgodnie z którą jeśli wierzyciel wskaże konkretny sposób egzekucji, to organ egzekucyjny jest tym sposobem związany; Przy egzekucji z nieruchomości należy wskazać konkretną nieruchomość; przy egzekucji z rachunku bankowego należy wskazać bank (banki) bez konieczności wskazywania numerów rachunków; przy egzekucji z ruchomości można wskazać, że chodzi o wszystkie ruchomości dłużnika, ale żądane prowadzenia egzekucji z całego majątku dłużnika nie jest poprawne; Jeżeli egzekucja z jednej części majątku dłużnika oczywiście wystarcza na zaspokojenie wierzyciela, dłużnik może żądać zawieszenia egzekucji z pozostałej części majątku; Do 7.8.2016 r. nie było obowiązku wskazywania sposobu egzekucji jedynie przy egzekucji świadczeń alimentacyjnych. organ egzekucyjny nie może sprzeciwić się wnioskowi do zastosowania kilku sposobów egzekucji; załącznikiem jest oryginał tytułu wykonawczego tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności (chyba, że ustawa stanowi inaczej). Może pochodzić od sądu 10

(cywilny, karny) lub innego organu. Wyrok SN 12.6.1996, III CZP 61/96, OSNC 1996, Nr 10, poz. 132. - kopia tytułu wykonawczego nie stanowi podstawy do wszczęcia i prowadzenia egzekucji, a jedynie oryginał tytułu wykonawczego. 2.3. Czynności egzekucyjne podział odwołujący się do podziału czynności procesowych zabiegi egzekucyjne: doręczenia w postępowaniu egzekucyjnym czynności wyjaśniające: ustalenie składników majątkowych dłużnika czynności decyzyjne: wydawanie postanowień podział ze względu na rodzaje czynności: orzecznicze przybierają postać postanowienia czynności faktyczne (np. odebranie ruchomości dłużnikowi) Pierwsza czynność - wiąże się z obowiązkami organu egzekucyjnego. Doręcza się wówczas dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji oraz z pouczeniem o możliwości, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. na żądanie dłużnika komornik powinien okazać mu tytuł wykonawczy w oryginale. 2.4. Przebieg postępowania organ egzekucyjny nie bada zasadności i wymagalności roszczenia; tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji o całe objęte nim roszczenie i ze wszystkich części majątku dłużnika, chyba że z treści tytułu wynika co innego np. w sprawach odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe, czy ograniczonej odpowiedzialności majątkowej małżonków za długi. Ograniczenie wynika z samego tytułu albo z klauzuli wykonalności; wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika, ale dopiero jeśli w drodze czynności przewidzianych w art. 801 KPC nie można ustalić majątku pozwalającego na zaspokojenie świadczenia; jeżeli nie zostanie wskazany majątek pozwalający na zaspokojenie świadczenia, komornik obligatoryjnie wzywa dłużnika do złożenia wykazu majątku lub innych wyjaśnień niezbędnych do przeprowadzenia egzekucji (od 8.9.2016; jako że do 7.9.2016 komornik mógł wezwać dłużnika do złożenia wyjaśnień); w dni ustawowo uznane za wolne od pracy (są to święta wskazane w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy oraz niedziele) oraz w porze nocnej (godz. 21-7), czynności egzekucyjnych można dokonywać tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych za pisemnym zezwoleniem prezesa sądu rejonowego, które komornik na żądanie dłużnika okaże mu przy wykonywaniu czynności. Zakaz ten nie dotyczy pism przesyłanych za pośrednictwem systemy teleinformatycznego; wierzyciel i dłużnik mogą być obecni przy czynnościach egzekucyjnych. Na żądanie stron 11

albo według uznania komornika mogą być obecni także świadkowie, chyba że zachodzi obawa, że wskutek straty czasu na przywołanie świadków egzekucja będzie udaremniona. Świadków przywołuje się w liczbie nie większej niż po dwóch z każdej strony. Komornik powinien przywołać jednego lub dwóch świadków, jeżeli dłużnik nie jest obecny lub komornik go wydalił, chyba że zachodzi obawa, iż wskutek straty czasu na przywołanie świadków egzekucja będzie udaremniona. Świadkami mogą być także członkowie rodziny i domownicy dłużnika. Świadkowie nie otrzymują wynagrodzenia; powołanie biegłego lub biegłych w razie wypadków, które tego wymagają. 2.5. Protokół z czynności egzekucyjnych Komornik stwierdza każdą czynność egzekucyjną protokołem, który powinien zawierać: 1) oznaczenie miejsca i czasu czynności; 2) imiona i nazwiska stron oraz innych osób uczestniczących w czynności; 3) sprawozdanie z przebiegu czynności; 4) wnioski i oświadczenia obecnych osób; 5) wzmiankę o odczytaniu protokołu; 6) podpisy obecnych lub wzmiankę o przyczynie braku podpisu; 7) podpis komornika. przyczyny zawieszenia uwagi ogólne: 2.6. Zawieszenie postępowania 1) względy celowościowe (np. wynik innego postępowania) 2) przeszkody przejściowe 3) działania wierzyciela, dłużnika i innych osób poszczególne przypadki zawieszenia postępowania egzekucyjnego 1) organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu - jeśli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego (na wniosek wierzyciela, a w wypadku gdy egzekucja została wszczęta z urzędu bez takiego wniosku, sąd ustanowi dla dłużnika niemającego zdolności procesowej kuratora na czas do ustanowienia przedstawiciela ustawowego). Kurator lub przedstawiciel mają określone uprawnienia procesowe (skarżenie czynności); 2) organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu - w razie śmierci wierzyciela lub dłużnika. Postępowanie podejmuje się z udziałem spadkobierców zmarłego. Jeżeli spadkobiercy dłużnika nie objęli spadku albo nie są znani, a nie ma kuratora spadku, sąd na wniosek wierzyciela ustanowi dla nich kuratora; 3) organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu - jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu; 4) sąd może zawiesić postępowanie z urzędu (fakultatywność) - w ramach postępowania zabezpieczającego roszczenie niepieniężne (art. 755 1 pkt 3 k.p.c.); 5) organ zawiesza postępowanie na wniosek wierzyciela; 6) organ zawiesza postępowanie na wniosek dłużnika - jeżeli sąd uchylił natychmiastową wykonalność tytułu lub wstrzymał jego wykonanie albo dłużnik złożył zabezpieczenie 12

konieczne według orzeczenia sądowego do zwolnienia go od egzekucji; 7) sąd zawiesza lub może zawiesić postępowanie (w zależności od przypadku) na wniosek dłużnika w egzekucji na podstawie orzeczenia państwa obcego; 8) komornik zawiesza postępowanie na wniosek dłużnika - prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku zaocznego, nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, upominawczym albo elektronicznym postępowaniu upominawczym, jeżeli dłużnik przedstawi zaświadczenie określone w art. 139 5 k.p.c., z którego wynika, że wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty został doręczony na inny adres aniżeli miejsce zamieszkania dłużnika ustalone w postępowaniu egzekucyjnym (możliwość podjęcia na wniosek wierzyciela, po spełnieniu określonych przesłanek); 9) sąd może zawiesić postępowanie (fakultatywność) w całości lub w części na wniosek - jeżeli złożono skargę na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu. Zawieszenie postępowania sąd może uzależnić od złożenia przez dłużnika zabezpieczenia; 10) organ egzekucyjny może zawiesić postępowanie na wniosek dłużnika - jeżeli egzekucja z jednej części majątku dłużnika oczywiście wystarcza na zaspokojenie wierzyciela a dłużnik wnosi o zawieszenie egzekucji z pozostałej części majątku; 11) Postępowanie zawiesza się z mocy samego prawa: w razie zaprzestania czynności przez organ egzekucyjny wskutek siły wyższej; w razie wydzielenia części nieruchomości, dalsze postępowanie co do reszty nieruchomości będzie zawieszone do czasu ukończenia licytacji wydzielonej części; gdy egzekucja w celu zniesienia współwłasności i egzekucja z nieruchomości toczą się jednocześnie, to w razie sprzedaży nieruchomości w toku jednej z tych egzekucji - drugą zawiesza się (a po uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu własności - umarza się); jeżeli egzekucja jest prowadzona z użytkowania wieczystego, postępowanie ulega zawieszeniu, jeżeli właściwy organ wystąpił z żądaniem rozwiązania umowy użytkowania wieczystego; ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu w zakresie należności objętych układem - art. 140 ust. 1 PrUpNapr.; ogłoszenia upadłości likwidacyjnej dłużnika co do składników wchodzących w skład masy upadłości - art. 146 ust. 1 PrUpNapr; wszczęcie postępowania naprawczego art. 498 ust.1pkt 4 PrUpNapr. skutki zawieszenia postępowania - nie podejmuje się żadnych czynności, z wyjątkiem tych, które zmierzają do podjęcia postępowania (lub umożliwienia podjęcia). Dokonane czynności (w tym zajęcie) pozostają w mocy, z wyjątkiem, gdy dłużnik zabezpieczy swój obowiązek (wówczas sąd może uchylić dokonane czynności, z wyjątkiem zajęcia); wstrzymanie czynności (nie jest to zawieszenie postępowania): jeżeli przed jej rozpoczęciem dłużnik złoży niebudzący wątpliwości dowód na piśmie, że obowiązku swojego dopełnił albo że wierzyciel udzielił mu zwłoki; jeżeli przed jej rozpoczęciem dłużnik albo jego małżonek podniesie zarzut wynikający z umowy małżeńskiej przeciwko dokonaniu czynności i okaże umowę majątkową małżeńską oraz przedłoży niebudzący wątpliwości dowód na piśmie, że zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej oraz jej rodzaj były wierzycielowi wiadome; wstrzymując się z dokonaniem czynności, komornik stosownie do okoliczności podejmie działania, które umożliwiają dokonanie czynności w przyszłości. O wstrzymaniu czynności i jego przyczynach komornik niezwłocznie zawiadomi wierzyciela. Na polecenie wierzyciela 13

komornik niezwłocznie dokona czynności, która uległa wstrzymaniu. 2.7.Umorzenie postępowania umorzenie prowadzi do formalnego zakończenia postępowania w przypadku: bezczynności wierzyciela trwałej przeszkody zbędności lub bezcelowości przyczyny umorzenia postępowania 1) z mocy prawa do 7.9.2016 r.: postępowanie egzekucyjne umarzało się z mocy samego prawa, jeżeli wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Od 8.9.2016 r. - jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Termin, o którym mowa, biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania - od dnia ustania przyczyny zawieszenia. 2) z mocy prawa po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego dłużnika (art. 146 ust.1 PrUpNapr.); 3) z mocy prawa w razie zmiany postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie obejmujące likwidację majątku upadłego dłużnika (art. 143 PrUpNapr.); 4) z mocy prawa po prawomocnym zakończeniu sprawy o rozwód, o separację, o unieważnienie małżeństwa w zakresie zaspokojenia potrzeb rodziny lub przyznania alimentów za okres objęty orzeczeniem; 5) z urzędu - postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu: jeżeli okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych; jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej (dopiero, gdy w terminie wyznaczonym przez organ egzekucyjny brak ten nie zostanie usunięty) albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna; jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. 6) z urzędu postępowania wszczęte w sprawach o eksmisję jednego z małżonków pozostających w separacji ze wspólnego mieszkania, jak również postępowanie w sprawie o korzystanie przez małżonków pozostających w separacji ze wspólnego mieszkania a także rozstrzygającego o zaspokojeniu potrzeb rodziny, o świadczeniach alimentacyjnych małżonka pozostającego w separacji względem drugiego małżonka lub względem wspólnego małoletniego dziecka małżonków co do świadczeń za okres po zniesieniu separacji umarza się z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia o zniesieniu separacji; 7) z urzędu: w przypadkach szczególnych (np. w razie niesprzedania ruchomości podczas licytacji); 8) organ egzekucyjny umarza postępowanie w całości lub w części na wniosek: jeżeli tego zażąda wierzyciel; jednakże w sprawach, w których egzekucję wszczęto z urzędu lub na żądanie uprawnionego organu, wniosek wierzyciela o umorzenie postępowania wymaga zgody sądu lub uprawnionego organu, który zażądał wszczęcia egzekucji; 14

jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności albo orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności zostało uchylone lub utraciło moc; jeżeli egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego; jeżeli wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia, chyba że egzekucja skierowana jest do przedmiotu zastawu; jeżeli prowadzona była egzekucja z wynagrodzenia za pracę co do świadczeń wymagalnych w przyszłości, a dłużnik uiścił wszystkie świadczenia wymagalne i złożył do depozytu sumę równającą się sumie świadczeń periodycznych za sześć miesięcy, z równoczesnym umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy. skutki umorzenia postępowania: uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, lecz nie pozbawia wierzyciela możności wszczęcia ponownej egzekucji, chyba że z innych przyczyn egzekucja jest niedopuszczalna; umorzenie postępowania egzekucyjnego nie może naruszać praw osób trzecich; Do 7.9.2016 r. przed zawieszeniem lub umorzeniem postępowania należało wysłuchać wierzyciela i dłużnika, za wyjątkami, gdy: istnieje wykonalne orzeczenie uzasadniające zawieszenie postępowania istnieje prawomocne orzeczenie uzasadniające umorzenie postępowania zawieszenie lub umorzenie ma nastąpić z mocy samego prawa zawieszenie lub umorzenie ma nastąpić z woli wierzyciela. Od 8.9.2016 r. przed zawieszeniem albo umorzeniem postępowania można wysłuchać wierzyciela i dłużnika. 15

3. Sposoby egzekucji (omówienie niektórych sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych i niepieniężnych). Egzekucja z: 3.1.Rodzaje egzekucji pieniężnych 1) ruchomości 2) wynagrodzenia za pracę 3) rachunków bankowych 4) innych wierzytelności i innych praw majątkowych 5) nieruchomości 6) ułamkowej części nieruchomości oraz z użytkowania wieczystego 7) nieruchomości (uproszczona) 8) statków morskich W przypadku egzekucji z nieruchomości: komornik działa wraz z sądem do momentu przybicia, później działa wyłącznie sąd rejonowy. rodzaje egzekucji niepieniężnych: 3.2.Rodzaje i sposób egzekucji niepieniężnych 1) wydanie rzeczy ruchomych 2) wydanie nieruchomości, statku lub opróżnienie pomieszczenia 3) wykonanie czynności, którą może za dłużnika wykonać inna osoba 4) wykonanie czynności, której nie może za dłużnika wykonać inna osoba 5) zaniechanie czynności lub nieprzeszkadzanie czynności wierzyciela sposoby egzekucji niepieniężnych 1) odebranie przedmiotu świadczenia od dłużnika i wydanie go wierzycielowi 2) spełnienie świadczenia przez wierzyciela na koszt dłużnika 3) zastosowanie wobec dłużnika środka przymusu w postaci grzywny z możliwością jej zamiany na areszt. 3.3.Omówienie przykładowego rodzaju egzekucji egzekucja z rachunków bankowych komornik przesyła do oddziału lub innej jednostki organizacyjnej banku, w którym dłużnik posiada rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika, wynikającej z posiadania rachunku bankowego, do wysokości należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi i wzywa bank, aby nie dokonywał wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności, lecz przekazał bezzwłocznie zajętą kwotę na pokrycie należności albo zawiadomił komornika w terminie siedmiu dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty; 16

zawiadomienie jest skuteczne także w wypadku niewskazania rachunku bankowego; komornik zawiadamia dłużnika o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, doręczając mu odpis zawiadomienia skierowanego do banku, o zakazie wypłat z rachunku bankowego, równocześnie komornik przesyła wierzycielowi odpis zawiadomienia przesłanego do banku; zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat z tego rachunku i obejmuje również kwoty, które nie były na rachunku bankowym, w chwili jego zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia; wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wypłat z tego rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania - do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440). Wypłata na wynagrodzenie za pracę następuje po złożeniu komornikowi odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu, a wypłata na alimenty i renty alimentacyjne - tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty. bank dokonuje wypłat, o których mowa wyżej, na podstawie zezwolenia komornika. Wypłaty na alimenty i renty alimentacyjne następują do rąk uprawnionego do tych świadczeń. na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi można zająć wierzytelność z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i osób trzecich. Dalsze czynności egzekucyjne prowadzone będą do przypadającego dłużnikowi udziału w rachunku wspólnym stosownie do treści umowy regulującej prowadzenie rachunku, którą dłużnik obowiązany jest przedłożyć komornikowi w terminie tygodnia od daty zajęcia. Przepisy o wyjawieniu majątku stosuje się odpowiednio. Jeżeli umowa nie określa udziału w rachunku wspólnym albo gdy dłużnik nie przedłoży umowy, domniemywa się, że udziały są równe. Po ustaleniu udziału dłużnika zwalnia się pozostałe udziały od egzekucji. W razie zajęcia rachunku wspólnego dla wspólników spółki cywilnej, komornik zawiadamia pozostałych wspólników. Na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika i jego małżonka. Reguła ta nie wyłącza możliwości obrony małżonka dłużnika w drodze powództwa o zwolnienie od egzekucji, jeżeli na rachunku wspólnym małżonków zgromadzono środki, które nie wchodzą do majątku osobistego dłużnika, albo też środki, które nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Bank, który naruszył przepisy dotyczące obowiązków banku w zakresie egzekucji z rachunków bankowych, w tym rachunków bankowych obejmujących wkłady oszczędnościowe, odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę. Od 8.9.2016 r: komornik doręcza pisma bankowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, a bank wnosi pisma do komornika wyłącznie za pośrednictwem tego systemu. 17

3.4.Omówienie przykładowego rodzaju egzekucji wydanie rzeczy ruchomych jeżeli dłużnik ma wydać wierzycielowi rzecz ruchomą, komornik sądu, w którego okręgu rzecz się znajduje, odbierze ją dłużnikowi i wyda wierzycielowi; jeżeli ze względu na rodzaj rzeczy niezwłoczne fizyczne jej przejęcie nie jest możliwe, komornik wprowadzi wierzyciela w posiadanie rzeczy zgodnie z przepisami prawa cywilnego; jeżeli rzeczy odebranej dłużnikowi nie można niezwłocznie wydać wierzycielowi, komornik złoży ją do depozytu sądowego albo odda na przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo wierzyciela; jeżeli rzecz należąca do dłużnika znajduje się we władaniu osoby trzeciej, która nie zgadza się na jej wydanie, komornik zajmie roszczenie dłużnika o wydanie rzeczy; jeżeli wierzyciel żąda, aby odebranie rzeczy odbyło się w jego obecności, komornik zawiadomi go o terminie odebrania, a w razie niestawiennictwa wierzyciela nie przystąpi do wykonania; jeżeli komornik nie znalazł u dłużnika rzeczy lub dokumentu, które mają być odebrane, sąd na wniosek wierzyciela nakaże dłużnikowi, aby wyjawił, gdzie one się znajdują, i aby złożył przyrzeczenie, że jego oświadczenia są zgodne z prawdą. Przepisy dotyczące przyrzeczenia przy wyjawieniu majątku stosuje się odpowiednio. 18

4. Wniosek o wszczęcie egzekucji przykład Na podstawie przedstawionego poniżej przykładowego nakazu zapłaty (dane fikcyjne), sporządź wniosek o wszczęcie egzekucji; Jeśli nie wskazano danych, które są niezbędne, należy podać dane fikcyjne (np. adres); Wierzyciela reprezentuje pełnomocnik będący adwokatem lub radcą prawnym; Wierzyciel dokonuje wyboru Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia- Fabrycznej Jan Iksińskiego, który nie jest właściwy ze względu na właściwość ogólną; Zgodnie z art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, wierzyciel ma prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio. W przypadku wyboru komornik działa poza obszarem swojego rewiru komorniczego. Zgodnie z art. 759 1 k.p.c., przepisy KPC dotyczące właściwości miejscowej komorników nie uchybiają prawu wyboru komornika określonemu w odrębnych przepisach; Wierzyciel ma miejsce zamieszkania (siedzibę) w Opolu; dłużnik w Ząbkowicach Śląskich Wierzyciel i dłużnik są przedsiębiorcami. 19

Sygn. akt VI GNc 1111/14 NAKAZ ZAPŁATY W POSTĘPOWANIU UPOMINAWCZYM Bielsko-Biała, dnia 16 maja 2014 r. Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej Wydział VI Gospodarczy w osobie starszego referendarza sądowego Adama Mickiewicza po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu upominawczym sprawy na skutek pozwu wniesionego w dniu 22 kwietnia 2014 r. przez powoda Jacka Wierzycielskiego przeciwko pozwanemu Tadeuszowi Spóźnialskiemu o zapłatę nakazuje pozwanemu Tadeuszowi Spóźnialskiemu, aby zapłacił na rzecz powoda kwotę 2.849,60 zł (dwa tysiące osiemset czterdzieści dziewięć złotych i sześćdziesiąt groszy) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24.08.2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 647,00 zł (sześćset czterdzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i kwotę 17,00 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa - w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniósł w tym terminie sprzeciw. W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ dnia 01.09.2014 r. Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości co do wierzyciela identyfikującego się numerem NIP 1321234578 oraz co do dłużnika identyfikującego się numerem NIP 1782549632 oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy. Orzeczenie podlega wykonaniu jako prawomocne Tytuł wykonawczy wydano do rąk r.pr. Zenona Śmiałego Koszty klauzuli oznacza się na kwotę 66 zł. 20

WZÓR WNIOSKU EGZEKUCYJNEGO Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej Jan Iksiński ul. Fikcyjna 1 00-001 Wrocław Wrocław, 04.11.2016 r. Wierzyciel: Jacek Wierzycielski, ul. Stabilna 17, 42-200 Opole prowadzący działalność gospodarczą Jacek Wierzycielski SUKCES.PL, NIP wierzyciela 1321234578 zastępowany przez radcę prawnego Zenona Śmiałego Kancelaria Radcy Prawnego, ul. Śmielsza 11 50-012 Wrocław Dłużnik: Tadeusz Spóźnialski ul. Niespokojna 1, 57-001 Ząbkowice Śląskie prowadzący działalność gospodarczą "Tadeusz Spóźnialski Przedsiębiorstwo TUNDRA", NIP dłużnika 1782549632 Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego W imieniu wierzyciela, powołując się na pełnomocnictwo procesowe, załączając tytuł wykonawczy, tj. prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 16 maja 2014r. Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej VI Wydział Gospodarczy, w sprawie sygn. akt VI GNc 1111/14, któremu w dniu 01.09.2014r. nadano klauzulę wykonalności, oświadczam, że dokonuję wyboru tutejszego Komornika na podstawie art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wnoszę o wszczęcie przeciwko dłużnikowi postępowania egzekucyjnego; wnoszę o wyegzekwowanie od dłużnika na rzecz wierzyciela: 1) kwoty 2.849,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 sierpnia 2013r. do dnia zapłaty, 2) kwoty 647,00 zł tytułem zwrotu zasądzonych kosztów procesu, 3) kwoty 66 zł tytułem kosztów nadania klauzuli wykonalności, 4) kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym według norm prawem przewidzianych, 5) dalszych kosztów postępowania egzekucyjnego. W ramach postępowania wnoszę o: skierowanie egzekucji do wszelkich rachunków bankowych dłużnika, zajęcie nadpłat i zwrotów w podatkach, zajęcie wszelkich wpływów (wierzytelności) pieniężnych ze sprzedaży, usług w kasach, znajdujących się w miejscach działalności gospodarczej dłużnika wskazanych w wypisie z działalności gospodarczej, skierowanie egzekucji do rzeczy ruchomych, w tym towarów, znajdujących się w miejscu prowadzonej przez dłużnika działalności gospodarczej. Wyegzekwowane należności proszę przelać bezpośrednio na rachunek bankowy pełnomocnika wierzyciela nr 11 2222 3333 4444 5555 6666 777. Załączniki: Tytuł wykonawczy wraz z klauzulą wykonalności oryginał Pełnomocnictwo (wierzytelny odpis) Zenon Śmiały radca prawny 21

5. Skarga na czynności komornika informacje ogólne 5.1. Podstawowe założenia podstawa prawna: art. 767 767 4 k.p.c. skarga przysługuje do sądu rejonowego (do 07.09.2016 r. wnosiło się ją bezpośrednio do sądu, natomiast od 08.09.2016 r. wnosi się ją za pośrednictwem komornika); skarga przysługuje na czynności komornika, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej; (np. ustawa stanowi inaczej w przypadku postanowienia komornika o przekazaniu sprawy zgodnie z właściwością na wybór komornika z właściwego rewiru dłużnikowi skarga nie przysługuje; podobnie nie można wnieść skargi na udzielenie przybicia ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu. Od 8.9.2016 r. skarga nie przysługuje również na zarządzenie komornika o wezwaniu do usunięcia braków pisma, na zawiadomienie o terminie czynności oraz na uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług); skarga może dotyczyć zarówno dokonania, jak również zaniechania przez komornika dokonania czynności (jednakże zaniechanie przez komornika czynności, do której wykonania był on zobowiązany nie obejmuje bezczynności komornika, na którą skarga na czynności komornika nie przysługuje wyrok SN z dnia 14.06.1973, I CR, 250/73); skarga dotyczy kwestii natury formalnej; nie stanowi ona środka pozwalającego na wzruszenie merytorycznych podstaw tytułu wykonawczego; skarga ma charakter nielimitowany (uprawniony może wnieść skargę w każdej sytuacji, w której uzna, że czynność komornika jest wadliwa); skarga nie ma charakteru dewolutywnego (nie przenosi sprawy do wyższej instancji), ale ma charakter suspensywny (powoduje wstrzymania uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia); w uchwale SN z 15.05.2013 (III CZP 91/12) wskazano, że sąd niewłaściwy, do którego skierowano zażalenie, przekazuje je do rozpoznania sądowi właściwemu na podstawie art. 200 1 K.p.c., który ma zastosowanie również do przekazania środka zaskarżenia, a nie tylko sprawy. Potwierdzeniem, że należy taką wykładnię stosować również do skargi na czynność komornika jest uchwała SN z 5.11.2014 r. (III CZP 73/14): Skarga na czynność komornika wniesiona do sądu niewłaściwego miejscowo podlega przekazaniu sądowi właściwemu postanowieniem (art. 200 1 KPC); skargę wniesioną do sądu niewłaściwego miejscowo przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesioną z zachowaniem terminu ; nie określono wyraźnego katalogu czynności, na które skarga przysługuje. Obowiązują tylko następujące ograniczenia: przepisy wyłączające wniesienie skargi (np. nie można wnieść skargi na przybicie rzeczy ruchomych ulegających szybkiemu zepsuciu), przepisy przewidują inny środek zaskarżenia (np. zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji), skarga będzie faktycznie bezskuteczna (ze względu na czynność, które skutków nie da się usunąć). 22