Analiza Wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla instalacji do produkcji keramzytu Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. WEBER Zakład Produkcyjnego w Gniewie Gdańsk, czerwiec 2014 r.
WPROWADZENIE Celem niniejszej opinii jest ogólna ocena poprawności metodycznej i merytorycznej opracowania: Wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla instalacji do produkcji keramzytu Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. WEBER Zakład Produkcyjny w Gniewie -opracowanego przez EcoMS Consulting Sp. z o.o. Wrocław. Podstawę prawną opracowania wniosku stanowią przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. 2013, Nr 0, poz. 1232 z późń. zmianami) zwaną dalej ustawą POŚ. Podstawowe przepisy w tym zakresie zawiera Tytuł III, Dział IV, Rozdział 4 ustawy POŚ. Sporządzenie wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego wymaga uwzględnienia wielu przepisów ustawowych i wykonawczych oraz innych wymagań, np. BAT 1 - najlepszej dostępnej techniki. Pozwolenia zintegrowanego wymaga instalacja, której eksploatacja ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów środowiska, albo środowiska jako całości. Zgodnie z wymogami prawa eksploatacja instalacji wymagającej pozwolenia zintegrowanego nie może powodować pogorszenia jakości środowiska oraz przekraczania tzw. granicznych wielkości emisyjnych. Warunki pozwolenia zintegrowanego nie mogą być mniej restrykcyjne niż wynikające z BAT. Pozwolenie zintegrowane zwalnia prowadzącego daną instalację z obowiązku uzyskania następujących pozwoleń sektorowych: pozwolenia na wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodno-prawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pozwolenia na wytwarzanie odpadów, pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska, zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie unieszkodliwiania i odzysku odpadów. Na etapie opracowania wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego istotne jest uwzględnienie następujących kwestii: stopnia szczegółowości wniosku, aby wniosek był zrozumiały dla organów administracji, zawierał opisy technologii, procesów oraz zakresy materiałów źródłowych, struktury wniosku, aby umożliwiał identyfikację wnioskowanych warunków eksploatacji instalacji, 1BAT (ang. best available technique)
lokalnych uwarunkowania środowiskowe, priorytetów lokalnej polityki środowiskowej, zakresu monitoringu, analizy konieczności przygotowania programu dostosowawczego. Opiniowana dokumentacja wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla instalacji produkcji keramzytu w Gniewie składa się ze 106 stron tekstu ilustrowanego wykresami oraz 25 załączników (wymienionych na str. 106 Wniosku; pkt. 5 Załączniki). CHARAKTERYSTYKA INSTALACJI Analizowany Wniosek o wydanie pozwolenia zintegrowanego dla instalacji do produkcji keramzytu Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. Weber Zakład Produkcyjny w Gniewie, Gniew, kwiecień 2014 rok obejmuje instalację do produkcji wyrobów ceramicznych z gliny za pomocą wypalania keramzytu o zdolności produkcyjnej 200-280 tys. Mg/rok, przy pracy dwóch pieców przez 7920 h/rok. Podstawowym surowcem do produkcji keramzytu jest glina, jako dodatki technologiczne w procesie produkcyjnym stosowane są dolomit i woda oraz odpady. Wypalanie keramzytu odbywa się w piecach obrotowych opalanych opcjonalnie paliwem stałym, ciekłym, gazowym oraz biomasą stałą lub płynną. W instalacji wykorzystywane są odpady jako dodatki technologiczne w procesach odzysku R3 i R5. Jako instalację, wymagającą uzyskania pozwolenia zintegrowanego zdelimitowano zespół urządzeń i obiektów powiązanych technologicznie, składający się z: magazynu surowca (gliny), przerobowni surowca (do wstępnej obróbki gliny), 2 pieców obrotowych do wypału keramzytu i jego chłodzenia, magazynu produktów (keramzytu). Nie uwzględniono instalacji pomocniczych. Generalnie tak zdefiniowana instalacja jest określona prawidłowo, choć można by rozważać włączenie do niej obiektów służących magazynowaniu oraz wprowadzaniu do procesu produkcyjnego dodatków technologicznych: dolomitu, wybranych rodzajów odpadów i in. Proces produkcji keramzytu wymaga zużycia dużych ilości energii, stosowane media to: węgiel, olej opałowy lekki, oleje opałowe, gaz ziemny, koks popirolityczny, biomasa ciekła, biomasa stała oraz energia elektryczna.
OPINIA METODYCZNA Wniosek powinien definiować/delimitować instalację, która jest przedmiotem wniosku o uzyskanie pozwolenia zintegrowanego. Opiniowana dokumentacja spełnia ten warunek. Dokumentacja wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego wymaga streszczenia w języku niespecjalistycznym, które umożliwia opinii publicznej (mieszkańcom i zainteresowanym podmiotom oraz organizacjom) zrozumienie jakiego rodzaju działalność prowadzona jest z wykorzystaniem instalacji oraz jaki jest poziom oddziaływania tej działalności na środowisko. Ta część dokumentacji wyczerpuje merytoryczny zakres wniosku; można mieć natomiast zastrzeżenia czy wszystkie informacje zostały przedstawione w języku niespecjalistycznym. W streszczeniu powinny być mapy, wykresy, uproszczone schematy technologiczne, diagramy np. zmian wielkości emisji. Część formalna wniosku nie budzi zastrzeżeń. Wykaz materiałów źródłowych wydaje się być niekompletny. Część informacyjna wymaga podania m.in. następujących informacji: charakterystyki istniejącej instalacji, czasu jej pracy, ostatniej modernizacji lub remontu oraz zakresu tych prac; charakterystyka instalacji i urządzeń wymaga podania podstawowej charakterystyki (np. typ urządzeń, wydajność/wydajność cieplna, rodzaj paliwa, sprawność energetyczna. Istotnym aspektem jest stosowanie substancji o małym potencjalne zagrożeń. W tym zakresie dokumentacja jest ogólnikowa i w ogólnym zakresie przedstawia informację o instalacji bez niezbędnych informacji o zagrożeniach; wariantowanie możliwości wykorzystania instalacji nie uwzględnia istotnych dla środowiska takich aspektów jak: zmniejszona wydajność produkcji, zróżnicowane warunki wynikające ze specyfiki nośnika energetycznego oraz specyfiki dodatków technologicznych (procesy odzysku R3 i R5); ocena stanu technicznego instalacji może być potraktowana skrótowo, ale powinna zwierać ocenę stanu technicznego poszczególnych układów budowli lub elementów instalacji; dokumentacja nie zawiera konkretnych informacji; ocena emisji do powietrza nie powinna się ograniczać do przepisów krajowych, ale powinna uwzględniać substancje z załączników do Dyrektywy IPPC; emisji do atmosfery wymagają uwzględnienia: emisji z podstawowych procesów produkcyjnych, emisji z procesów pomocniczych, zbiorników,
magazynów oraz emisji niezorganizowanej, w tym np. z transportu samochodowego; proponowany monitoring emisji do powietrza winien uwzględniać rzeczywiste oddziaływania aerosanitarne, związane z warunkami życia i zdrowia ludzi; konieczne jest objęcie ciągłym pomiarem zanieczyszczeń o najwyższym potencjale zagrożeń dla zdrowia mieszkańców; poza poborem wody dokumentacja winna zawierać informacje o rodzajach ścieków, ilościach oraz charakterystyce fizykochemicznej; chociaż gospodarka wodno-ściekowa nie powoduje i nie będzie prawdopodobnie źródłem znacznych oddziaływań; dotyczących odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne; we wniosku należy rozdzielić odpady wytwarzane w wyniku eksploatacji i utrzymania instalacji IPPC; odpady wytwarzane w związku z jej pracą (np. świetlówki, osady w separatorach wód deszczowych); dotyczących sposobów zagospodarowania odpadów szczegółowy sposób gospodarowania, transportu, magazynowania; na temat źródeł i miejsca powstawania hałasu, z podaniem mocy akustycznej źródeł oraz rozkładem czasu pracy dla pory dnia i pory nocy; charakteryzujących otoczenie zakładu przestrzenne, środowiskowe itp.; jakości poszczególnych komponentów środowiska. Z dokumentacji wniosku o pozwolenie zintegrowane winno wynikać, że wnioskodawca spełnia wymagania najlepszej dostępnej techniki (BAT), w tym m. in.: przeciwdziała zanieczyszczeniom poprzez zapobieganie lub skuteczne ograniczanie wprowadzania substancji do środowiska; właściwy dobór surowców, paliw i materiałów eksploatacyjnych zapewniających ograniczenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko; stosuje procedury dla podejmowania skutecznych działań w przypadku wystąpienia zakłóceń w procesach technologicznych w celu ograniczenia skutków dla środowiska. Wnioskowany zakres monitoringu winien umożliwiać m.in. określać sposoby osiągania wysokiego poziomu ochrony środowiska jako całości. OPINIA MERYTORYCZNA Opinia merytoryczna odnosi się przede wszystkim do treści Wniosku przedstawionej w rozdziałach 3 i 4 dokumentacji. Opinia ma charakter autorski,
bowiem nie może być skonfrontowana z innymi danymi, wynikami pomiarów lub źródłami informacji, nie uwzględnionymi we wniosku: Ad. 3.1 Informacje właściwie definiują i dokumentują prowadzącego instalację oraz rodzaj prowadzonej działalności podstawowej; pomijając przetwarzanie odpadów. Ad. 3.2.Charakterystyka instalacji (str. 27). Dyskusyjnym jest stwierdzenie że: proces produkcji polega na wypalaniu wyrobów ceramicznych z gliny z udziałem odpadów jako dodatków technologicznych. Keramzyt można produkować z udziałem dodatków technologicznych bez przetwarzania odpadów. Należy także jednoznacznie określić jakie rodzaje paliw stosowane są w procesach produkcyjnych, w różnych miejscach wymienia się, lub pomija: gaz (ziemny?) oraz biomasę. Str. 28Opis zbyt ogólnie traktuje proces technologicznych, sposób przygotowania wsadu do pieca, dozowania dodatków technologicznych, w tym odpadów. Str. 29Sposób przedstawienia procesów technologicznych, w tym w tabelach w Załączniku 5, uniemożliwia jednoznaczną ocenę z punktu widzenia wymagań ochrony środowiska. Tabela 9 Rodzaje i ilości pyłów lub gazów wprowadzanych do powietrza wymaga jednoznacznego odniesienia się do wielkości emisji takich związków jak: aceton, ksylen, metyloetyloketon, octan etylu, styren oraz dioksyny i furany. Str. 30Niejednoznacznym jest stwierdzenie, że standardowymi paliwami wykorzystywanymi w instalacji są: węgiel, olej opałowy lekki, olej opałowy ciężki, opcjonalnie można stosować: koks popirolityczny, gaz ziemny, propan, a alternatywnie można także stosować: olej odzyskowy, trociny, wióry, zrębki, słomę, oleje i tłuszcze jadalne. W tabeli 3.3. pod pozycją 6 występuje ponadto biomasa ciekła. Jest to kolejny przykład niejednoznacznego i niejasnego przedstawienia zagadnienia surowców energetycznych. Str. 32Zdania: Zgodnie z dokumentem referencyjnym BAT (BREF), gliny, które w sposób naturalny nie nadają się do rozszerzenia mogą stać się rozszerzalne poprzez dodanie do nich odpowiednich dodatków i środków pomocniczych, celem stosowania dodatków technologicznych odpadów, jest odzysk z odpadów wymienionych powyżej substancji, które naturalnie występują również w iłach glinie Kluczowymi związkami w procesie pęcznienia surowca (gliny) są węgiel w postaci organicznej oraz tlenki żelaza, które stanowią uzupełnienie naturalne występującego w iłach torfu oraz żelaza, nie odzwierciedlają rzeczywistych skutków środowiskowych różnych możliwych przebiegów procesu wytwarzania keramzytów z udziałem różnego rodzaju dodatków, w tym przede wszystkim zawierających węgiel organiczny. Str. 33W przypadku funkcjonowania instalacji w warunkach odbiegających od normalnych, podobnie jak w przypadku warunków normalnych każdorazowo,
w nieco różny sposób będę zachodzić procesy technologiczne, ale przede wszystkim różnić się będą pod względem jakościowym i ilościowym. Dlatego nie można zgodzić się ze stwierdzeniem W skutek precyzyjnej obróbki cieplnej surowca w piecach obrotowych, powstaje para wodna oraz CO, CO 2 i SO 2 gazy powodujące pęcznienie glin w temperaturze 1100-1200 o C i tym samym wytworzenie keramzytu. Str. 34Pkt 3.2.6. Ocena stanu technicznego instalacji nie zwiera żadnych konkretnych informacji na ten temat. Str. 34Procedury monitoringowe (pkt 3.2.7.) proponuje się ograniczyć w stosunku do aktualnie prowadzonych. Nie uwzględnia się spektrum emisji określonych we wniosku np. str. 35, 37 oraz w tabelach np. w Załączniku 5. Str. 37W pkt 3.3.5. podano informację, że od wydania ostatniego pozwolenia zintegrowanego dla instalacji, odstąpiono w procesie produkcji keramzytu od współspalania innych odpadów niż biomasa. Nie w pełni odzwierciedlają to zapisy w innej części dokumentacji. Str. 39 i 40 Okresowe pomiary emisji związków organicznych z pieców do wypału keramzytu (emitor 5) (patrz Tabela 3.4) nie pozwalają na ustalenie jakichkolwiek korelacji z proponowanymi w Tabeli 3.7 dopuszczalnymi wielkościami emisji z emitora E5 dla zanieczyszczeń organicznych. Dwukrotny pomiar w roku nie odzwierciedla w żadnym stopniu rzeczywistej wielkości wprowadzanych do powietrza zanieczyszczeń organicznych. Str. 42W analizie zanieczyszczeń przyjętej do oceny rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń przyjęto szeroką gamę metali ciężkich (łącznie 13). Wcześniej nie były one uwzględniane. Skąd to wynika brak jest na ten temat wyjaśnień. Str. 44Opis terenu w zasięgu emitora E5 najłagodniej oceniając mało precyzyjny i uproszczony. Str. 58Podsumowanie modelowania rozprzestrzenia zanieczyszczeń dla przyjętych wielkości i warunków emisji wnioskowanych jako dopuszczalne niezbyt przekonywująco odnosi się do zróżnicowanych sytuacji, w których w skali roku wnioskuje się w charakterze dodatków technologicznych wykorzystanie odpadów organicznych. Str. 58/59 Działania mające na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji do powietrza lakonicznie i fragmentarycznie odnoszą się do przyczyn emitowania szerokiego spektrum zanieczyszczeń do powietrza. Str. 64Informacja: Na terenie zakładu nie są generowane ścieki przemysłowe. Czy wszystkie rodzaje zanieczyszczonych wód i ścieków poza wodami opadowymi są zawracane do produkcji keramzytu. Co się dzieje ze ściekami podczas postoju instalacji? Str. 65Informacje zawarte w pkt 3.5.4 nie odpowiadają tytułowi.
Str. 68i następne w kilku miejscach pojawia się informacja, że proces technologiczny wytwarzania keramzytu jest procesem bezodpadowym, a następnie, że w Saint-Gobain Construction Products Polska Sp. z o.o. Weber Zakład Produkcyjny w Gniewie bardzo niewielkie ilości odpadów mogą być generowane w wyniku uszkodzenia opakowań lub w związku z prowadzonymi pracami remontowymi. Dziwnie w tym kontekście jest stwierdzenie: (str. 69): w wyniku eksploatacji instalacji mogą powstawać następujące odpady, a następnie wymienia się różne rodzaje odpadów niebezpiecznych oraz innych niż niebezpieczne. Szczególnie, że w większości wnioskowane są one do wykorzystania w procesie produkcyjnym jako dodatki technologiczne (metoda odzysku R3 lub R 5). Str. 78Przetwarzanie odpadów w procesie produkcji keramzytu odbywa się w skutek precyzyjnej obróbki cieplnej surowca w piecach obrotowych. Proces ten nie spełnia wszystkich kryteriów definicji współspalania odpadów, ale nie znaczy to, że nie powstają w jego wyniku substancje odprowadzane do powietrza. W okresie roku w wyniku termicznego przetworzenia 50 rodzajów odpadów o masie około 45 000 Mg wymienionych w Tabeli 3.2.5, do atmosfery usuwane są, bez możliwości wpływania na ich skład i koncentrację dziesiątki związków chemicznych. Oznacza to przekształcenie termiczne 5-6 Mg odpadów, w tym niebezpiecznych, w okresie godziny. Str. 93Ocena oddziaływania instalacji na jakość powietrza. Stwierdzenia zawarte we wniosku o braku przekroczeń dopuszczalnych wartości stężeń zanieczyszczeń poza terenem zakładu produkcyjnego WEBER są wiarygodne w odniesieniu do zastosowanych metod pomiarowych oraz obliczeniowych. Jednakże część substancji powstających w procesie produkcji keramzytu i emitowanych do otoczenia nie została uwzględniona w ocenie. Ponadto brak jest możliwości odniesienia się do synergicznych bądź skumulowanych oddziaływań emitowanych zanieczyszczeń. Str. 94Oddziaływanie na środowisko gruntowe nie ogranicza się tylko do utwardzonych powierzchni w Zakładzie. Emisje pyłów i gazów z instalacji do atmosfery są wymywane lub będą opadać w promieniu kilku kilometrów od Zakładu, przenikając do gleb i wód gruntowych. PODSUMOWANIA OCENY 1. Przedstawiony wniosek dla instalacji wytwarzania keramzytu WEBER Zakład Produkcyjny w Gniewie, z formalnego punktu widzenia nie w pełni odpowiada wymaganiom prawa krajowego i unijnego (Dyrektywa IPPC) oraz wymaganiom BAT. 2. Proces produkcji keramzytu w instalacji został skojarzony z procesami: współspalania paliw alternatywnych, w tym biomasy oraz odzysku odpadów, w tym niebezpiecznych. Prowadzenie procesu technologicznego, uwzględniającego
wymagania ekonomii i jakości produkcji keramzytu, uniemożliwia optymalizację procesu technologicznego pod kątem ograniczenia oddziaływań środowiskowych, w tym kontroli gazów i pyłów emitowanych z instalacji do powietrza. 3. Procesy zachodzące w zmiennych warunkach pieca obrotowego oraz brak kontroli wykorzystywanych w procesie produkcyjnym paliw i dodatków technologicznych odpadów, powodują brak możliwości wpływania na przebieg procesów fizyko-chemicznych podczas produkcji keramzytu. Wyklucza to możliwość skutecznego oddziaływania na wielkość emisji oraz rodzaje emitowanych substancji gazowych i pyłowych do powietrza. Emisje substancji nieorganicznych, w tym metali ciężkich oraz substancji organicznych tworzą potencjalne zagrożenia dla warunków życia i zdrowia ludzi oraz różnych elementów środowiska. 4. Warunki rozprzestrzeniania zanieczyszczeń w powietrzu w dolinie Wisły koło Gniewa mogą prowadzić do ich nierównomiernej dyspersji w środowisku. Nie jest możliwe dostosowanie procesów technologicznych do zmiennych uwarunkowań meteorologicznych. 5. Podstawowym warunkiem poprawy sytuacji aerosanitarnej w otoczeniu Zakładu jest objęcie ciągłym monitoringiem istotnego spektrum zanieczyszczeń emitowanych z instalacji oraz imisji tych substancji w miejscach szczególnej ekspozycji na zanieczyszczenia z instalacji. dr inż. Andrzej Tyszecki Gdańsk, 30 czerwca 2014 r.