LBY 410.001.010.2015 P/15/001 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli P/15/001 Wykorzystanie przez jednostki samorządu terytorialnego dotacji z budżetu państwa w 2014 r. Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy Emil Wojak, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 93029 z dnia 6 lutego 2015 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Grudziądzu, ul. Józefa Wybickiego 38, 86-300 Grudziądz (dalej: GOPS ) Kierownik jednostki kontrolowanej Andrzej Janke Kierownik GOPS. (dowód: akta kontroli str. 3-4) Ocena ogólna Uzasadnienie oceny ogólnej Opis stanu faktycznego II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie 1 wykonanie budżetu państwa w 2014 r. w zakresie wybranych zadań 2 realizowanych przez GOPS. Zadania w zakresie pomocy społecznej, w tym dotyczące wypłacania świadczeń rodzinnych oraz z funduszu alimentacyjnego, GOPS planował rzetelnie i zgodnie z potrzebami. Prawidłowo prowadzono postępowania dotyczące przyznawania świadczeń rodzinnych, zasiłków rodzinnych, świadczeń pielęgnacyjnych. GOPS terminowo składał zapotrzebowania na środki dotacji oraz sporządzał wymagane sprawozdania z ich wykorzystania, a także prowadził stosowne działania windykacyjne wobec dłużników alimentacyjnych. Kontrola NIK wykazała dwa przypadki przekazania uzyskanych dochodów budżetowych w łącznej kwocie 2 083,94 zł 3 na rachunek Urzędu Gminy w Grudziądzu (dalej Urząd ) w terminach uniemożliwiających ich prawidłowe przekazanie przez Urząd na rachunek Wojewody Kujawsko-Pomorskiego (dalej: Wojewoda ) w ustawowym terminie. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Planowanie dotacji na realizację wybranych zadań zleconych Na realizację poszczególnych zadań zleconych w dziale 852 Pomoc społeczna, rozdział 85212 w 2014 r. GOPS zaplanował kwotę 3 001,8 tys. zł, która w trakcie 2014 r. została zwiększona do kwoty 3 214,6 tys. zł, z przeznaczeniem m.in. na świadczenia społeczne (3 024,7 tys. zł), składki na ubezpieczenie społeczne 1 W kontroli wykonania budżetu państwa w 2014 roku Najwyższa Izba Kontroli stosuje następujące oceny: pozytywna i negatywna. W przypadku gdy nie zostały spełnione kryteria dla oceny pozytywnej i negatywnej stosuje się ocenę opisową. 2 Dział 852 Pomoc społeczna, rozdział 85212 - Świadczenia rodzinne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego. 3 Nieterminowe przekazanie dochodów na rachunek dysponenta części budżetowej dotyczyły zwrotu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego dział 852, rozdział 85212, 0980 w kwocie 1 540,06 zł, 0920 461,86 zł, 0970-82,02 zł. 3
(104,3 tys. zł), wynagrodzenia osobowe pracowników (79,3 tys. zł) oraz składki na Fundusz Pracy (0,8 tys. zł). (dowód: akta kontroli str. 5-30) Plan wydatków w rozdziale 85212 został ustalony w wysokości wyższej o 92,6 tys. zł (o 2,97%) w porównaniu do wydatków poniesionych w 2013 r. (3 122,0 tys. zł). Kierownik GOPS wyjaśnił, że powodem zwiększenia planu wydatków w stosunku do pierwotnie planowanych w rozdziale 85212 w 2014 r. były m.in. zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych 4 zwiększające od 1 maja 2014 r. kwotę świadczenia pielęgnacyjnego (z 620 zł na 800 zł) oraz wprowadzenie obowiązującej od 1 stycznia 2013 r. ustawy zmieniającej 5, która zawężała krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego. Zgodnie z art. 11 ust. 1 tej ustawy, z dniem 30 czerwca 2013 r. wygasły decyzje przyznające prawo do świadczenia pielęgnacyjnego (32 osoby z terenu Gminy straciły prawo do ówczesnego świadczenia pielęgnacyjnego). (dowód: akta kontroli str. 31-33) GOPS prawidłowo i zgodnie z potrzebami planował wysokość dotacji celowych otrzymywanych z budżetu państwa na realizację zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami. (dowód: akta kontroli str. 13-20) Opis stanu faktycznego 2. Wykorzystanie dotacji na realizację badanych zadań zleconych 2.1. Na realizację zadań zleconych z zakresu pomocy społecznej (w rozdziale 85212) GOPS wydatkował łącznie 3 194,6 tys. zł, w tym środki na świadczenia rodzinne i z funduszu alimentacyjnego ( 3110) wynosiły 3 005,1 tys. zł. (dowód: akta kontroli str. 21; 34-40) 2.2. Dotacje przekazywano z Urzędu do GOPS na podstawie składanego przez GOPS zapotrzebowania na środki na wypłatę świadczeń. Kierownik GOPS nie kierował do Urzędu wniosków o przyśpieszenie przekazywania środków finansowych. GOPS otrzymywał środki z Urzędu na bieżąco, w terminach umożliwiających terminową wypłatę świadczeń. (dowód: akta kontroli str. 79-85) 2.3. GOPS sporządził coroczne sprawozdanie z działalności. W 2014 r. środki na realizację zadań zleconych przeznaczono m.in. na: udzielenie 19 227 świadczeń rodzinnych dla 647 rodzin, zrealizowanie z Funduszu Alimentacyjnego 1 413 świadczeń dla 73 rodzin, udzielenie 246 świadczeń dla 25 osób poprzez opłacenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za osoby pobierające świadczenia z pomocy społecznej, objęcie 35 rodzin Rządowym Programem Wspierania Osób, które otrzymały 442 świadczenia pielęgnacyjne. (dowód: akta kontroli str. 34-40; 91-165) GOPS dysponował analizami skutków realizacji zadań zleconych, w szczególności dotyczących świadczeń oraz liczby rodzin i osób, które objęto pomocą. (dowód: akta kontroli str. 34-40) 4 Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114). 5 Ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1548 ze zm.). 4
Analiza wykorzystania kwot dotacji otrzymanych przez GOPS wykazała, że zostały one wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem, w tym na wypłatę zasiłków rodzinnych, świadczeń opiekuńczych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego 6. (dowód: akta kontroli str. 52-62) 2.4. Niewykorzystana kwota otrzymanej z budżetu państwa dotacji na realizację zadań zleconych z zakresu pomocy społecznej w wysokości 70,09 zł 7 została zwrócona w terminie określonym w art. 168 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej u.o.f.p. ). (dowód: akta kontroli str. 51) 2.5. Analiza postępowań dotyczących wydania 30 decyzji w sprawie przyznania świadczeń rodzinnych (3,3% spośród 904 decyzji wydanych w 2014 r.) wykazała, że zasiłki, świadczenia i zapomogi przyznawano w oparciu o wnioski i dokumenty o których mowa w art. 23 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Wysokość przyznanych świadczeń i okresy zasiłkowe były zgodne z ustawą o świadczeniach rodzinnych i 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu i trybu postepowania w sprawach o świadczenia rodzinne 8. Wszystkie wnioski były kompletne, a decyzje terminowo wydawał kierownik GOPS. Z realizacji świadczeń GOPS sporządzał kwartalne sprawozdania rzeczowo-finansowe. (dowód: akta kontroli str. 63-72) GOPS wydał 110 decyzji przyznających świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego na okres zasiłkowy od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. dla 126 osób. Analiza postępowań dotyczących wydania 20 decyzji w sprawie przyznania prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego (18,2% spośród 110 decyzji wydanych w 2014 r.), wykazała, że świadczenia te przyznawano zgodnie z wymogami ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów 9. (dowód: akta kontroli str. 73, 166-185) 2.6. GOPS w 2014 r. zrealizował dochody z tytułu zwrotów wypłaconych świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego w kwocie 78,9 tys. zł, tj. o 48,9 tys. zł wyższej niż planowano (263% planu) i o 2,3 tys. zł więcej niż osiągnięto w 2013 r. (76,7 tys. zł). Na koniec 2014 r. należności budżetu państwa z tytułu świadczeń wypłaconych z zaliczek alimentacyjnych i Funduszu Alimentacyjnego wynosiły łącznie 2 608,4 tys. zł, tj. zwiększyły się o 477,7 tys. zł (22,4%) w stosunku do stanu z końca 2013 r. W 2014 r. wydano 70 decyzji zobowiązujących do zwrotu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego w kwocie 297,6 tys. zł oraz wystawiono 49 tytułów wykonawczych na kwotę 193,9 tys. zł 10. Analiza prowadzonych postępowań wobec 21 spośród 70 dłużników alimentacyjnych, dla których organem właściwym wierzyciela był Wójt Gminy Grudziądz, wykazała m.in., że: - wobec dłużników wydano decyzje w sprawie zwrotu należności alimentacyjnych z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu 6 na wypłatę zasiłków rodzinnych, świadczeń opiekuńczych 1 131,5 tys. zł, świadczeń z funduszu alimentacyjnego 170,8 tys. zł 7 W rozdziale 85212, zwrócono do Wojewody w dniu 14 stycznia 2015 r. 8 Dz. U. z 2013 r., poz. 3 9 Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r. poz. 1228 ze zm.). 10 Kwota wynikająca z wystawionych tytułów wykonawczych jest niższa od wydanych w decyzjach ponieważ tytułu nie wystawiano w przypadku gdy dłużnik przebywa w zakładzie karnym, mieszka za granicą, nieznane jest jego miejsce zamieszkania bądź spłacił całkowicie zadłużenie przed wystawieniem tytułu wykonawczego. 5
Ustalone nieprawidłowości i uwagi Wnioski pokontrolne alimentacyjnego, o których mowa w art. 27 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, - informowano dłużników alimentacyjnych o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń alimentacyjnych i wysokości zobowiązań wobec Skarbu Państwa, tj. stosownie do art. 27 ust. 7 pkt 1 ww. ustawy, - składano informację do Biura Informacji Gospodarczej o zobowiązaniach dłużników przez okres ponad pół roku, - przeprowadzano wywiady alimentacyjne, - informowano właściwy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika. (dowód: akta kontroli str. 73-75) 2.7. GOPS zrealizował w 2014 r. dochody budżetu państwa związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej w rozdziale 85212 w łącznej wysokości 96,0 tys. zł, co stanowiło 172% planu określonego do realizacji przez Wojewodę (55,7 tys. zł). (dowód: akta kontroli str. 53-62, 75) Kontrola NIK wykazała, że GOPS przekazał w dwóch przypadkach do Urzędu pobrane dochody budżetowe w łącznej kwocie 2 083,94 zł, w terminach uniemożliwiających ich prawidłowe przekazanie przez Urząd na rachunek bieżący dochodów dysponenta części budżetowej 11 w ustawowym terminie. Przekazanie ww. pobranych dochodów budżetowych na konto Urzędu nastąpiło 6 dni po terminie w jakim Urząd powinien je przekazać na rachunek Wojewody, wskazanym w art. 255 ust. 1 pkt 1 i 2 u.o.f.p. Nieterminowe przekazanie przez GOPS do Urzędu dochodów (dział 852, rozdział 85212) w łącznej kwocie 2 083,94 zł dotyczyło: zwrotu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego ( 0980) w kwocie 1 540,06 zł, odsetek od wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego ( 0920) w kwocie 461,86 zł, zwrotu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych ( 0970) w kwocie 82,02 zł. (dowód: akta kontroli str. 43-50) Główna Księgowa GOPS wyjaśniła że nieterminowość powstała w wyniku wpłat, które nie zostały wychwycone (wpływ po godz. 15.00) w dniach przekazywania przez GOPS dochodów, tj. 10-tego, 20-tego i ostatniego dnia każdego miesiąca. IV. Uwagi i wnioski (dowód: akta kontroli str. 186) Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 12, wnosi o przekazywanie Gminie pobranych dochodów budżetowych należnych Skarbowi Państwa w terminach umożliwiających Gminie realizację obowiązków wynikających z ustawy u.o.f.p. 11 GOPS przekazał do Urzędu 1 004,97 zł w dniu 21 stycznia 2014 r., a termin przekazania do K-PUW był 15 stycznia 2014 r. oraz 1 078,97 zł przekazał do urzędu 31. stycznia 2014 r., a termin przekazania do K-PUW to 25 stycznia 2014 r. 12 Dz. U. z 2012 r. poz. 82 ze zm. 6
V. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Bydgoszczy. Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosku pokontrolnego oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Bydgoszcz, dnia marca 2015 r. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy kontroler: Emil Wojak gł. specjalista k.p. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy Dyrektor Barbara Antkiewicz...... Podpis Podpis 7