Amnezjański FAQ Linuksowy.

Amnezjański FAQ Linuksowy. wersja 1.1 Ostatnia aktualizacja: 24.09.2005

Spis treści Spis treści...2 Wstęp...3 1. Co to jest Linuks?...4 2. Jaką dystrybucję wybrać?...4 3. System plików...11 4. Podstawowe komendy Linuksa...11 5. Kim jest root?...12 6. Graficzne środowiska pracy...12 7. Prawa i atrybuty plików/katalogów...17 8. Pakiety w Linuksie...19 9. Jak rozpakować pliki?...22 10. Jak włączyć scrolla w myszce?...22 11. Instalacja Neostrady (SpeedTouch USB na Debianie)...23 12. Konfigurowanie sieci...24 13. Grub - konfiguracja...26 14. Jak włączyć tryb DMA?...27 15. Komunikatory...28 Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 2

Wstęp Linux to system, który nowicjuszowi potrafi sprawić wiele problemów. Przeciętny użytkownik, który ma wpojone microsoftowe podejście do systemu operacyjnego zazwyczaj czuje się w nowy środowisku zagubiony. Dlatego też powstał ten FAQ, którego celem jest pomoc ludziom zaczynającym swoją przygodę z Linuksem. Jak widać na razie jest to taki mini-faq, ale mam nadzieję, że przy Waszej pomocy FAQ ten stanie się solidnym kompendium wiedzy o Linuksie. Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 3

1. Co to jest Linuks? Linux jest to nowoczesny, wielozadaniowy system operacyjny klasy Unix. Przede wszystkim jest wolnodostępny i stabilny. Sama nazwa Linux nie dotyczy w zasadzie nazwy systemu, jedynie samego jądra (ang. kernel), którego twórcą jest oczywiście Linus Torvalds, zaś jądro wraz z oprogramowaniem potrzebnym do użytkowania systemu nazywamy dystrybucją. Również większość oprogramowania przeznaczonego dla niego jest darmowa, zdarzają się wyjątki w postaci oprogramowania komercyjnego, shareware lub licencji tylko do użytku domowego, no ale takie jest prawo rynku. Jednak głównym przesłaniem twórców oprogramowania dla tego systemu (licencja GPL) jest tworzenie i udostępnianie darmowego oprogramowania wraz z kodem źródłowym. Oprogramowanie to często przewyższa swoimi możliwościami konkurencyjne oprogramowanie komercyjne. Każdy kto zna się na programowaniu może dowolnie zmieniać kod programu pod warunkiem dołączenia swoich poprawek w postaci kodu do programu. To wszystko powoduje, że nad oprogramowaniem dla Linuksa pracują tysiące indywidualnych programistów na świecie, również w Polsce, oraz coraz więcej firm. Wsparcie dla Linuksa z dnia na dzień ogłasza coraz więcej firm, między innymi producenci sprzętu tacy jak IBM, Intel, HP czy Lexmark. W tej chwili duża ilość serwerów internetowych postawionych jest na Linuksie, wykorzystywany on jest przez wiele przedsiębiorstw, firm państwowych, militarnych, rządowych, prestiżowych hoteli, przykładem może być Kancelaria Sejmu w Polsce, czy Biuro Bezpieczeństwa Narodowego. Istnieje wiele dystrybucji Linuksa, od najłatwiejszych w użytkowaniu - przeznaczonych raczej dla początkującego użytkownika, takim przykładem może być Mandrake - instalacja i konfiguracja podstawowych składników systemu jest niejednokrotnie łatwiejsza niż w systemie Windows, przez dystrybucje poważniejsze, jednak coraz łatwiejsze do opanowania jak Red Hat czy SuSE, po takie, które są wyzwaniem dla zagorzałych zwolenników konsoli i konfiguracji ręcznej - Slackware (jednocześnie jedna z bezpieczniejszych i stabilniejszych dystrybucji) oraz sprawiający dużo kłopotów w konfiguracji Debian. Co powinniśmy wybrać? Najlepiej spróbować kilku dystrybucji i samemu ocenić co nam jest potrzebne i w czym czujemy się najlepiej. Autor: http://newbie.linux.pl 2. Jaką dystrybucję wybrać? To jakiej będziecie używać dystrybucji zależy od Waszych wymagań. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Postanowiłem więc pokrótce opisać bardziej znane dystrybucje. Opis wybranych dystrybucji. Aurox Aurox to bezpłatna wersja polskiego distro, publikowana zarówno w Polsce (na łamach czasopisma LiNUX+ Extra!)jak i poza krajem tj. w Europie i na Świecie. System ten wykorzystuje pakiety z znanej wszystkim dystrybucji Fedora Core, ale należy zaznaczyć, że obecnie najnowsza wersja posiada szereg aktualizacji, dodatkowych aplikacji oraz narzędzi. Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 4

Aurox oferuje nam między innymi takie środowiska graficzne jak KDE czy Gnome, a także odtwarzacze mp3/cd/video i wiele, wiele innych. Domyślnym środowiskiem jest Gnome, nie mniej jednak, podczas instalacji systemu możemy zaznaczyć KDE czy też doinstalować później. Rozwiązaniem, które bez wątpienia można nazwać innowacyjnym jest wprowadzenie tzw. lekkiego pulpitu, co to znaczy? Owy lekki pulpit to nic innego jak zestaw aplikacji/narzędzi, nastawionych na komfort użytkownika oraz nie posiadających jakichś specjalnie wygórowanych wymagań sprzętowych. W skład lekkiego desktopa wchodzą: menadżer okien FluxBox, menadżer plików - rox-filer, jeśli chodzi o przeglądanie sieci to - mozilla firebird oraz odbieranie/redagowanie wiadomości e-mail sylpheed. Dla entuzjastów nauki, producenci oferują zestaw narzędzi naukowych, które na pewno znajdą zastowanie w domu, pracy, biurze czy szkole (celestia - astronomia 3d, geg - wykresy, tuxmath - nauka arytmetyki, drgenius - nauka geometrii i inne, nie sposób wszystki ego wymieniać). Dobra wiadomość to fakt iż, niektóre spośród przed chwilą wspomnianych są dostępne w polskiej wersji językowej. Podobnie większość narzędzi i aplikacji, włączając w to konfiguratory systemu dostępne są po polsku. Strona projektu: http://aurox.org/pl Debian Debian jest projektem stworzenia dystrybucji systemu operacyjnego GNU/Linux przez ochotników na całym świecie. Wewnątrz Debiana istnieją również projekty, mające na celu stworzenie dystrybucji systemu GNU/Hurd, BSD a nawet dystrybucji wolnego oprogramowania na platformę Windows. Debian cieszy się opinią stabilnego systemu o wysokiej jakości i łatwego do aktualizacji. Jest jednak często krytykowany za zbyt rzadkie wydania wersji stabilnych oraz za trudny w obsłudze instalator. Debian korzysta z pakietów DEB, instalatora niskiego poziomu DPKG (instalacja pakietów) oraz instalatora wysokiego poziomu APT (pobieranie pakietów, rozwiązywanie zależności między pakietami). Strona projektu: http://debian.org Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 5

Fedora Fedora Core (niekiedy nieprawidłowo określana jako Fedora Linux) to nazwa następcy wolnej dystrybucji Red Hat Linux rozwijanej przez Projekt Fedora i finansowanej głównie przez Red Hat, Inc.. Celem projektu Fedora Core jest budowa w pełni użytecznego systemu operacyjnego, w oparciu o wolne oprogramowanie. Projekt Fedora Core powstał w wyniku wprowadzenia w roku 2003 nowej strategii działania firmy Red Hat. Celem nowej polityki było odzielenie w pełni komercyjnej dystrybucji linuksa, przeznaczonej dla przedsiębiorców Red Hat Enterprise Linux, od wolnodostępnej, skierowanej przede wszystkim dla użytkowników domowych (pozbawionej komercyjnego wsparcia), Fedora Core. Strona projektu: http://fedora.redhat.com Gentoo Gentoo oferuje inne podejście do dystrybucji i instalacji pakietów niż większość dystrybucji Linuksa. Przykładowo w dystrybucji Debian pakiety są rozporwadzane w postaci binarnej i są kompilowane pod architekturę i386 - chodzi głównie o to, żeby były jak najbardziej uniwerslane i pracowały pod każdym procesorem z rodziny Intela. W Gentoo programy są kompilowane dopiero w momencie instalacji przez końcowego użytkownika. Dzięki takiemu rozwiązaniu dystrybucja może być w maksymalnym stopniu dostosowana do preferencji użytkownika i architektury posiadanego przez niego sprzętu. W tak przygotowanej dystrybucji zyskuje się na szybkości działania, ale kosztem jest długi proces instalacji. Cechy charakterystyczne gentoo to: jest wariantem Linux From Scratch, czyli umożliwia stworzenie "własnej" dostosowanej do potrzeb i posiadanego sprzętu wersji linuksa; promuje kompilację i dostosowywanie programów, w przeciwieństwie do stosowanych w innych dystrybucjach wystandaryzowanych pakietów,; opiera się na systemie portów (portage), który jest zaawansowanym systemem zarządzania pakietami, znanym z systemów BSD. Strona projektu: http://gentoo.org/ Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 6

Knoppix Knoppix jest bezinstalacyjną dystrybucją Linuksa (uruchamia się w momencie startu systemu z CD-ROM), automatycznie wykrywającą wiele rodzajów kart graficznych, dźwiękowych, urządzeń SCSI, USB i innych. Knoppix jest często stosowany jako "Linux edukacyjny" lub jako system ratunkowy. Knoppix zwiera między innymi: KDE w wersji 3.2.2, programy multimedialne, pakiet Open Office, narzędzia do odzyskiwania i naprawy systemu, narzędzia graficzne (w sumie ponad 900 programów). Strona projektu: http://knoppix.net/ Mandrake Mandrakelinux (dawniej: Linux Mandrake) - dystrybucja Linuksa stworzona w 1998, łatwa w użytkowaniu nawet dla niezbyt doświadczonego użytkownika. Charakteryzuje się dbałością o graficzny interfejs użytkownika oraz obsługą dużej ilości modeli sprzętu popularnego w zastosowaniach biurkowych. Początkowo był to zbiór pakietów na Red Hat Linux, później usamodzielniła się i rozwinęła. Obecnie w jej ramach powstaje kilka odmian, w tym serwerowe (Corporate Server, MandrakeClustering, Multiple Network Firewall) oraz startująca bezpośrednio z płyty i nie wymagająca dysku MandrakeMove. Na bazie pakietów z Mandrakelinux powstaje także niezależna dystrybucja PCLinuxOS, która podobnie jak MandrakeMove startuje z płyty i dodatkowo pozwala na instalację systemu na twardym dysku. Mandrakelinux oferuje graficzne centrum sterowania (Centrum Sterowania Mandrakelinux), system wykrywania sprzętu oparty o bazę danych biblioteki ldetect, spolonizowany instalator oraz wiele programów służących do graficznej konfiguracji. W dystrybucji tej można korzystać z tekstowego narzędzia o nazwie "urpmi" pozwalającego na aktualizację poszczególnych składników oprogramowania (jak również całego systemu) w sposób analogiczny jaki oferuje "apt-get" znany z Debiana. Jego graficzna wersja nazywa się Rpmdrake. Strona projektu: http://www.mandrakelinux.com/ Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 7

PLD PLD (skrót od ang. PLD Linux Distribution) tworzona w Polsce dystrybucja systemu GNU/Linux. Jest to dystrybucja przeznaczona dla zaawansowanych użytkowników, oparta na pakietach oprogramowania RPM, przystosowana do łatwego uaktualniania za pomocą narzędzia poldek. PLD Linux kładzie nacisk na wsparcie nowoczesnych technologii sieciowych (IPv6), bezpieczeństwo (PAM, GSSAPI, TSL/SSL) oraz elastyczne używanie różnych języków naturalnych do komunikacji z użytkownikiem. Głównym zastosowaniem dystrybucji są serwery sieciowe. Dystrybucja jest dostępna dla architektur: x86, PowerPC, sparc(w tym sparc32 jak i sparc64 - programy użytkownika są jednak 32bitowe), Alpha oraz AMD64. Wersja stabilna 1.0 (Ra) została udostępniona w postaci CD-ROM-ów przez CHIP Special Linux (Zima 2002) dla architektury i686. Pozostałe architektury dostępne w sieci w postaci obrazów płyt w formacie ISO 9660. Obecnie dostępna jest również w wersji Live (uruchamiana bezpośrednio z płyty), bazująca na wersji testowej 2.0 (Ac). W styczniu 2004 roku w sieci ukazała się wersja testowa 2.0 (Ac), dostępna zarówno w formie pakietów RPM jak i gotowych obrazów płyt ISO 9660. Strona projektu: http://pld-linux.org/ Red Hat Najbardziej znana, najłatwiejsza w konfiguracji i instalacji, nadająca się zarówno na serwer jak i do zastosowań domowych, biurowych i multimedialnych. Te epitety dobrze określają przeznaczenie dystrybucji oraz jej jakość. Polityka firmy Red Hat wydaje się dążyć do uczynienia ze swojej dystrybucji "broni", która ma zagrozić systemom operacyjnym Microsoftu. Dystrybucja ta zawiera najnowsze (ale stabilne) wersje oprogramowania, posiada dużą ilość konfiguratorów graficznych, których obsługa jest prawie tak łatwa jak w Windows'ach. Prostota instalacji, a później zarządzaniu dystrybucją sprawia, iż jest ona najlepszą pozycją dla nowicjusza w świecie Linuksa. Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 8

Szkoda tylko, że RedHat zaprzestał rozpowszechniania obrazów iso z binariami dystrybucji, skupiając się tylko na wersji Enterprise. Co prawda RedHat powołał do życia projekt Fedora i teraz środowisko opensource rozwija dalej tą dystrybucję, ale Fedora to nowa organizacja, nowi ludzie, nowa koncepcja i w końcu nowa dystrybucja. Strona projektu: http://redhat.com/ Slackware Slackware jest dystrybucją Linuksa. Slackware prezentuje zupełnie inne podejście niż inne popularne dystrybucje, takie jak Red Hat Linux, Debian, Gentoo Linux, SuSE czy Mandrake. Najtrafniej można ją określić mianem "uniksowej", biorąc pod uwagę politykę dostarczania jedynie stabilnych aplikacji i brak dedykowanych narzędzi konfiguracyjnych GUI, które można znaleźć w innych odmianach Linuksa. Starzy wyjadacze powiadają: "Jeżeli znasz Slackware'a, znasz Linuksa... jeżeli znasz Red Hata, to znasz tylko Red Hata". Realizacja zarządzania pakietami w Slackware również jest nietypowa. System ten obsługuje instalację, uaktualnianie i usuwanie pakietów równie prosto, jak w innych dystrybucjach. Nie usiłuje jednak śledzić czy pilnować tego, co określa się mianem zależności (tj. upewnienia się, że system posiada wszystkie biblioteki i programy, których nowy pakiet potrzebuje do prawidłowego działania). Strona projektu: http://slackware.com/ SuSE SuSE swoją budową oraz dostępnym oprogramowaniem przypomina Red Hat'a. Korzysta z pakietów RPM i oferuje wygodny program zarządzający YAST, również w języku polskim. Jest łatwa w instalacji, konfiguracji i zarządzaniu pakietami. Większość czynności konfiguracyjnych można wykonać przy pomocy graficznego narzędzia YAST. Dystrybucja może być wykorzystywana zarówno w zastosowaniach serwerowych jak i domowo-biurowych. Strona projektu: http://suse.com/ Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 9

Ubuntu Ubuntu to kompletna dystrybucja systemu operacyjnego GNU/Linux, przeznaczona przede wszystkim do zastosowań biurowych i domowych (ang. desktop). Bazuje na dystrybucji Debian. Projekt Ubuntu sponsorowany jest przez firmę Marka Shuttlewortha Canonical Ltd. Charakterystyczne właściwości: Twórcy Ubuntu Linux w dużej mierze korzystają z osiągnięć projektów Debian i GNOME, zaś sama dystrybucja stosuje GNOME jako podstawowe środowisko graficzne, swe wydania synchronizując z wydaniami GNOME. Jednakże wciąż trwają dyskusje na temat roli środowiska KDE wewnątrz dystrybucji Ubuntu. Ubuntu kładzie duży nacisk na użyteczność wprowadzając takie innowacje jak szerokie wykorzystanie mechanizmu Sudo w zadaniach administracyjnych (podobnie jak ma to miejsce w Mac OS X) czy zapewnienie pełnej funkcjonalności ustawień podczas standardowej instalacji. Duży nacisk kładziony jest na zapewnienie mechanizmów ułatwiających korzystanie z systemu osobom niepełnosprawnym, oraz wprowadzenie pełnej internacjonalizacji dystrybucji, tak by oprogramowanie było użyteczne dla tak wielu ludzi jak to tylko możliwe. Poprzez stosowanie wspólnego z Debianem formatu pakietów instalacyjnych deb, dystrybucja Ubuntu jest bardzo silnie związana ze wspólnotą Debiana, biorąc udział zarówno w korzystaniu z osiągnięć projektu Debian jak i w jego rozwoju. Strona projektu: http://www.ubuntulinux.org Polecam również stronę http://jakilinux.org/, na której można znaleźć: Quiz dystrybucyjny (10 pytań), którego ideą jest wskazanie przez automat tych dystrybucji Linuksa, które najbardziej odpowiadają preferencjom odpowiadającego. Szczegółowe porównanie cech dwóch wybranych systemów, obejmujące takie zagadnienia jak instalacja, konfiguracja, system pakietów/portów, stabilność, szybkość, a także wsparcie dla popularnych w Polsce technologii sieciowych (jak modemy DSL i ISDN). Tabelaryczne zestawienie cech wybranych systemów Linux i BSD, skupiające informacje o systemach w dużej tabeli zbiorczej. Autor: GuessWhy Na podstawie: - http://pl.wikipedia.org/ - http://asseq.pl Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 10

3. System plików. W Linuksie nie spotkamy znanego z Windows oznaczenia dysków jako 'C' lub 'D'. W Linuksie dyskowi pierwszemu przypisana jest etykieta 'hda', drugiemu 'hdb', trzeciemu 'hdc' itd. Podobnie jest przy numeracji partycji, tzn. gówna partycja na dysku pierwszym ('hda') ma etykietę 'hda1', druga partycja ma etykietę 'hda2'. W przypadku drugiego dysku będzie analogicznie, czyli: partycja pierwsza będzie oznaczona jako 'hdb1', a partycja druga jako 'hdb2'. W Linuksie katalog główny jest oznaczany znakiem slash ('/'). To właśnie tu mieszczą się wszystkie katalogi i pliki. Poniżej zamieszczony jest opis wszystkich głównych katalogów jakie spotkamy podczas pracy z Linuksem: /bin - Pliki binarne; narzędzia systemowe /dev - Pliki obsługujące urządzenia: cdrom, modem /boot - Informacje odnośnie bootowania systemu /etc - Globalne pliki konfiguracyjne /home - Katalogi użytkowników (oprócz katalogu roota) /lib - Skompilowane biblioteki potrzebne do obsługi systemu /proc - Informacje o procesach /root - Katalog superużytownika (czytaj kolejne podrozdziały) /sbin - Pliki binarne; narzędzia do użytku /tmp - Pliki tymczasowe, w tym pliki internetowe /usr - Narzędzia i aplikacje /var - Pliki pocztowe, kolejki drukarki i logi systemowe Autor: GuessWhy 4. Podstawowe komendy Linuksa. ls - wypisywanie informacji o plikach/katalogach ps - wyświetla aktualnie uruchomione procesy cp - kopiowanie cd - przejście do innego katalogu ln - tworzenie linków/dowiązań/skrótów do podanego celu ftp - połączenie ftp ssh - połączenie ssh mc - uruchamia manager plików Midnight Commander (bardzo podobny do Norton Commandera) touch - tworzenie nowego pliku cat - wyświetlenie zawartości pliku pico - bardzo prosty edytor plików vi - edytor plików od dużych możliwościach, ale i trudnej obsłudze man - manual, czyli instrukcja do danej komendy (np. man cp - wyświetli pomoc do komendy cp) kill - kończy pracę wybranego procesu (trzeba podać PID) skill - zabijanie procesu o danej nazwie lynx - przeglądarka www pracująca w trybie tekstowym links - tak jak wyżej, ale mam możliwość obsługi Javy. exit - wylogowanie du - sprawdzenie ilości zajmowanego miejsca przez katalog w którym się znajdujemy df - sprawdzenie ilości zajętego i wolnego miejsca na partycjach (df -h - pokazuje te dane w bardziej przystępny sposób) ifconfig - polecenie służy do konfiguracji urządzeń sieciowych Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 11

chmod - zmiana uprawnień pliku/katalogu chown - zmiana właściciela pliku/katalogu mkdir - tworzenie katalogu rename - zmiana nazwy mv - zmiana nazwy pliku lub jego przeniesienie rm - usuwanie pliku/katalogu adduser - dodanie nowego użytkownika passwd - zmienia hasło dla wybranego konta shutdown - zamykanie systemu su - szybkie przejście na inne konto Aby dowiedzieć się wiecej o danej komendzie możemy użyć parameteru --help, np.: guesswhy@alquamos:~ $ cat --help Składnia: cat [OPCJA] [PLIK]... Concatenate FILE(s), or standard input, to standard output. -A, --show-all equivalent to -vet -b, --number-nonblank number nonblank output lines -e equivalent to -ve -E, --show-ends display $ at end of each line -n, --number number all output lines -r, --reversible use \ to make the output reversible, implies -v -s, --squeeze-blank never more than one single blank line -t równoważne -vt -T, --show-tabs wypisanie znaków TAB jako ^I -u (ignorowane) -v, --show-nonprinting użycie zapisu ^ i M-, oprócz LFD i TAB --help wyświetlenie tego opisu i zakończenie --version wyświetlenie informacji o wersji i zakończenie Jeżeli nie został podany PLIK albo PLIK to -, czytane jest standardowe wejście. Autor: GuessWhy 5. Kim jest root? Root lub inaczej superużytkownik jest to osoba, która posiada specjalne przywileje. Root ma prawa do każdego katalogu, pliku oraz wszelkich opcji konfiguracyjnych. Root pełni w systemie rolę administratora, dlatego konta roota nie powinno używać się do codziennej pracy. Autor: GuessWhy 6. Graficzne środowiska pracy. Każdy wie, że prawdziwa potęga Linuksa objawia się dopiero przy pracy z konsolą, jednak dla początkującego użytkownika może to być nieco kłopotliwe. W tym momencie z pomocą przychodzą graficzne środowiska pracy. W punkcie tym pokrótce postaram się omówić najpopularniejsze z nich. Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 12

KDE Projekt KDE został zapoczątkowany w 1996 r. przez Matthiasa Ettrichta. Jego założeniem było stworzenie przyjaznego dla użytkownika środowiska graficznego dla systemów z rodziny Unix (w tym również Linuksa). W pracę zaangażowało się kilkuset programistów na całym świecie, dzięki czemu KDE błyskawicznie się rozwija: pojawiają się nie tylko nowe usprawnienia (np. czytelniejsze motywy graficzne), lecz również wersje językowe (dostępna jest np. wersja serbska czy japońska). KDE jest kompletne - wchodzące w jego skład aplikacje wystarczą całkowicie do typowej pracy na komputerze w domu czy w biurze. Do dyspozycji mamy między innymi: pakiet biurowy KOffice z zaawansowanym edytorem tekstu KWord, arkuszem kalkulacyjnym KSpread i 10 innymi przydatnymi narzędziami, przeglądarkę internetową, czyli Konquerora, program pocztowy KMail, przebogaty zbiór programów multimedialnych (np. Noautun) i deweloperskich (np. Quanta). Możliwości przystosowania KDE do własnych potrzeb są olbrzymie. Użytkownik jest w stanie jednym kliknięciem zmienić wygląd środowiska tak, by przypominało i zachowywało się jak Windows lub Mac OS X. Niestety, ma to swoją cenę: do wygodnej pracy wymagany jest dość silny komputer. Strona projektu: http://www.kde.org/ KDE-Look: http://www.kde-look.org/ Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 13

Gnome GNOME jest wydajnym graficznym środowiskiem pracy instalowanym domyślnie w większości dystrybucji Linuksa; pod względem sposobu działania i prezencji przypomina bardzo skrzyżowanie Windows i Mac OS X. Wygląd można zmieniać, ale nie w tak szerokim zakresie, jak ma to miejsce w KDE. Oczywiście wraz z Gnome dostajemy zbiór przydatnych aplikacji: Nautilusa łączącego funkcjonalność Eksploratora i Internet Explorera znanego z Windows, Gedita odpowiadającego Notatnikowi z Windows, Eye of Gnome, przeglądarkę plików graficznych, Gnumeric, czyli arkusz kalkulacyjny itd. Jak twierdzi wielu użytkowników, aplikacje wchodzące w skład Gnome są w zupełności wystarczające do łatwej i wydajnej pracy w środowisku graficznym. Strona projektu: http://www.gnome.org Gnome-Look: http://www.gnome-look.org/ Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 14

BalckBox BlackBox i jego odmiany takie jak Fluxbox zasługują na szczególna uwagę. Są to nieduże środowiska graficzne, lecz charakteryzujące się bardzo małymi wymaganiami sprzętowymi. Choć nie posiadają one ani ikon, ani żadnego menadżera plików, bez problemu możemy ściągnąć odpowiedni pakiety i zamienić naszego skromnego BlackBoxa w przyjazny interfejs. BlackBox dostępny jest praktyczne w każdej dystrybucji, więc warto go wypróbować. Jest idealnym rozwiązaniem dla starszych komputerów, dla których takie środowiska jak Gnome, czy KDE to zbyt za wiele. Strona projektu: http://blackboxwm.sourceforge.net/ Fluxbox Fluxbox to menedżer okien dla X Window System. Kod Fluxboksa bazuje na kodzie Blackboksa, poprzez co zachowuje z nim 100% zgodność stylów/tematów. Priorytetem Fluxboksa jest lekkość oraz wysoka konfigurowalność. Zapewnia on tylko minimum interfejsu graficznego w postaci paska narzędzi i uruchamianego prawym przyciskiem myszy menu. Na pasek narzędzi składa się wyświetlenie nazwy obecnie używanego obszaru roboczego, lista otwartych okien, aktualny czas oraz 'slit', w którym można zadokować małe Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 15

aplikacje, np. kadu. Za pomocą specjalnego menu fluxbox umożliwia tworzenie nowych i likwidacje starych obszarów roboczych. Możliwości: łączenie okienek w grupy kilka obszarów roboczych i łatwe przełączanie się miedzy nimi (np. rolką myszy) w pełni konfigurowalny pasek narzędzi i menu wsparcie dla KDE częściowe wsparcie dla GNOME Strona projektu: http://fluxbox.sourceforge.net/ Xfce Xfce to środowisko graficzne dla systemów uniksowych, wzorowane na CDE. Bazuje na bibliotece GTK+. Wszystkie pliki konfiguracyjne są napisane w XML-u, co ułatwia głębokie zmiany w środowisku. Z założenia ma być proste w obsłudze, ładne i szybkie. Xfce jest złożone z wielu modułów, między innymi z menedżera okien Xfwm, które w połączeniu oferują w pełni funkcjonalne środowisko. Xfce może też korzystać z modułów innych środowisk graficznych zamiast swoich własnych. Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 16

Strona projektu: http://xfce.org/ Inne fvwm - http://www.fvwm.org/ IceWM - http://www.icewm.org/ Autor: GuessWhy Na podstawie: - http://pl.wikipedia.org/ - http://www.pcworld.pl/ - "Poznaj Linuksa - czyli jak zacząć przygodę z systemem" - Adrian Pawlik 7. Prawa i atrybuty plików/katalogów. W Linuksie każdy plik ma swojego właściciela i tylko on albo root mogą go usunąć lub zmodyfikować. Inni użytkownicy mogą to zrobić, ale tylko wtedy jak uzyskają odpowiednie uprawnienia. Aby zmienić właściciela pliku należy użyć polecania chown: chown nazwa_użytkownika nazwa_pliku Możemy również przypisać uprawnienia dla całej grupy. Służy do tego komenda chgrp: chgrp nazwa_grupy nazwa_pliku Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 17

Plik może być dostępny w trzech trybach: read (r) - odczyt write (w) - zapis execute (x) - wykonanie Atrybuty można przydzielać dla trzech klas użytkowników: user (u) - właściciel group (g) - grupa others (o) - inni użytkownicy Aby sprawdzić jakie atrybuty ma dany plik wpisujemy komendę: ls -l, która zwróci nam następujący wynik: -rwxrwxrwx nazwa_użytkownika nazwa_grupy rozmiar data_i_godzina_utworzenia_pliku nazwa_pliku Jak widać w tym przypadku każdy użytkownik ma pełen dostęp do pliku. Jeżeli wystąpiły by jakieś restrykcje to zamiast litery będzie znak "-". Aby zmienić prawa dostępu do pliku należy wykonać polecenie chmod: chmod [-opcje] [uprawnienie] plik/katalog Dostępne opcje to: -c, --changes - jak -v, ale podanie tylko kiedy zaszła zmiana -f, --silent, --quiet - wyłączenie większości komunikatów o błędach -v, --verbose - wypisanie informacji o każdej modyfikacji pliku -R, --recursive - zmiany też w plikach w podkatalogach Prawa nadajemy w następujący sposób: 1.Wpisujemy użytkownika: a - wszyscy (all) u - użytkownik (user) g - grupa (group) o - inni (others) 2.Określamy czynność: "+" - nadanie praw "-" - odebranie praw "=" - nadane prawa będą jedynymi jakie plik będzie posiadał 3.Określamy prawa r - prawo odczytu w - prawo do zapisu x - prawo do wykonania (lub dostęp w przypadku katalogów) u - ustawia prawa takie jak ma użytkownik g - ustawia prawa takie jak ma grupa o - ustawia prawa takie jak mają inni s - ustawia identyfikator użytkownika lub grupy t - "Lepki bit" - oznacza plik tekstowy lub zabezpiecza przed usunięciem katalogu przez innych użytkowników, nie będących jego właścicielami l - ustawia obowiązujące zabezpieczenie Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 18

Przykład: chmod a+x //plik - nadaje prawo do uruchomienia pliku wszystkim użytkownikom. Prawa można również ustawić za pomocą liczb: 1 = tylko wykonanie 2 = tylko zapis 3 = zapis i wykonanie 4 = tylko odczyt 5 = odczyt i wykonanie 6 = odczyt i zapis 7 = zapis, odczyt i wykonanie Prawa dla wszystkich trzech klas (właściciel, grupa, inni) otrzymujemy poprzez zestawienie obok siebie wszystkich trzech cyfr, jedna po drugiej. Przykład: chmod 770 plik //nadaje pełne uprawnienia tylko dla właściciela i jego grupy. Jak widać poszczególne liczby są sumą trzech liczb, odzwierciedlających poszczególne prawa: 1 = wykonanie 2 = zapis 4 = odczyt Autor: GuessWhy na podstawie artykułu w serwisie http://newbie.linux.pl 8. Pakiety w Linuksie. Pakiety to skompilowane źródła programów, dzięki czemu ich instalacja jest bajecznie prosta. Należy pamiętać ze pakiety są kompilowane pod poszczególną dystrybucje. Jak więc poznać który pakiet jest pod jaką dystrybucje?? Otóż : Paczki RPM (Red Hat Package Manager) są dla dystrybucji Red Hat, Mandrake, Fedora Paczki DEB są dla systemów opartych o dystrybucje Debian (min. Knoppix) Paczki TGZ są przeznaczone dla systemu Slackware Pakiety RPM Pliki RPM zazwyczaj nazywane są zgodnie z konwencją nazwa-wersja.architektura.rpm. Na przykład nazwa pliku emacs-20.7-17.i386.rpm oznacza, że pakiet zawiera edytor tekstu emacs, w wersji 20.7-17, przeznaczony dla komputerów i386 (z procesorami Intel 80386 lub nowszymi).; RPM w praktyce: rpm -q nazwa_pakietu Sprawdza czy, pakiet nazwa_pakietu jest już zainstalowany w systemie, a jeżeli tak, to podaje mam w jakiej wersji. Przykład: #rpm -q nazwa_pakietu Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 19

rpm -qi nazwa_pakietu Podaje ogólne informacje o podanym pakiecie Przykład: #rpm -qi nazwa_pakietu rpm -qa Wypisuje nam wszystkie zainstalowane w systemie pakiety. Polecenie to bardzo przydaje się w połączeniu z programem grep, pozwalając na wyszukanie nazwy pakietu. Przykład: #rpm -qa grep -i emacs rpm -ivh pakiet.rpm Instaluje w systemie pakiet.rpm o ile nie został zainstalowany wcześniej. Możliwe jest podanie od razu kilku pakietów do instalacji. Przykład: #rpm -ivh pakiet.rpm pakiet2.rpm rpm -Fvh pakiet.rpm Aktualizuje pakiet zainstalowany w systemie. Tutaj także można podawać kilka pakietów naraz, składnia taka jak podczas instalacji. rpm -e nazwa_pakietu Usuwa z systemu podany pakiet. W tym poleceniu nie należy podawać numeru wersji pakietu, a jedynie jego nazwę np. jeśli zainstalowaliśmy pakiet emacs 20.7 17.i386.rpm to aby go usunąć należy wydać polecenie rpm -e emacs. Tutaj także można podawać kilka pakietów naraz. Pakiety DEB Paczki DEB zawierają w sobie dwa archiwa ( programu tar ), jedno z nich zawiera informacje na temat pakietu, natomiast drugie zawiera pliki przeznaczone do umieszczenia w systemie plików w czasie instalacji pakietu. Konwencja nazywania pakietów jest taka sama jak w przypadku RPM. Do zarządzania pakietami może nam posłużyć program dpkg. Dpkg w praktyce: dpkg -i nazwa_pakietu.deb Powyższe polecenie instaluje pakiet w systemie. Oczywiście możemy podać większa ilość pakietów do instalacji, w tym miejscu należy także wspomnieć o dodatkowym parametrze --recursive przy którym podajemy ścieżkę to katalogu z plikami deb. Pozwoli nam to zainstalować wszystkie pakiety z tego katalogu za jednym zamachem i nie trzeba będzie podawać kilkunastu nazw. Jedynym minusem takiego rozwiązania jest to iż pakiety zainstalują się w kolejności w jakiej zostaną odnalezione przez program (najczęściej alfabetycznie). Przykład : #dpkg -i --recursive /nfs/pakiety dpkg --unpack plik.deb Parametr -unpack wykonuje bardzo prostą operację. Mianowicie rozpakowywuje zawartość pakietu na dysk. Aby uchronić pliki konfiguracyjne z poprzednich instalacji, program dpkg tworzy kopie zapasowe tych plików, które trzeba zastąpić. Konfiguracja pakietu nie jest wykonywana, pozostawia ten pakiet (bądź pakiety) w stanie "zainstalowane, ale nie skonfigurowane". Przykład: # dpkg --unpack pakiet.deb Amnezjański FAQ Linuksowy ver 1.0 20