Zakaz konkurencji wydanie 1. ISBN 978-83-255-0171-6 Autor: Ewa Drzewiecka Redakcja: Joanna Tyszkiewicz Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Matuszewska 14 bud. 45C 03-876 Warszawa tel. 022 31 12 222, faks 022 33 77 601 e-mail: dz.handlowy@beck.pl Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Wszelkie prawa zastrzeżone. Rady zawarte w niniejszej publikacji wyrażają punkt widzenia Autorów.
Spis treści Wykaz piktogramów... 4 I. Umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy... 5 1. Komentarz... 5 1.1. Forma umowy... 5 1.2. Strony umowy... 7 1.3. Termin zawarcia umowy... 7 1.4. Dodatkowe świadczenia... 8 1.5. Czas obowiązywania zakazu... 8 1.6. Działalność konkurencyjna bez zakazu... 8 1.7. Zakaz konkurencji przy umowach cywilnoprawnych... 9 2. Wyjaśnienia do wzoru umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy... 10 3. Wzór umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy... 17 II. Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy... 19 4. Komentarz... 19 4.1. Wstęp... 19 4.2. Forma umowy... 20 4.3. Umowa o zakazie konkurencji a umowa o pracę... 21 5. Komentarz do wzoru... 23 5.1. Strony umowy... 23 5.2. Zakres zakazu 1... 26 5.3. Działalność konkurencyjna 2... 36 5.4. Zakres terytorialny zakazu konkurencji 2... 37 5.5. Odpłatność za ustanowienie zakazu konkurencji 4... 37 5.6. Skutki naruszenia zakazu konkurencji przez byłego pracownika... 44 5.7. Kara umowna 5... 45 5.8. Przedawnienie roszczeń z umów o zakazie konkurencji... 47 5.9. Zmiana umowy o zakazie konkurencji 7... 47 6. Wzór umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy... 48
Wykaz piktogramów Zapamiętaj (ważne informacje, o których należy pamiętać) Porada eksperta (wskazówki autora) Przykład Ważne
I. Umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy 1. Komentarz Pracownik na kilku etatach, zleceniobiorca poszukujący dodatkowego zajęcia nie są rzadkością na rynku pracy. Odnosi się to również do pracowników, którzy korzystając ze zdobytego doświadczenia, podejmują działalność konkurencyjną wobec byłego pracodawcy. Jednak pracownik lub były pracownik nie może prowadzić takiej działalności ani świadczyć pracy na rzecz konkurencji w ramach stosunku pracy lub na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeżeli zawarł z pracodawcą umowę o zakazie konkurencji. Kodeks pracy określa warunki zawarcia tej umowy oraz wynikające z niej prawa i obowiązki stron. Umowa o zakazie konkurencji może być zawarta na czas trwania stosunku pracy lub na okres po jego zakończeniu. W tym drugim przypadku stroną umowy może być tylko pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Ponadto pracownik ma ograniczoną możliwość prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy także wówczas, gdy nie zawarł umowy o zakazie konkurencji. Omawiany wzór dotyczy umowy o zakazie konkurencji zawartej na czas trwania stosunku pracy. Umowa o zakazie konkurencji powinna być przechowywana w aktach osobowych pracownika w części B, tak jak umowa o pracę ( 6 pkt 2 ppkt 2 lit. j rozp. MPiPS z 28.5.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika, Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.). 1.1. Forma umowy Zakaz konkurencji może być ustanowiony jedynie w drodze pisemnej umowy. Zakazu konkurencji nie można wprowadzić za pomocą jednostronnych oświadczeń pracodawcy, np. w obwieszczeniu czy przepisach wewnętrznych (regulamin pracy, układ zbiorowy pracy). Ogólne postanowienia dotyczące zakazu konkurencji mogą jednak znaleźć się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy.
1. Komentarz Przykład zapisu Ogólny zapis w układzie zbiorowym lub regulaminie może brzmieć następująco: Z każdym pracownikiem może być zawarta umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy. Pracownikowi, z którym zawarto umowę o zakazie konkurencji przysługuje odszkodowanie w wysokości... Odrębna umowa Zakaz konkurencji wprowadza się w odrębnej umowie. W praktyce oznacza to, że umowa o zakazie konkurencji powinna: być dokumentem odrębnym od umowy o pracę albo stanowić załącznik do umowy o pracę bądź stanowić wyraźnie wyodrębnione postanowienia umowy o pracę. W jednym dokumencie mogą się bowiem zmieścić teksty dwóch lub więcej zawieranych umów, o ile tylko będą wyraźnie od siebie odrębne. Odrębność umowy o zakazie konkurencji odnosi się zatem do jej treści, a nie formy. Umowa o zakazie konkurencji musi być sporządzona na piśmie. Zawarta w innej formie jest nieważna (art. 101 3 KP). Nieważność umowy Umowa o zakazie konkurencji zawarta w innej formie jest od początku nieważna i nie można jej (inaczej niż umowy o pracę) później potwierdzić. Nawet faktyczne wykonywanie umowy o zakazie konkurencji zawartej np. ustnie nie powoduje, że umowa ta stanie się ważna. Zakaz konkurencji zawarty ustnie Karol N. ustalił z pracodawcą, że od 1.6.2004 r. do dnia ustania stosunku pracy nie będzie prowadził żadnej działalności konkurencyjnej ani nie podejmie żadnego zatrudnienia konkurencyjnego. Miesiąc później Karol N. odrzucił ofertę zawarcia umowy zlecenia z konkurencyjną firmą. Mimo to zakaz konkurencji zawarty ustnie z pracodawcą jest nieważny. Zmiana umowy i jej rozwiązanie są dopuszczalne również wyłącznie na piśmie. Umowa przedwstępna Jeżeli pracodawcy zależy na podpisaniu umowy, a z jakichkolwiek powodów nie może tego uczynić przy zawieraniu umowy o pracę, może w umowie o pracę zobowiązać pracownika do zawarcia umowy o zakazie konkurencji określonej treści we wskazanym terminie w przyszłości. Takie zobowiązanie będzie miało charakter tzw. umowy przedwstępnej o silniejszym Zakaz konkurencji z 50