Jaka jest etymologia nazw miejscowości naszej gminy? Projekt edukacyjny 2012/2013r. realizowany przez uczniów Publicznego Gimnazjum im. Biskupa Piotra Gołębiowskiego w Jedlińsku
Skład zespołu: Karolina Romanowska Patrycja Łobodzin Wojciech Dobrowolski Norbert Jurczak pod opieką Pani Urszuli Krekory
Cele projektu : zapoznanie z działami językoznawstwa, jak etymologia, onomastyka, toponomastyka; rozbudzanie dociekliwości intelektualnej; kształtowanie umiejętności pozyskiwania informacji; wykorzystanie i doskonalenie umiejętności stosowania technologii komputerowej i informacyjnej.
ETYMOLOGIA a) pochodzenie wyrazu, b) dział językoznawstwa zajmujący się badaniem, pochodzeniem wyrazów i ich pierwotnych znaczeń.
ONOMASTYKA Dział językoznawstwa, nauka o nazwach geograficznych i osobowych; nazewnictwo.
TOPONOMASTYKA Dział onomastyki zajmujący się badaniem nazw miejscowych, np. osiedli, gór, rzek itp. i ich dziejów.
Miejscowości naszej gminy, których etymologię przedstawiamy w prezentacji:
BIERWCE WIERZCHOWINY JEDLANKA LISÓW JEDLIŃSK WSOLA JANKOWICE WIELOGÓRA
Dawno, dawno temu
BIERWCE Miejscowość ta powstała w XV wieku. Pisze o niej Jan Długosz w Liber Beneficiorum. Początkowo nazywana była jako: Byerzwcze, Byerwscze, Birwce. Nazwa tej wsi wiąże się ze staropolskimi słowami: biermo, barwno, birzmo, birzmno, które oznaczały belkę, drewno, kładkę. Zdjęcia: razemdlaradomki.pl
Bierwce znajdowały się na terenie podmokłym, skąd początek brało szereg drobnych rzeczek i strumyków, które wpływały do Radomki i Pilicy, a użycie przez mieszkańców kładek lub belek było w pełni uzasadnione. Zdjęcie: glosmazowsza.pl
JANKOWICE Pierwsza wzmianka na temat Jankowic pochodzi z 1191 roku. Była ona siedzibą rodu Jankowskich, stąd wzięła swoją nazwę. Zdjęcia: Wojciech Dobrowolski
JEDLANKA Na samym początku wieś nosiła nazwę Jedlonka, a w szesnastowiecznych dokumentach znajduje się zapis Iedlanka. Nazwa pochodzi od przymiotnika jedlany (las, zagajnik), który został utworzony od staropolskiego rzeczownika jedla (jodła). Zdjęcia: Karolina Romanowska
JEDLIŃSK Został założony w 1530 roku na gruntach wsi Jedlonka przez Mikołaja Jedlińskiego herbu Nabram na mocy przywileju króla Zygmunta I. Nazwisko Jedleński (Jedliński) pochodzi od nazwy wsi Jedlonka. Nazwa miasta została utworzona od nazwiska założyciela. Zdjęcie: Karolina Romanowska
Pierwsza nazwa miejscowości brzmiała Jedleńsko, potem Jedlińsko. Przejście Jedleńsko w Jedlińsk(o) zaszło przez zmianę fonetyczną -en- w -in-; zjawisko częste w przeszłości. Zdjęcie: Karolina Romanowska
LISÓW O osadzie Lissouo pierwsza wzmianka pochodzi z 1191 roku. Pochodzenie miejscowości nie jest do końca wyjaśnione. Lisów był prywatną wsią szlachecką, zatem wielokrotnie zmieniali się jego właściciele. W XV wieku należała ona do Jana z Lisowa, potem do Mikołaja Woszczyńskiego herbu Awdaniec, wreszcie do Lisowskich, Prażmowskich, Sołtyków i Gordonów. Zdjęcie: razemdlaradomki.pl
Jan Długosz podaje, że w II połowie XV wieku wieś składała się z Lisowa, Lisowa- Komorników (zwanego później Lisówkiem) oraz Lisowa Piasecznego. Osady te różniły się zamożnością mieszkańców. Z biegiem czasu podział na część zamieszkałą przez gospodarzy i komorników uległ zatarciu. Zdjęcie: www.msib.pl
WIELOGÓRA Pierwsze informacje o Wielogórze pochodzą z roku 1508. Miała ona być rodowitym siedliskiem Wielogórskich, a potem dziedzictwem Firlejów. W przemianach pokoleń wielokrotnie zmieniała właścicieli. Należała do Pękosławskich, Leżeńskich, Dziulów, Mikułowskich, Szęlągowskich. Zdjęcia: Karolina Romanowska
WIERZCHOWINY Pierwsze informacje, które zostały podane o tej wsi, pochodzą z XVI wieku. Osadę pierwotnie zapisywano jako Virzchoviny, Wyerzchovyny, potem Wierzkowiny. Zdjęcie: www.jedlinsk.pl
Jej nazwa ( powierzchnia, górna część, wierzch ) miała oznaczać najprawdopodobniej warunki terenowe, ponieważ Wierzchowiny znajdowały się na terenie podwyższonym, otwartym, dlatego też stamtąd biorą swój początek drobne rzeczki i strumyki zasilające z jednej strony wody Radomki, z drugiej - Pilicy. Zdjęcia: www.oswoicgombrowicza.neostrada.pl
WSOLA Najstarsza adnotacja o osadzie pochodzi z księgi Liber Beneficiorum Jana Długosza. Etymologia nazwy miejscowości jest bardzo ciekawa, ponieważ językoznawcy podają dwie wersje: albo utworzono ją od nazwy osobowej Wszel, Wszoł lub Wszołek, albo od wszel (człowiek zawszony), wszołek (wszarz, pogardliwie przezwisko nędzarza) lub wszoły (wszy bydlęce). Zdjęcie: Karolina Romanowska
Dzisiaj
Liczba ludności: Bierwce - 667 osób Jankowice - 181 osób Jedlanka - 913 osób Jedlińsk - 1699 osób Lisów - 750 osób Wielogóra - 1562 osoby Wierzchowiny - 631 osób Wsola - 1196 osób
Powierzchnie miejscowości: Bierwce - 717 ha Jankowice - 437 ha Jedlanka - 806 ha Jedlińsk- 13881 ha Lisów - 700 ha Wielogóra - 552 ha Wierzchowiny - 504 ha Wsola - 525 ha
Ludność Powierzchnia Bierwce 667 osób 717 ha Jankowice 181 osób 437 ha Jedlanka 913 osób 806 ha Jedlińsk 1689 osób 13881 ha Lisów 750 osób 700 ha Wielogóra 1562 osoby 552 ha Wierzchowiny 631 osób 504 ha Wsola 1196 osób 525 ha
Źródła: Dokumentacja bibliograficzna: 1. Stanisław Rospond Mówią nazwy, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1976. 2. Praca zbiorowa Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999. 3. Sebastian Piątkowski Jedlińsk, Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2012. 4. Józef Staszewski Mały słownik. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych, Wyd. III. Warszawa1968. 5. Kazimierz Rymut Nazwy miast Polski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980. www.jedlinsk.pl www.oswoicgombrowicza.neostrada.pl www.msib.pl glosmazowsza.pl razemdlaradomki.pl
Dziękujemy za obejrzenie naszej prezentacji