Konferencja Edukacja astronomiczna dzieci i młodzieży Program: 17.00 17.10 Otwarcie konferencji, Urszula Pańka, dyrektorka ZCDN-u, Zdzisław Nowak, nauczyciel konsultant ds. edukacji ekologicznej i przyrodniczej 17.10 18.10 Działalność Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA). Bieżące i przyszłe inicjatywy POLSA w dziedzinie edukacji kosmicznej w Polsce, dr Przemysław Rudź, POLSA Gdańsk 18.10 19.00 Europejskie Obserwatorium Południowe zasoby edukacyjne dostępne w sieci. Urania rola czasopisma i portalu w edukacji astronomicznej i upowszechnianiu astronomii, dr Krzysztof Czart, ESO 19.00 19.15 Przerwa kawowa
Konferencja Edukacja astronomiczna dzieci i młodzieży Program cd. : 19.15 19.35 Aktywizujące metody nauczania o astronomii i astronautyce w szkole, Zdzisław Nowak, nauczyciel konsultant ds. edukacji ekologicznej i przyrodniczej, ZCDN Szczecin 19.35 19.50 Astronomiczne działania i oferta edukacyjna TOEE w Zalesiu, Gracjana Kalicka, TOEE Zalesie 19.50 20.10 ASTROLAB Centrum Edukacji Astronomicznej w Szczecinie projekt na obywatelski budżet. Działalność edukacyjna PTMA w Szczecinie, Paweł Szkaplewicz, Tadeusz Smela, PTMA Szczecin 20.10 20.50 Prezentacja wybranych działań w zakresie edukacji astronomicznej w szkołach: Elżbieta Tomaszczyk SP w Żabnicy, Tomasz Skowron ZSO nr 7 w Szczecinie, Jolanta Olejniczak I LO w Stargardzie 21.00 22.00 Sesja obserwacyjna w Obserwatorium Astronomicznym ZUT-u (warunek odpowiednia pogoda), Tadeusz Smela, PTMA Szczecin
Konferencja Edukacja astronomiczna dzieci i młodzieży Aktywizujące metody nauczania astronomii w szkole
Treść wystąpienia Astronomia w podstawie programowej Metody nauczania o astronomii i astronautyce Środki dydaktyczne przydatne w edukacji astronomicznej Programy kół astronomicznych Astronomiczna gra w rodzinki
Astronomia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego Wychowanie przedszkolne 13.Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną 7) Uczeń: zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku; Edukacja wczesnoszkolna 6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń: 1) obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem; 5) wyjaśnia zależność zjawisk przyrody od pór roku; wie, jak zachować się odpowiednio do warunków atmosferycznych; 7a) zna wpływ światła słonecznego na cykliczność życia na Ziemi. Przyroda w szkole podstawowej 5
Astronomia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego Przyroda w szkole podstawowej Ziemia we Wszechświecie. Uczeń: 1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu globusa; 2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je według odległości od Słońca; 3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika; 4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień; 5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa; 6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy Ziemi; 7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a zmianą dnia i nocy; 8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a zmianami pór roku. 6
Astronomia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego Geografia w gimnazjum 2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń: 1) podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi; odczytuje współrzędne geograficzne na globusie; 2) posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy; podaje cechy ruchu obrotowego; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi; 3) podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi; przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku; 4) podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi. 7
Astronomia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego Geografia w szkole ponadgimnazjalnej 2. Ziemia we Wszechświecie. Uczeń: 1) wyjaśnia cechy budowy i określa położenie różnych ciał niebieskich we Wszechświecie; 2) charakteryzuje ciała niebieskie tworzące Układ Słoneczny; 3) wskazuje konsekwencje ruchów Ziemi; 4) oblicza wysokość górowania Słońca w dowolnym miejscu na Ziemi w dniach równonocy i przesileń; 5) oblicza szerokość geograficzną dowolnego punktu na powierzchni Ziemi na podstawie wysokości górowania Słońca w dniach równonocy i przesileń; 6) opisuje różnice między astronomicznymi, kalendarzowymi i klimatycznymi porami roku; 7) wyjaśnia przyczynę występowania: dni i nocy polarnych na obszarach podbiegunowych, zorzy polarnej, zaćmień Słońca i Księżyca; 8) wskazuje skutki występowania siły Coriolisa dla środowiska przyrodniczego. 8
Astronomia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego Fizyka w szkole ponadgimnazjalnej zakres podstawowy 1. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń: 1) opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciem okresu i częstotliwości; 2) opisuje zależności między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem oraz wskazuje przykłady sił pełniących rolę siły dośrodkowej; 3) interpretuje zależności między wielkościami w prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych lub rozłącznych kul; 4) wyjaśnia, na czym polega stan nieważkości, i podaje warunki jego występowania; 5) wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi; 9
Astronomia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego Fizyka w szkole ponadgimnazjalnej zakres podstawowy cd. 6) posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej i satelity geostacjonarnego; opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo), wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową, wyznacza zależność okresu ruchu od promienia orbity (stosuje III prawo Keplera); 7) wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd; 8) wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca; 9) opisuje zasadę pomiaru odległości z Ziemi do Księżyca i planet opartą na paralaksie i zasadę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej, posługuje się pojęciem jednostki astronomicznej i roku świetlnego; 10) opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego; 11) opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce; 12) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk). 10
Astronomia w podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego Fizyka w szkole ponadgimnazjalnej zakres rozszerzony 4. Grawitacja. Uczeń: 1) wykorzystuje prawo powszechnego ciążenia do obliczenia siły oddziaływań grawitacyjnych między masami punktowymi i sferycznie symetrycznymi; 2) rysuje linie pola grawitacyjnego, rozróżnia pole jednorodne od pola centralnego; 3) oblicza wartość i kierunek pola grawitacyjnego na zewnątrz ciała sferycznie symetrycznego; 4) wyprowadza związek między przyspieszeniem grawitacyjnym na powierzchni planety a jej masą i promieniem; 5) oblicza zmiany energii potencjalnej grawitacji i wiąże je z pracą lub zmianą energii kinetycznej; 6) wyjaśnia pojęcie pierwszej i drugiej prędkości kosmicznej; oblicza ich wartości dla różnych ciał niebieskich; 7) oblicza okres ruchu satelitów (bez napędu) wokół Ziemi; 8) oblicza okresy obiegu planet i ich średnie odległości od gwiazdy, wykorzystując III prawo Keplera dla orbit kołowych; 9) oblicza masę ciała niebieskiego na podstawie obserwacji ruchu jego satelity. 11
Metody nauczania o astronomii i astronautyce Wychowanie przedszkolne Cykl zajęć pt. Rozmowa z astronomem Raabe 1. Pan astronom i kosmos. 2. Teleskopy. 3. Misje kosmiczne. 4. Słońce świeci i świeci. 5. Księżyc i jego tajemnice. Metody: Wiersze, szyfrogramy, wywiad z astronomem, zabawy ruchowe i badawcze, karty zadaniowe, obrazki do kolorowania, wypowiedzi dzieci, tworzenie opowiadania, ilustracji czy odznaki, odgrywanie ról itp. Strona www.kidsastronomy.com Wiedza, filmy, gry, ćwiczenia, piosenki 12
Metody nauczania o astronomii i astronautyce Edukacja wczesnoszkolna Fundacja Uniwersytet Dzieci www.scenariuszelekcji.edu.pl 1. Czy gwiazdy naprawdę spadają? 2. Dlaczego Księżyc wygląda czasami jak rogalik? Materiały: Scenariusz, film, prezentacja, instrukcje doświadczeń, wiedza dla nauczyciela Spis materiałów do zajęć: Dlaczego księżyc czasami wygląda jak rogalik? I. Do prezentacji na zajęciach Film z miniwykładem, prezentacja multimedialna II. Do zgromadzenia komputer, projektor, piłka tenisowa, piłka nożna, sznurek dł. ok. 7 m, piłeczki pingpong (1 dla jednego dziecka; alternatywnie dzieci mogą zamiast piłeczki wykorzystać kulę ulepioną z dwóch kolorów plasteliny, ważne, żeby był równy i wyraźny podział kuli na kolory); 13
Metody nauczania o astronomii i astronautyce Przyroda w szkole podstawowej Fundacja Uniwersytet Dzieci www.scenariuszelekcji.edu.pl Scenariusze o tematyce związanej z astronomią 1. Ile barw ma światło? 2. Jak zważyć Ziemię? 14
Metody nauczania o astronomii i astronautyce Gimnazjum (fizyka, geografia) Projekty edukacyjne o tematyce astronomicznej np. Luneta Galileusza, astronomiczna, a może celownicza ja też potrafię je zrobić (INTERBLOK, www.interblok.pl ) Program koła astronomicznego ORION Dla uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych Poziom początkujący Autor: Zdzisław Nowak Astronomiczna gra w rodzinki Konkurs astronomiczny dla uczniów gimnazjum Edukacja w oparciu o filmy o tematyce astronomicznej 1. Grawitacja 2. Gra Endera + zeszyt edukacyjny 3. Marsjanin 15
Metody nauczania o astronomii i astronautyce Poradnik: K. Gołębiowski, M. Kamiński, K. Rochowicz, B. Sobczuk, Jak zainteresować uczniów astronomią w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2012 Proponowane działania: 1. Nocne obserwacje nieba. 2. Astronomia w komputerze. 3. Zajęcia pozalekcyjne (koła zainteresowań, konkursy, kino). 4. Zajęcia pozaszkolne. 5. Literatura astronomiczna. 16
XXIV Wojewódzki Konkurs na Referat z Zakresu Astronomii i Astronautyki Do 6 lutego 2017 roku przesyłanie referatów do ZCDN-u. Do 16 lutego ogłoszenie o zakwalifikowaniu referatów do prezentacji na Wojewódzkim Seminarium Astronomicznym. 1 lub 3 marca 2017 roku odbędzie się Wojewódzkie Seminarium Astronomiczne w ZCDN-ie. W dniach 23 25 marca 2017 roku laureaci WSA zaprezentują swoje referaty na Ogólnopolskim Seminarium w Grudziądzu. 17
Zapraszam do współpracy, życzę udanych zajęć astronomicznych w szkole Zdzisław Nowak nauczyciel konsultant ds. edukacji przyrodniczej i ekologicznej Mój ulubiony gwiazdozbiór znowak@zcdn.edu.pl tel. (91) 43 50 656 kom. 608 025 431 dyżur w czwartki g. 15.00 17.00 NASA - October 23, 2010