RIFORME COSTITUZIONALIEITINERARI DELLA DEMOCRAZIA IN EUROPA: ITALIA E POLONIA A CONFRONTO Atti del I Colloquio italo-polacco sulle tmsformazioni istituzionali a cura di GIAN CANDIDO DE MARTIN, ZBIGNIEW WITKOWSKI, PIERO GAMBALE CEDAM CASA EDITRICE DOTT ANTONIO MILAM 2007
INDICE Presentazione XIII Intervent! di saluto Massimo Egidi, Magnifico Rettore Universitä Luiss Guido Carli - Roma XXIII Alessandro Pajno, Sottosegretario di Stato al Ministem dell 'Interno XXVI Wojciech Ponikiewski, Ministroplenipotenziario dell 'Ambasciata della Repubblica di Polonia in Italia XXX Introduzione Gian Candido De Martin, Universitä Luiss Guido Carli- Roma XXXV PARTE I Le dinamiche della "forma di Stato" nei due ordinamenti L'evoluzione costituzionale della Polonia: dal Patto di Varsavia all'adesione all'unione Europea Hanna Suchocka, Ambasciatore della Repubblica di Polonia presso la Santa Sede 3 L'evoluzione della forma di Stato in Italia: uno Stato regionale "senz'anima"? Tania Groppi, Universitä di Siena 17 I profili evolutivi della forma di Stato nell'ordinamento polacco Zbigniew Witkowski, Universitä Nicolö Copernico di Torun 47
VIII INDICE I raccordi fra centro e periferia in Italia Guido Meloni, Universitä del Molise 63 PARTE II I profili evolutivi delta"forma di governo": tra ipotesi di rafforzamento degli esecutivi e "debolezze" dei sistemi elettorali Introduzione Sergio Bartole, Universitä di Trieste - Presidente deü'associazione italiana dei costituzionalisti 85 Appunti sulle trasformazioni della forma di governo italiana Marco Olivetti, Universitä di Foggia 91 I profili evolutivi della forma di governo nell'ordinamento costituzionale polacco Dariusz Görecki, Universitä di Lodz 119 Forma di governo e procedure finanziarie in Italia Nicola Lupo, Universitä Luiss Guido Carli -Roma 139 Legge elettorale e Parlamento in Italia: tra contraddizioni e ipotesi di riforma Pier Luigi Petrillo, Universitä Luiss Guido Carli -Roma 169 Le ipotesi di riforma della legislazione elettorale in Polonia Andrzej Sokala, Universitä Nicolö Copernico di Torun 193
INDICE IX PARTE III I rapporti tra gli ordinamenti nazionali e l'unione europea: il ruolo delle assemblce rappresentative e quello della giurisprudenza costituzionale Introduzione Giovanni Maria Flick, Vicepresidente della Corte costituzionale italiana 213 I rapporti tra Fordinamento interno e quello comunitario nella giurisprudenza costituzionale polacca: profili ricostruttivi e spunti problematici Katarzyna Witkowska - Chrzczonowicz, Piotr Chrzczonowicz, Universitä Nicolö Copernico di Toruh 221 II mandato di arresto europeo nella giurisprudenza dei Tribunale costituzionale polacco Bozena Gronowska, Universitä Nicolö Copernico di Toruh 245 I rapporti tra l'ordinamento comunitario e quello nazionale nella giurisprudenza costituzionale italiana Alfonso Celotto, Universitä RomaTre 273 La partecipazione delle assemblee rappresentative alla fase ascendente dei diritto comunitario: un parallelo tra Italia e Polonia di Piero Gambale, Universitä di Siena 299 Conclusioni Zbigniew Witkowski, Universitä Nicola Copernico di Torun 319 Gian Candido De Martin, Universitä Luiss Guido Carli 329
X INDICE SPIS TRESCI Prezentacja XVII Powitania Massimo Egidi, Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Luiss Guido Carli-Rzym XXV Alessandro Pajno, Wloskiej Wiceminister Spraw Wewnqtrznych Republiki XXVIII Wojciech Ponikiewski, Minister Pelnomocny - Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Rzymie XXXIII Wst^p Gian Candido De Martin, Uniwersytet Luiss Guido Carli - Rzym. XXXIX CZE.SC I Dynamika formy panstwa" w obu porzqdkach prawnych Ewolucja konstytucyjna Polski: od Ukladu Warszawskiego do przystaj)ienia do Unii Europejskiej Hanna Suchocka, Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej 13 Ewolucja formy panstwa we Wloszech: pahstwo regionalne "bez duszy"? Tania Groppi, Uniwersytet w Sienie 43 Forma panstwa w aktualnym, polskim porza_dku prawnym Zbigniew Witkowski, Uniwersytet Mikolaja Kopernika w Toruniu 59
INDICE XI Powia^zania miqdzy centrum panstwa a wtadza, lokalna^ (peryferyjnaj we Wloszech Guido Meloni, Uniwersytet Molise 81 CZE.SC II Zarys ewolucyjny formy rz^du" : miedzy postulatem wzmocnienia wladzy wykonawczej a niedomaganiami" systemöw wyborczych Wprowadzenie Sergio Bartole, Uniwersytet w Triescie - Przewodnicza_cy Wloskiego Stowarzyszenia Prawa Konstytucyjnego 89 Uwagi o przeksztalceniach formy rza.du we Wloszech Marco Olivetti, Uniwersytet w Foggi 117 Zarys ewolucyjny formy rza^du w polskim porza^dku konstytucyjnym Dariusz Görecki, Uniwersytet Lödzki 135 Forma rza_du a procedury finansowe we Wloszech Nicola Lupo, Uniwersytet Luiss Guido Carli - Rzym 165 Ordynacja wyborcza i Parlament we Wloszech: kontrowersje i postulaty reform Pier Luigi Petrülo, Uniwersytet Luiss Guido Carli - Rzym 191 Projekty reform ustawodawstwa wyborczego w Polsce Andrzej Sokala, Uniwersytet Mikolaja Kopernika w Toruniu 207
XII INDICE CZE.SC III Stosunki miedzy krajowymi porz^dkami prawnymi a Uniq Europejsk^: rola izb parlamentarnych i orzecznictwa sqdöw konstytucyjnych Wprowadzenie Giovanni Maria Flick, Wiceprezes Sa^du Konstytucyjnego Republiki Wloskiej 219 Stosunki mie^dzy wewnqtrznym i wspölnotowym porza^dkiem prawnym w polskim orzecznictwie konstytucyjnym: zarys zagadnienia i podstawowe problemy Katarzyna Witkowska-Chrzczonowic, Piotr Chrzczonowicz, Uniwersytet Mikolaja Kopemika w Toruniu 239 Europejski nakaz aresztowania w orzecznictwie polskiego Trybunahx Konstytucyjnego Bozena Gronowska, Uniwersytet Mikolaja Kopernika w Toruniu 269 Stosunki miqdzy wspölnotowym i krajowym porza_dkiem prawnym we wloskim orzecznictwie konstytucyjnym Alfonso Celotto, Uniwersytet Roma Tre - Rzym III 297 Udzial izb parlamentarnych we wstejmej fazie tworzenia prawa wspölnotowego: porownanie Wloch i Polski Piero Gambale, Uniwersytet w Sienie 315 Podsumowanie Zbigniew Witkowski, Uniwersytet Mikolaja Kopernika w Toruniu 323 Gian Candido De Martin, Uniwersytet Luiss Guido Carli - Rzym 335