VII. ZAGROŻENIA WYSTĘPUJĄCE W ŚRODOWISKU PRACY Działalność sekcji higieny pracy miała na celu ograniczenie negatywnego wpływu środowiska i warunków pracy na zdrowie pracowników. W 2011 roku przeprowadzono nadzór nad warunkami pracy i przestrzeganiem przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny ryzyka zawodowego pracowników narażonych na kwas siarkowy. Prowadzono kontrolę podmiotów wprowadzających do obrotu produkty biobójcze. Innym priorytetem działalności pracowników sekcji był nadzór nad zakładami pracy, w których pracownicy są narażeni na działanie czynników rakotwórczych. Dokonano weryfikacji przesłanych informacji do PPIS w Żaganiu. W 2011 roku nadzorem zostały objęte zakłady opieki zdrowotnej, w zakresie oceny realizacji ogólnych wymogów BHP oraz w zakresie występowania w środowisku pracy zagrożeń biologicznych i chemicznych oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Prowadzono również nadzór nad zakładami pracy, w których występują szkodliwe czynniki biologiczne. Kontynuowano działania związane z nadzorem nad przestrzeganiem przepisów i zasad BHP podczas prac usuwania bądź zabezpieczania wyrobów zawierających azbest w firmie zajmującej się usuwaniem /zabezpieczaniem/ transportem wyrobów zawierających azbest. W 2011 roku prowadzono także nadzór nad prekursorami narkotyków kat. 2 i 3 oraz działania wynikające z ustawy z dnia 8 października 2010r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 1. NADZÓR BIEŻĄCY NAD ZAKŁADAMI PRACY Pod nadzorem sekcji Higieny Pracy w Żaganiu znajduje się łącznie 350 zakładów pracy, w których zatrudnionych jest łącznie 5714 osób pracowników. Struktura zatrudnienia: Liczba zatrudnionych Liczba zakładów do 5 128 do 20 93 do 50 50 do 100 20 do 250 6 251 i więcej 1 Do zakładów zatrudniających najwięcej pracowników na terenie powiatu żagańskiego można zaliczyć huty szkła i zakłady betonowe. Sporą część stanowią również zakłady metalowe (np. spawalnicze). Znaczna część pracowników jest zatrudniona w zakładach produkcji spożywczej (piekarnie, cukiernie, masarnie). Najmniej pracowników zatrudnionych jest w branży produkcji mebli. Opracowano w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 49
W planie pracy sekcji Higieny Pracy w 2011r. w przeważającej mierze figurowały następujące zakłady: - piekarnie, cukiernie, masarnie (27 zakładów); - zakłady ochrony zdrowia (21 zakładów); - warsztaty samochodowe (19 zakładów); - stacje paliw (18 zakładów); - zakłady zajmujące się produkcją wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych figurujące pod PKD 23- (17 zakładów: m.in. zakłady betonowe 5, ceramiki budowlanej- 4, huty szkła -2); - zakłady metalowe ( 17 zakładów); - zakłady zajmujące się produkcją wyrobów tekstylnych np. z wełny- (11 zakładów) - zakłady gospodarki komunalnej, wodociągi, oczyszczalnie ścieków (10 zakładów) - zakłady zajmujące się produkcją tworzyw sztucznych (9 zakładów) - zakłady stolarskie (9 zakładów), - zakłady krawieckie (8 zakładów) - hurtownie budowlane, przedsiębiorstwa handlowo- usługowe - (8 zakładów), - zakłady garbarskie (4 zakłady) - inne W 2011r. z zakresu higieny pracy skontrolowano 113 zakładów. Ogółem przeprowadzono w zakładach pracy 188 kontroli sanitarnych. Wykonano 85 kontroli planowanych tj. 96 %. Wydano 136 decyzji administracyjnych, w wyniku których nałożono 310 obowiązków, z czego: - 8 decyzji dot. obniżenia stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia - 24 decyzje dot. nadzoru nad czynnikami biologicznymi, -10 decyzji dot. substancji/ preparatów chemicznych, - 11 decyzji z zakresu nadzoru nad czynnikami rakotwórczymi lub mutagennymi - 50 decyzji dot. poprawy warunków pracy. - oraz 53 decyzje dot. poprawy warunków higieniczno-sanitarnych. Wydano także 67 decyzji płatniczych na sumę 2016zł, 5 upomnień. Nałożono 1 mandat karny w wysokości 100 zł (warunki bhp). Wydane decyzje dotyczyły m.in.: - przestrzegania wymagań w zakresie substancji i preparatów chemicznych; - opracowania oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas i drgania oraz występowaniem w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych; - opracowania programu działań organizacyjno technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas i wibrację; - wykonania pomiarów środowiska pracy; - poprawy stanu sanitarnego pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno sanitarnych. Opracowano w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 50
Do najczęściej stwierdzanych uchybień można zaliczyć: - uchybienia dot. stanu sanitarnego pomieszczeń pracy oraz higieniczno sanitarnych; - brak aktualnych kart charakterystyki ( 9 zakładów), - nieodpowiednie warunki przechowywania preparatów ( 1 zakład), - brak znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym ( 14 zakładów) - brak rejestru prac i rejestru pracowników ( 13 zakładów), - brak oceny ryzyka dotyczącej szkodliwych czynników biologicznych ( 12 zakładów), - brak szkoleń pracowników dot. szkodliwych czynników biologicznych (11 zakładów), - nie przekazywanie właściwemu PWIS informacji o substancjach, preparatach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym - według obowiązującego wzoru ( 11 zakładów), Głównym czynnikiem szkodliwym dla zdrowia występującym w zakładach pracy na terenie powiatu żagańskiego jest hałas. Skontrolowano 16 zakładów, w których stwierdzono przekroczenia NDS i NDN drgań i hałasu. Liczba zakładów pracy objętych nadzorem w powiecie, w których występują przekroczenia NDS i NDN wynosi 20. Liczba zatrudnionych w przekroczeniach NDS hałasu to 336 osób, w tym 23 te same osoby pracujące w przekroczeniach NDS hałasu i NDN drgań. 127 osób zatrudnionych jest na stanowiskach pracy, gdzie stwierdzono czynnik szkodliwy w stężeniach powyżej NDS (mikroklimat gorący). Wśród powyższej liczby pracowników znajdują się osoby narażone na działanie: jednego czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy - hałas ponadnormatywny wystąpił w 17 zakładach pracy (pracownicy stanowią tutaj najliczniejszą grupę narażenia); dwóch czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy - hałas i drgania (23 osoby); - hałas i mikroklimat gorący (127 osób) Zdjęcie. Automat linii do niklowania i chromowania w Zakładzie Wielobranżowym Galwanizernia Sp. z o.o. w Żaganiu Opracowano w Po wiato we j Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 51
W wyniku przeprowadzonych kontroli sanitarnych, stwierdzono, iż poprawiono 23 pracownikom warunki pracy w zakresie przekroczeń normatywów higienicznych tj. : - w zakładzie produkującym wyroby pochodzące z wytopu szkła w 2011 r. nie stwierdzono przekroczeń NDS zapylenia na stanowiskach pracy zdobnik; - w zakładzie stolarskim nie stwierdzono w 2011r. przekroczeń NDS zapylenia na stanowisku pracy stolarz/ szlifierz; - w zakładzie zajmującym się produkcją konstrukcji metalowych i ich części zapewniono bezpieczne i higieniczne warunki pracy w hali produkcyjnej na stanowisku spawacza poprzez obniżenie stężenia żelaza, miedzi i manganu do granic określonych normą. Zakupiono i przekazano do użytkowania urządzenia filtrowentylacyjne- MATRIX- 1000 2 stanowiskowe przeznaczone do oczyszczania powietrza z suchych pyłów spawalniczych. Przeprowadzone pomiary nie wykazały przekroczeń. - w zakładzie produkującym wyroby blaszane po wprowadzeniu programu działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas (m.in. po wprowadzeniu przerwy 60 min. w pracy) zmniejszyły się przekroczenia NDN hałasu. - w zakładzie produkującym wyroby betonowe w Wiechlicach po wprowadzeniu programu działań organizacyjno technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na drgania na stanowiskach pracy nie występują już przekroczenia NDN drgań mechanicznych, co potwierdzają przeprowadzone pomiary. Na stanowiskach pracy do produkcji elementów betonowych na stole wibracyjnym nastąpiła modernizacja, która całkowicie usunęła kontakt człowieka ze stołem wibracyjnym. Zdjęcie. Stanowisko obsługi obrabiarki wielofunkcyjnej TRIMA w Zakładzie Stolarskim Andrzej Hoszman w Szprotawie Opracowano w Po wiato we j Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 52
2. NADZÓR NAD SZKODLIWYMI CZYNNIKAMI BIOLOGICZNYMI, RAKOTWÓRCZYMI I MUTAGENNYMI W ŚRODOWISKU PRACY Na terenie powiatu żagańskiego w ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Żaganiu, znajduje się 159 zakładów, w których występują szkodliwe czynniki biologiczne. W 2011r. skontrolowano 28 zakładów pracy w zakresie szkodliwych czynników biologicznych. Przeprowadzono 47 kontroli (w tym kontrole sprawdzające). Ogółem we wszystkich skontrolowanych zakładach znajduje się 1627 osób narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych. Ogółem wydano 24 decyzje z zakresu nadzoru nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi (nakładając 72 obowiązki). W 2011r. wykonano 32 kontrole w zakresie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. Skontrolowano 24 obiekty. Wydano łącznie 11 decyzji. Decyzje dotyczyły braku informacji w zakresie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. 3. SUBSTANCJE I PREPARATY CHEMICZNE, PRODUKTY BIOBÓJCZE ORAZ PREKURSORY NARKOTYKÓW. Na terenie powiatu żagańskiego wg ewidencji obiektów na rok 2011 znajduje się 111 podmiotów wprowadzających do obrotu substancje i preparaty chemiczne. Sekcja Higieny Pracy w 2011r. skontrolowała 10 obiektów zajmujących się obrotem substancjami chemicznymi i ich mieszaninami. Kontrolę producenta szkła przeprowadzono w zakresie oceny realizacji wymogów w zakresie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. Uchybień nie stwierdzono. Sekcja Higieny Pracy przeprowadziła również 5 kontroli sanitarnych w zakresie oceny realizacji wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu produktu marki Domestos o nazwie Domestos 24HR oraz 4 kontrole w zakresie legalności wprowadzania do obrotu rozcieńczalnika spirytusowego do farb i lakierów Denatural. Przeprowadzano również 22 kontrole zakładów stosujących w działalności zawodowej substancje i preparaty chemiczne. W czasie przeprowadzanych kontroli tych podmiotów najczęściej stwierdzanymi uchybieniami był brak kart charakterystyk stosowanych substancji i preparatów chemicznych oraz nieodpowiednie warunki przechowywania i stosowania środków chemicznych w magazynie środków chemicznych. Według ewidencji obiektów sekcji Higieny Pracy na rok 2011 na terenie powiatu żagańskiego znajdowało się 14 podmiotów odpowiedzialnych za wprowadzenie do obrotu produktu biobójczego. Przeprowadzono łącznie 14 kontroli tych obiektów, uchybień w w/w zakresie nie stwierdzono. W 2011r. skontrolowano łącznie 12 podmiotów wprowadzających do obrotu w/w produkty. W zakresie wprowadzania do obrotu produktu biobójczego o nazwie FLEA DROPS firmy Beapar w postaci kropli do zwalczania pcheł i kleszczy u psów przeprowadzono Opracowano w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 53
5 kontroli sanitarnych. Przeprowadzono również 9 kontroli w zakresie oceny realizacji wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu innych produktów biobójczych. Na terenie powiatu żagańskiego znajdują się 4 podmioty wprowadzające do obrotu prekursory narkotykowe kat. 3 oraz 8 podmiotów stosujących prekursory narkotykowe. W 2011r. skontrolowano 3 podmioty. W trakcie kontroli w zakresie prekursorów narkotykowych w dwóch zakładach, w których kwas siarkowy służy do oznaczeń w laboratorium stwierdzono uchybienia higieniczno-sanitarne występujące w laboratoriach zakładowych. Do uchybień tych m. in. można zaliczyć: - brudne ściany i odpadający tynk w laboratorium - w 2 zakładach - brak wentylacji mechanicznej w szatni pracowniczej 1 zakład - zniszczone kafelki podłogowe, na szafkach roboczych, na stole służącym do destylacji 1 zakład - zniszczoną wykładzinę podłogową 1 zakład -brudne, trudne do utrzymania w czystości zlewozmywaki i krany- 1 zakład - zniszczone stoły do miareczkowania 1 zakład Na w/w uchybienia wydano łącznie 3 decyzje administracyjne. 4. NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY PODCZAS ZABEZPIECZANIA/USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU POWIATU ŻAGAŃSKIEGO. Na terenie powiatu żagańskiego znajduje się jeden podmiot zajmujący się rozbiórką wyrobów zawierających azbest. Pracodawca przesłał do PPIS w Żaganiu informację o substancjach, preparatach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym za rok 2011. W miesiącu wrześniu 2011r. pracodawca wykonywał prace rozbiórkowe azbestu z budynku gospodarczego oraz 3 przystanków autobusowych w gminie Kotla. (ilość wyrobów zawierających azbest wyniosła 90 m 2 ). Do PPIS w Żaganiu wpłynęło 9 zgłoszeń zamiaru prowadzenia prac w kontakcie z azbestem. Kontrola ww. podmiotu z zakresu spełnienia wymagań dot. sposobów i warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest odbyła się 21.11.2011r. W czasie kontroli nie stwierdzono uchybień higieniczno sanitarnych. 5. CHOROBY ZAWODOWE W Sekcji Higieny Pracy w Żaganiu w 2009r. wydano 8 decyzji stwierdzających choroby zawodowe (pozytywne). Wystawiono 8 kart stwierdzenia chorób zawodowych. Wystawiono 3 decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej(negatywne). Przeprowadzono 11 dochodzeń epidemiologicznych w sprawie stwierdzenia chorób zawodowych oraz 14 postępowań w sprawie podejrzenia chorób zawodowych. Opracowano w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 54
Tabela 1. Analiza zawodowych chorób zakaźnych lub pasożytniczych stwierdzonych w latach 2007-2011 w powiecie żagańskim Rok WZW WZW WZW Inne typu B i Gruźlica typu B typu C C borelioza bruceloza pozostałe Razem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 2007 0 0 0 0 0 0 0 0 2008 0 0 0 0 4 0 0 4 2009 0 0 0 0 7 0 1 8 2010 0 0 0 0 0 0 7 7 2011 0 0 0 0 4 1 0 5 Choroby zawodowe stwierdzane w roku 2011 powstawały w wyniku wieloletniej ekspozycji na czynniki uciążliwe występujące na stanowisku pracy oraz w wyniku kontaktu z rakotwórczym azbestem. W 2011r. stwierdzono jeden przypadek choroby zawodowej z pozycji 17.1 wykazu chorób zawodowych rak oskrzelopochodny płuca prawego: gruczolakorak typ oskrzelikowo- pęcherzykowy u pracownika, który 11 lat pracował na stanowisku maszynista maszyn do formowania wyrobów szklanych. Stwierdzono również jeden przypadek choroby zawodowej z pozycji 7 tj. zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych u kobiety pracującej przez 41 lat w zawodzie rolnika, która narażona była na kontakt z alergenami pochodzenia zwierzęcego i roślinnego oraz jeden przypadek z pozycji 20.01 obustronny zespół cieśni w obrębie nadgarstków u pracownicy, która przepracowała 36 lat w zawodzie kucharza w zakładzie opieki zdrowotnej. Pojawiły się 4 przypadki choroby zawodowej zakaźnej boreliozy u leśników oraz 1 bruceloza u pracownika rzeźni. Tabela 2. Zestawienie chorób zawodowych stwierdzonych w powiecie żagańskim w latach 2000-2011 Lp. Jednostka chorobowa 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 8 0 2 1 0 1 1 0 1 0 1 0 1 Zawodowe uszkodzenie słuchu (21) 2 Niedowład strun głosowych (15) 3 Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych pochodzenia zawodowego (7) 4 Zapalenie nadkłykci kości ramieniowej prawej przewlekłe (19) 5 Zaćma popromienna u spawacza (16) 19 3 9 10 1 0 3 1 3 1 3 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6 Pylica płuc guzkowa rozproszona i guzkowata (3) 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Opracowano w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 55
Lp. Jednostka chorobowa 7 Alergiczny kontaktowy wyprysk skóry rąk pochodzenia zawodowego (18) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 0 1 2 4 0 0 1 0 0 0 0 0 8 Bruceloza przewlekła (26) 0 1 0 0 0 1 2 0 0 0 0 1 9 Borelioza (26) 0 0 0 0 0 0 3 0 4 7 0 4 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 2 0 10 Alergiczny nieżyt nosa (12) 11 Pylica płuc krzemowa (3) 12 Przewlekłe zapalenie ścięgien i ich pochewek (19) 13 Zespół cieśni nadgarstka (20) 14 Astma oskrzelowa (6) 15 Rak oskrzelopocho dny płuca prawego i gruczolakorak typ oskrzelikowopęcherzykowy 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Razem: 30 6 13 16 2 4 10 2 10 8 7 8 Podsumowanie i wnioski W roku 2011 prowadzono w przeważającej mierze kontrole w zakresie przestrzegania wymogów zakresie występowania w środowisku pracy zagrożeń biologicznych i chemicznych oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Najczęstszym uchybieniem był brak kart charakterystyk stosowanych preparatów chemicznych oraz brak znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym. W trakcie prowadzonych kontroli coraz częściej zauważa się większą świadomość zagrożeń w pracy oraz znajomość swoich praw i obowiązków wśród pracowników i pracodawców. Właściciele firm przywiązują większą wagę do wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej oraz zapewniają swoim pracownikom higieniczne warunki pomieszczeń sanitarno-socjalnych. Ponadto pracodawcy przestrzegają zakazu palenia tytoniu. Opracowano w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Żaganiu 56