RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 196588 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 342152 (51) Int.Cl. A23L 3/01 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 24.08.2000 (54) Sposób konserwowania ciekłych produktów żywnościowych i urządzenie do stosowania tego sposobu (43) Zgłoszenie ogłoszono: 25.02.2002 BUP 05/02 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.01.2008 WUP 01/08 (73) Uprawniony z patentu: Mortka Tomasz,Kowala,PL Steppan Andreas,Limen,DE (72) Twórca(y) wynalazku: Tomasz Mortka,Kowala,PL (74) Pełnomocnik: Ostrzychowski Tadeusz, Kancelaria Prawa Patentowego PL 196588 B1 (57) 1. Sposób konserwowania ciekłych produktów żywnościowych, polegający na oddziaływaniu na przepływający produkt impulsowym polem elektrycznym, znamienny tym, że konserwowany produkt poddawany jest, co najmniej jednokrotnie, przemiennemu działaniu przyłożonego prostopadle do kierunku przepływu tego produktu pola elektrycznego o natężeniu 5-30 kv/cm, przy czym częstotliwość prądu elektrycznego podawanego do elektrod (9) generujących to pole wynosi od 100 Hz do 900 khz, następnie zaś - działaniu przyłożonego również prostopadle do kierunku przepływu produktu, pola magnetycznego pulsacyjnego o częstotliwości do 800 khz, wytworzonego przez co najmniej dwie równolegle połączone cewki o zróżnicowanej indukcyjności od 500 μh do 1 mh, zasilane 2. Urządzenie do konserwowania ciekłych produktów żywnościowych, wyposażone w wykonane z materiału dielektrycznego rurki, którymi przepływa konserwowany produkt i usytuowane w pobliżu tych rur elektrody, znamienne tym, że posiada komorę wejściową (1) zaopatrzoną w króciec wlotowy (2), przez który do urządzenia doprowadzany jest konserwowany produkt oraz w stożkową komorę wylotową (3) wyposażoną w reduktor wylotowy (4), przy czym komory wejściowa (1) i wylotowa (3) wyposażone są w dna sitowe (5), w których osadzone są łączące obydwie komory (1, 3), wykonane z materiału dielektrycznego, rurki przepływowe (6), otoczone,
2 PL 196 588 B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest sposób konserwowania produktów żywnościowych, zwłaszcza produktów ciekłych i urządzenie do stosowania tego sposobu, znajdujące zastosowanie głównie w przemyśle spożywczym, a ponadto w przemyśle farmaceutycznym oraz przy produkcji kosmetyków i środków chemii gospodarczej. Oprócz powszechnie do tej pory wykorzystywanych do konserwacji produktów spożywczych metod obróbki termicznej bądź wprowadzenia do tych produktów dodatków w postaci związków chemicznych o charakterze konserwantów, coraz częściej wykorzystywane są do tego celu, podlegające obecnie dynamicznemu rozwojowi, metody konserwacji żywności oparte na wykorzystaniu działania na te produkty wysokonapięciowego impulsowego pola elektrycznego i oscylacyjnego pola magnetycznego. Okazało się bowiem, że poddanie produktu spożywczego działaniu takich pól powoduje skuteczną dezaktywację mikroorganizmów i enzymów zawartych w niekonserwowanym produkcie spożywczym. Z opisu patentowego patentu USA nr 4695472 znana jest metoda konserwowania płynnych produktów żywnościowych zawierających proteiny, tłuszcze, węglowodory lub ich mieszanki, stanowiące doskonałą pożywkę dla bakterii, polegająca na doprowadzeniu konserwowanego produktu do temperatury wstępnej 0 C, a następnie poddaniu tego produktu działaniu silnych pól elektrycznych jednorodnych i impulsów prądowych, z których każde charakteryzuje minimalne natężenie pola rzędu około 5000 V/cm, gęstość prądu co najmniej 12 A/cm 2 i czas trwania około od 1 do 100 ms. W czasie tej obróbki produkt ulega podgrzaniu do temperatury co najmniej 45 C. Przepływ produktu dobrany jest, aby produkt był w całości poddany działaniu co najmniej jednego impulsu silnego pola. Z kolei, w opisie patentowym patentu USA nr 4838154 przedstawiono metodę i aparat do konserwowania płynnych produktów żywnościowych przez poddawanie tych produktów działaniu impulsowego pola elektrycznego wysokiego napięcia. Aparat zbudowany jest z cylindra przelotowego przez który przepływa produkt między dwoma elektrodami podłączonymi do generatora wysokiego napięcia. Cylinder zaopatrzono dodatkowo w element grzejny do nadania produktowi co najmniej 45 C. Impulsy prądowe doprowadzane są do elektrod z częstotliwością jeden impuls na minutę przy napięciu równym 5000 V/cm, tak, by wytworzyć jednorodne pole elektryczne w poddawanym sterylizacji produkcie. W opisie patentowym niemieckiego patentu nr 4123861 przedstawiona jest metoda redukowania ilości niepożądanych mikroorganizmów w artykule spożywczym poprzez działanie nań pola elektrycznego o częstotliwości 500 Hz - 27 khz, przy takim natężeniu, że w porównaniu z częstotliwością błon komórkowych mikroorganizmów, różnica napięcia jest rzędu co najmniej 0,2 V i utrzymywana jest przez 1 sekundę. Aby nie doprowadzić do przegrzania produktu, pole to jest cyklicznie wyłączane i, po spadku temperatury do nominalnej dla danego produktu, pole jest załączane powtórnie. Proces prowadzony jest do czasu otrzymania pożądanego efektu. Z jeszcze innego opisu patentowego patentu japońskiego nr 2513087 wynika, że konserwowany produkt spożywczy poddawany jest działaniu pola generowanego przez prąd elektryczny o napięciu rzędu 4-50 V przy częstotliwości 0,1 do 10,0 Hz. Czas trwania pakietu impulsów oddziałujących na medium nie powinien trwać więcej niż 1 sekunda. W rosyjskim zgłoszeniu patentowym nr 1655448 przedstawiony jest sterylizator do produktów żywnościowych zbudowany z komory w kształcie cylindra z umieszczonym wewnętrznym cylindrem wykonanym z tworzywa dielektrycznego, przez który przepływa konserwowany produkt spożywczy. Cylinder ten ma w górnej części metalowe pierścienie. Dielektryczna taśma przewodnika jest spiralnie nawinięta na wewnętrznej części komory. Zewnętrzna powierzchnia wewnętrznego cylindra jest zaopatrzona w równomiernie rozmieszczone dielektryczne rurki rozmieszczone wzdłuż całej długości cylindra i równoległe do jego osi. Wysokonapięciowe elektrody znajdują się wewnątrz rurek i są podłączone z górnymi i dolnymi pierścieniami. W kolejnym opisie patentowym patentu japońskiego nr 3150206 przedstawiony jest, mający zastosowanie do konserwowania żywności, ozonator z wyładowaniami. Ozonator ten posiada elektrodę pokrytą izolatorem - dielektrykiem, oraz zespół elektrod siatkowych złożonych z drutów - elektrod wyładowczych. Tworzą one oczka siatki i ramę podtrzymującą zewnętrzny zespół elektrod siatkowych. Przedstawione powyżej metody są znaczącym krokiem w rozwoju nowoczesnych metod pasteryzacji produktów żywnościowych. Jednakże, ich poważną wadą jest grzanie się produktów, wykluczające niektóre ich zastosowania np. pasteryzację masy jajecznej.
PL 196 588 B1 3 Celem wynalazku jest uniknięcie powyższej wady i opracowanie takiej metody konserwacji produktów żywnościowych, która, podczas jej stosowania nie powodowałaby wzrostu temperatury konserwowanego produktu, a także urządzenia do stosowania tej metody. Metoda konserwacji produktów żywnościowych, zwłaszcza produktów ciekłych, według istoty wynalazku polega na tym, że przepływający dielektrycznymi rurkami konserwowany produkt poddawany jest, co najmniej jednokrotnie, przemiennemu działaniu przyłożonego prostopadłe do kierunku przepływu tego produktu pola elektrycznego o natężeniu 5-30 kv/cm, przy czym częstotliwość prądu elektrycznego podawanego do elektrod generujących to pole wynosi od 100 Hz do 900 khz, następnie zaś - działaniu przyłożonego również prostopadłe do kierunku przepływu produktu, pola magnetycznego pulsacyjnego o częstotliwości do 800 khz, wytworzonego przez co najmniej dwie równolegle połączone cewki o zróżnicowanej indukcyjności od 500 μh do 1 mh, zasilane impulsowym prądem elektrycznym o natężeniu do 14 A i częstotliwości 3-15 khz. Oprócz tego, że konserwowany produkt spożywczy poddawany jest działaniu pól scharakteryzowanych powyżej, jest on również poddawany działaniu pól - elektrycznego i magnetycznego o częstotliwościach harmonicznych do częstotliwości pól zasadniczych. Efekt ten jest uzyskiwany w ten sposób, że przestrzeń pomiędzy dielektrycznymi rurkami, którymi przepływa konserwowany produkt, a elektrodami wytwarzającymi pole elektryczne oraz cewkami generującymi pole magnetyczne wypełniona jest granulatem ferrytowym, w skład którego wchodzi: proszek ferromagnetyczny w ilości 30-80% wag. oraz domieszki następujących metali i tlenków metali w następujących ilościach podanych w % wag.: krzemu - 1-6, manganu - 6-16, cynku - 6-15, tytanu - 0-3, chromu - 0-4, tlenku niklu (IV) - 0-3, tlenku wanadu (V) - 0-3, tlenku chromu (IV) - 5-16 i tlenku manganu (IIl) -2-4. Urządzenie do konserwowania produktów żywnościowych według wynalazku, posiada komorę wejściową zaopatrzoną w króciec wlotowy, przez który do urządzenia doprowadzany jest konserwowany produkt i posiadającą kształt cylindra, bądź w odmianie wykonania urządzenia - stożka oraz w stożkową komorę wylotową wyposażoną w reduktor wylotowy. Komory, wejściowa i wylotowa wyposażone są w dna sitowe, w których szczelnie osadzone są łączące obydwie komory, wykonane z materiału dielektrycznego, rurki przepływowe, którymi przepływa konserwowany produkt. Dielektryczne rurki przepływowe, na całej swej długości, otoczone są usytuowanymi współśrodkowo dielektrycznymi rurami osłonowymi. Pomiędzy każdą z rurek przepływowych a rurami osłonowymi umieszczone jest wypełnienie z granulatu ferrytowego w skład którego wchodzi: proszek ferromagnetyczny w ilości 30-80% wag. oraz domieszki następujących metali i tlenków metali w następujących ilościach podanych w % wag.: krzemu -1-6, manganu - 6-16, cynku - 6-15, tytanu - 0-3, chromu - 0-4, tlenku niklu (IV) - 0-3, tlenku wanadu (V) - 0-3, tlenku chromu (IV) - 5-16 i tlenku manganu (III) - 2-4. Na rurach osłonowych, w części sąsiadującej z komorą wejściową umieszczone są trwale elektrody, do których doprowadzany jest prąd wysokiego napięcia o częstotliwości od 100 Hz do 900 khz. Rury osłonowe w części pomiędzy elektrodami a dnem sitowym komory wylotowej zaopatrzone są w nawinięte nań, co najmniej dwie równolegle połączone cewki o zróżnicowanej indukcyjności od 500 μh do 1 mh, zasilane impulsowym prądem elektrycznym o natężeniu od 2 do 25 A i częstotliwości 1-40 khz. Komora wylotowa wyposażona jest również w zespół co najmniej dwóch cewek indukcyjnych nawiniętych na otoczonych dielektryczną powłoką, pierścieniowych rdzeniach ferrytowych, usytuowanych równolegle względem siebie i prostopadle do kierunku przepływu konserwowanego produktu, zaś połączony z tą komorą reduktor wylotowy również wyposażony jest w co najmniej jedną własną cewkę także nawiniętą na rdzeniu ferrytowym otoczonym dielektryczną powłoką. Rdzenie ferrytowe cewek komory wylotowej i reduktora utworzone są przez materiał ferromagnetyczny o składzie: żelazo karbonylkowe w ilości 47-98% wag., mangan - 1-20% wag., cynk - 1-20% wag., krzem - 0-3% wag., tytan - 0-4% wag., chrom - 0-2% wag., tlenek niklu (IV) - 0-2% wag. i tlenek wanadu (V) w ilości 0-2% wag. Połączone ze sobą cewki komory wylotowej oraz reduktora mogą być połączone z cewkami indukcyjnymi rurek przepływowych, bądź też zasilane są niezależnie prądem o natężeniu 1-30 A. Zespół cewek komory wylotowej i cewki reduktora otoczone są szczelnie materiałem dielektrycznym i jednocześnie obojętnym wobec konserwowanego produktu. W odmianie wykonania urządzenia, komora wlotowa ma kształt stożka i wyposażona jest w cewki indukcyjne, analogicznie jak komora wylotowa. Urządzenie według wynalazku zobrazowane jest schematycznie w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat urządzenia w wersji podstawowej - z cylindryczną komorą wlotową, zaś fig. 2 - schemat urządzenia w odmianie wykonania - ze stożkową komorą wlotową. Urządzenie do konserwowania produktów żywnościowych posiada cylindryczną komorę wejściową 1, w zaopatrzoną w króciec wlotowy 2, przez który do urządzenia doprowadzany jest konser-
4 PL 196 588 B1 wowany produkt i posiadającą kształt cylindra oraz w stożkową komorę wylotową 3 wyposażoną w reduktor wylotowy 4; elementy te wykonane są ze stali chromoniklowej. Komory - wejściowa 1 i wylotowa 3 posiadają chromoniklowe dna sitowe 5, w których szczelnie i trwale osadzone są łączące obydwie komory 1, 3, wykonane z polietylenu wysokiej gęstości, rurki przepływowe 6, którymi przepływa konserwowany produkt. Na całej swej długości, rurki przepływowe 6 otoczone są usytuowanymi współśrodkowo i wykonanymi również z polietylenu wysokiej gęstości rurami osłonowymi 7, połączonymi szczelnie z dnami sitowymi 5. Pomiędzy każdą z rurek przepływowych 6 a otaczającą ją rurą osłonową 7 znajduje się wypełnienie 8 z granulatu ferrytowego o składzie: proszek ferromagnetyczny w ilości 69 % wag. oraz domieszki następujących metali i tlenków metali w następujących ilościach podanych w % wag.: krzemu - 3, manganu - 8, cynku - 10, tytanu - 1, chromu - 1, tlenku niklu (IV) - 0, tlenku wanadu (V) - 0, tlenku chromu (IV) - 7 i tlenku manganu (III) - 1. Na rurach osłonowych 7, w części sąsiadującej z komorą wejściową 1 umieszczone są trwale, wykonane z miedzi, elektrody 9, do których doprowadzany jest prąd wysokiego napięcia o częstotliwości 200 khz. Rury osłonowe 7 w części pomiędzy elektrodami 9 a dnem sitowym 5 komory wylotowej 3, zaopatrzone są w nawinięte nań co najmniej dwie równolegle połączone cewki 10 o nieznacznie zróżnicowanej indukcyjności rzędu 0,5 mh, zasilane impulsowym prądem elektrycznym o natężeniu 5 A i częstotliwości 25 khz. Komora wylotowa 3 wyposażona jest również w składający się z połączonych ze sobą trzech cewek indukcyjnych zespół cewek 11. Cewki zespołu 11 nawinięte są na otoczonych powłoką 12 w postaci rury wykonanej z polietylenu wysokiej gęstości pierścieniowych rdzeniach ferrytowych 13. usytuowanych równolegle względem siebie i prostopadle do kierunku przepływu konserwowanego produktu, zaś połączony z tą komorą reduktor wylotowy 4 również wyposażony jest w dwie własne cewki 14, także nawinięte na otoczonych powłoką 12 z polietylenu niskociśnieniowego, rdzeniach ferrytowych 13. Rdzenie ferrytowe 13 cewek zespołu cewek 11 i cewek 14 utworzone są przez materiał ferromagnetyczny o składzie: żelazo karbonylkowe w ilości 84% wag., mangan-8% wag., cynk - 5% wag., krzem - 0% wag., tytan -2% wag., chrom - 1% wag., tlenek niklu (IV) - 0% wag. i tlenek wanadu (V) w ilości 0% wag. Cewki zespołu 11 oraz cewki 14 reduktora 4 są połączone ze sobą i zasilane są niezależnie prądem o natężeniu 4A. Zespół cewek 11 i cewki 14 reduktora 4 oblane są warstwą 15 kauczuku silikonowego, izolującą je od przepływającego produktu spożywczego. W opisanym urządzeniu konserwacji poddana została masa jajeczna, wprowadzana do urządzenia przez króciec wlotowy 2. Masa ta przechodząc przez rurki przepływowe 6 poddawana jest najpierw działaniu zasadniczego pola elektrycznego oraz pól o częstotliwościach harmonicznych do częstotliwości pola zasadniczego, następnie zaś działaniu zasadniczego impulsowego pola magnetycznego oraz pól o częstotliwościach harmonicznych do częstotliwości pola zasadniczego. Następnie zaś, masa jajeczna przechodzi przez strefę oddziaływania pól magnetycznych generowanych przez zespół cewek 11 komory wylotowej 3 i cewki 14 reduktora wylotowego 4 oraz pochodnych pól o częstotliwościach harmonicznych; pola te mają inne parametry niż pole magnetyczne w strefie rurek przepływowych 6 urządzenia. Po trzykrotnym przejściu masy jajecznej przez urządzenie, masa ta, przechowywana w standardowych warunkach, zachowuje niezmienione parametry przez okres jednego roku. W innym przykładzie wykonania, komora wejściowa 1 urządzenia posiada analogiczną konstrukcję jak komora wylotowa 3 wraz z reduktorem 4 i jest również identycznie wyposażona w składający się z połączonych ze sobą czterech cewek zespół cewek 11, zaś reduktor - w dwie cewki 14. Wszystkie pozostałe elementy urządzenia są identyczne, jak w podstawowym przykładzie wykonania. W opisanym urządzeniu, przy następujących parametrach prowadzenia procesu: - częstotliwość prądu wysokiego napięcia podawanego na elektrody 9-300 khz, - indukcyjność cewek 11 - około 0,4 mh, - natężenie prądu zasilającego cewki 10-5 A, - częstotliwość prądu zasilającego cewki 13-25 khz, - natężenie prądu zasilającego zespół cewek 11 komór wejściowej 1 wylotowej 3-4,5 A, - skład granulatu ferrytowego 8: proszek ferromagnetyczny w ilości 62% wag. oraz domieszki następujących metali i tlenków metali w następujących ilościach podanych w % wag.: krzemu - 3, manganu - 9, cynku -10, tytanu - 1, chromu - 2, tlenku niklu (IV) - 1, tlenku wanadu (V) - 1, tlenku chromu (IV) - 10 i tlenku manganu (IIl) - 1, - skład rdzeni ferrytowych 13: żelazo karbonylkowe w ilości 79% wag., mangan - 9% wag., cynk - 5% wag., krzem - 1% wag., tytan - 2% wag., chrom - 1% wag., tlenek niklu (IV) - 2% wag. i tlenek wanadu (V) w ilości 1% wag., poddano konserwacji masę jajeczną. Po dwukrotnym przejściu masy
PL 196 588 B1 5 jajecznej przez urządzenie, masa ta, przechowywana w standardowych warunkach, zachowuje niezmienione parametry przez okres osiemnastu miesięcy. Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób konserwowania ciekłych produktów żywnościowych, polegający na oddziaływaniu na przepływający produkt impulsowym polem elektrycznym, znamienny tym, że konserwowany produkt poddawany jest, co najmniej jednokrotnie, przemiennemu działaniu przyłożonego prostopadle do kierunku przepływu tego produktu pola elektrycznego o natężeniu 5-30 kv/cm, przy czym częstotliwość prądu elektrycznego podawanego do elektrod (9) generujących to pole wynosi od 100 Hz do 900 khz, następnie zaś - działaniu przyłożonego również prostopadle do kierunku przepływu produktu, pola magnetycznego pulsacyjnego o częstotliwości do 800 khz, wytworzonego przez co najmniej dwie równolegle połączone cewki o zróżnicowanej indukcyjności od 500 μh do 1 mh, zasilane impulsowym prądem elektrycznym o natężeniu do 14 A i częstotliwości 3-15 khz, nadto zaś, konserwowany produkt poddawany jest również działaniu pól - elektrycznego i magnetycznego o częstotliwościach harmonicznych do częstotliwości pól zasadniczych. 2. Urządzenie do konserwowania ciekłych produktów żywnościowych, wyposażone w wykonane z materiału dielektrycznego rurki, którymi przepływa konserwowany produkt i usytuowane w pobliżu tych rur elektrody, znamienne tym, że posiada komorę wejściową (1) zaopatrzoną w króciec wlotowy (2), przez który do urządzenia doprowadzany jest konserwowany produkt oraz w stożkową komorę wylotową (3) wyposażoną w reduktor wylotowy (4), przy czym komory wejściowa (1) i wylotowa (3) wyposażone są w dna sitowe (5), w których osadzone są łączące obydwie komory (1, 3), wykonane z materiału dielektrycznego, rurki przepływowe (6), otoczone, na całej swej długości, współśrodkowymi rurami osłonowymi (7), a pomiędzy każdą z rurek przepływowych (6) a rurami osłonowymi (7) umieszczone jest wypełnienie (8) z granulatu ferrytowego, ponadto zaś na rurach osłonowych (7), w części sąsiadującej z komorą wejściową (1) umieszczone są elektrody (9), do których doprowadzany jest prąd wysokiego napięcia o częstotliwości od 100 Hz do 900 khz, a pomiędzy tymi elektrodami (9) a dnem sitowym (5) komory wylotowej (3) rury osłonowe (7) zaopatrzone są w nawinięte nań co najmniej dwie równolegle połączone cewki (10) o zróżnicowanej indukcyjności od 500 μh do 1 mh, zasilane impulsowym prądem elektrycznym o natężeniu do 2-25 A i częstotliwości 1-40 khz, prócz tego, komora wylotowa (3) wyposażona jest również w nawinięte na pierścieniowych rdzeniach ferrytowych (13) i usytuowane równolegle względem siebie i prostopadle do kierunku przepływu konserwowanego produktu co najmniej dwie cewki tworzące zespół cewek (11), zaś połączony z tą komorą reduktor wylotowy (4) również zaopatrzony jest w co najmniej jedną nawiniętą na rdzeniu ferrytowym (13) własną cewkę (14) a cewki zespołu (11) połączone są ze sobą i z cewką (14) reduktora (4) i zasilane są prądem o natężeniu 1-30 A. 3. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że wypełnienie (8) składa się z proszku ferromagnetycznego w ilości 30-80% wag. oraz domieszek następujących metali i tlenków metali w następujących ilościach podanych w % wag.: krzemu - 1-6, manganu - 6-16, cynku - 6-15, tytanu - 0-3, chromu - 0-4, tlenku niklu (IV) - 0-3, tlenku wanadu (V) - 0-3, tlenku chromu (IV) - 5-16 i tlenku manganu (III) - 2-4. 4. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że komora wejściowa (1) ma kształt cylindra. 5. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że komora wejściowa (1) ma kształt stożka wyposażonego w zespół (11) co najmniej dwóch cewek nawiniętych na pierścieniowych rdzeniach ferrytowych (13) oraz nie mniej niż jedną cewkę (14) umieszczoną w reduktorze (4). 6. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że rdzeń ferrytowy (13) stanowi mieszaninę żelaza karbonylkowego w ilości 47-98% wag., manganu - 1-20% wag., cynku - 1-20% wag., krzemu - 0-3% wag., tytanu - 0-4% wag., chromu - 0-2% wag., tlenku niklu (IV) - 0-2% wag. i tlenku wanadu (V) w ilości 0-2%wag. 7. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że rurki przepływowe (6), rury osłonowe (7) i powłoka dielektryczna (12) wykonane są z polietylenu wysokiej gęstości. 8. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że cewki zespołu (11) połączone są z cewkami (10). 9. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że cewki zespołu (11) zasilane są niezależnie.
6 PL 196 588 B1 10. Urządzenie według zastrz. 2, znamienne tym, że zespół (11) cewek oraz cewki (14) reduktora (4) otoczone są szczelnie warstwą (15) materiału dielektrycznego, obojętnego wobec konserwowanego produktu. 11. Urządzenie według zastrz. 2 albo 10, znamienne tym, że warstwa (15) wykonana jest z kauczuku silikonowego. Rysunki
PL 196 588 B1 7
8 PL 196 588 B1 Departament Wydawnictw UP RP Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.