Nadwyżka operacyjna w jednostkach samorządu terytorialnego w latach

Nadwyżka operacyjna w jednostkach samorządu terytorialnego w latach 2013-2015 Warszawa, wrzesień 2016

Spis treści Wprowadzenie... 2 Część I Wykonanie budżetów jednostek samorządu terytorialnego... 4 1. Dochody bieżące... 4 2. Wydatki bieżące... 6 3. Dochody majątkowe... 8 4. Wydatki majątkowe... 9 5. Wynik budżetów jednostek samorządu terytorialnego... 9 Część II Wykonanie budżetów gmin... 13 1. Dochody bieżące... 13 2. Wydatki bieżące... 15 3. Dochody majątkowe... 17 4. Wydatki majątkowe... 18 5. Wynik budżetów gmin... 19 Część III Wykonanie budżetów powiatów... 22 1. Dochody bieżące... 22 2. Wydatki bieżące... 24 3. Dochody majątkowe... 25 4. Wydatki majątkowe... 26 5. Wynik budżetów powiatów... 27 Część IV Wykonanie budżetów miast na prawach powiatu... 29 1. Dochody bieżące... 29 2. Wydatki bieżące... 31 3. Dochody majątkowe... 32 4. Wydatki majątkowe... 32 5. Wynik budżetów miast na prawach powiatu... 34 Część V Wykonanie budżetów województw... 36 1. Dochody bieżące... 36 2. Wydatki bieżące... 38 3. Dochody majątkowe... 39 4. Wydatki majątkowe... 40 5. Wynik budżetów województw... 41 Część VI Spełnianie relacji z art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych...43 Część VII Wnioski... 46 Spis załączników:... 53 1

Wprowadzenie Podstawę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 2013-2015 stanowiły: ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.), ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 198). Sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego może być oceniana na podstawie osiąganych dochodów i wydatków bieżących oraz dochodów i wydatków majątkowych. Pojęcie dochodów i wydatków jednostek samorządu terytorialnego w podziale na bieżące i majątkowe, zostało zdefiniowane w art. 235 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Do dochodów majątkowych zalicza się: dotacje i środki otrzymane na inwestycje, dochody ze sprzedaży majątku, dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Natomiast przez dochody bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się dochody budżetowe niebędące dochodami majątkowymi. Do wydatków majątkowych zalicza się wydatki na: inwestycje i zakupy inwestycyjne, zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego. Przez wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych z dnia 2 marca 2010 r. (tj. Dz. U. z 2014 r. poz. 1053, z późn. zm.), w latach 2013-2015 do dochodów majątkowych jednostek samorządu terytorialnego były zaliczane paragrafy: 076-078, 087, 618, 620, 625, 626, 628-633, 641-643, 651-653, 656, 661-666 i 668. 2

Natomiast w latach 2013-2015 do wydatków majątkowych jednostek samorządu terytorialnego zaliczane były paragrafy: 601, 605, 606, 613, 614, 617, 619-623, 625, 630, 656-658, 661-666 i 680. Różnica między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi określona jest jako wynik bieżący, który w przypadku osiągania wartości dodatnich stanowi nadwyżkę operacyjną (odpowiednio deficyt operacyjny w przypadku ujemnego wyniku bieżącego). Wynik budżetu operacyjnego wskazuje czy jednostka samorządu terytorialnego jest w stanie pokryć wydatki bieżące dochodami bieżącymi. Im wyższa jest wartość nadwyżki operacyjnej, tym większa jest możliwość realizacji przez jednostkę samorządu terytorialnego nowych przedsięwzięć majątkowych, zarówno bezpośrednio, przeznaczając tę kwotę na inwestycje lub pośrednio, spłacając wcześniej zaciągnięte zobowiązania na cele inwestycyjne. Deficyt operacyjny oznacza, że wydatki bieżące realizowane są na poziomie przekraczającym możliwości finansowe jednostki samorządu terytorialnego. Realizowanie zadań bieżących odbywa się kosztem sprzedaży majątku jednostki lub poprzez zaciąganie nowych zobowiązań. Może to być spowodowane na przykład nadmiernym wzrostem zadłużenia wraz z kosztami jego obsługi lub niższym, niż zakładano, wzrostem dochodów jednostki. Podstawowym źródłem danych, dotyczących wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2013-2015, były sprawozdania z wykonania planów dochodów i wydatków oraz zobowiązań i należności tych jednostek, sporządzone według zasad określonych rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. z 2014 r., poz. 119, z późn. zm.) i rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1773). 1 1 Obliczenia zostały wykonane w oparciu o sprawozdania jednostek samorządu terytorialnego za 2013 r. według stanu bazy na dzień 28 marca 2014 r., za 2014 r. według stanu bazy na dzień 23 marca 2015 r. i za 2015 r. według stanu bazy na dzień 24 marca 2016 r. oraz dane z Wieloletniej Prognozy Finansowej jednostek samorządu terytorialnego na lata 2015-2018 według stanu bazy na dzień 5.11.2015 r. Dane te nie uwzględniają korekt nadesłanych po tych terminach. Wielkości ujęto w zaokrągleniu do tysiąca lub miliona złotych, na skutek czego powstały niewielkie rozbieżności w prezentowanych danych liczbowych. 3

Część I Wykonanie budżetów jednostek samorządu terytorialnego 1. Dochody bieżące W strukturze dochodów bieżących jednostek samorządu terytorialnego w 2015 r., największy udział stanowiły: subwencja ogólna 29,0%, dochody z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych 21,6%, pozostałe dochody bieżące 18,5% oraz dotacje na zadania bieżące 15,4%. Dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego w latach 2013-2015 Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY OGÓŁEM, w tym: 183 458 194 337 199 019 105,9 102,4 108,5 Dochody bieżące, z tego: 163 169 171 722 176 067 105,2 102,5 107,9 PIT 32 461 35 105 38 100 108,1 108,5 117,4 CIT 6 300 6 440 7 076 102,2 109,9 112,3 Podatek od nieruchomości 18 729 19 532 20 171 104,3 103,3 107,7 Dotacje na zadania bieżące 26 408 28 159 27 101 106,6 96,2 102,6 Subwencja ogólna (część bieżąca) 50 965 50 905 51 049 99,9 100,3 100,2 Pozostałe dochody bieżące 28 306 31 580 32 569 111,6 103,1 115,1 4

Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego wzrosły o 2,5%, a w porównaniu do 2013 r. o 7,9%, podczas gdy dochody ogółem wzrosły odpowiednio o 2,4% i o 8,5%. W 2015 r., w porównaniu z 2014 r., wszystkie źródła dochodów bieżących wykazywały wzrost, poza dotacjami na zadania bieżące. Najwyższą dynamikę dochodów bieżących jednostki samorządu terytorialnego uzyskały z tytułu CIT (9,9%), PIT (8,5%). Udział dochodów bieżących w dochodach ogółem jednostek samorządu terytorialnego w 2015 r. wyniósł 88,5%. 5

2. Wydatki bieżące W 2015 r. w strukturze wydatków bieżących jednostek samorządu terytorialnego przeważały wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 45,3%, zakup materiałów i usług 18,9% i pozostałe wydatki bieżące 25,5%. Wydatki te stanowiły łącznie 89,7% wydatków bieżących. Wydatki bieżące jednostek samorządu terytorialnego w latach 2013-2015 Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 WYDATKI OGÓŁEM, w tym: 183 839 196 754 196 415 107,0 99,8 106,8 Wydatki bieżące, z tego: 148 832 155 404 157 839 104,4 101,6 106,1 Wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 67 435 69 298 71 438 102,8 103,1 105,9 Zakup materiałów i usług 26 583 29 807 29 817 112,1 100,0 112,2 Świadczenia społeczne 14 184 14 385 14 281 101,4 99,3 100,7 Wydatki na obsługę długu 2 887 2 488 2 085 86,2 83,8 72,2 Pozostałe wydatki bieżące 37 743 39 425 40 219 104,5 102,0 106,6 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2013-2015 (Min. Fin.) 6

W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki bieżące wzrosły zbiorczo o 1,6%, a w porównaniu do 2013 r. o 6,1%, natomiast wydatki ogółem były niższe o 0,2% od wykonanych wydatków ogółem w 2014 r. i wyższe o 6,8% w porównaniu do 2013 r. W 2015 r., w porównaniu do 2014 r., najwyższa dynamika wydatków bieżących dotyczyła wydatków wynagrodzenia i pochodne (103,1%) i pozostałych wydatków bieżących (102,0 %). W 2015 r. wydatki na obsługę długu były niższe o 16,2% od wydatków na ten cel wykonanych w 2014 r. Wydatki na obsługę długu stanowiły 1,3% wydatków bieżących. W 2015 r. wydatki bieżące stanowiły 80,4% wydatków ogółem jednostek samorządu terytorialnego, z czego 45,3% tych wydatków zostało przeznaczonych na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń. 7

3. Dochody majątkowe W strukturze dochodów majątkowych największy udział stanowiły w 2015 r. dotacje na zadania inwestycyjne 74,6%, a ich udział w dochodach majątkowych zwiększył się o 2,2 punktu procentowego w porównaniu do 2014 r. Udział dochodów ze sprzedaży majątku w dochodach majątkowych zmniejszył się z 18,3% w 2014 r. do 16,0% w 2015 r. Udział środków na inwestycje uzyskanych z innych źródeł wyniósł w 2015 6,5% i pozostał na tym samym poziomie co w 2014 r. Dochody majątkowe jednostek samorządu terytorialnego w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY OGÓŁEM, w tym: 183 458 194 337 199 019 105,9 102,4 108,5 Dochody majątkowe, z tego: 20 290 22 616 22 952 111,5 101,5 113,1 Dotacje na zadania inwestycyjne Środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł Dochody ze sprzedaży majątku 13 993 16 382 17 133 117,1 104,6 122,4 1 439 1 459 1 494 101,4 102,4 103,8 4 069 4 134 3 670 101,6 88,8 90,2 Pozostałe dochody majątkowe 789 641 655 81,2 102,3 83,1 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody majątkowe zwiększyły się o 1,5%, a w porównaniu do 2013 r. o 13,1%. 8

Spośród dochodów majątkowych w 2015 r., w porównaniu do 2014 r., dochody uzyskane z tytułu dotacji na zadania inwestycyjne zwiększyły się o 4,6% a dochody z tytułu środków na inwestycje uzyskane z innych źródeł zwiększyły się o 2,4%. Dochody ze sprzedaży majątku były niższe o 11,2% w stosunku do roku 2014. 4. Wydatki majątkowe Wydatki majątkowe jednostek samorządu terytorialnego w latach 2013-2015 przedstawiały się następująco: 2013 r. 2014 r. 2015 r. Wydatki majątkowe (mln zł) 35 007 41 350 38 576 w tym: wydatki inwestycyjne (mln zł) 33 497 39 923 37 220 W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki majątkowe zmniejszyły się o 6,7%, a w porównaniu do 2013 r. zwiększyły się o 10,2%, zaś wydatki inwestycyjne odpowiednio o 6,8% i 11,1%. 5. Wynik budżetów jednostek samorządu terytorialnego Dochody, wydatki oraz wynik jednostek samorządu terytorialnego w latach 2013-2015 w podziale na dochody oraz wydatki bieżące i majątkowe Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 I. DOCHODY OGÓŁEM, z tego: 183 458 194 337 199 019 105,9 102,4 108,5 I.1 Dochody bieżące 163 169 171 722 176 067 105,2 102,5 107,9 I.2 Dochody majątkowe 20 290 22 616 22 952 111,5 101,5 113,1 II. WYDATKI OGÓŁEM, z tego: 183 839 196 754 196 415 107,0 99,8 106,8 II.1 Wydatki bieżące 148 832 155 404 157 839 104,4 101,6 106,1 II.2 Wydatki majątkowe 35 007 41 350 38 576 118,1 93,3 110,2 III. WYNIK OGÓŁEM (I II) -380-2 417 2 604 - - - WYNIK BIEŻĄCY (I.1 II.1) 14 337 16 318 18 228 113,8 111,7 127,1 WYNIK MAJĄTKOWY (I.2 II.2) -14 717-18 735-15 624 - - - Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2013-2015 (Min. Fin.) Budżety jednostek samorządu terytorialnego w 2015 r. zamknęły się nadwyżką w wysokości 2.604 mln zł. 9

W latach 2013-2015 dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego były wyższe od wydatków bieżących. Wynik majątkowy (dochody majątkowe - wydatki majątkowe) zamknął się w tych latach deficytem. Deficyt ten był o 3.111 mln zł niższy niż w 2014 roku. Dochody jednostek samorządu terytorialnego ogółem w roku 2015 wyniosły 199.019 mln zł zaś wydatki ogółem wyniosły 196.415 mln zł. 10

W 2015 roku dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego były wyższe od wydatków bieżących o 18 228 mln zł. W 2015 r. wydatki majątkowe zostały zrealizowane na poziomie 38.576 mln zł, z czego 22.952 mln zł, tj. 54,7%, mogło być sfinansowane z dochodów majątkowych. W poniższym zestawieniu przedstawiono dane dotyczące liczby jednostek samorządu terytorialnego według osiągniętego wyniku bieżącego w latach 2013-2015 Wyszczególnienie Dodatni wynik bieżący (nadwyżka operacyjna) Ujemny wynik bieżący (deficyt operacyjny) Liczba jednostek samorządu terytorialnego wg osiągniętego wyniku bieżącego 2013 2014 2015 2 770 2 754 2 762 39 55 46 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego za lata 2013-2015 (Min. Fin.) Liczba jednostek wykazujących ujemny wynik bieżący w 2015 r. wyniosła 46 i była mniejsza w porównaniu do 2014 r. o 9 jednostek. *** 11

W dalszej części opracowania przeanalizowano dane z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego w podziale na gminy, powiaty, miasta na prawach powiatu i województwa. Szczegółowe dane w zakresie realizacji budżetów, dotyczące poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, przedstawiono w załącznikach. 12

Część II Wykonanie budżetów gmin 1. Dochody bieżące W strukturze dochodów bieżących gmin w 2015 r. największy udział stanowiły: subwencja ogólna 31,7%, dochody z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych 19,1%, dotacje na zadania bieżące 17,2%. Dochody bieżące gmin w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY OGÓŁEM, w tym: 80 043 84 549 87 667 105,6 103,7 109,5 Dochody bieżące, z tego: 73 611 77 712 80 186 105,6 103,2 108,9 PIT 12 824 13 983 15 289 109,0 109,3 119,2 CIT 743 702 753 94,5 107,3 101,4 Podatek od nieruchomości 11 311 11 831 12 227 104,6 103,3 108,1 Dotacje na zadania bieżące 12 847 14 016 13 814 109,1 98,6 107,5 Subwencja ogólna (część bieżąca) 24 793 24 599 25 419 99,2 103,3 102,5 Pozostałe dochody bieżące 11 094 12 582 12 684 113,4 100,8 114,3 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów gmin za lata 2013-2015 (Min. Fin.) 13

W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody bieżące gmin wzrosły o 3,2%, a w porównaniu do 2013 r. o 8,9%, a dochody ogółem wzrosły odpowiednio o 3,7% i o 9,5%. W 2015 r. dochody gmin z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wzrosły o 9,3% i podatku dochodowego od osób prawnych zwiększyły się o 7,3%. Udział dochodów bieżących gmin w strukturze dochodów ogółem gmin zmniejszył się z 92,0% w 2013 r. do 91,5% w 2015 r. 14

2. Wydatki bieżące W strukturze wydatków bieżących gmin w 2015 r. przeważały wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 46,3% oraz pozostałe wydatki 22,7%. Wydatki gmin w tych grupach stanowiły łącznie 69,0% wydatków bieżących. Wydatki bieżące gmin w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wyszczególnienie Wykonanie Dynamika 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł mln zł 1 2 3 4 5 6 7 WYDATKI OGÓŁEM, w tym: 79 443 85 070 85 944 107,1 101,0 108,2 Wydatki bieżące, z tego: 66 270 69 615 71 455 105,0 102,6 107,8 Wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 31 053 32 028 33 054 103,1 103,2 106,4 Zakup materiałów i usług 10 019 11 578 11 596 115,6 100,2 115,7 Świadczenia społeczne 9 786 9 920 9 840 101,4 99,2 100,6 Wydatki na obsługę długu 1 107 933 778 84,2 83,5 70,3 Pozostałe wydatki bieżące 14 306 15 157 16 187 105,9 106,8 113,2 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów gmin za lata 2013-2015 (Min. Fin.) 15

Wydatki bieżące wykonane w roku 2015 wyniosły 71.455 mln zł i były wyższe w porównaniu do roku 2014 o 1 862 mln zł. Wydatki ogółem gmin w 2015 r. w stosunku do 2014 r. wzrosły o 1,0%. W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki bieżące gmin wzrosły o 2,6%, a w porównaniu do 2013 r. o 7,8%. Wśród wydatków bieżących gmin w 2015 r., największe tempo wzrostu wykazują pozostałe wydatki bieżące. W 2015 r., w porównaniu do 2014 r., wykonanie wydatków z tego tytułu było wyższe o 6,8%. Wydatki na wynagrodzenia i pochodne, które w strukturze wydatków bieżących stanowią 46,3% w 2015 r. w porównaniu do 2014 r. były wyższe o 3,2%, a w porównaniu do 2013 r. o 6,4%. W 2015 r. wydatki na obsługę długu w stosunku do 2014 r. są niższe o 16,5%. 16

W strukturze wydatków ogółem wydatki bieżące w roku 2015 stanowiły 83,1%. 3. Dochody majątkowe W strukturze wykonanych dochodów majątkowych gmin w 2015 r. największy udział stanowiły dotacje na zadania inwestycyjne - 65,0%. 17

Dochody majątkowe gmin w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wyszczególnienie Wykonanie Dynamika 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY OGÓŁEM, w tym: 80 043 84 549 87 667 105,6 103,7 109,5 Dochody majątkowe, z tego: 6 433 6 837 7 481 106,3 109,4 116,3 Dotacje na zadania inwestycyjne 3 858 4 225 4 865 109,5 115,1 126,1 Środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł 926 1 025 1 158 110,7 113,0 125,1 Dochody ze sprzedaży majątku 1 475 1 468 1 352 99,5 92,1 91,7 Pozostałe dochody majątkowe 174 119 106 68,5 89,1 61,0 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów gmin za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody majątkowe wzrosły o 9,4%, a w porównaniu do 2013 r. zwiększyły się o 16,3%. W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dotacje na zadania inwestycyjne wzrosły o 15,1%, środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł wzrosły o 13,0%, natomiast zmniejszyły się dochody ze sprzedaży majątku o 7,9%. 4. Wydatki majątkowe Wydatki majątkowe gmin w latach 2013-2015 przedstawiały się następująco: 2013 r. 2014 r. 2015r. Wydatki majątkowe (mln zł) 13 172 15 455 14 489 w tym: wydatki inwestycyjne (mln zł) 12 860 15 143 14 209 W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki majątkowe były niższe o 6,3%, a w porównaniu do 2013 r. wyższe o 10,0%, natomiast wydatki inwestycyjne w 2015 r., w odniesieniu do 2014 r., były niższe o 6,2%, a w stosunku do 2013 r. wyższe o 10,5%. W strukturze wydatków ogółem wydatki majątkowe stanowiły 16,9%. 18

5. Wynik budżetów gmin W poniższym zestawieniu przedstawiono dochody, wydatki oraz wynik gmin w latach 2013-2015 w podziale na bieżący i majątkowy. Wyszczególnienie Wykonanie Dynamika 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 I. DOCHODY OGÓŁEM, z tego: 80 043 84 549 87 667 105,6 103,7 109,5 I.1 Dochody bieżące 73 611 77 712 80 186 105,6 103,2 108,9 I.2 Dochody majątkowe 6 432 6 837 7 481 106,3 109,4 116,3 II. WYDATKI OGÓŁEM, z tego: 79 443 85 070 85 944 107,1 101,0 108,2 II.1 Wydatki bieżące 66 270 69 615 71 455 105,0 102,6 107,8 II.2 Wydatki majątkowe 13 172 15 455 14 489 117,3 93,7 110,0 III. WYNIK OGÓŁEM (I II) 601-521 1 723 - - - WYNIK BIEŻĄCY (I.1 II.1) 7 340 8 097 8 731 - - - WYNIK MAJĄTKOWY (I.2 II.2) - 6 740-8 618-7 008 - - - Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów gmin za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r. gminy zamknęły budżety nadwyżką w wysokości 1.723 mln zł. 19

Nadwyżka bieżąca (dochody bieżące - wydatki bieżące) w gminach w 2015 r. w porównaniu z 2014 r. zwiększyła się o 634 mln zł, tj. o 7,8%. W 2015 r. wydatki majątkowe gmin zostały zrealizowane na poziomie 14.489 mln zł, z czego 7.481 mln zł, tj. 51,6% mogło być sfinansowane z dochodów majątkowych. 20

W 2015 r. w porównaniu do 2014 r. dochody majątkowe były wyższe o 9,4%, natomiast zmniejszenie wydatków majątkowych wynosiło 6,3%. W poniższym zestawieniu przedstawiono dane dotyczące liczby gmin według osiągniętego wyniku bieżącego w latach 2013-2015 Wyszczególnienie Dodatni wynik bieżący (nadwyżka operacyjna) Ujemny wynik bieżący (deficyt operacyjny) Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów gmin za lata 2013-2015 (Min. Fin.) Liczba gmin wg osiągniętego wyniku bieżącego 2013 2014 2015 2 387 2 366 2 368 26 47 44 Liczba jednostek wykazujących dodatni wynik bieżący zwiększyła się w 2015 r., w porównaniu do 2014 r., o 2 gminy, natomiast w porównaniu do 2013 r. zwiększyła się o 19 jednostek. Szczegółowe dane w zakresie realizacji budżetów, dotyczące poszczególnych gmin, przedstawiono w załącznikach. 21

Część III Wykonanie budżetów powiatów 1. Dochody bieżące W strukturze dochodów bieżących powiatów w 2015 r., największy udział stanowiły: subwencja ogólna 46,1%, dochody uzyskiwane z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych 19,3% oraz dotacje na zadania bieżące 18,3%. Dochody bieżące powiatów w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY ogółem 23 078 23 783 23 681 103,1 99,6 102,6 Dochody bieżące z tego: 21 318 21 787 21 630 102,2 99,3 101,5 PIT 3 513 3 820 4 166 108,7 109,1 118,6 CIT 154 146 158 94,8 107,9 102,3 Dotacje na zadania bieżące 4 518 4 539 3 950 100,5 87,0 87,4 Subwencja ogólna 10 188 10 053 9 962 98,7 99,1 97,8 Pozostałe dochody bieżące 2 945 3 229 3 395 109,7 105,1 115,3 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów powiatów za lata 2013-2015 (Min. Fin.) 22

W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody bieżące powiatów były niższe o 0,7%, a w porównaniu do 2013 r. wzrosły o 1,5%. Dochody ogółem były niższe w odniesieniu do wykonanych dochodów ogółem w 2014 r. o 0,4% a w porównaniu do 2013 roku były wyższe o 2,6%. W 2015 r. najwyższą dynamikę dochodów bieżących powiaty uzyskały z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - 9,1%, z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych 7,9% oraz z pozostałych dochodów bieżących 5,1%, natomiast zmniejszyły się dotacje na zadania bieżące o 13,0% i subwencja ogólna o 0,9%. W strukturze dochodów ogółem powiatów udział dochodów bieżących w 2015 r. wynosi 91,3%, natomiast zwiększył się udział dochodów majątkowych z 7,6% w 2013 r. do 8,7% w 2015 r. 23

2. Wydatki bieżące Wśród wydatków bieżących zrealizowanych przez powiaty w 2015 r. przeważały wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń - 61,5%, pozostałe wydatki - 22,6% oraz zakup materiałów i usług - 12,4%. Wydatki powiatów w tych grupach stanowiły łącznie 96,5% wydatków bieżących. Wydatki bieżące powiatów w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 WYDATKI ogółem 22 917 23 784 23 444 103,8 98,6 102,3 Wydatki bieżące z tego: 20 062 20 292 20 017 101,1 98,6 99,8 wynagrodzenia i pochodne 11 906 12 150 12 302 102,0 101,2 103,3 zakup materiałów i usług 2 608 2 674 2 479 102,5 92,7 95,1 świadczenia społeczne 543 550 524 101,2 95,4 96,6 wydatki na obsługę długu 267 216 179 81,2 82,6 67,0 pozostałe wydatki bieżące 4 739 4 702 4 533 99,2 96,4 95,7 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów powiatów za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., zarówno wydatki bieżące jak i wydatki ogółem powiatów zmniejszyły się o 1,4%. W porównaniu do 2013 r. wydatki bieżące zmniejszyły się o 0,2%, zaś wydatki ogółem wzrosły o 2,3%. 24

W omawianych latach zanotowano wzrost wydatków na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń. Wykonanie wydatków z tego tytułu w 2015 r. było wyższe o 1,2% w porównaniu z 2014 r. i o 3,3% w odniesieniu do 2013 r. W 2015 r. udział wydatków bieżących w wydatkach ogółem powiatów zwiększył się w porównaniu do 2014 r. z 85,3% do 85,4%. 3. Dochody majątkowe 25

W dochodach majątkowych powiatów największy udział stanowiły w 2015 r. dotacje na zadania inwestycyjne 84,8% oraz dochody ze sprzedaży majątku - 7,3%. Udział środków na inwestycje uzyskane z innych źródeł w 2014 r. stanowił 3,2% dochodów majątkowych. W stosunku do roku 2014, w roku 2015 w strukturze dochodów majątkowych powiatów zwiększył się udział środków na inwestycje uzyskane z innych źródeł - z 2,0% r. do 3,2%. Dochody majątkowe powiatów w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY ogółem, w tym: 23 078 23 783 23 681 103,1 99,6 102,6 Dochody majątkowe, z tego: 1 759 1 995 2 051 113,4 102,8 116,6 dotacje na zadania inwestycyjne 1 389 1 617 1 739 116,4 107,6 125,2 środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł 72 40 65 55,8 162,4 90,6 dochody ze sprzedaży majątku 187 195 151 104,1 77,2 80,3 pozostałe dochody majątkowe 111 144 96 129,6 67,0 86,8 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów powiatów za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r. dochody majątkowe zostały zrealizowane na poziomie wyższym niż w 2014 r. o 2,8%. Spośród dochodów majątkowych w 2015 r., w odniesieniu do 2014 r. zmniejszyły się dochody ze sprzedaży majątku o 22,8%. Natomiast dotacje na zadania inwestycyjne oraz środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł zwiększyły się w 2015 r. odpowiednio o 7,6% i 62,4% kwot tych dochodów uzyskanych w 2014 r. 4. Wydatki majątkowe Wydatki majątkowe powiatów w latach 2013-2015 przedstawiały się następująco: 2013 2014 2015 Wydatki majątkowe (mln zł) 2 854 3 493 3 427 w tym: inwestycyjne (mln zł) 2 828 3 446 3 384 W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki majątkowe powiatów zmniejszyły się o 1,9% a w porównaniu do 2013 r. zwiększyły się o 20,1%. Wydatki inwestycyjne w 26

roku 2015 zmniejszyły się w stosunku do roku 2014 o 1,8%, zaś w porównaniu z rokiem 2013 zwiększyły się o 19,7%. 5. Wynik budżetów powiatów Dochody, wydatki oraz wynik powiatów w latach 2013-2015 w podziale na bieżące i majątkowe przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 I. DOCHODY ogółem 23 078 23 783 23 681 103,1 99,6 102,6 I.1. Dochody bieżące 21 318 21 787 21 630 102,2 99,3 101,5 I.2. Dochody majątkowe 1 759 1 995 2 051 113,4 102,8 116,6 II. WYDATKI ogółem 22 917 23 784 23 444 103,8 98,6 102,3 II.1. Wydatki majątkowe 2 854 3 493 3 427 122,4 98,1 120,1 II.2. Wydatki bieżące 20 062 20 292 20 017 101,1 98,6 99,8 III. WYNIK (I II) 161-1 237 WYNIK BIEŻĄCY (I.1 II.1) 1 256 1 496 1 613 WYNIK MAJĄTKOWY (I.2 II.2) -1 095-1 497-1 376 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów powiatów za lata 2013-2015 (Min. Fin.) Nadwyżka operacyjna (dochody bieżące - wydatki bieżące) w powiatach w 2015 r., w porównaniu z 2014 r., zwiększyła się o 117 mln zł, podczas gdy ujemny wynik majątkowy (dochody majątkowe - wydatki majątkowe) zmniejszył się w tym czasie o 121 mln zł. 27

W 2015 r. budżety powiatów zamknęły się zbiorczo nadwyżką w kwocie 237 mln zł. Dochody bieżące powiatów w 2015 r. zmniejszyły się o 0,7% w stosunku do 2014 r. W 2015 r. wydatki majątkowe w powiatach zostały zrealizowane na poziomie 3.427 mln zł, z czego 2.051 mln zł, tj. 59,9% mogło być sfinansowane z dochodów majątkowych. W poniższym zestawieniu przedstawiono dane dotyczące liczby powiatów według osiągniętego wyniku bieżącego w latach 2013-2015 28

Wyszczególnienie Dodatni wynik bieżący (nadwyżka operacyjna) Ujemny wynik bieżący (deficyt operacyjny) Liczba powiatów wg osiągniętego wyniku bieżącego 2013 2014 2015 299 304 312 15 10 2 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów powiatów za lata 2013-2015 (Min. Fin.) Liczba jednostek wykazujących dodatni wynik bieżący zwiększyła się w 2015 r., w porównaniu do 2014 r., o 8 jednostek. Zmniejszyła się tym samym liczba jednostek osiągających deficyt operacyjny. Część IV Wykonanie budżetów miast na prawach powiatu 1. Dochody bieżące W strukturze dochodów bieżących miast na prawach powiatu w 2015 r. największy udział stanowiły: dochody uzyskiwane z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych 27,7%, subwencja ogólna 21,9%, pozostałe dochody bieżące 24,6%. 29

Dochody bieżące miast na prawach powiatu w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY ogółem 64 217 68 260 70 560 106,3 103,4 109,9 Dochody bieżące z tego: 56 687 60 260 62 777 106,3 104,2 110,7 PIT 15 070 16 166 17 415 107,3 107,7 115,6 CIT 1 341 1 428 1 602 106,5 112,1 119,4 Podatek od nieruchomości 7 419 7 701 7 944 103,8 103,2 107,1 Dotacje na zadania bieżące 6 030 6 618 6 671 109,8 100,8 110,6 Subwencja ogólna 13 377 13 401 13 721 100,2 102,4 102,6 Pozostałe dochody bieżące 13 450 14 946 15 423 111,1 103,2 114,7 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów miast na prawach powiatu za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody bieżące miast na prawach powiatu wzrosły o 4,2%, a w porównaniu do 2013 r. o 10,7%, podczas gdy dochody ogółem wzrosły odpowiednio o 3,4% i o 9,9%. W 2015 r. najwyższą dynamikę dochodów bieżących miasta na prawach powiatu uzyskały z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) 112,1% oraz z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) 107,7%. W strukturze dochodów ogółem w miastach na prawach powiatu udział dochodów bieżących w 2015 r. wzrósł o 0,7 punktu procentowego w porównaniu do roku 2014. 30

2. Wydatki bieżące W 2015 r. w strukturze wydatków bieżących miast na prawach powiatu przeważały wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 41,3%, pozostałe wydatki bieżące 25,4% oraz zakup materiałów i usług 24,8%. Wydatki miast na prawach powiatu w tych grupach stanowiły łącznie 91,5% wydatków bieżących. Wydatki bieżące miast na prawach powiatu w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 WYDATKI ogółem 64 953 69 661 69 824 107,2 100,2 107,5 Wydatki bieżące z tego: 52 535 55 105 56 928 104,9 103,3 108,4 wynagrodzenia i pochodne 21 955 22 543 23 483 102,7 104,2 107,0 zakup materiałów i usług 12 284 13 846 14 125 112,7 102,0 115,0 świadczenia społeczne 3 855 3 915 3 916 101,6 100,0 101,6 wydatki na obsługę długu 1 257 1 110 922 88,3 83,1 73,4 pozostałe wydatki bieżące 13 183 13 691 14 481 103,8 105,8 109,8 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów miast na prawach powiatu za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki bieżące miast na prawach powiatu wzrosły zbiorczo o 3,3%, a w porównaniu do 2013 r. o 8,4%, a wydatki ogółem wzrosły odpowiednio o 0,2% i o 7,5%. 31

W omawianych latach najbardziej wzrosły wydatki na wynagrodzenia i pochodne oraz pozostałe wydatki bieżące. W 2015 r., w porównaniu do 2014 r., wykonanie wydatków z tych tytułów było wyższe odpowiednio o 4,2% i 5,8%. W strukturze wykonanych wydatków ogółem miast na prawach powiatu udział wydatków bieżących zwiększył się z 79,1% w 2014 r. do 81,5% w 2015 r. 3. Dochody majątkowe 32

W 2015 r. w dochodach majątkowych miast na prawach powiatu największy udział stanowiły dotacje na zadania inwestycyjne 67,2% oraz dochody ze sprzedaży majątku 26,7%. Dochody majątkowe miast na prawach powiatu w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY ogółem 64 217 68 260 70 560 106,3 103,4 109,9 Dochody majątkowe w tym: 7 530 8 000 7 783 106,2 97,3 103,4 dotacje na zadania inwestycyjne 4 581 5 197 5 233 113,4 100,7 114,2 środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł 339 246 204 72,5 83,1 60,2 dochody ze sprzedaży majątku 2 313 2 345 2 078 101,4 88,6 89,8 pozostałe dochody majątkowe 297 213 268 71,6 125,9 90,2 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów miast na prawach powiatu za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody majątkowe miast na prawach powiatu zmniejszyły się o 2,7%, natomiast w porównaniu do 2013 r. zwiększyły się o 3,4%. Spośród dochodów majątkowych w 2015 r., w porównaniu do 2014 r. wzrosły dotacje na zadania inwestycyjne o 0,7% i pozostałe dochody majątkowe o 25,9%, natomiast zmniejszyły się środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł o 16,9% oraz dochody ze sprzedaży majątku o 11,4%. 4. Wydatki majątkowe Wydatki majątkowe miast na prawach powiatu w latach 2013-2015 przedstawiały się następująco: 2013 r. 2014 r. 2015 r. Wydatki majątkowe (mln zł) 12 418 14 556 12 897 w tym: wydatki inwestycyjne (mln zł) 11 455 13 626 12 212 W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki majątkowe miast na prawach powiatu zmniejszyły się o 11,4%, a w porównaniu do 2013 r. zwiększyły się o 3,9%. Wydatki inwestycyjne w porównaniu do roku 2014 zmniejszyły się o 10,4%, zaś w porównaniu do roku 2013 zwiększyły się o 6,6%. 33

5. Wynik budżetów miast na prawach powiatu Dochody, wydatki oraz wynik miast na prawach powiatu w latach 2013-2015 w podziale na dochody i wydatki bieżące i majątkowe przedstawia poniższa tabela Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 3 : 2 4 : 3 4 : 2 mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 I. DOCHODY ogółem 64 217 68 260 70 560 106,3 103,4 109,9 I.1. Dochody bieżące 56 687 60 260 62 777 106,3 104,2 110,7 I.2. Dochody majątkowe 7 530 8 000 7 783 106,2 97,3 103,4 II. WYDATKI ogółem 64 953 69 661 69 824 107,2 100,2 107,5 II.1. Wydatki bieżące 52 535 55 105 56 928 104,9 103,3 108,4 II.2. Wydatki majątkowe 12 418 14 556 12 897 117,2 88,6 103,9 III. WYNIK OGÓŁEM (I II) -736-1 402 736 - - - WYNIK BIEŻĄCY (I.1 II.1) 4 152 5 155 5 849 - - - WYNIK MAJĄTKOWY (I.2 II.2) -4 888-6 556-5 113 - - - Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów miast na prawach powiatu za lata 2013-2015 (Min. Fin.) Nadwyżka operacyjna w miastach na prawach powiatu w 2015 r. zwiększyła się w porównaniu do 2014 r. o 695 mln zł, a ujemny wynik majątkowy (dochody majątkowe - wydatki majątkowe) zmniejszył się w tym czasie o 1.443 mln zł. Budżety miast na prawach powiatu w 2015 r. zamknęły się nadwyżką w wysokości 736 mln zł. 34

W latach 2013-2015 miasta na prawach powiatu wypracowały nadwyżkę operacyjną, która w 2013 r. wyniosła 4.152 mln zł, w 2014 r. 5.155 mln zł i w 2015 r. 5.849 mln zł. W 2015 r. wydatki majątkowe w miastach na prawach powiatu zostały zrealizowane na poziomie 12.897 mln zł, z czego 7.783 mln zł, tj. 60,4% mogło być sfinansowane z dochodów majątkowych. W poniższym zestawieniu przedstawiono dane dotyczące liczby miast na prawach powiatu wg osiągniętego wyniku bieżącego w latach 2013-2015: 35

Wyszczególnienie Dodatni wynik bieżący (nadwyżka operacyjna) Ujemny wynik bieżący (deficyt operacyjny) Liczba miast na prawach powiatu wg osiągniętego wyniku bieżącego 2013 2014 2015 63 65 66 3 1 0 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów miast na prawach powiatu za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r. wszystkie 66 miast na prawach powiatu wykazało dodatni wynik bieżący. Szczegółowe dane w zakresie realizacji budżetów dotyczące poszczególnych miast na prawach powiatu przedstawiono w załącznikach. Część V Wykonanie budżetów województw 1. Dochody bieżące W strukturze dochodów bieżących województw w 2015 r., największy udział stanowiły: dochody uzyskane z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych 39,8%, dotacje na zadania bieżące 23,2%, subwencja ogólna 17,0%. 36

W poniższym zestawieniu przedstawiono zbiorcze dane dotyczące wykonanych dochodów bieżących województw w latach 2013-2015 Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY OGÓŁEM, w tym: 16 121 17 746 17 110 110,1 96,4 106,1 Dochody bieżące, z tego: 11 553 11 962 11 474 103,5 95,9 99,3 PIT 1 054 1 137 1 230 107,9 108,2 116,7 CIT 4 062 4 164 4 564 102,5 109,6 112,4 Dotacje na zadania bieżące 3 013 2 986 2 666 99,1 89,3 88,5 Subwencja ogólna (część bieżąca) 2 607 2 851 1 947 109,4 68,3 74,7 Pozostałe dochody bieżące 817 823 1.067 100,7 129,6 130,6 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów województw za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody bieżące zmniejszyły się o 4,1%, a w porównaniu do 2013 r. o 0,7%. Dochody ogółem w 2015 r. zmniejszyły się w stosunku do 2014 r. o 3,6%, a w stosunku do 2013 r. wzrosły o 6,1%. Wśród dochodów bieżących zrealizowanych przez województwa w 2015 r., w porównaniu do 2014 r., nastąpił spadek dochodów z tytułu subwencji ogólnej o 31,7%. Udział dochodów bieżących województw w strukturze dochodów ogółem zmniejszył się z 71,7% w 2013 r. do 67,1% w 2015 r. 37

2. Wydatki bieżące W strukturze wydatków bieżących województw w 2015 r. przeważały pozostałe wydatki i stanowiły 53,2%. Wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń stanowiły 27,5%, wydatki na zakup materiałów i usług 17,1%. Wydatki bieżące województw w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela Wyszczególnienie Wykonanie Dynamika 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 WYDATKI OGÓŁEM, w tym: 16 527 18 238 17 203 110,4 94,3 104,1 Wydatki bieżące, z tego: 9 965 10 392 9 440 104,3 90,8 94,7 Wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 2 522 2 577 2 599 102,2 100,9 103,1 Zakup materiałów i usług 1 672 1 710 1 617 102,2 94,6 96,7 Wydatki na obsługę długu 256 229 206 89,4 89,9 80,4 Pozostałe wydatki bieżące 5 515 5 876 5 018 106,5 85,4 91,0 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów województw za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki bieżące województw zmniejszyły się o 9,2%, a w porównaniu do 2013 r. o 5,3%. Wydatki ogółem w 2015 r., w stosunku do 2014 r., zmniejszyły się o 5,7%, a stosunku do 2013 r. wzrosły o 4,1%. Wśród wydatków bieżących zrealizowanych przez województwa w 2015 r., w porównaniu z 2014 r., wzrosły wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń o 0,9%, a zmniejszyły się pozostałe wydatki bieżące o 14,6%, wydatki 38

przeznaczone na obsługę długu o 11,1% i wydatki na zakup materiałów i usług o 5,4%. Udział wydatków bieżących w wydatkach ogółem województw zmniejszył się z 60,3% w 2013 r. do 54,9% w 2015 r. 3. Dochody majątkowe 39

W 2015 r. w dochodach majątkowych województw 94,% stanowiły dotacje na zadania inwestycyjne. Ich udział, w porównaniu do 2014 r., zwiększył się o 1,6 punktu procentowego. Dochody majątkowe województw w latach 2013-2015 przedstawia poniższa tabela: Wykonanie Dynamika Wyszczególnienie 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 DOCHODY OGÓŁEM, w tym: 16 121 17 746 17 110 110,1 96,4 106,1 Dochody majątkowe, z tego: 4 568 5 784 5 636 126,6 97,5 123,4 Dotacje na zadania inwestycyjne 4 165 5 343 5 296 128,3 99,1 127,2 Środki na inwestycje uzyskane z innych źródeł 103 149 66 144,4 44,7 64,5 Dochody ze sprzedaży majątku 93 127 89 136,4 70,3 95,9 Pozostałe dochody majątkowe 207 165 185 79,7 112,1 89,4 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów województw za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody majątkowe województw zmniejszyły się o 2,5%, a w porównaniu do 2013 r. wzrosły o 23,4%. 4. Wydatki majątkowe Wydatki majątkowe województw w latach 2012-2014 przedstawiały się następująco: 2013 r. 2014 r. 2015 r. Wydatki majątkowe (mln zł) 5 952 7 847 7 763 w tym: wydatki inwestycyjne (mln zł) 5 665 7 707 7 415 W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki majątkowe województw zmniejszyły się o 1,1%, a w porównaniu do 2013 r. zwiększyły się o 18,3%. Wydatki inwestycyjne zrealizowane w 2015 r., w porównaniu do 2014 r., zmniejszyły się o 3,8%, natomiast w porównaniu do 2013 r. zwiększyły się o 16,7%. 40

5. Wynik budżetów województw Dochody, wydatki oraz wynik województw w latach 2013-2015 w podziale na bieżące i majątkowe przedstawia poniższa tabela. Wyszczególnienie Wykonanie Dynamika 2013 2014 2015 (3:2) (4:3) (4:2) mln zł %% 1 2 3 4 5 6 7 I. DOCHODY OGÓŁEM, z tego: 16 121 17 746 17 110 110,1 96,4 106,1 I.1 Dochody bieżące 11 553 11 962 11 474 103,5 95,9 99,3 I.2 Dochody majątkowe 4 568 5 784 5 636 126,6 97,5 123,4 II. WYDATKI OGÓŁEM, z tego: 16 527 18 238 17 203 110,4 94,3 104,1 II.1 Wydatki bieżące 9 965 10 392 9 440 104,3 90,8 94,7 II.2 Wydatki majątkowe 6 562 7 847 7 763 119,6 98,9 118,3 III. WYNIK OGÓŁEM (I II) -406-493 -93 - - - WYNIK BIEŻĄCY (I.1 II.1) 1 588 1 571 2 034 - - - WYNIK MAJĄTKOWY (I.2 II.2) - 1 995-2 063-2 127 - - - Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów województw za lata 2013-2015 (Min. Fin.) W 2015 r., w porównaniu do 2014 r., nadwyżka bieżąca (dochody bieżące - wydatki bieżące) w województwach zwiększyła się o 463 mln zł. W 2015 r. budżety samorządów województw zamknęły się deficytem w wysokości 93 mln zł. 41

Nadwyżka bieżąca samorządów województw wzrosła w roku 2015 o 463 mln zł w stosunku do roku 2014 i wynosiła 2 034 mln zł. W 2015 r. wydatki majątkowe województw zostały zrealizowane na poziomie 7.763 mln zł, z czego 5.636 mln zł, tj. 72,6% mogło być sfinansowane z dochodów majątkowych. 42

W poniższym zestawieniu przedstawiono dane dotyczące liczby województw wg osiągniętego wyniku bieżącego w latach 2013-2015: Wyszczególnienie Dodatni wynik bieżący (nadwyżka operacyjna) Ujemny wynik bieżący (deficyt operacyjny) Liczba województw wg osiągniętego wyniku bieżącego 2013 2014 2015 Źródło: Sprawozdania z wykonania budżetów województw za lata 2012-2014 (Min. Fin.) 16 15 16 0 1 0 W latach 2013 i 2015 wszystkie województwa wykazały nadwyżkę operacyjną, natomiast w 2014 r. 15 województw wykazało nadwyżkę operacyjną a tylko jedno województwo wykazało deficyt operacyjny. Szczegółowe dane w zakresie realizacji budżetów dotyczące poszczególnych województw przedstawiono w załącznikach. Część VI Relacja z art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych według danych z WPF Stosownie do art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w 2015 r. jednostki samorządu terytorialnego obowiązane były stosować zasadę zrównoważenia budżetu jednostek samorządu terytorialnego w części bieżącej, zgodnie z którą organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy o finansach publicznych, tj. środki pieniężne na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikające z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych. Natomiast na koniec roku budżetowego wykonane wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, z zastrzeżeniem przypadku realizacji zadań bieżących ze środków UE i EFTA. Wówczas, wykonane wydatki bieżące mogą być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki jedynie o kwotę związaną z realizacją 43

wydatków bieżących z udziałem środków UE i EFTA, w przypadku gdy środki te nie zostały przekazane w danym roku budżetowym. Ponadto zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej - w latach 2013-2015 jednostka samorządu terytorialnego ustalając relację z art. 242 wyłączała wydatki bieżące ponoszone na spłatę przejętych zobowiązań samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej przekształconego na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654, z późn. zm.14) w wysokości, w jakiej nie podlegały sfinansowaniu dotacją z budżetu państwa. Różnicę między dochodami bieżącymi, a wydatkami bieżącymi przedstawiono w poniższej tabeli: Wyszczególnienie Prognoza na rok 2015 liczba JST kwota (tys.zł) liczba JST Prognoza na rok 2016 kwota (tys.zł) liczba JST Prognoza na rok 2017 kwota (tys.zł) Prognoza na rok 2018 liczba JST kwota (tys.zł) WYNIK 2 808 11 143 901 2 808 15 132 822 2 808 17 071 799 2 808 18 813 808 NADWYŻKA 2 662 11 289 600 2 803 15 141 903 2 800 17 080 072 2 794 18 819 718 DEFICYT 141-145 699 3-9 081 3-8 273 2-5 910 budżet zrównoważony 5 0 2 0 5 0 12 0 Źródło: Wieloletnia Prognoza Finansowa na lata 2015-2018 (Min. Fin.) W wieloletniej prognozie finansowej jednostki samorządu terytorialnego na rok 2015 planowały nadwyżkę bieżącą w wysokości 11 144 mln zł. Różnicę między dochodami bieżącymi, skorygowanymi o środki określone w przepisach, w szczególności powiększone o nadwyżkę z lat ubiegłych i wolne środki, a wydatkami bieżącymi, pomniejszonymi o wydatki zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej przedstawiono w poniższej tabeli: Prognoza Prognoza Prognoza Prognoza na rok 2015 na rok 2016 na rok 2017 na rok 2018 Wyszczególnienie liczba kwota liczba kwota liczba kwota liczba kwota JST (tys.zł) JST (tys.zł) JST (tys.zł) JST (tys.zł) WYNIK 2 808 18 597 004 2 808 17 598 311 2 808 17 644 730 2 808 19 374 873 NADWYŻKA 2 801 18 641 941 2 804 17 598 311 2 801 17 644 730 2 795 19 374 873 DEFICYT 3-44 936 0 0 0 0 0 0 budżet zrównoważony 4 0 4 0 7 0 13 0 Źródło: Wieloletnia Prognoza Finansowa na lata 2015-2018 (Min. Fin.) 44

Po uwzględnieniu zwiększeń dochodów bieżących i zmniejszeń wydatków bieżących liczba jednostek, które planowały wyższe wydatki bieżące niż dochody bieżące na rok 2015 zmniejszyła się ze 141 do 3 jednostek a nadwyżka bieżąca wynosiła 18 597 mln zł. Poniżej przedstawiono kwoty planowanej nadwyżki bieżącej oraz nadwyżki bieżącej z uwzględnieniem zwiększeń dochodów bieżących i zmniejszeń wydatków bieżących jednostek samorządu terytorialnego w latach 2015-2018 (poz. 8.1. i 8.2 z WPF): Źródło: Wieloletnia Prognoza Finansowa na lata 2015-2018 (Min. Fin.) Na poniższych wykresach przedstawiono kwoty planowanej nadwyżki bieżącej oraz nadwyżki bieżącej z uwzględnieniem zwiększeń dochodów bieżących i zmniejszeń wydatków bieżących według kategorii jednostek samorządu terytorialnego w latach 2015-2018 (poz. 8.1. i 8.2 z WPF): 45

Część VII Wnioski Dochody i wydatki jednostek samorządu terytorialnego W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody ogółem jednostek samorządu terytorialnego wzrosły o 2,4%, a wydatki ogółem zmniejszyły się o 0,2%. 46

W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego wzrosły o 2,5%, a wydatki bieżące wzrosły o 1,6%. W latach 2013-2015 dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego były wyższe od wydatków bieżących. Dochody i wydatki bieżące W 2015 r., w porównaniu z 2014 r., wszystkie źródła dochodów bieżących wykazywały wzrost poza dotacjami na zadania bieżące, które zmniejszyły się o 7,8%. 47

Najwyższą dynamikę dochodów bieżących jednostki samorządu terytorialnego uzyskały z CIT (9,9%) i PIT (8,5%). W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego wzrosły o 2,5%. Najwyższa dynamika dochodów bieżących była w miastach na prawach powiatu (4,2%) i w gminach (3,2%). W 2015 r., w stosunku do 2014 r., wydatki bieżące jednostek samorządu terytorialnego wzrosły o 1,6%. Najwyższy wzrost wydatków bieżących wystąpił w miastach na prawach powiatu o 3,3%. Najwyższy spadek zanotowano w województwach o 9,2%. 48

Dochody i wydatki majątkowe W strukturze dochodów majątkowych jednostek samorządu terytorialnego w 2015 r. dotacje na zadania inwestycyjne stanowiły 74,6%, zostały wykonane w wysokości 17.133 mln zł i były wyższe o 4,6% od dochodów z tego tytułu wykonanych w 2014 r. W 2015 r., w stosunku do 2014 r., dochody majątkowe jednostek samorządu terytorialnego, wzrosły 1,5%, wzrost dochodów majątkowych, w powiatach 2,8%, w gminach 9,4%. Dochody majątkowe zmniejszyły się w miastach na prawach powiatu 2,7% i w województwach 2,5%. 49

W 2015 r. wydatki majątkowe jednostek samorządu terytorialnego były niższe niż w 2014 r. o 6,7%. Zmniejszenie wydatków majątkowych w 2015 r. w stosunku do 2014 r., nastąpiło we wszystkich kategoriach jednostek samorządu terytorialnego. Najwyższy spadek wydatków majątkowych wystąpił w miastach na prawach powiatu - 11,4%. Wydatki inwestycyjne w 2015 r. stanowiły 96,5% wydatków majątkowych, a w latach 2013-2014 odpowiednio 95,7% i 96,5%. 50

Wynik W 2015 r. budżety jednostek samorządu terytorialnego zamknęły się zbiorczo nadwyżką w wysokości 2.604 mln zł. W 2015 r. dochody bieżące jednostek samorządu terytorialnego były wyższe niż wydatki bieżące o 18.228 mln zł. 1. W 2015 r., w porównaniu do 2014 r., nadwyżka operacyjna w jednostkach samorządu terytorialnego zwiększyła się o 1.910 mln zł, tj. o 11,7% z tego w: 51

gminach o 634 mln zł, tj. o 7,8%, powiatach o 118 mln zł tj. o 7,9%, miastach na prawach powiatu o 695 mln zł, tj. o 13,5%, w województwach o 464 mln zł, o 29,5%. 2. W 2015 r. 2.762 jednostki samorządu terytorialnego (98,4% ogółu) osiągnęło dodatnią różnicę między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi 3. Liczba jednostek wykazujących ujemny wynik bieżący wynosiła 46 i zmniejszyła się w 2015 r., w porównaniu do 2014 r., o 9 jednostek. 4. W 2015 r. żadne z miast na prawach powiatu i żadne z województw nie wykazało ujemnego wyniku bieżącego. W 2015 r. we wszystkich kategoriach jednostek samorządu terytorialnego wynik majątkowy (dochody majątkowe wydatki majątkowe) był ujemny. W porównaniu do 2014 r. wynik majątkowy poprawił się we wszystkich kategoriach jednostek samorządu terytorialnego oprócz województw. 52

Spis załączników: Załącznik nr 1 Gminy, które wypracowały nadwyżkę operacyjną w 2015 r. Załącznik nr 2 Powiaty, które wypracowały nadwyżkę operacyjną w 2015 r. Załącznik nr 3 Miasta na prawach powiatu, które wypracowały nadwyżkę operacyjną w 2015 r. Załącznik nr 4 Województwa, które wypracowały nadwyżkę operacyjną w 2015 r. Załącznik nr 5 Gminy, które nie wypracowały nadwyżki operacyjnej w 2015 r. Załącznik nr 6 Powiaty, które nie wypracowały nadwyżki operacyjnej w 2015 r. 53