1 historia jako dzieje, przeszłość, epoki historyczne

Robert Leończyk Rozkład materiału nauczania historii i społeczeństwa w szkole podstawowej kl. 4 6 Na niebiesko zaznaczono lekcje o tematyce społecznej. Klasa 4 Lp. Tytuł działu/temat lekcji Zapoznaj się z historią 1. Historia Co to takiego? Liczba godzin Podstawowe pojęcia 1 historia jako dzieje, przeszłość, epoki historyczne Wymagania wg podstawy 8. Historia jako dzieje. Uczeń: 1) odróżnia historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości; 2) wyjaśnia, na czym polega praca historyka; 2. Wśród starych ksiąg, obrazów i budowli 1 źródła historyczne 8. Historia jako dzieje. Uczeń: 3) podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić 3. Historia zegara i nie tylko 1 chronologia, tysiąclecie, era, przed naszą erą I. Chronologia historyczna: Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: okres p.n.e., n.e., tysiąclecie, wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; 1

oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością. 4. Kiedy to było? Obliczanie czasu 1 określanie wieku, ery, obliczanie upływu czasu między wiekami I. Chronologia historyczna: Uczeń oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością. 5. Palcem po mapie 1 mapa historyczna, rodzaje map historycznych 6. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 7. To już znamy, 1 lekcja powtórzeniowa powtarzamy 8. Sprawdzian 1 Człowiek i społeczeństwo II. Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, planu, mapy, ilustracji; I.Temat dodatkowy spoza podstawy 2

9. Każdy człowiek jest inny 10. W domu, w szkole, w społeczeństwie 1 odmienność i niepowtarzalność człowieka 1 rodzina, społeczność szkolna, społeczeństwo, prawa i obowiązki ucznia 1. Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. Uczeń: 1) wyjaśnia, w czym wyraża się odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka; 2) podaje przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania; 7) tłumaczy, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe; 8) wyjaśnia, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja; 9) podaje przykłady konfliktów między ludźmi i proponuje sposoby ich rozwiązywania. 1.Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym: Uczeń: 3) wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny; 5) charakteryzuje społeczność szkolną, z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków. 6) podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole; 3

5. Społeczeństwo Uczeń: 2) opisuje różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie 11. Ja i moja historia 1 tradycja rodzinna, pokolenie 1.Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym: Uczeń: 4) wyraża opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych; 12. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne II. Temat dodatkowy spoza podstawy 13. To już znamy, 1 lekcja powtórzeniowa powtarzamy 14. Sprawdzian 1 Mała i wielka ojczyzna 15. Moja ojczyzna 1 stolica Polski, polskie symbole narodowe 3. Ojczyzna Uczeń: 1) wymienia i tłumaczy znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej; 16. Polska niejedno ma imię 1 regiony Polski 3. Ojczyzna Uczeń: 2) wskazuje na mapie i opisuje główne regiony Polski; 4

17. Moja wielka i mała ojczyzna 18. Poznaj to, co nieznane 19. To już znamy, powtarzamy 20. Sprawdzian Dawno, dawno temu 21. Bardzo dawna historia człowieka 3) wymienia mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce i na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje; 1 mój region, mała ojczyzna 2. Mała ojczyzna Uczeń: 1) opisuje swoją małą Ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno- -kulturową i problemy społeczno-gospodarcze; 2) zbiera informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 1 lekcja powtórzeniowa z przeszłości małej Ojczyzny ; III. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 prehistoria IV. Temat dodatkowy spoza podstawy 22. Starożytny Wschód nad wielkimi rzekami 1 pierwsze cywilizacje, rolnictwo, rola wielkich rzek 23. Historia pisma 1 alfabet fenicki, grecki, łaciński, współczesny V. Temat dodatkowy spoza podstawy 9. Fundamenty Europy Uczeń: Wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej 5

24. Gliniane tabliczki 1 pismo klinowe, Babilon VI. Temat dodatkowy spoza podstawy 25. Na rydwanie faraona 26. A tymczasem na ziemiach polskich 27. Poznaj to, co nieznane 1 faraon, rydwan, hieroglify, piramidy VII. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 Biskupin, zajęcia ludności VIII. Temat dodatkowy spoza podstawy lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne IX. Temat dodatkowy spoza podstawy 28. To już znamy, lekcja powtórzeniowa powtarzamy 29. Sprawdzian 1 Starożytna 1 Grecja 30. Grecja i jej mieszkańcy 1 położenie Grecji, ukształtowanie terenu, rola 31. Greckie wychowanie żeglowania 1 wychowanie spartańskie, hoplici, igrzyska olimpijskie X. Temat dodatkowy spoza podstawy 9. Fundamenty Europy. Uczeń: Opisuje życie w Atenach peryklejskich, używając pojęć: igrzyska olimpijskie 32. W Atenach 1 sztuka grecka, filozofia, 9. Fundamenty Europy. Uczeń: 6

Peryklesa demokracja Opisuje życie w Atenach peryklejskich, używając pojęć: filozofia. 33. W świecie greckich bogów 34. Poznaj to, co nieznane 1 bogowie olimpijscy, teatr grecki lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 9. Fundamenty Europy. Uczeń: Opisuje życie w Atenach peryklejskich, używając pojęć: teatr, bogowie olimpijscy (Zeus, Atena, Apollo), mity (Herakles, Odyseusz). XI. Temat dodatkowy spoza podstawy 35. To już znamy, lekcja powtórzeniowa powtarzamy 36. Sprawdzian 1 Starożytny Rzym KLASA 4 LUB 5 37. Rozwój państwa rzymskiego 38. Miasto na siedmiu wzgórzach 39. Rzymianina dzień powszedni 1 początki Rzymu, Rzym królewski, republika, cesarstwo 1 drogi rzymskie, handel, życie codzienne, Juliusz Cezar 1 prawo rzymskie, termy, igrzyska, niewolnictwo Temat dodatkowy spoza podstawy 9. Fundamenty Europy. Uczeń: 3) charakteryzuje osiągnięcia Rzymu, używając pojęć i terminów: drogi; 9. Fundamenty Europy. Uczeń: 3) charakteryzuje osiągnięcia Rzymu, używając pojęć i terminów: prawo rzymskie, wodociągi; 7

40. Rzymianin zostaje chrześcijaninem 41. Upadek cesarstwa rzymskiego 42. Poznaj to, co nieznane 43. To już znamy, powtarzamy 1 narodziny chrześcijaństwa, apostołowie, ewangelia, prześladowania 1 cesarstwo zachodnie, wschodnie, barbarzyńcy 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne lekcja powtórzeniowa 9. Fundamenty Europy. Uczeń: Opisuje narodziny chrześcijaństwa i jego rozpowszechnienie w czasach starożytnych. XII. Temat dodatkowy spoza podstawy XIII. Temat dodatkowy spoza podstawy 8

Klasa 5 Lp. Tytuł działu/temat lekcji Liczba godzin Podstawowe pojęcia Polska za Piastów 1. Lekcja organizacyjna. 1 Przypomnienie wymagań, kryteria oceniania 2. 3. 4. 5. Epoki w dziejach. Legendarne początki Wymagania wg podstawy 2 legendy polskie 10. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 1) opowiada legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie, a także rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy; Państwo Mieszka 2 Gniezno, państwo Mieszka, 10. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 3) opisuje panowanie Mieszka I, umiejscawiając je w czasie i używając pojęć: plemię, gród, drużyna, książę; 6. Polska za Chrobrego 1 zjazd gnieźnieński 10. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 4) opowiada historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie: św. Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III 7, 8 Rozbicie dzielnicowe. Testament Krzywoustego 9, 10 Państwo Kazimierza Wielkiego 2 Polska dzielnicowa, drogi ku zjednoczeniu, Władysław Łokietek 2 Akademia Krakowska, uczta u Wierzynka I. Temat dodatkowy spoza podstawy 10. Państwo polskie za Piastów. Uczeń: 6) opowiada o panowaniu Kazimierza Wielkiego, z uwzględnieniem powstania Akademii Krakowskiej i uczty u Wierzynka. 9

11, 12 Obliczanie czasu minionych wydarzeń 13. Poznaj to, co nieznane 14. To już znamy, powtarzamy 15. Sprawdzian 1 Życie w średniowieczu 16. Średniowieczna krzyżówka. 17. Życie codzienne w klasztorze 2 wiek II. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 1 lekcja powtórzeniowa III. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 IV. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 zajęcia mnichów, zakon, 11. Mnisi. Uczeń: reguła, ubóstwo 1) opisuje klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo; charakteryzuje postać 18, 19 Rycerze i turnieje 2 zamek średniowieczny i jego mieszkańcy 20. Zakony rycerskie 1 krucjaty, Ziemia Święta, konsekwencje krucjat św. Franciszka z Asyżu. 12. Rycerze. Uczeń: 1) charakteryzuje zamek średniowieczny i jego mieszkańców; 2) opisuje charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza V. Temat dodatkowy spoza podstawy 10

21. W cieniu średniowiecznej katedry 1 miasto średniowieczne 13. Mieszczanie. Uczeń: 1) opisuje miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, bur mistrz, samorząd miejski, rynek, mury miejskie; 2) porównuje warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym 11

22, 23 Style romański i gotycki 24. Życie codzienne na średniowiecznej wsi 2 cechy stylów romańskiego i gotyckiego-porównanie 1 warunki życia wsi średniowiecznej 25. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 26 Prezentacja opisów wybranych dzieł sztuki romańskiej i gotyckiej. VI. Temat dodatkowy spoza podstawy 14. Chłopi. Uczeń: 1) opisuje warunki życia na wsi średniowiecznej; 2) porównuje życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina. VII. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 VIII. Temat dodatkowy spoza podstawy 27. Sztuka romańska i gotycka- krzyżówka 1 IX. Temat dodatkowy spoza podstawy 28. To już znamy, 1 lekcja powtórzeniowa powtarzamy 29. Sprawdzian 1 Polska Jagiellonów 30 Początki nowej dynastii 31 1 X. Temat dodatkowy spoza podstawy Unia dwóch państw 1 Jadwiga, Jagiełło, przyczyny unii 17. Jadwiga i Jagiełło. Uczeń: 1) wskazuje na mapie Wielkie Księstwo Litewskie; 12

2) wyjaśnia przyczyny unii polsko-litewskiej; 3) charakteryzuje osobę Jadwigi i wymienia jej zasługi dla kultury polskiej 32. Wielka wojna z Krzyżakami 1 przyczyny i skutki bitwy pod Grunwaldem 17. Jadwiga i Jagiełło. Uczeń: 4) opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem 33. Renesans w Europie 1 Powstanie renesansu, Leonardo da Vinci XI. Temat dodatkowy spoza podstawy 34. Sztuka renesansowaprezentacja 1 XII. Temat dodatkowy spoza podstawy 13

35, 36 Odkrywanie Nowego Świata Kraje Nowego Świata. 2 Krzysztof Kolumb, Nowy Świat, Indianie 15. Odkrycie Nowego Świata. Uczeń: 1) umieszcza Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni; 2) opisuje odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna 3) wymienia następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki 37. Praca z mapąćwiczenia 1 Mapa, atlas historyczny XIII. Temat dodatkowy spoza podstawy 38. Praca z tekstempowtórzenie 1 Pytania do tekstu XIV. Temat dodatkowy spoza podstawy 49, 40 Reformacja 2 przyczyny reformacji, podział Europy Zachodniej, wojny religijne XV. Temat dodatkowy spoza podstawy 41. Wawel królewski Złotego Wieku 1 dwór Jagiellonów 18. Dwór Jagiellonów. Uczeń opisuje życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór, paziowie, komnata, arras. 42. Wycieczka po Krakowie Złotego Wieku 43, 44 Astronom, który poruszył Ziemię 1 Folder wycieczki, karta pocztowa z Krakowaprojekt XVI. Temat dodatkowy spoza podstawy 2 Mikołaj Kopernik 16. Mikołaj Kopernik i jego odkrycie. Uczeń: 1) opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, 14

45. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe; 2) opisuje i umieszcza w czasie odkrycie Mikołaja Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię. XVII. Temat dodatkowy spoza podstawy 46. To już znamy, powtarzamy 47. Krzyżówka renesansowa 48. Sprawdzian Rzeczpospolita szlachecka 49, Szlachcic rycerz i 50 obywatel. Skąd pochodzi szlachta? 51. Rzeczpospolita wielu narodów 1 lekcja powtórzeniowa 1 XVIII. Temat dodatkowy spoza podstawy 2 obowiązki szlachcica wobec państwa 19. Polski szlachcic. Uczeń: 1) charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie 1 unia lubelska 20. Rzeczpospolita Obojga Narodów. Uczeń: 1) wyjaśnia, na czym polegała unia lubelska i wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów; 2) opisuje, w jaki sposób dokonywano wyboru 15

króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja. 52, 53 Szlachta wybiera królów. Wolne elekcje. Kto jest kim w Polsce 54, 55 Życie codzienne w szlacheckim dworze 2 elekcja, pole elekcyjne, koronacja, sejm, rząd, prezydent 2 folwark, pańszczyzna, spichlerz, spław Wisłą do Gdańska 20. Rzeczpospolita Obojga Narodów. Uczeń: 2) opisuje, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja. 4. Państwo. Uczeń: 2) wymienia organy władzy w Rzeczpospolitej Polskiej: parlament, prezydent, rząd, sądy i omawia najważniejszą funkcję każdego z tych organów w systemie politycznym; 19. Polski szlachcic Uczeń: 2) opisuje działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny Wisłą do Gdańska. 5. Społeczeństwo. Uczeń: 1) wyjaśnia znaczenie pracy w życiu człowieka 16

56 Praca z mapą i atlasem, wieki w dziejachpowtórzenie. 57 Poznaj to, co nieznane 58. To już znamy, powtarzamy 59. Sprawdzian Rzeczpospolita XVII i XVIII wieku 60. W kraju skrzydlatych jeźdźców 61. Zwycięstwo pod Wiedniem 1 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 1 lekcja powtórzeniowa i dostrzega jej społeczny podział; XIX. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 potop szwedzki 21. Rzeczpospolita w XVII w. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i omawia wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego; 1 Jan III Sobieski 21. Rzeczpospolita w XVII w. Uczeń: 2) sytuuje w czasie i opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria. 62. Czasy stanisławowskie 63. Witaj, majowa jutrzenko 1 obiady czwartkowe, KEN, Canaletto XX. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 Konstytucja 3 maja 22. Upadek I Rzeczypospolitej. Uczeń: 1) podaje przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława 17

64. Insurekcja kościuszkowska 65. Upadek Rzeczypospolitej 1 naczelnik powstania, kosynierzy, III rozbiór 1 upadek państwa, rozbiory, granice rozbiorowe 66. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 67. To już znamy, 1 lekcja powtórzeniowa powtarzamy 68. Sprawdzian 1 Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja; 22. Upadek I Rzeczypospolitej. Uczeń: 2) omawia i sytuuje w czasie wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy; 22. Upadek I Rzeczypospolitej. Uczeń: 3) wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego, podaje datę III rozbioru. XXI. Temat dodatkowy spoza podstawy 18

Klasa 6 Lp. Tytuł działu/temat lekcji Liczba godzin Podstawowe pojęcia O wolność waszą i naszą 1. Lekcja organizacyjna 1 2. W XVIII wieku 1 oświecenie, rewolucja francuska, powstanie USA, Polska 3. Dał nam przykład Bonaparte 1 formy walki o niepodległość Wymagania wg podstawy I. Temat dodatkowy spoza podstawy II. Temat dodatkowy spoza podstawy 19

4. Armaty pod Stoczkiem 1 powstanie listopadowe 23. Formy walki o niepodległość. Uczeń: 1) umiejscawia w czasie powstanie listopadowe i powstanie styczniowe; 2) wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranych powstaniach; 5. Wielka Emigracja 1 represje, emigracja polityczna i zarobkowa, Fryderyk Chopin, Adam Mickiewicz 6. Poszli chłopcy do lasu bez broni 24. Życie na emigracji. Uczeń: 1) wskazuje na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich; 2) rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową; 3) zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Skłodowskiej-Curie, Heleny Modrzejewskiej. 1 powstanie styczniowe 23. Formy walki o niepodległość. Uczeń: 1) umiejscawia w czasie powstanie listopadowe i powstanie styczniowe; 2) wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranych powstaniach; 7. O polską mowę 1 walka o język polski w 23. Formy walki o niepodległość. Uczeń: 20

nauczaniu 8. Ku pokrzepieniu serc 1 Stanisław Moniuszko, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Wyspiański 9. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 10. To już znamy, powtarzamy 1 lekcja powtórzeniowa 11. Sprawdzian Wiek pary i żelaza 12. Koleją do przodu! 1 maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf 3) omawia, na wybranym przykładzie, walkę o język polski w nauczaniu; 23. Formy walki o niepodległość. Uczeń: 4) zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury polskiej: Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza i Stanisława Wyspiańskiego. III. Temat dodatkowy spoza podstawy 25. Miasto przemysłowe. Uczeń: 1) opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka; 21

13. Wycieczka do dziewiętnastowiecznej Łodzi 1 fabryka, uprzemysłowienie na ziemiach polskich 14. Zostań Edisonem 1 Thomas Edison, wynalazki, żarówka, telefon, telegraf, samolot 15. Dziki Zachód 1 Indianie, traperzy, budowa kolei, gorączka złota 16. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 17. To już znamy, powtarzamy 1 lekcja powtórzeniowa 18. Sprawdzian Polska odrodzona 19. Wielka Wojna 1 walczące strony, charakter działań wojennych 20. Sprawa polska podczas Wielkiej Wojny 25. Miasto przemysłowe. Uczeń: 2) wskazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich; 3) rozróżnia rzemieślnicze i fabryczne (maszynowe) formy produkcji; 4) opisuje warunki pracy w XIXwiecznej fabryce. IV. Temat dodatkowy spoza podstawy V. Temat dodatkowy spoza podstawy VI. Temat dodatkowy spoza podstawy VII. Temat dodatkowy spoza podstawy 1 czyn zbrojny, legiony 26. Odrodzenie państwa polskiego. Uczeń: 3) zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego. 22

21. Budowa nowych granic 1 granice II Rzeczpospolitej, sąsiedzi Polski 22. II Rzeczpospolita 1 Józef Piłsudski, Roman Dmowski, ustrój polityka 23. W Gdyni 1 osiągnięcia gospodarcze II RP, Eugeniusz Kwiatkowski 24. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 25. To już znamy, powtarzamy 1 lekcja powtórzeniowa 26. Odrodzenie państwa polskiego. Uczeń: 1) wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów; 2) wymienia czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę 3) zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego. 26. Odrodzenie państwa polskiego. Uczeń: 1) wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów; 3) zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego. VIII. Temat dodatkowy spoza podstawy IX. Temat dodatkowy spoza podstawy 23

26. Sprawdzian Nasza największa wojna 27. Czy będzie wojna? 1 sytuacja polityczna, faszyzm, komunizm 28. Najazd z dwóch stron 1 państwa-agresorzy, polityka Hitlera i Stalina 29. Okupowany kraj 1 życie ludności, okupacja, Holokaust X. Temat dodatkowy spoza podstawy 27. Polska w okresie II wojny światowej. Uczeń: 1) wskazuje na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę; 2) podaje charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych; 27. Polska w okresie II wojny światowej. Uczeń: 3) charakteryzuje życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności żydowskiej; 4) omawia formy oporu społeczeństwa wobec okupantów; 30. O wolną Polskę w kraju i na obczyźnie 1 formy oporu w kraju, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, rząd XI. Temat dodatkowy spoza podstawy 24

londyński 31. Plan Burza 1 postawa ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy 32. Koniec największej z wojen 1 zdobycie Berlina, sytuacja międzynarodowa po wojnie 33. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 27. Polska w okresie II wojny światowej. Uczeń: 5) opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy. XII. Temat dodatkowy spoza podstawy XIII. Temat dodatkowy spoza podstawy 25

34. To już znamy, powtarzamy 1 lekcja powtórzeniowa 35. Sprawdzian Zależni od wschodniego sąsiada 36. Podział świata, skutki wojny 1 żelazna kurtyna XIV. Temat dodatkowy spoza podstawy 37. Wielka odbudowa 1 granice PRL, sąsiedzi, odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny 38. Władza i zwykli ludzie 1 zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej, cenzura 28. Polska Rzeczpospolita Ludowa. Uczeń: 1) wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienia jej sąsiadów; 2) opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, planowanie centralne. 28. Polska Rzeczpospolita Ludowa. Uczeń: 2) opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej, cenzura, opozycja demokratyczna. 39. Zimna wojna, stracie Zachodu ze 1 punkty zapalne w XV. Temat dodatkowy spoza 26

Wschodem konflikcie podstawy 40. Opozycja, Kościół 1 protesty społeczne w PRL-u, Karol Wojtyła 41. Solidarność ludzi wolnych 1 powstanie i działania Solidarności, strajk, walka bez przemocy 42. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 43. To już znamy, powtarzamy 1 lekcja powtórzeniowa XVI. Temat dodatkowy spoza podstawy 29. Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej. Uczeń: 2) opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, Okrągły Stół ; XVII. Temat dodatkowy spoza podstawy 44. Sprawdzian Znowu w wolnej Polsce 45. Polska państwem demokratycznym 1 Okrągły Stół, Tadeusz Mazowiecki, najważniejsze zmiany w państwie 29. Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej. Uczeń: 1) wskazuje na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów; 2) opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, Okrągły Stół ; 46. Jesień Narodów 1 wyzwalanie się XVIII. Temat dodatkowy spoza 27

poszczególnych krajów spod dominacji ZSRR 47. Ustrój państwa polskiego 1 wybory 1989, wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja 48. Bądźmy samorządni 1 samorząd, wybory lokalne, organizacje pozarządowe 49. Prawa i obowiązki obywatela 1 prawa i obowiązki obywateli III RP 50. Jesteśmy w Unii Europejskiej i w NATO 1 Unia Europejska, europejska solidarność, flaga i hymn UE, Siły Zbrojne RP, zadania, misje zagraniczne podstawy 4. Państwo. Uczeń: 1) wyjaśnia, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja; Mała Ojczyzna. Uczeń: 3) wskazuje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych i na przykładach omawia zakres działań oraz sposoby sprawowania władzy. 4. Państwo. Uczeń: 3) podaje przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczpospolitej Polskiej; 4) omawia wybrane prawa dziecka i podaje, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane. 6. Wspólnota europejska. Uczeń opowiada o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe, oraz rozpoznaje symbole unijne: flagę i 28

51. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 52. To już znamy, powtarzamy 1 lekcja powtórzeniowa hymn Unii Europejskiej (Oda do radości). XIX. Temat dodatkowy spoza podstawy 53. Sprawdzian Mieszkańcy globalnej wioski 54. Świat stał się mniejszy 1 nowe technologie, komunikacja, gospodarka światowa, globalizacja, Organizacja Narodów Zjednoczonych 55. Na Księżyc i na Marsa 1 sputnik, satelita, pierwszy człowiek na Księżycu 56. Problemy Polski współczesnej 1 rozwój gospodarczy, demografia, emigracja zarobkowa, Polacy w UE 7. Problemy ludzkości. Uczeń: 1) wyjaśnia, co oznacza powiedzenie: świat stał się mniejszy i wskazuje przyczyny tego zjawiska; XX. Temat dodatkowy spoza podstawy 29. Solidarność i powstanie III Rzeczypospolitej. Uczeń 3) wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce po 1989r. 4.Państwo. Uczeń: 3) podaje przykłady ważnych problemów współczesnej Polski, korzystając z różnych źródeł informacji (od osób dorosłych, z prasy, radia, 29

telewizji, Internetu). 3.Ojczyzna. Uczeń: 3) wymienia mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce i na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje oraz wymienia miejsca największych skupisk Polaków na świecie. 57. Zagrożenia współczesnego świata 1 głód, epidemie, terroryzm, konflikty zbrojne 58. My i świat 1 możliwości rozwoju ucznia w Polsce 7. Problemy ludzkości. Uczeń: 2) opisuje i ocenia na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka; 3) wymienia pożytki i niebezpieczeństwa korzystania z mediów elektronicznych; 4) opowiada o przejawach nędzy na świecie oraz formułuje własną opinię o działaniach pomocowych podejmowanych przez państwa lub organizacje pozarządowe; 5) wyjaśnia na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie. XXI. Temat dodatkowy spoza podstawy 30

i UE, organizacje pozarządowe, wolontariat 59. Poznaj to, co nieznane 1 lekcja dodatkowa, ciekawostki historyczne 60. To już znamy, powtarzamy 1 lekcja powtórzeniowa XXII. Temat dodatkowy spoza podstawy 31