JĘZYK POLSKI. KONTRAKT Z KLASĄ: I d, II b, IIIa, IIIc

Kornelia Sztengiert - Kowalczyk JĘZYK POLSKI KONTRAKT Z KLASĄ: I d, II b, IIIa, IIIc Zasady oceniania ucznia: 1. O śródrocznej i końcowej ocenie pracy ucznia decyduje średnia ważona otrzymanych przez niego ocen w danym semestrze. Wyznaczanie oceny ważonej: - największą wagę (50%) mają: prace klasowe, sprawdziany -następnie wagę (30%) stanowią: kartkówki, prace domowe, odpowiedzi ustne, czytanie ze zrozumieniem. - kolejno (20%) uzyskują: aktywność, praca na lekcji PRZYKŁAD OBLICZANIA OCENY SEMESTRALNEJ: FORMA SPRAWDZANIA WIEDZY OCENY UZYSKANE Średnia ocen Waga oceny Klasówki 2,3,3,4 (2+3+3+4):4 =3 50% i sprawdziany z 3 Odpowiedzi ustne 4,4,3 (4+4+3):3=3,67 30%z 3,67 Pozostałe 5,5,3,4,3 (5+5+3+4+3)=4 20% z 4 Ocena semestralna 1,5 1,5+1,1+0,8=3 1,1 0,8 2. Oceny semestralne wystawiane są na podstawie średniej ważonej ocen cząstkowych wg następującego schematu : celujący średnia ważona 5,51 bardzo dobry średnia ważona 4,7 5,5 dobry średnia ważona 3,7 4,69 dostateczny średnia ważona 2,7 3,69 dopuszczający średnia ważona 1,7 2,69 niedostateczny średnia ważona do 1,69 3. Dopuszczalne jest stosowanie znaków + i - jako odrębnych znaków w skali ocen. Pięć uzyskanych + stanowi równowartość oceny bardzo dobrej 4. Procentowy przelicznik punktów na ocenę (dotyczy sprawdzianów, kartkówek, prac domowych): 0 39% - niedostateczny 40 55% - dopuszczający 56 75% - dostateczny 76 90% - dobry 91 100 bardzo dobry 5. Procentowy przelicznik punktów na ocenę (dotyczy prac klasowych typu maturalnego): 0 29% - niedostateczny 30 50% - dopuszczający

51 70% - dostateczny 71 86% - dobry 87 100% - bardzo dobry 6. Do uzyskania pozytywnej oceny z wypracowania (typu maturalnego) należy: a) otrzymać min. 5 punktów z rozwinięcia tematu (jeśli brak jest 5 punktów za rozwinięcie tematu, wówczas punkty za język, styl, kompozycję i zapis nie będą zliczane), b) napisać pracę przekraczającą limit słów wynoszący 250. 7. Jeżeli uczeń otrzymał na I semestr ocenę niedostateczną to powinien poprawić zaległy materiał nauczania w II semestrze. 8. Uczeń biorący udział w konkursach uzyskuje podwyższenie oceny o jeden stopień. 9. Prace klasowe (wypracowania), sprawdziany są obowiązkowe i zapowiedziane tydzień wcześniej. Kartkówki również są obowiązkowe, ale nie muszą być zapowiedziane. 10. Prace pisemne (wypracowania) mogą być niezapowiedziane, a oceniane są jako praca na lekcji. Tryb uzupełniania zaległości: 1. Jeżeli uczeń opuści pracę klasową, sprawdzian z przyczyn losowych powinien napisać ją w terminie nie przekraczającym dwóch tygodni od powrotu do szkoły, natomiast kartkówkę na najbliższej lekcji. 2. Po powrocie do szkoły uczeń ma obowiązek porozumieć sie z nauczycielem w sprawie terminu zaległej pracy (sprawdzianu, testu, pracy klasowej, czytania ze zrozumieniem, kartkówki). Warunki poprawy: 1. Poprawić można wyniki: pracy klasowej, sprawdzianu, sprawdzianu ortograficznego, pracy domowej (za zgodą nauczyciela w wyznaczonym terminie). Do dziennika zostają wówczas wpisane dwie oceny, a ocena końcowa jest średnią ocen z klasówki i jej poprawy. 2. Uczeń ma obowiązek ustalić termin poprawy z nauczycielem. 3. Uczeń może daną formę pisemną poprawić dwa razy. 4. Zarówno pierwsza ocena, jak i ocena z poprawy zostają wpisane do dziennika. 5. Uczeń ma obowiązek poprawić ocenę w ciągu dwóch tygodni od oddania sprawdzonej pracy. Inne postanowienia: 1. Brak zadań obowiązkowych oznacza wpisanie oceny niedostatecznej do dziennika. 2. Na koniec semestru nie ma testów, sprawdzianów, pytań na wyższą ocenę (także na koniec roku). 3. Uczeń ma prawo do jasnej i rzetelnej oceny. Na jego prośbę lub rodziców nauczyciel szczegółowo winien ocenę wyjaśnić. 4. Prace klasowe są archiwizowane i są do wglądu ucznia lub rodzica. 5. Uczeń zobowiązany jest prowadzić zeszyt przedmiotowy, sporządzać notatki z każdej lekcji, a na żądanie nauczyciela okazywać go do kontroli. 6. Nauczyciel stosuje się do zaleceń poradni w sprawie dysleksji, dysortografii i dysgrafii, ale z myślą o przyszłości ucznia proponuje: stosowanie się ucznia do

wytężonej pracy nad samym sobą wg zaleceń poradni i nauczyciela; zaświadczenie nie uprawnia do notorycznego robienia błędów; uczeń winien robić widoczne postępy w eliminowaniu błędów pisowni; prace wskazane przez nauczyciela, pisane w domu będą oceniane z pominięciem zaświadczenia. 7. W razie nieprzestrzegania kontraktu, nauczyciel powiadamia wychowawcę lub rodziców. 8. W ciągu semestru można jeden raz zgłosić nieprzygotowanie. Nie uczynienie tego jest równoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej. 9. Przestrzeganie poleceń, terminów związanych z maturą. Nie uczyninie tego jest równoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej, a także nie dopuszczeniem do matury.

Wymagania na poszczególne oceny Klasa I 1. KRYTERIA OSIĄGNIĘĆ NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Kryteria osiągnięć zostały podzielone na cztery zakresy. Dwa z nich {Rozumienie tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych) obejmują wymagania, którym uczeń musi sprostać w czasie edukacji polonistycznej w szkole ponadgimnazjalnej w każdej klasie. Dwa pozostałe zakresy {Literatura i kultura - wiedza i umiejętności, Język-wiedza i umiejętności) odnoszą się do materiału nauczania klasy pierwszej. Najniższy (konieczny) poziom wymagań, odpowiadający ocenie dopuszczającej, został zestawiony w odniesieniu do Podstawy programowej, nie programu nauczania. Otrzymanie oceny dopuszczającej oznacza bowiem, iż uczeń opanował jedynie niezbędną wiedzę oraz umiejętności.wymagania dla poziomu rozszerzonego zostały uwzględnione w kryteriach osiągnięć na ocenę dobrą i bardzo dobrą. Na ocene dopuszczającą uczeń potrafi: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności przyporządkować epoce nazwiska pisarzy wskazanych w Podstawie programowej oraz wymienić ich dzieła, przyporządkować autorowi tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej, określić przybliżone ramy chronologiczne antyku, średniowiecza, renesansu, baroku, oświecenia i preromantyzmu, objaśnić znaczenie nazw epok literackich: antyk, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, preromantyzm, odróżnić od siebie tekst liryczny, epicki, dramatyczny, posługiwać się pojęciami: podmiot liryczny, adresat liryczny, narrator, dialog, monolog, wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych epok gatunków literackich: tragedia, hymn, pieśń, tren, komedia, sonet, powieść historyczna, powieść podróżnicza, satyra, powieść epistolarna, nazwać najważniejsze prądy umysłowe, filozoficzne i artystyczne omawianych epok

(teocentryzm, hu-manizm, sarmatyzm, poezja dworska, poezja metafizyczna, klasycyzm, racjonalizm, sentymentalizm) oraz wskazać ich cechy, wzkazać w dziełach literackich ujętych w Podstawie programowej realizację wymienionych wyżej prądów, streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, scharakteryzować głównych bohaterów literackich utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, rozpoznać najważniejsze środki i zabiegi stylistyczne w utworach literackich omawianych epok (epitet, metafora, porównanie, apostrof, pytanie retoryczne, ironia), zanalizować utwory wskazane w Podstawie programowej, uwzględniając najważniejsze kategorie opisu (podmiot/adresat liryczny, narrator, świat przedstawiony), określić tematykę utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej, Język - wiedza i umiejętności wymienić nadawcę, odbiorcę i komunikat jako trzy najważniejsze elementy aktu komunikacji językowej, odróżnić od siebie teksty pełniące funkcję informatywną, impresywną i ekspresywną, objaśnić istotę znaku, posługiwać się pojęciem archaizm, objaśnić istotę związku frazeologicznego, odróżnić od siebie synonimy, homonimy i antonimy, wskazać w tekście retorycznym najważniejsze środki językowe służące przekonywaniu, posługiwać się pojęciem styl, Rozumienie tekstu odtworzyć informacje sformułowane wprost, odczytać sens fragmentów (zdań, grupy zdań, akapitów), wyodrębnić główną myśl całego tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych posługiwać się komunikatywnym językiem w mowie i w piśmie, wypowiadać się w mowie i w piśmie na zadany temat w sposób świadczący o zrozumieniu tematu, wybrać teksty literackie służące realizacji zadanego tematu, odnieść się w wypowiedzi do tekstów literackich,

skomponować wypowiedź składającą się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia, samodzielnie prowadzić zeszyt przedmiotowy, zrealizować przynajmniej połowę obowiązkowych zadań przewidzianych przez nauczyciela. Dopuszczalne: konieczność pomocy ze strony nauczyciela podczas realizacji zadań, ubogi komentarz, stereotypowośc sądów, streszczanie utworu zamiast analizy i interpretacji, drobne błędy rzeczowe, błędy kompozycyjne (np. brak proporcji między poszczególnymi elementami pracy, brak logicznej spójności tekstu), błędy stylistyczne, składniowe, frazeologiczne, fleksyjne, interpunkcyjne i ortograficzne. Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności podać najważniejsze cechy rodzajowe tekstów lirycznych, epickich i dramatycznych, objaśnić różnicę między literaturą a publicystyką, wskazać podstawowe cechy wszystkich omawianych gatunków literackich, powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi (np. upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego, chrzest Polski, odkrycia geograficzne, wynalazek druku, Wielka Rewolucja Francuska), rozpoznać cechy charakterystyczne sztuki antycznej, romańskiej, gotyckiej, renesansowej, barokowej, klasycy stycznej i sentymentalnej, porównać wizerunki Maryi w liryce średniowiecza, postawę podmiotu lirycznego w pieśniach i trenach J. Kochanowskiego oraz w pieśniach Horacego i J. Kochanowskiego, tragizm bohaterów tragedii antycznej i szekspirowskiej, zinterpretować metaforyczne tytuły powieści historycznych H. Sienkiewicza, opisać następujące motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów: przemijanie, śmierć, zbrodnia i kara, władza, nieśmiertelność poety i poezji, koncepcje życia godnego i szczęśliwego, naprawa Rzeczypospolitej, scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich (asceta, postawa franciszkańska, postawa stoicka i epikurejska, humanista, Sarmata, świętoszek, oświecony obywatel, \\\"człowiek serca\\\"), scharakteryzować wizję świata i człowieka w Biblii, literaturze antyku, średniowiecza, renesansu, baroku, oświecenia i preromantyzmu, odwołując się do omówionych utworów literackich, wykorzystać podstawowe konteksty do analizy i interpretacji utworów literackich (np. kontekst biograficzny dla trenów J. Kochanowskiego lub historyczny dla Potopu H. Sienkiewicza),

odczytać nawiązania biblijne oraz mitologiczne w omawianych utworach z literatury współczesnej, określić tematykę wszystkich omawianych utworów literackich, Język - wiedza i umiejętności rozpoznać w tekście sześć elementów aktu komunikacji językowej, określić dominującą w tekście funkcję wypowiedzi, objaśnić na czym polega specyfika budowy języka jako systemu znaków, podać genezę i objaśnić znaczenie związków frazeologicznych o pochodzeniu biblijnym i mitologicznym najczęściej pojawiających się w tekstach, wskazać w tekście staropolskim archaizmy fonetyczne, leksykalne i składniowe, rozpoznać w tekście synonimie, homonimię, antonimię i polisemię, określić funkcję środków językowych w tekście retorycznym, objaśnić pojęcie stylizacji, Rozumienie tekstu sformułować tezę tekstu bądź fragmentu tekstu, podać argumenty na rzecz tezy, odróżnić argumenty od przykładów oraz tezę od hipotezy, rozpoznać relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu, oddzielić informacje od opinii, wskazać przyczyny i skutki, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych zastosować czytelny podział akapitowy w pracy pisemnej ułożyć szkicowy plan oraz przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną bądź pisemną, formułować wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu, posługiwać się cytatami w funkcji argumentacyjnej, posługiwać się na ogół poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), zabrać głos w dyskusji, wykonać bez pomocy nauczyciela większość ćwiczeń i zadań realizowanych na zajęciach.

Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok, wymienić głównych twórców kultury (nauki, sztuki, filozofii) i ich dzieła w omawianych epokach, porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w Biblii, antyku, średnio-wieczu, renesansie, baroku, oświeceniu i preromantyzmie, odwołując się do utworów literackich, opisać następujące motywy i toposy: jednostka wobec despotyzmu, piekło (zaświaty), wędrówka, szatan, świat jako teatr, człowiek jako boże igrzysko, odwołując się do omówionych utworów, określić funkcje środków językowych zastosowanych w tekście, wskazać dominantę kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonać analizy utworu literackiego - typowego dla epoki i autora, zdefiniować tragizm, komizm i groteskę jako kategorie estetyczne, odwołując się do omówionych utwo-rów, opisać różne realizacje dydaktycznej funkcji literatury, odwołując się do poznanych tekstów, wskazać nawiązania do światopoglądu i estetyki antyku w renesansie oraz do światopoglądu i estetyki średniowiecza w baroku oraz objaśnić przyczynę ich występowania, rozpoznać nawiązania do idei średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia w literaturze współczesnej, ocenić postawy bohaterów literackich, Język - wiedza i umiejętności omówić relacje pomiędzy różnymi podsystemami języka, przyporządkować charakterystyczne środki językowe poszczególnym funkcjom językowym, przedstawić pochodzenie polszczyzny, objaśnić pojęcie neosemantyzacji, odróżnić retorykę od erystyki, wskazać niewerbalne środki komunikacji, wymienić podstawowe typy stylizacji, Rozumienie tekstu rozpoznać i określić typ nadawcy i typ adresata tekstu,

rozpoznać charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu, nazwać środki językowe i określić ich funkcje w tekście, wskazać cechy gatunkowe tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych selekcjonować materiał, przywoływać tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu, posługiwać się terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą, sformułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu, podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu), łączyć akapity, używając wskaźników zespolenia, posługiwać się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), posługiwać się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi, przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji, zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce, aktywnie uczestniczyć w większości lekcji. Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności omówić przemiany gatunkowe w obrębie dramatu i powieści, wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich średniowiecza, renesansu, baroku, oświecenia i preromantyzmu, rozpoznać nawiązania do poetyki renesansu, baroku i oświecenia w literaturze współczesnej, porównać sposoby realizacji tego samego motywu (toposu) w dwóch tekstach literackich, zinterpretować dzieło literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym), dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego, posługując się biegle terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką, rozpoznać przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne,

paraboliczne), dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu specyficznych dla danej dziedziny sztuki, Język - wiedza i umiejętności odróżnić prawdę od fałszu i szczerość od kłamstwa w wypowiedzi językowej, objaśnić pojęcie dwuklasowości systemu językowego, scharakteryzować podstawowe chwyty erystyczne, odróżnić od siebie wypowiedź perswazyjną i manipulacyjną, zanalizować okres retoryczny jako zamkniętą całość myślowo-stylistyczną, wskazać elementy parodii, pastiszu i trawestacji w dziele literackim oraz określić ich funkcje, Rozumienie tekstu zastosować wszystkie wymienione wyżej umiejętności w analizie tekstów naukowych i filozoficznych, określić funkcję kompozycyjną zabiegów językowych zastosowanych w tekście, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych podporządkować kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu, skutecznie unikać szablonów i schematów językowych, posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią, samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł dotyczące literatury, filmu i innych dziedzin sztuki. Klasa II/ III 1. KRYTERIA OSIĄGNIĘĆ NA POSZCZEGÓLNE OCENY SZKOLNE Podobnie jak w klasie I, kryteria zostały podzielone na cztery zakresy. Dwa z nich {Rozumienie tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych) obejmują wymagania, którym uczeń musi sprostać w czasie edukacji polonistycznej w szkole ponadgimnazjalnej w każdej klasie. Dwa pozostałe zakresy {Literatura i kultura - wiedza i

umiejętności, Język - wiedza i umiejętności) odnoszą się do materiału nauczania klasy II.Zgodnie z zasadą przyjętą wcześniej, najniższy (konieczny) poziom wymagań, odpowiadający ocenie dopuszczającej, został opracowany w odniesieniu do Podstawy programowej, nie programu nauczania. Otrzymanie oceny dopuszczającej oznacza bowiem, iż uczeń opanował jedynie niezbędną wiedzę oraz umiejętności, pozwalające kontynuować naukę w klasie programowo wyższej. Wymagania dla poziomu rozszerzonego zostały uwzględnione w kryteriach osiągnięć na ocenę dobrą i bardzo dobrą. Na ocene dopuszczającą uczeń potrafi: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności przyporządkować epoce nazwiska pisarzy wskazanych w Podstawie programowej oraz wymienić ich dzieła, przyporządkować autorowi/autorom tytuły utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej, utworom zaś głównych bohaterów, określić przybliżone ramy chronologiczne romantyzmu, pozytywizmu, modernizmu, dwudziestolecia międzywojennego, objaśnić znaczenie nazw epok literackich: romantyzm, pozytywizm, modernizm, dwudziestolecie międzywojenne, odróżnić od siebie tekst liryczny, epicki i dramatyczny, wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych epok gatunków literackich: ballada, epopeja, nowela, opowiadanie, powieść realistyczna, powieść psychologiczna, dramat romantyczny, dramat symboliczny; nazwać najważniejsze hasła programowe (zwrot ku ludowości, praca organiczna, praca u podstaw, emancypacja kobiet, asymilacja Żydów), prądy umysłowe i filozoficzne (irracjonalizm, dekadentyzm) oraz kierunki artystyczne (realizm, impresjonizm, symbolizm) omawianych epok; wskazać ich cechy, wskazać w dziełach literackich wymienionych w Podstawie programowej realizację wymienionych wyżej haseł i prądów, streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, scharakteryzować głównych bohaterów literackich utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, rozpoznać najważniejsze środki i zabiegi stylistyczne w utworach literackich omawianych epok (epitet, metafora, porównanie, apostrofa, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, ironia), zanalizować utwory wskazane w Podstawie programowej, uwzględniając najważniejsze kategorie opisu (podmiot, adresat liryczny, narrator, świat przedstawiony) i posługując

się podstawową terminologią teoretycznoliteracką określić tematykę utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej, Język - wiedza i umiejętności wskazać w tekście retorycznym najważniejsze środki językowe służące przekonywaniu, dostrzec różnicę między ogólną a środowiskową i terytorialną odmianą polszczyzny, dostrzec odmienność stylistyczną tekstu publicystycznego, potocznego i naukowego (popularnonaukowego), objaśnić istotę intencji komunikacyjnej, rozpoznać intencję komunikacyjną wyrażoną wprost w tekście nieliterackim (w wypowiedziach potocznych), sformułować najważniejsze zasady etykiety językowej, posługiwać się pojęciem neologizm, rozpoznać neologizm w tekście poetyckim, Rozumienie tekstu odtworzyć informacje sformułowane wprost, odczytać sens fragmentów (zdań, grupy zdań, akapitów), wyodrębnić główną myśl całego tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych posługiwać się komunikatywnym językiem w mowie i w piśmie, wypowiadać się w mowie i w piśmie na zadany temat, w sposób świadczący o zrozumieniu tematu, wybrać teksty literackie służące realizacji zadanego tematu, odnieść się w wypowiedzi do tekstów literackich, skomponować wypowiedź składającą się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia, samodzielnie prowadzić zeszyt przedmiotowy, zrealizować przynajmniej połowę obowiązkowych zadań klasowych i domowych przewidzianych przez nauczyciela. Dopuszczalne: konieczność pomocy ze strony nauczyciela podczas realizacji zadań, ubogi komentarz, stereotypowość sądów, streszczanie utworu zamiast analizy i interpretacji, drobne błędy rzeczowe, błędy kompozycyjne (np. brak proporcji między poszczególnymi elementami pracy, brak logicznej spójności tekstu), błędy stylistyczne, składniowe, frazeologiczne, fleksyjne, interpunkcyjne i orograficzne.

Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności wskazać podstawowe cechy wszystkich omawianych gatunków literackich, objaśnić, na czym polega synkretyczny charakter literatury romantycznej, powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi (np. powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, odzyskanie niepodległości przez Polskę), rozpoznać cechy charakterystyczne sztuki romantycznej, realistycznej, impresjonistycznej, symbolicznej i ekspresjonistycznej, porównać: mesjanizm i prometeizm, mesjanizm i winkelriedyzm, romantyczny i pozytywistyczny model patriotyzmu, kreację bohatera romantycznego i bohatera prozy realistycznej, romantyczną, modernistyczną i dwudziestowieczną koncepcję artysty, zinterpretować metaforyczne tytuły (i podtytuły) następujących utworów: Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie, Nie-Boska komedia, Gloria victis, Ludzie bezdomni, Przedwiośnie, Granica, opisać następujące motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów: miłość, natura, wędrówka (pielgrzymka), tęsknota za ojczyzną, relacje człowieka z Bogierh, bunt, koncepcje odzyskania niepodległości, obraz i ocena polskiego społeczeństwa (charakterystyka klas społecznych), rewolucja, scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich (poeta romantyczny, postawa prometejska, pozytywista, dekadent, społecznik), scharakteryzować wizję świata i człowieka w romantyzmie, pozytywizmie, modernizmie i dwudziestoleciu międzywojennym, odwołując się do omówionych utworów literackich, wykorzystać podstawowe konteksty do analizy i interpretacji utworów literackich (np. kontekst biograficzny dla Sonetów krymskich A. Mickiewicza lub historyczny dla Kordiana J. Słowackiego), określić tematykę wszystkich omawianych utworów literackich, Język - wiedza i umiejętności określić funkcję środków językowych w tekście retorycznym, wskazać kilka charakterystycznych cech języka wybranej grupy środowiskowej (np. młodzieży), dostrzegając jego swoistość w stosunku do odmiany ogólnej, odróżnić tekst publicystyczny od potocznego i naukowego (popularnonaukowego), rozpoznać w tekście archaizację, dialektyzację, stylizację biblijną i kolokwializację, rozpoznać w wypowiedziach bohaterów literackich intencję komunikacyjną wyrażoną wprost i nie wprost,

wskazać warunki skuteczności illokucyjnej aktu mowy, wskazać działania komunikacyjne, w jakich wyraża się agresja językowa, posługiwać się pojęciem neosemantyzm, rozpoznać neosemantyzm w tekście poetyckim, Rozumienie tekstu sformułować tezę tekstu bądź fragmentu tekstu, podać argumenty na rzecz tezy, odróżnić argumenty od przykładów oraz tezę od hipotezy, rozpoznać relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu, oddzielić informacje od opinii, wskazać przyczyny i skutki, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych zastosować czytelny podział akapitowy w pracy pisemnej, ułożyć szkicowy plan oraz przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną bądź pisemną, formułować wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu, posługiwać się cytatami w funkcji argumentacyjnej, posługiwać się na ogół poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), zabrać głos w dyskusji, wykonać bez pomocy nauczyciela większość ćwiczeń i zadań realizowanych na zajęciach. Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok, wymienić głównych twórców kultury (nauki, sztuki, filozofii) omawianych epok i ich dzieła, porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w romantyzmie, pozytywizmie, modernizmie i dwudziestoleciu międzywojennym, odwołując się do utworów literackich,

zaprezentować Kordiana J. Słowackiego jako polemikę z III cz. Dziadów A. Mickiewicza, opisać obraz Polaków i polskości w Trans-Atlantyku W. Gombrowicza, omówić nawiązania do barokowego sarmatyzmu i romantycznego mesjanizmu w Trans-Atlantyku W. Gombrowicza oraz określić ich funkcje; scharakteryzować język i styl W. Gombrowicza, zinterpretować metaforyczny tytuł Cudzoziemki, opisać rozwiązania narracyjne i kompozycyjne stosowane w dwudziestowiecznej powieści psychologicznej oraz określić ich funkcje, rozpoznać fonetyczne, leksykalne, składniowe i semantyczne środki artystycznego wyrazu w tekstach literackich oraz określić ich funkcje, wskazać dominantę kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego, określić przynależność utworu lirycznego do określonego typu liryki (liryka pośrednia / bezpośrednia / zwrotu do adresata / inwokacyjna / roli), zdefiniować tragizm, komizm i groteskę jako kategorie estetyczne, odwołując się do omówionych utworów, scharakteryzować program ideowy i artystyczny poszczególnych epok na podstawie ich manifestów (Romantyczność A. Mickiewicza, Do młodych A. Asnyka, Confiteor S. Przybyszewskiego, Herostrates A. Słonimskiego), wskazując na obszary polemiki między oświeceniem a romantyzmem, romantyzmem a pozytywizmem, modernizmem a dwudziestoleciem międzywojennym, wskazać nawiązania do światopoglądu i estetyki romantyzmu w Młodej Polsce oraz objaśnić przyczynę ich występowania, rozpoznać nawiązania do idei romantyzmu, pozytywizmu i modernizmu w literaturze współczesnej, ocenić postawy bohaterów literackich, Język - wiedza i umiejętności rozpoznać i nazwać sposób argumentacji zastosowany w dyskusji, wskazać najważniejsze cechy leksykalne i składniowe tekstów potocznych, publicystycznych i naukowych (popularno-naukowych), wskazać funkcje archaizacji, dialektyzacji, stylizacji biblijnej i kolokwializacji w tekście literackim, wyrazić tę samą intencję komunikacyjną na różne sposoby, objaśnić znaczenie i opisać budowę słowotwórczą neologizmów w tekście poetyckim, Rozumienie tekstu

rozpoznać i określić typ nadawcy i typ adresata tekstu, rozpoznać charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu, nazwać środki językowe i określić ich funkcje w tekście, wskazać cechy gatunkowe tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych selekcjonować materiał, przywoływać tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu, posługiwać się terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą, sformułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu, podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu), łączyć akapity, używając wskaźników zespolenia, posługiwać się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), posługiwać się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi, przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji, zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce, aktywnie uczestniczyć w większości lekcji. Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności omówić przemiany gatunkowe w obrębie dramatu i powieści, scharakteryzować różne systemy wersyfikacyjne stosowane w polskiej poezji XIX i XX wieku (sylabizm, sylabotonizm, tonizm), wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich romantyzmu, pozytywizmu, modernizmu i dwudziestolecia międzywojennego, porównać sposób postrzegania ojczyzny i patriotyzmu w utworach A. Mickiewicza, H. Sienkiewicza i W. Gombrowicza, wskazać zależności między językiem Trans-Atlantyku W. Gombrowicza a kreacją świata w utworze, rozpoznać nawiązania do poetyki romantyzmu, realizmu i modernizmu w literaturze współczesnej, porównać sposoby realizacji tego samego motywu (toposu) w dwóch tekstach

literackich, zinterpretować dzieło literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym), dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego, posługując się biegle terminologią historyczno-i teoretycznoliteracką, rozpoznać przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne, paraboliczne), dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu specyficznych dla danej dziedziny, Język - wiedza i umiejętności zanalizować okres retoryczny jako zamkniętą całość myślowo-stylistyczną, rozpoznać elementy różnych wzorców stylistycznych w obrębie stylu publicystycznego oraz określić funkcje ich połączenia, wskazać gatunki tekstów właściwe dla stylu publicystycznego, potocznego i naukowego (popularnonaukowego), podzielić wypowiedzi ze względu na ich aspekt illokucyjny na: asertywy, dyrektywy, komisywy, ekspresywy, deklaratywy, określić funkcję neologizmów w kreowaniu świata w tekście poetyckim, Rozumienie tekstu zastosować wszystkie wymienione wyżej umiejętności w analizie tekstów naukowych i filozoficznych, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych podporządkować kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu, skutecznie unikać szablonów i schematów językowych, posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią, samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł dotyczące literatury, filmu i innych dziedzin sztuki. Klasa II/ III Na ocenę dopuszczającą uczeń potrafi:

Literatura i kultura - wiedza i umiejętności przyporządkować epoce nazwiska pisarzy wskazanych w Podstawie programowej oraz wymienić ich dzieła, przyporządkować autorowi tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej, podać dokładną datę rozpoczęcia i zakończenia II wojny światowej i określić znaczenie tego zdarzenia dla periodyzacji literatury XX wieku, posługiwać się pojęciem totalitaryzm, objaśnić znaczenie nazw epok literackich: dwudziestolecie międzywojenne, współczesność, odróżnić od siebie tekst liryczny, epicki i dramatyczny, wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych epok gatunków literackich i publicystycznych: opowiadanie, powieść parabola, dramat absurdu, reportaż, nazwać najważniejsze prądy umysłowe i filozoficzne (katastrofizm, egzystencjalizm, franciszkanizm, neoklasycyzm) oraz kierunki i tendencje artystyczne (awangarda, groteska, behawioryzm, literatura faktu, poezja lingwistyczna) omawianych epok oraz wskazać ich cechy, znaleźć w dziełach literackich wskazanych w Podstawie programowej realizację wymienionych wyżej haseł i prądów, streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, scharakteryzować głównych bohaterów literackich utworów epickich i dramatycznych wskazanych w Podstawie programowej, rozpoznać najważniejsze środki i zabiegi stylistyczne w utworach literackich omawianych epok (epitet, metafora, porównanie, apostrofa, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, ironia), zanalizować utwory wskazane w Podstawie programowej, uwzględniając najważniejsze kategorie opisu (podmiot/ /adresat liryczny, narrator, świat przedstawiony) oraz posługując się podstawową terminologią teoretycznoliteracką, określić tematykę utworów literackich wskazanych w Podstawie programowej, Język - wiedza i umiejętności rozpoznać tekst napisany w stylu potocznym, odróżnić błąd językowy od innowacji językowej, posługiwać się pojęciem frazeologizm,

wskazać frazeologizmy w wypowiedzi potocznej i tekście literackim, Rozumienie tekstu odtworzyć informacje sformułowane wprost, odczytać sens fragmentów (zdań, grupy zdań, akapitów), wyodrębnić główną myśl całego tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych posługiwać się komunikatywnym językiem w mowie i w piśmie, wypowiadać się w mowie i w piśmie na zadany temat, w sposób świadczący o zrozumieniu tematu, wybrać teksty literackie służące realizacji zadanego tematu, odnieść się w wypowiedzi do tekstów literackich, skomponować wypowiedź składającą się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia, samodzielnie prowadzić zeszyt przedmiotowy, zrealizować przynajmniej połowę obowiązkowych zadań klasowych i domowych przewidzianych przez nauczyciela, Dopuszczalne: konieczność pomocy ze strony nauczyciela podczas realizacji zadań, ubogi komentarz, stereotypowość sądów, streszczanie utworu zamiast analizy i interpretacji, drobne błędy rzeczowe, błędy kompozycyjne (np. brak proporcji między poszczególnymi elementami pracy, brak logicznej spójności tekstu), błędy stylistyczne, składniowe, frazeologiczne, fleksyjne, interpunkcyjne i ortograficzne. Samokształcenie samodzielnie zgromadzić i opracować podstawowy materiał (literacki, plastyczny, filmowy, teatralny) na zadany temat, przygotować bibliografię podmiotową i przedmiotową. Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności wskazać podstawowe cechy wszystkich omawianych gatunków literackich, objaśnić, na czym polega synkretyczny charakter literatury romantycznej, powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi i politycznymi (np. agresja ZSRR na Polskę, Marzec '68), rozpoznać cechy charakterystyczne malarstwa ekspresjonistycznego, surrealistycznego

i kubistycznego, porównać: obraz rzeczywistości lagrowej i lagrowej, sposób przedstawienia dramatu pokolenia Kolumbów w liryce K.K. Baczyńskiego i T. Różewicza, obraz powstania w getcie z perspektywy uczestnika i obserwatora, zinterpretować metaforyczne tytuły następujących utworów: Proces, Inny świat, Zdążyć przed Panem Bogiem, Dżuma, Tango, opisać następujące motywy i tematy literackie, odwołując się do poznanych utworów: Forma, rewolucja, śmierć, obóz zagłady/pracy, Holokaust, władza, cierpienie, bunt, scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich (everyman, Kolumb, człowiek zlagrowany/złagrowany, opozycjonista), scharakteryzować wizję świata i człowieka w literaturze awangardowej, wojennej i powojennej, odwołując się do omówionych utworów literackich, wykorzystać podstawowe konteksty do analizy i interpretacji utworów literackich (np. kontekst biograficzny dla Innego świata G. Herlinga-Grudzińskiego, historycznopolityczny dla Przesłania Pana Cogito Z. Herberta czy filozoficzny dla Dżumy A. Camusa), określić tematykę wszystkich omawianych utworów literackich, Język - wiedza i umiejętności rozpoznać w konkretnym tekście leksykalne i składniowe cechy stylu potocznego, dokonać klasyfikacji błędów językowych, określić istotę frazeologizmu jako połączenia wyrazowego (z odwołaniem do przykładów), objaśnić znaczenie przykładowych zwrotów i wyrażeń idiomatycznych zastosowanych w wypowiedzi potocznej i tekście literackim, Rozumienie tekstu sformułować tezę tekstu bądź fragmentu tekstu, podać argumenty na rzecz tezy, odróżnić argumenty od przykładów oraz tezę od hipotezy, rozpoznać relacje kompozycyjne między poszczególnymi fragmentami (akapitami) tekstu, oddzielić informacje od opinii, wskazać przyczyny i skutki, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych zastosować czytelny podział akapitowy w pracy pisemnej,

ułożyć szkicowy plan oraz przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną bądź pisemną formułować wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu, posługiwać się cytatami w funkcji argumentacyjnej, posługiwać się na ogół poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), zabrać głos w dyskusji, wykonać bez pomocy nauczyciela większość ćwiczeń i zadań realizowanych na zajęciach, Samokształcenie samodzielnie zgromadzić materiał (literacki, plastyczny, filmowy, teatralny) na zadany temat oraz dokonać jego selekcji i problematyzacji, korzystać z tradycyjnych (np. encyklopedie, słowniki, leksykony) i nowoczesnych (np. internet) źródeł informacji, opracować ramowy plan wypowiedzi. Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi i politycznymi, kulturą i sztuką oraz filozofią omawianych epok, wymienić głównych twórców kultury (nauki, sztuki, filozofii) i ich dzieła w omawianych epokach, dokonać periodyzacji literatury powojennej, porównać awangardowe formy literackie w liryce, epice i dramacie, porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka w literaturze awangardowej, wojennej i powojennej, odwołując się do utworów literackich, omówić Witkacowską wizję historii i rewolucji, scharakteryzować język i styl Witkacego i Schulza, objaśnić pojęcie postmodernizm, odwołując się do sposobów kreacji świata przedstawionego w Madame A. Libery, rozpoznać fonetyczne, leksykalne, składniowe i semantyczne środki artystycznego wyrazu w tekstach literackich oraz określić ich funkcje, wskazać dominantę kompozycyjną i stylistyczną oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego,

określić przynależność utworu lirycznego do określonego typu liryki (liryka pośrednia/bezpośrednia/zwrotu do adresata/inwokacyjna/roli), zdefiniować tragizm, komizm i groteskę jako kategorie estetyczne, odwołując się do omówionych utworów, scharakteryzować program ideowy i estetyczny poszczególnych pokoleń i ugrupowań literackich oraz nurtów artystycznych ( kaskaderzy literatury, Nowa Fala, neoklasycyzm, franciszkanizm, poezja lingwistyczna), odwołując się do konkretnych utworów lirycznych, rozpoznać nawiązania kulturowe i intertekstualne w utworach literackich oraz określić ich funkcje, ocenić postawy bohaterów literackich, Język - wiedza i umiejętności podać przykłady różnych typów błędów językowych, rozpoznać naruszenie normy gramatycznej w tekście literackim oraz określić funkcje tego zabiegu, określić najczęstsze przyczyny powstawania błędów frazeologicznych, na dowolnym przykładzie objaśnić mechanizm defrazeologizacji, Rozumienie tekstu rozpoznać i określić typ nadawcy i typ adresata tekstu, rozpoznać charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu, nazwać środki językowe i określić ich funkcje w tekście, wskazać cechy gatunkowe tekstu, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych selekcjonować materiał, przywołując tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu, posługiwać się terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą, sformułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu, podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu), łączyć akapity, używając wskaźników zespolenia, posługiwać się poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), posługiwać się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi, przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji, zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce, aktywnie uczestniczyć w większości lekcji,

Samokształcenie zaplanować i właściwie rozłożyć w czasie działania związane z przygotowaniem prezentacji, przygotować bibliografię podmiotową i przedmiotową, przestrzegając zasad sporządzania opisu bibliograficznego. Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto: Literatura i kultura - wiedza i umiejętności omówić przemiany gatunkowe w obrębie dramatu i powieści, scharakteryzować różne wzorce wiersza wolnego (nienumerycznego) w polskiej poezji XX wieku, wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literatury awangardowej, wojennej i powojennej, porównać różne sposoby osiągania efektu groteskowości w literaturze XX wieku, wskazać zależności między językiem omawianych utworów a zawartą w nich interpretacją świata, porównać sposoby realizacji tego samego motywu (toposu) w dwóch tekstach literackich, zinterpretować dzieło literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym), dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego, posługując się biegle terminologią historyczno-i teoretycznoliteracką, rozpoznać przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, symboliczne, alegoryczne, paraboliczne), dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki, ze wskazaniem funkcji środków wyrazu specyficznych dla danej dziedziny sztuki, Język - wiedza i umiejętności objaśnić zależności między stylem potocznym a innymi odmianami języka, wyszukać i poprawić błędy językowe w wybranej wypowiedzi medialnej, dokonać klasyfikacji związków frazeologicznych ze względu na budowę składniową oraz łączliwoąć elementów, Rozumienie tekstu zastosować wszystkie wymienione wyżej umiejętności w analizie tekstów naukowych i filozoficznych, Tworzenie własnych wypowiedzi ustnych i pisemnych

podporządkować kompozycję wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu, skutecznie unikać szablonów i schematów językowych, posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią, samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł dotyczące literatury, filmu i innych dziedzin sztuki.