NA REWITALIZACJĘ GRUDZIEŃ 2014 BIULETYN NR 6

WARSZAWSKIE SPOJRZENIE NA REWITALIZACJĘ GRUDZIEŃ 2014 BIULETYN NR 6 zdjęcie: Mariusz Sokół

Szanowni Państwo Pragnę zaprosić do lektury kolejnego biuletynu z serii Warszawskie Spojrzenie na Rewitalizację. Tematem wiodącym 6 numeru są różnego rodzaju działania i projekty realizowane na terenie dzielnicy Praga-Północ. Czytając kolejne artykuły biuletynu, będziemy mogli zobaczyć jak bogata jest oferta zarówno sportowa, kulturalna, jak i edukacyjna skierowana do każdej grupy mieszkańców, od seniorów do młodzieży, na obszarze tej dzielnicy. Praga, jak już pisaliśmy w poprzednim numerze biuletynu, jest miejscem, gdzie chcemy koncentrować działania Miasta w kolejnych latach. Chcemy jednak, by działania te odpowiadały nie tylko na potrzeby w zakresie odnowy i rozwoju obszaru, lecz głównie były skierowane na realne potrzeby mieszkańców i przemian ich najbliższej okolicy. W związku z tym Biuro Polityki Lokalowej, przy współpracy z Centrum Komunikacji Społecznej we wszystkich trzech dzielnicach priorytetowego obszaru rewitalizacji zaangażowało mieszkańców w tworzenie Zintegrowanego Programu Rewitalizacji m.st. Warszawy. Zachęcam do zapoznania się z materiałem opracowanym na podstawie raportów ze spotkań z mieszkańcami. Życzę miłej lektury Marek Goluch Zastępca dyrektora Biura Polityki Lokalowej Urzędu m.st. Warszawy

zdjęcie: Marianna Sowińska Spis treści Bliżej historii str. 4 Praga w naszych rękach! str. 6 Praga w zbliżeniu str. 8 Praga zdrowo na sportowo str. 12 Raporty z warsztatów z mieszkańcami str. 15 Seniorzy z Brzeskiej str. 26 Top-kultura str. 28 Wirtualnie po Pradze str. 31 Odpowiedź na zagadkę z Biuletynu nr 5 (Biblioteka Krasińskich) str. 32 Zgadnij gdzie to jest? str. 35 3

Bliżej historii Promocja praskiego dziedzictwa kulturowego to ważny aspekt poprawy jakości życia i rozwoju lokalnej społeczności z misją przekazywania następnym pokoleniom wartości historycznych, patriotycznych i artystycznych, mających znaczenie dla zachowania ciągłości rozwoju społecznego i kulturalnego oraz tożsamości lokalnej. Podejmowanie konsekwentnych działań dot. tego zakresu przez Urząd Dzielnicy Praga-Północ jest elementem wdrażania programu rewitalizacji, w tym także Zintegrowanego Programu Rewitalizacji do roku 2022. Upowszechnianie wiedzy o historii Pragi-Północ oraz jej materialnym i niematerialnym dziedzictwie kulturowym (szczególnie z przełomu XIX i XX wieku, okresu I wojny światowej, dwudziestolecia międzywojennego, II wojny światowej i okresu powojennego, z uwzględnieniem skutków nazizmu i komunizmu) ma służyć poprawie rozumienia przez prażan i warszawiaków historii Dzielnicy. Efektem tych działań podejmowanych przez Urząd jest też podkreślenie symbolicznej wartości obiektów, które odegrały znaczącą rolę w historii Dzielnicy i całej Warszawy, oraz budowanie tożsamości lokalnej. 4

Wykorzystywane w tym celu instrumenty edukacji i promocji charakteryzują się dużą skutecznością dzięki atrakcyjnej, nowoczesnej formie i profesjonalizmowi wykonawców. W latach 2012 i 2013-14 Urząd Dzielnicy Praga-Północ był zaangażowany w dwa projekty w partnerstwie z Fundacją Hereditas: Losy warszawskiej Pragi w czasach nazizmu i stalinizmu oraz Odkrywanie kart historii warszawskiej Pragi. Oba projekty były realizowane w ramach Programu: Europa dla Obywateli, działanie 4: Aktywna pamięć europejska. W ramach pierwszego z nich ukazała się publikacja Huberta Kossowskiego Cień od Wschodu oraz film dokumentalny Losy warszawskiej Pragi w czasach nazizmu i stalinizmu jako materiał źródłowy, oparty na bogatych archiwaliach i relacjach świadków. Zarówno publikacja, jak i film były rozpowszechniane m.in. w sieci szkół, bibliotek i instytucji kultury. Celem drugiego projektu była ochrona i upamiętnienie obiektów oraz miejsc związanych z historią męczeństwa i eksterminacji ludności przez nazistów, jak również miejsc prześladowań dokonywanych przez reżim stalinowski na warszawskiej Pradze. Projekt obejmował wydanie publikacji/informatora prezentującego miejsca na Pradze-Północ związane z działaniem Gestapo, NKWD i UB. Obecnie trwają prace nad wyznaczeniem ścieżki turystycznej (z oznakowaniem obiektów tablicami pamiątkowymi z użyciem QR Code). Uzupełnieniem i rozwinięciem zadania będzie portal internetowy zawierający opisy obiektów, zdjęcia archiwalne, relacje świadków i filmy. Jesienią obecnego roku Urząd zorganizował otwarte wykłady poświęcone różnym aspektom praskiego dziedzictwa kulturowego. Cykl został zainaugurowany prelekcją pt. Fabryki dawnej Pragi, wygłoszoną przez varsavianistę, Jarosława Zielińskiego, który przedstawił historię praskich zakładów przemysłowych wraz z ich wpływem zarówno na dawny rozwój Dzielnicy, jak i jej współczesną kondycję. kultury żydowskiej można spotkać niemal na każdej praskiej ulicy. Nic dziwnego na Pradze Żydzi mogli się swobodnie osiedlać, w czasach, gdy było to zakazane po drugiej stronie Wisły. W XIX wieku ponad 40 procent mieszkańców Pragi stanowili Żydzi, a przed II wojną ponad 30 procent. Praskie judaika to świadectwo wpływu, jaki miała społeczność żydowska na rozwój Pragi i jej rozmach urbanistyczny. Od 9 listopada br. zapraszamy do udziału w praskim questingu nowoczesnej formie odkrywania dziedzictwa podczas wędrówek nieoznakowanymi szlakami tropem informacji zawartych w wierszowanych wskazówkach. Questing, czyli turystyka z zagadkami, to świetny sposób na rodzinną przygodę w poszukiwanie skarbu, rodzaj gry miejskiej, która ruch na świeżym powietrzu łączy z walorem edukacyjnym. Głównym motywem proponowanej zabawy będzie historia komunikacji na Pradze. Szczegółowy opis znajduje się na stronie http://praga-pn.um.warszawa.pl/ Dzięki przedstawionym działaniom lokalna społeczność i turyści mają okazję odkryć historię Dzielnicy, poznać jej często nieznane i niedoceniane bogactwo kulturowe oraz dowiedzieć się, jak wyglądało w dawnych czasach życie miasta. Ze względu na specyfikę Dzielnicy, której charakter kształtowało wiele narodowości, jest to także dla nich okazja do pogłębienia dialogu międzykulturowego i rozwoju tolerancji. Promocja i upowszechnianie wiedzy historycznej dot. Pragi są także pomocne w budowaniu synergii pomiędzy dziedzictwem kulturowym a współczesną twórczością i kreatywnością. Wspomagają zarazem rozwój turystyki kulturalnej, potencjalnie przynosząc korzyści gospodarcze. Drugim z cyklu był wykład pt. Praskie kamienice przedwojenny szyk ukryty w detalu. Dzięki autorowi prelekcji, varsavianiście, Krzysztofowi Jaszczyńskiemu mieliśmy okazję odbyć nostalgiczną podróż w czasie do okresu, gdy Praga przeżywała dynamiczny rozwój. Wykładowi towarzyszyła wystawa zdjęć Pana Krzysztofa, który wędrując po Pradze, odnalazł prawdziwe skarby detale architektoniczne świadczące, że Stara Praga mogła konkurować z wieloma dzielnicami lewobrzeżnej Warszawy. Prezentowane zdjęcia zostały użyczone przez Muzeum Warszawskiej Pragi. Trzeci wykład, wygłoszony przez znanego dokumentalistę historii i dziedzictwa narodu żydowskiego, Jana Jagielskiego był poświęcony praskim judaikom. Ślady obecności 5

Praga w naszych rękach!. Projekt dla młodzieży z warszawskiej Pragi W okresie 1.08.2014-31.12.2014 Fundacja Hereditas w partnerstwie z Miastem Stołecznym Warszawą/ Dzielnicą Pragą-Północ realizują projekt Praga w naszych rękach!. Zadanie jest współfinansowane ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014-2020. Celem głównym projektu jest aktywizacja obywatelska i zwiększenie udziału w życiu publicznym (partycypacji) młodzieży (około 300 osób) ze zdegradowanego społecznie i kulturowo obszaru warszawskiej Pragi w zakresie prowadzonych w dzielnicy działań związanych z rewitalizacją lokalnego dziedzictwa kulturowego (w tym zabytków Pragi). Projekt przewiduje realizację wielokierunkowego programu, na który złożą się m.in. wykłady wprowadzające w tematykę rewitalizacji, warsztaty terenowe w obrębie zdegradowanych przestrzeni/ obiektów dzielnicy oraz warsztaty z opracowywania projektów rewitalizacji/adaptacji zdegradowanych obszarów/opuszczonych obiektów, w efekcie których powstaną w ramach konkursu autorskie młodzieżowe projekty rewitalizacji dla zabytków Pragi, zaprezentowane podczas konsultacji społecznych na Pradze, wydane w wersji elektronicznej na DVD oraz upowszechnione w Internecie. Jednym z trwałych efektów projektu będzie portal internetowy z mini-forum Rewitalizacji. Projekt przyczyni się do rozwiązania problemu, jakim jest dotychczasowy brak zaangażowania praskiej młodzieży w sprawy publiczne dzielnicy, wynikający po części ze zdiagnozowanych u praskiej młodzieży barier. Projekt jest jednocześnie odpowiedzią na wyrażone przez młodzież w wieku13-18 lat. z Pragi zainteresowanie włączeniem się w rewitalizację dzielnicy poprzez opracowanie własnych koncepcji rewitalizacji wybranych zdegradowanych miejsc/obiektów z terenu dzielnicy. Badanie Hereditas (luty 2014, metoda focus groups, 75 osób 13-18 l. z Pragi) wykazało, że młodzież praska odczuwa silny związek emocjonalny ze swoją dzielnicą, jednocześnie wyraźnie zauważa degradację tkanki ich małej ojczyzny, np. w porównaniu z innymi dzielnicami Warszawy, i wstydzi się nieatrakcyjnego oblicza Pragi. Aż 82% młodzieży, która wzięła udział w badaniu Hereditas, zadeklarowało, że chętnie zabrałoby głos w sprawach publicznych dot. rewitalizacji Pragi, w tym m.in. kreowania i przedstawiania własnych pomysłów na zagospodarowanie obiektów opuszczonych (kamienic, fabryk) zgodnie ze swoimi potrzebami (studia tańca, galerie własnej twórczości, salki teatralne itp.), gdyby wiedzieli, jak i gdzie można to uczynić i że w ogóle istnieje taka możliwość. W wyniku realizacji projektu zakłada się m.in. uzyskanie trwałej zmiany w świadomości praskiej młodzieży w zakresie partycypacji w życiu publicznym dzielnicy, w tym przede wszystkim w prowadzonych na Pradze przez Miasto Stołeczne Warszawę/ Dzielnicę Pragę-Północ i przy aktywnym udziale lokalnych organizacji pozarządowych działaniach rewitalizacyjnych, podejmowania przez młodzież 6

samodzielnych inicjatyw obywatelskich służących rozwojowi lokalnego środowiska, w którym młodzi ludzie mieszkają, uczą się i spędzają wolny czas, i włączania się w prowadzone na Pradze konsultacje społeczne. Zakładamy, że zaproponowane w projekcie formuły będą stanowiły punkt wyjścia i inspirację do inicjowania przez młodzież działań obywatelskich w zakresie opieki nad lokalnym dziedzictwem i poprawą oblicza zdegradowanej Pragi. Działania projektu, jako alternatywna forma spędzania czasu, będą jednocześnie szansą na zmniejszenie problemów społecznych i przeciwdziałanie patologiom wśród praskiej młodzieży, a poprzez wzmocnienie lokalnej tożsamości kulturowej (kontakt z historycznymi obiektami Pragi) wśród najmłodszych posłużą także poszanowaniu zabytków Pragi i zwróceniu baczniejszej uwagi na zagadnienia ochrony lokalnego dziedzictwa w przyszłości. Katarzyna Komar-Michalczyk/Fundacja Hereditas 7

Praga foto-obiektywna Konkurs fotograficzny Praga w zbliżeniu rozstrzygnięty Praga-Północ to unikatowy fragment Warszawy. Dzięki autentycznej zabudowie z XIX oraz z pierwszej połowy XX wieku zachował się tu przedwojenny charakter naszego miasta. W żadnej innej części miasta nie spotkamy tak wielu historycznych kamienic kilkadziesiąt z nich figuruje w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Architektoniczny, społeczny i urbanizacyjny porządek miasta, którego ciągłość historii przerwana brutalnie przez II wojnę światową wciąż trwa, może jednak ulec dezintegracji bez przemyślanych i konsekwentnych działań rewitalizacyjnych. Pomysł na konkurs zrodził się w związku z Międzynarodowym Dniem Ochrony Zabytków. Organizator Konkursu Urząd Dzielnicy Praga-Północ, postawił sobie za cel przede wszystkim upowszechnianie wiedzy o praskich skarbach architektury i niezwykłym klimacie naszej Dzielnicy, a co za tym idzie, ukazanie znaczenia jej rewitalizacji dla m.st. Warszawy. Władze samorządowe Dzielnicy świadome, że ten proces niosący ze sobą zmiany w sferze infrastrukturalnej, a zarazem społecznej i gospodarczej, wymaga kompleksowych działań, postanowiły zachęcić miejskich aktywistów do udziału w archiwizowaniu niepowtarzalnego praskiego dziedzictwa. Odzew na Konkurs był miłym zaskoczeniem zarówno pod względem frekwencyjnym, jak i jakościowym. Po raz kolejny zyskaliśmy potwierdzenie, że przestrzeń miejska Pragi i jej niezwykły klimat mają utalentowanych admiratorów. Uczestnicy Konkursu zabrali nas w fascynującą podróż: wzdłuż głównych arterii Dzielnicy, które zachowały swój charakter i urbanizacyjny rozmach sprzed wieku, oraz labiryntem praskich zaułków, które kryją dziesiątki bezcennych detali kapliczek, starych szyldów, śladów wielokulturowej tradycji Pragi, a także tropem jej postindustrialnej przeszłości. Plon Konkursu okazał się projekcją społecznej wrażliwości i troski o zachowanie dziedzictwa kulturowego. Nadesłane prace ukazały różnorodność i wielość perspektyw w postrzeganiu zabytków naszej Dzielnicy. Ich wizerunki zatrzymane w kadrze poruszają i zmuszają do refleksji. Wśród uczestników konkursu nie tylko byli REWITALIZACJA WARSZAWSKIEJ PRAGI 8

I miejsce Mariusz Sokół Mały Dworek. II miejsce Marianna Sowińska Bazar Różyckiego. 9

Wyróżnienie Adrian Gajewski Krawiec męski. Honorowa Nagroda Stołecznego Konserwatora Anna Władyka-Babiarz Light inside. III miejsce Anna Tomczyk Transport po prasku. mieszkańcy Warszawy, lecz również turyści i miłośnicy zabytków co świadczy o przyciągającej aurze Pragi. Komisja konkursowa wybrała najciekawsze ujęcia fotograficzne obiektów zabytkowych z ulic: Brzeskiej, Stalowej i Kawęczyńskiej. Nagrody ufundowane przez firmę Hewlett-Packard Polska i pamiątkowe dyplomy zostały wręczone Laureatom Konkursu 11 maja br., podczas IX edycji Jarmarku Floriańskiego. Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków m.st. Warszawy przekazało wszystkim uczestnikom Konkursu edukacyjną grę planszową Zakochany w Warszawie. Serdecznie gratulujemy zwycięzcom i dziękujemy wszystkim uczestnikom Konkursu, którym nieobojętna jest przyszłość Pragi-Północ. Wręczenie nagród Zwycięzcom Konkursu odbyło się na scenie muszli koncertowej w parku Praskim podczas tegorocznej edycji Jarmarku Floriańskiego. 10

Wyróżnienie Jadwiga Kondratiuk Zakochaj się w Pradze. Patronat medialny konkursu Radio Kolor Sponsor nagród dla laureatów konkursu firma Hewlett-Packard Polska Sp. z o.o. Honorowa Nagroda Stołecznego Konserwatora Sebastian Czarnecki Trzy zabytki. 11

Praga zdrowo na sportowo W związku z pracami nad Zintegrowanym Programem Rewitalizacji m.st. Warszawy do roku 2022 w Dzielnicy Praga-Północ poddano diagnozie sytuację społeczną. Wnioski wypływające z badań zostały poparte postulatami mieszkańców wyrażonymi podczas ubiegłorocznych konsultacji społecznych i wskazują na duże zapotrzebowanie wśród społeczności lokalnej na promowanie aktywności fizycznej w każdym wieku oraz edukację profilaktyki zdrowotnej. Praga-Północ to dzielnica, w której znaczny odsetek mieszkańców stanowią osoby starsze. Występujące wśród seniorów niedyspozycje zdrowotne, w tym choroby przewlekłe, skutkują dużą częstotliwością korzystania ze świadczeń zdrowotnych. Dla tej grupy mieszkańców ważne jest stworzenie warunków i możliwości do utrzymania dobrej jakości życia, wydolności czynnościowej, a w efekcie samodzielności w codziennym funkcjonowaniu. W tym celu 12

konieczne jest podjęcie działań sprzyjających rozwojowi usług społecznych związanych ze zdrowiem i profilaktyką prozdrowotną, takich jak: sport, turystyka i rekreacja, realizowanych w różnych formach edukacji osób starszych. Urząd Dzielnicy Praga-Północ, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom mieszkańców tej części Warszawy, w ramach edukowania poprzez sport i rekreację, uruchomił w okresie wiosna jesień 2014 r. dwa nowe programy sportowo-rekreacyjne, jednocześnie kontynuując zainicjowane w 2013 r. W ramach podjętej inicjatywy przygotowano program Aktywny Senior na Pradze-Północ. Jego celem jest aktywizacja osób starszych poprzez udział zajęć tanecznych był w pełni wykorzystany. W zajęciach jogi (dwie grupy) uczestniczyło ponad trzydzieści osób. Z uwagi na zainteresowanie i potrzebę mieszkańców zajęcia kontynuowano w okresie od marca do maja 2014 roku. W październiku br. w ramach Praskich Dni Seniora odbyło się spotkanie pod hasłem Zdrowy Senior, na którym zaprezentowano uczestnikom multimedialne prelekcje o tematyce zdrowotnej Jak prawidłowo przyjmować leki, i żywieniowej Świadome odżywianie. W Domu Kultury Praga odbyła się też potańcówka i pokaz wizażu 60+. w zajęciach gimnastyki usprawniającej, rehabilitacji, poprawy samopoczucia i sprawności fizycznej oraz edukacji nt. zdrowego stylu życia seniorów. Zajęcia są nieodpłatne, prowadzone przez profesjonalnych instruktorów sportowych. Od listopada do grudnia 2013 r. dla grupy wiekowej 50+ odbywały się zajęcia taneczne z tańca latynoamerykańskiego; salsa, samba, regeton, cumbia, cza cza i zajęcia jogi. Inicjatywa cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem, limit czterdziestu uczestników Odpowiedzią na zapotrzebowanie mieszkańców w kwestii dostępności propozycji aktywnego spędzania czasu wolnego przez dzieci, młodzież oraz osoby dorosłe jest program Sportowa Praga-Północ. Zajęcia skierowane są głównie do osób nieposiadających wystarczających środków na sfinansowanie dodatkowych zajęć sportowych. Podejmowane działania mają na celu ożywienie aktywności fizycznej mieszkańców i obejmują następujące zajęcia sportowe organizowane w parku Praskim: piłkę nożną, 13

piłkę siatkową, koszykówkę, taniec i lekkoatletykę. Aktywność sportowa jest niezmiernie ważna na każdym etapie życia, w wieku dziecięcym wspomaga rozwój psychofizyczny, kształtuje postawy społeczne, uczy pozytywnej rywalizacji, współdziałania i samodyscypliny, w życiu dorosłym pomaga utrzymać dobrą kondycję fizyczną i psychiczną, pozytywnie oddziaływając na jakość życia i wydajność w pracy. Z kolei założeniem programu Aktywuj Pragę jest prowadzenie nieodpłatnych zajęć sportowych w celu stworzenia szans rozwojowych dzieci i młodzieży na polu sprawnościowym, siłowym oraz wytrzymałościowym, wyrównując szanse rozwojowe i zapobiegając wykluczeniu społecznemu. Aktywność fizyczna jest kluczowa w każdym przedziale wiekowym, dlatego prowadzimy treningi, dzięki którym uczestnicy poznają zagadnienia takie jak crossfit, fitness, kulturystyka. Wspólna zabawa, ale także rywalizacja podczas treningów pozwalają uczestniczącym w zajęciach zarówno na rozwój na polu sprawnościowym, jak również na rozwinięcie umiejętności społecznych i współpracy z innymi. Prowadzone są również zajęcia nordic walking. Rekreacja dostępna jest dla każdego, bez względu na wiek, kondycję. Trening wzmacnia mięśnie kończyn dolnych, prostowników kończyn górnych, klatki piersiowej, tricepsy, bicepsy oraz mięśnie ramion, brzucha, tułowia i barków. Technika nordic walkingu pozwala osiągnąć m.in. korzyści zdrowotne jak usprawnienie układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Zajęcia odbywają się pod opieką instruktora, który uczy prawidłowej techniki marszu i pomaga dobrać odpowiednie kije. Harmonogram zajęć sportowych oraz miejsca realizacji na stronie internetowej: www.praga-pn.waw.pl. Zapraszamy do udziału w powyższych programach w tym roku oraz w ich kontynuacji w roku przyszłym. 14

Raporty z warsztatów z mieszkańcami (na podstawie Raportu z warsztatów dotyczących obszarów kryzysowych w Dzielnicach Praga-Południe, Praga-Północ, Targówek w ramach przygotowań Zintegrowanego Programu Rewitalizacji) Zintegrowany Program Rewitalizacji m.st. Warszawy do 2022 roku przygotowywany jest przez Miasto Stołeczne Warszawa wspólnie z mieszkańcami, tak aby odpowiadał on na ich realne potrzeby w zakresie odnowy i rozwoju ich najbliższej okolicy. Kolejne spotkania włączające mieszkańców w tworzenie programu zainicjowane przez Biuro Polityki Lokalowej, przy współpracy z Centrum Komunikacji Społecznej odbyły się w maju we wszystkich trzech dzielnicach priorytetowego obszaru rewitalizacji. PRAGA-PÓŁNOC Warsztaty w Dzielnicy Praga-Północ odbyły się w dniach 17, 24 i 31 maja 2014 roku. Celem ich było włączenie społeczności lokalnej w przygotowania dokumentu strategicznego dotyczącego rewitalizacji Zintegrowanego Programu Rewitalizacji do roku 2022. Intencją organizatorów było poznanie potrzeb i pomysłów mieszkańców dotyczących rozwoju trzech podobszarów kryzysowych na Pradze-Północ wyznaczonych w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji do roku 2022. Pierwszą częścią warsztatów było uwspólnienie pojęcia rewitalizacji w oparciu o definicję, jaką posługuje się ZPR. Następnie skupiono się na haśle podobszaru kryzysowego i definicji jego granic analizie tego, jaki tu tkwi potencjał, a jakie problemy wynikają z takiego wyboru lokalizacji przyszłych działań rewitalizacyjnych. Następnie uczestnicy w grupach mapowali problemy danego podobszaru. Etap diagnozy służył z jednej strony poznaniu sposobu postrzegania podobszaru przez uczestników warsztatów, a z drugiej strony jego rolą było uświadomienie samym uczestnikom kompleksowości problemów podobszaru i tego, że w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji Urząd Miasta nie jest w stanie zająć się wszystkimi zagadnieniami w sposób równie szczegółowy i że niektóre z kwestii powinny być rozwiązywane w ramach bieżących polityk prowadzonych przez Urząd Dzielnicy Pragi-Północ oraz Urząd Miasta w ramach innych programów czy działań statutowych. Na warsztatach na Nowej Pradze mapowanie było realizowane w podziale na kategorie: przestrzeń, ludzie, gospodarka, kultura. Zauważyłyśmy, że uczestnikom sprawiało trudność wypowiadanie się o problemach, które miały być punktem wyjścia do późniejszego tworzenia pomysłów z perspektywy różnych mieszkańców i interesariuszy. Dlatego na dwóch kolejnych warsztatach uczestnicy zostali poproszeni o wskazanie grup mieszkańców i innych interesariuszy z danego podobszaru kryzysowego, którzy wg ich opinii powinni być uwzględnieni w działaniach 15

ZPR, a dopiero następnie grupy zajęły się mapowaniem problemów i to właśnie w podziale na kategorie osób i interesariuszy. Kolejnym etapem warsztatów było stworzenie banku pomysłów i idei, które uczestnicy warsztatów chcieliby włączyć do działań ZPR do roku 2022. Część pomysłów była dedykowana konkretnym lokalizacjom/adresom, a część stanowiła bardziej ogólne wskazania dotyczące sposobu zaspokajania potrzeb zidentyfikowanych przez uczestników na wcześniejszych etapach warsztatów. 16

PRZESTRZEŃ Nowa Praga mapa problemów LUDZIE GOSPODARKA I KULTURA zanikanie z prawdziwej warszawskiej starówki bardzo z niski współczynnik terenów zieleni zdegradowany z krajobraz tkanka z miejska pełna wolnych parcel brak z terenów rekreacyjnych pomiędzy zabudową niewykorzystany z potencjał ulic: Małej, Strzeleckiej, Stalowej remonty z realizowane w sposób niszczący lokalne dziedzictwo chaos z w zarządzaniu przestrzenią zdominowanie z przestrzeni przez samochody brud z w przestrzeni publicznej zagrażający z życiu stan techniczny budynków nierówne z chodniki, pozapadane studzienki brak z centralnej przestrzeni publicznej, która byłaby sercem życia społeczności lokalnej zdegradowana z tkanka miejska legalizowanie z samowoli budowlanych utrudnia przywracanie ładu przestrzennego hałas z i brudne powietrze pomysły na rozwiązanie problemów PRZESTRZEŃ uwolnienie z przestrzeni od samochodów, wykorzystanie szansy, jaka daje metro, stworzenie sieci ścieżek rowerowych, zapewnienie skupisk miejsc parkingowych stworzenie z godnych warunków życia, zapewnienie dostępu do publicznej pralni, łaźni, które mogłyby się znaleźć przy większym centrum aktywności i wsparcia lokalnej spoleczności inicjatywy z służące podnoszeniu jakości przestrzeni murale, warto je eksponować i podtrzymywać tradycje ich tworzenia zadbanie z o przestrzeń dla dzieci i młodzieży, wykorzystanie pustych działek na tworzenie placów zabaw, boisk, siłowni plenerowych przywrócenie z gradacji przestrzeni typowej dla XIX-wiecznej zabudowy Nowej Pragi, tzn. jasne rozdzielenie przestrzeni publicznej ulice, skwery, place, parki, zieleńce etc. i prywatnej kamienice, podwórza wyznaczenie z przestrzeni na organizację pchlego targu, być może organizowanego czasowo zadbanie z o przestrzeń wystawienniczą, miejsce, gdzie mogłyby się odbywać wydarzenia (festyny, koncerty, parady) ożywienie z parterów kamienic zadbanie, by lokale użytkowe nie stały puste stworzenie z na mapie Pragi miejsc cyklicznych aktywności stałe lokalizacje, z których część mogłaby się wiązać z czasowym zamykaniem ulic systematyczne z działania zmierzające do zazielenia Pragi i poprawy jakości przestrzeni publicznej, chodniki, mała architektura, estetyka/czystość stworzenie z szlaku turystycznego, czytelnie oznaczonego w przestrzeni publicznej niewystarczająca z liczba miejsc służących integracji mieszkańców, szczególnie seniorów bardzo z niski standard mieszkań, m.in. brak miejsca na pralkę w łazienkach lub łazienki w mieszkaniu w ogóle sanitariaty na korytarzach; brak C.O. w budynkach problem z eksmisji z kamienic, co do których są roszczenia bardzo z złe wskaźniki jakości życia: największy odsetek niepłaconych alimentów, najniższa średnia długość życia, duży procent ludności żyjącej w nędzy, liczne skupiska patologii (alkoholizm, narkotyki) uzależnienie z od pomocy społecznej ubóstwo z wielu mieszkańców, co jest szczególnie odczuwane przez dzieci i młodzież, ale także seniorów pomysły na rozwiązanie problemów LUDZIE stworzenie z centrum seniora Domu Dziennego Pobytu przy ul. 11 Listopada 13/15 podtrzymywanie z tożsamości lokalnej poprzez celebrowanie lokalnych świąt Dni Pragi uwzględnienie z w myśleniu o rewitalizacji różnych adresatów działań: mieszkańców i odbiorców zewnętrznych; tworzenie bariery elitarności, będzie budowało lokalne antagonizmy działania z resocjalizacyjne adresowane do mieszkańców docieranie z z pomocą społeczną do tych mieszkańców, którzy realnie tej pomocy potrzebują z z mapy Nowej Pragi znikają zakłady usługowe dawnych rzemieślników (zawody takie jak: szewc, rymarz, stolarz) sytuacja z ekonomiczna mieszkańców i przedsiębiorców na Nowej Pradze musi być analizowana kompleksowo (budowa sklepów wielkopowierzchniowych, niszczących małe lokalne biznesy) nie z ma strategii najmu lokali na z Pradze kiełkują nowe pomysły, nowi przedsiębiorcy, instytucje, artyści chętnie sieciują się na zasadzie pojawiania się obok siebie galerii, kawiarni, sklepu z biożywnością) należy wspierać tego typu działania, bo ożywiają one przestrzeń publiczną niedostosowanie z kształcenia zawodowego do potrzeb oferta z kulturalna na Nowej Pradze realizowana jest często przez organizacje pozarządowe, twórców, kawiarnie i wtedy nie otrzymuje wsparcia promocyjnego od Dzielnicy, prowadzi to do tego, że działania o podobnych charakterze podejmowane są równolegle przez różne podmioty, bo nie są one ze soba dobrze skomunikowane artyści z którzy trafili na Pragę Północ na fali mody sprzed kilku lat, rezygnują z najmu lokali na pracownie, powodem są szybko wzrastające czynsze, a także brak przestrzeni wystawienniczej pomysły na rozwiązanie problemów GOSPODARKA I KULTURA stworzenie z specjalnej strefy ekonomicznej na Praskiej Starówce, stymulowanie rozwoju rozwiązaniami z zakresu ekonomii społecznej, szczególnie istotnym elementem tych działań powinna być polityka czynszowa żywność z sprzedawana w małych sklepach i na targowiskach, jako lokalna marka, produkt, po który przyjeżdża się na Pragę dostrzeżenie z potencjału ekonomicznego Pragi, należałoby oprzeć o to strategię rozwoju przedsiębiorczości. Skierowanie działań marketingowych na zewnątrz w celu przyciągnięcia inwestorów, stworzenie programu wsparcia adresowanego do lokalnych przedsiębiorców, artystów przywrócenie z kształcenia zawodowego, bazowanie na lokalnych przedsiębiorcach, którzy mogliby zapewnić praktyki lokalni z przedsiębiorcy jako atrakcja miejsce, gdzie można byłoby nabyć nowe umiejętności podczas warsztatów, zobaczyć warsztat pracy stworzenie z lokalnym przedsiębiorcom warunków do egzystencji; uproszczenie procedur biurokratycznych, aktualizowanie mapy wolnych lokali, dbałość o zapewnienie różnorodności usług np. poprzez rozpisywanie konkursów celowych na najem wsparcie z sieciowania podmiotów społeczno- -kulturalnych działających na Nowej Pradze; ułatwienia służące wspólnemu realizowaniu projektów oraz pomoc w staraniach o zewnętrzne środki finansowe na działania społeczno i kulturalne budowanie z poprzez działania społeczno- -kulturalne z jednej strony poczucia dumy z Pragi wśród mieszkańców, a z drugiej strony wizerunku Pragi na zewnątrz 17

Szmulowizna mapa problemów PRZESTRZEŃ LUDZIE GOSPODARKA brak z miejsc do rekreacji ciemne, z odczuwane jako niebezpieczne ulice brak z wysokiej jakości przestrzeni publicznej brak z przestrzeni integracji społecznej i spędzania czasu wolnego mieszkania z komunalne ich stan jest alarmujący niezagospodarowana z przestrzeń podwórek pomysły na rozwiązanie problemów PRZESTRZEŃ uwolnienie z przestrzeni z nadmiaru parkujących samochodów zadbanie o udostępnienie już istniejących miejsc parkingowych ograniczenie/przeniesienie z w mniej konfliktogenne miejsca punktów zbiórki złomu zadbanie z o czystość Szmulek problemem są zalegające butelki po piwie, niesprzątanie po psach zadbanie z o tereny zieleni, stworzenie atrakcyjnej oferty rekreacyjnej zadbanie z o ulicę Kawęczyńską jako kluczową przestrzeń publiczną, a także o charakter znajdujących się przy niej lokali zadbanie z o nawigację na Szmulkach, zbyt mało jest znaków w przestrzeni publicznej, które pozwoliłyby turyście czuć się prowadzonym zadbanie z o komfort chodzenia na Szmulkach zmapowanie z i aktualizowanie bazy o pustostanach, które mogłyby być wykorzystywane na lokale użytkowe lub mieszkania zadbanie z o komunikację (stworzenie stacji Veturilo, lepsze połączenie komunikacyjne z centrum Dzielnicy, więcej połączeń tramwajowych w weekendy więcej z działań prewencyjnych policji szkolonej na okoliczność działania/pracy na Szmulkach koordynacja z remontów kamienic, która nie ograniczałaby się tylko do elewacji podejmowanie z działań w skupionych obszarach podobszaru kryzysowego sieciowanie z rewitalizowanych obszarów z innymi miejscami ważnymi dla dzielnicy w z przestrzeni publicznej więcej małej architektury ławki, kosze, ale także miejsca aktywnego wypoczynku siłownie plenerowe oferta z skierowana do dzieci i ich rodzin przez instytucje i organizacje pozarządowe wydaje się być nieskoordynowana zbyt z mało placów zabaw i miejsc dedykowanych rodzinnemu, aktywnemu wypoczynkowi istniejące z zasoby, baza lokalowa oraz sportowa wydają się niewystarczająco wykorzystywane brak z klubu mam, klubokawiarni przyjaznej rodzicom z dziećmi bardzo z niskie wyniki w nauce w praskich szkołach, brak pomysłu na plan ratunkowy dla praskich szkół często z młodzi ludzie nie mają wsparcia w domach, które są dysfunkcyjne: trudno jest młodzieży wyjść poza krąg patologii i ubóstwa młodzież z najczęściej spędza czas na ulicy, nie korzysta z dostępnych obiektów sportowych brakuje z miejsca dedykowanego młodzieży, np. skate parku w z ofercie kierowanej do młodzieży zbyt mało uwagi poświęca się dziewczętom, które niekoniecznie chcą grać w piłkę nożną, a ich aktywizacja jest równie ważna jak chłopców brak z miejsc pracy do pracy podróżuje się na drugą stronę Wisły Szmulki z są obszarem monofunkcyjnym sypialnią brak z miejsc społecznie przyjaznych, takich jak np. Centrum Paca i Bar Prasowy, które byłyby atrakcyjną ofertą dla mieszkańców w różnym wieku zbyt z mało miejsc spotkań dla seniorów niewykorzystanie z potencjału seniorów ubóstwo z seniorów pomysły na rozwiązanie problemów LUDZIE aktywizacja z społeczności lokalnej stworzenie z Centrum Aktywności Lokalnej przy ul. Kawęczyńskiej 16 stworzenie z lokalnej filii Domu Seniora więcej z działań aktywizujących mieszkańców, budujących poczucie dumy z miejsca, wspierających lokalną tożsamość (np. święta sąsiada, dni ulicy) zadbanie z o szanse edukacyjne młodzieży, stworzenie strategii podnoszenia jakości na Pradze-Północ oraz programy uwrażliwiające na lokalna tożsamość, dbałość o przestrzeń publiczną stworzenie z oferty dla artystów, która bazowałaby na lokalach przystosowanych na pracownie, np. lokale parterowe, oraz zapewnieniu przestrzeni wystawienniczej promocja z i wsparcie dla lokalnych przedsiębiorców nie z są wspierani przedstawiciele ginących zawodów, np. szewc, produkcja szczotek lokalni z drobni przedsiębiorcy mają problem z utrzymaniem się ze względu na wzrastające czynsze oraz zbyt bliską lokalizację marketów wielkopowierzchniowych stereotypy z związane z tą stroną rzeki odstraszają nowych przedsiębiorców i nowe firmy, które nie chcą tu lokalizować swoich siedzib niewykorzystana z jest wiedza o prężnie działających tu markach, np. Fabryce Obrabiarek Precyzyjnych AVIA SA własne z inicjatywy przedsiębiorców nie są promowane, wspierane przez Dzielnicę ani miasto lokalnym z przedsiębiorcom brakuje wsparcia promocyjnego, które pokazałoby, że na Szmulkach można dostać produkty/usługi wysokiej jakości w spersonalizowanej, a nie masowej atmosferze centrum handlowego pomysły na rozwiązanie problemów GOSPODARKA promocja z i wsparcie dla lokalnych przedsiębiorców 18

19

Stara Praga mapa problemów PRZESTRZEŃ LUDZIE GOSPODARKA I KULTURA niska z jakość przestrzeni publicznej dużo z pustostanów brud z i zanieczyszczenie powietrza brak z infrastruktury sportowej brak z placów zabaw zaniedbane z podwórka brak z przestrzeni zielonych nieuregulowany z status prawny nieruchomości niepewność mieszkańców często z bardzo niski standard kamienic, mieszkań i przestrzeni wokół podwórka słaba z komunikacja publiczna brak z miejsca do wypoczynku brak z toalet w przestrzeni publicznej brak z elementów małej architektury w przestrzeni publicznej, które umożliwiłyby seniorom korzystanie z niej brak z lokali komunalnych o odpowiednim standardzie brak z oferty lokali na pracownie artystyczne na preferencyjnych warunkach brak z przestrzeni wystawienniczej brak z ścieżek rowerowych pasów na drodze, bardzo duży ruch samochodowy utrudniający komunikację brak z stojaków na rowery oraz parkingów rowerowych zbyt z mała liczba wypożyczalni oraz brak stacji Veturilo brak z punktu informacyjnego brak z wybiegów dla psów i miejsc do spacerów brak z stojaków z zestawami do sprzątania po psie pomysły na rozwiązanie problemów PRZESTRZEŃ strategiczne z traktowanie podnoszenia jakości przestrzeni publicznej; realizowanie wizji miasta dla ludzi, co może być czynnikiem stymulującym rozwój społeczno-gospodarczy tego obszaru więcej z przestrzeni dla mieszkańców skwery, zieleńce, mała architektura przestrzeń z między ulicami Brzeską a Targową dedykowana funkcji sportowej wprowadzenie z strefy płatnego parkowania i/lub ograniczenie czasu parkowania przed lokalami użytkowymi do 1-1,5 godziny wprowadzenie z strefy Tempo30 ścieżki z dla rowerów w postaci wydzielonych pasów na jezdni ulica z Brzeska jako strefa specjalna działania powinny być tu prowadzone z dużo większą intensywnością stworzenie z Centrum Społecznego na kształt Paca 40 remonty z kamienic od instalacji po elewację, zaplanowane strategicznie i planowo realizowane postulat z rozszerzenia podobszaru objętego rewitalizacją na całą Pragę polityka z mieszkaniowa jako narzędzie zmiany społecznej, przestrzennej zbyt z mała w stosunku do potrzeb liczba animatorów i wychowawców oraz oferty zajęć artystycznych, sportowych, integracyjnych dla dzieci, które stanowiłyby alternatywę dla spędzania czasu na ulicach brak z klubu małego dziecka gdzie dzieci mogłyby spędzać czas z rodzicami zbyt z mało pracy ze zdolnymi uczniami i wspierania uczniów słabszych, m.in. w odrabianiu lekcji brak z kadry potrafiącej pracować z praską młodzieżą w szkołach brak z przystępnej finansowo/taniej oferty uprawiania sportów brak z warsztatów kształtujących umiejętności zawodowe/praktyk młodzież z najczęściej spędza czas na ulicy, nie korzysta z dostępnych obiektów sportowych brak z informacji o odbywających się zajęciach pozalekcyjnych brak z miejsc pracy; warto rozwijać przedsiębiorczość, tworzyć miejsca pracy na Pradze bieda z i ubóstwo wśród seniorów zły z dostęp seniorów do informacji o pomocy socjalnej i prawnej problem z opieki medycznej problem z braku bezpieczeństwa seniorów tworzenie z gett ubóstwa, patologii i wykluczenia rejon Brzeskiej brak z programów dedykowanych najmłodszym i młodzieży, które pozwalałyby na wyjście z izolacji społecznej brak z chęci i motywacji do pracy powiązany z brakiem miejsc pracy, brak polityki społecznej dopasowanej do dzielnicy dawanie pomocy finansowej, a nie umiejętności i wsparcia do usamodzielnienia się i wychodzenia z ubóstwa brak z propozycji spędzania czasu wolnego i motywacji do zmiany wzorców spędzania czasu wolnego brak z programu pomocowego dla kobiet będących ofiarami przemocy pomysły na rozwiązanie problemów LUDZIE aktywizacja z seniorów, stworzenie punktu informacyjnego dedykowanego tej grupie zapewnienie z lokalu na Dom Dziennego Pobytu odpowiadającego potrzebom tej grupy parter z dostępem do ogrodu: większy niż aktualny metraż (120 m 2 ) stworzenie z oferty warsztatów, szkoleń dla seniorów, np. z policją o bezpieczeństwie zajęcia z sportowe, ale także oferta uprawiania sportu dostępna w przestrzeni publicznej możliwość z odpracowania zaległego czynszu poprzez prace porządkowe i remontowe możliwość z spłaty zaległych czynszów w formie prac przez artystów coroczna z weryfikacja osób korzystających z pomocy społecznej, ponieważ jest to przestrzeń do nadużyć i pomoc często nie trafia do najbardziej potrzebujących. zwiększenie z środków na pomoc społeczną pomniejszenie z przestrzeni bazaru Różyckiego bardzo z duża konkurencja ze strony sklepów wielkopowierzchniowych Zarząd z Gospodarowania Nieruchomościami wydaje się traktować przedsiębiorców jak przeciwników, np. przy najmie lokalu użytkowego i rozwiązaniu umowy w wycenie poniesionych przez najemcę kosztów remontu pomysły na rozwiązanie problemów GOSPODARKA I KULTURA stworzenie z strategii najmu lokali użytkowych aktywizacja z zawodowa mieszkańców poprzez zatrudnianie ich do pracy, która jest lokalnie dostępna tworzenie z rozpoznawalnej praskiej marki np. smaki i tradycje forma, która umożliwiłaby turystyczną promocję Pragi stworzenie z giełdy pracy czasowej, która umożliwiałaby sieciowanie przedsiębiorcy faktyczna z realizacja hasła 1 okienka wprowadzenie ułatwień proceduralnych w zakładaniu nowej działalności strategia z współpracy z przedsiębiorcami nie ograniczać się do Centrum Kreatywności Targowa 56. Postulat stworzenia strony internetowej i punktu informacyjnego dla przedsiębiorców reaktywacja z Dni Ząbkowskiej, bogatszy kalendarz imprez odbywających się w przestrzeni publicznej 20