Kronika NR 12 (166) 2016 ROK / ISSN 1730 749X Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego Mazowiecka Wielki sukces Mazowsza! s. 3 Sposób na święta s. 6 Urok żywej stajenki s. 31
spis treści temat miesiąca Wielki sukces Mazowsza! Od dłuższego czasu mazowieccy samorządowcy i eksperci mówili o groźnych dla regionu konsekwencjach pomysłu podziału administracyjnego Mazowsza. Przekonywali, że jedynym rozwiązaniem, dzięki któremu mniej zamożna część regionu będzie mogła otrzymać środki unijne po 2020 r., jest podział statystyczny. Taki zabieg nie generuje żadnych kosztów i nie niszczy tożsamości Mazowsza, a zwiększa szansę subregionów: siedleckiego, ostrołęckiego, radomskiego, płockiego i ciechanowskiego na skorzystanie ze środków unijnych w przyszłej perspektywie. Dziś możemy mówić o zwycięstwie rozsądku i siły argumentów od 2018 r. UE będzie traktować województwo mazowieckie jako dwie odrębne jednostki statystyczne! warto wiedzieć 2 Wesołych świąt! 3 Wielki sukces Mazowsza! Jest zgoda Komisji Europejskiej na podział statystyczny regionu 6 Sposób na święta Zupa z migdałów, bobrze ogony i płonąca choinka właśnie tak dawniej świętowano rozwój regionalny 8 Coś się kończy, coś zaczyna Wydaliśmy ostatnią złotówkę z poprzedniej perspektywy. W ramach nowej ogłosimy rekordową liczbę konkursów 10 Osiem połączeń na osiem milionów Zima to nie tylko ośnieżone stoki, oszronione szyby i zmarznięte nosy. To także spacery historycznymi uliczkami i zwiedzanie zabytków na krańcach Europy 11 Gdzie jest pociąg? Rusza RUMOBIL podręczny system lokalizacji szynobusów 12 Inwestycje na Mazowszu Podpisywanie unijnych umów trwa. W artykule o tym czego dotyczą, a także o projektach zrealizowanych z budżetu województwa 14 Olenderskie korzenie Ślady tej kultury przetrwały np. w gminie Słubice, w powiecie płockim. Czy mogą być szansą na rozwój? Między innymi o tym w wywiadzie z wójtem Krzysztofem Dylickim 16 Częściej i szybciej z Wukadką Dla pasażera wszystko! Potwierdza to również rozkład jazdy pociągów WKD, który obowiązuje od 11 grudnia br. z prac samorządu 17 Zielone światło dla szpitala Obrady Sejmiku Województwa Mazowieckiego XXIV sesja. 21 listopada 18 Budżet w sejmiku Sejmik rozpoczął prace nad uchwałą budżetową na przyszły rok radni przedstawili swoje poprawki 19 Jabłka i świadczenia, czyli... Podczas listopadowych posiedzeń komisji dyskutowano o nowych kierunkach eksportu mazowieckich jabłek. Poruszono też sprawy dotyczące ochrony dzieci i ich adopcji 20 Przeżyjmy to jeszcze raz Urząd marszałka Mazowsza objął po raz pierwszy 10 grudnia 2001 r. i nieprzerwanie pełni tę funkcję od 15 lat Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie, ul. Jagiellońska 26, 03 719 Warszawa Miejsce redakcji: Wydział Komunikacji Zewnętrznej w Kancelarii Marszałka tel. 22 590 77 92, 22 590 77 54; faks 22 590 77 59 e-mail: kronika.mazowiecka@mazovia.pl Kierownik wydania: Dorota Matlakiewicz-Papis Redaguje zespół w składzie: redaktor naczelna Iwona Dybowska; redaktorzy Agnieszka Bogucka, Monika Gontarczyk, Justyna Michniewicz, Urszula Sabak-Gąska, Małgorzata Wielechowska Stale współpracują: pracownicy departamentów i delegatur UMWM oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych Skład/łamanie: Studio 2000 Robert Lipski Druk: Zakład Poligraficzny TECHGRAF Piotr Teichman Na okładce: Fot. arch. Studio 2000 Nakład: 18 700 egz. Samorząd Województwa Mazowieckiego i Kronika Mazowiecka w Internecie: www.mazovia.pl Redakcja zastrzega sobie możliwość skracania, adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. Za wypowiedzi publikowane na łamach Kroniki Mazowieckiej redakcja nie ponosi odpowiedzialności.
Fot. arch. Studio 2000 zdrowie 24 Groźny wirus Jak się przed nim ustrzec? Na co zwrócić uwagę, by nie doszło do zakażenia? ekologia 26 Oszczędność energii a samorządy W tym wydaniu o obowiązkach, jakie ustawa o efektywności energetycznej nakłada na jednostki administracji publicznej 27 Czystsze powietrze Jakość powietrza na Mazowszu sukcesywnie się poprawia. Wiemy dlaczego współpraca 28 Bezcenna praca wykonywana za darmo W pędzie codzienności, natłoku obowiązków, w ciągłym stresie zapominamy, że najlepsze rzeczy w życiu są za darmo. Serce i pomocna dłoń drugiego człowieka nie mają swojej ceny 30 Przyszłość polityki spójności Decyzja o jej kształcie zapadnie w przyszłym roku. Czy polskie doświadczenia będą miały na nią wpływ? turystyka 31 Urok żywej stajenki Obok Świętej Rodziny pasą się owce i pływają rybki. Żywe szopki bożonarodzeniowe wciąż zaskakują. Gdzie zobaczymy je w tym roku? edukacja 34 Siedem dekad specjalistów Przed II wojną światową technik dentystyczny uczył się wykonywania prac protetycznych chałupniczo, pod okiem praktyków. Jak wiele się od tamtego czasu zmieniło, najlepiej widać na przykładzie pewnej jubilatki rolnictwo 36 ekspresowy przegląd wydarzeń W grudniowym numerze zapraszamy do zabawy i wspólnych przygotowań do świąt 37 KSOW na święta Spróbujemy omówć różnice między tym, co lokalne, regionalne, tradycyjne i ekologiczne kultura 41 Książki z mazowieckiej półki Przydrożne kapliczki i krzyże mogą okazać się skarbnicą wiedzy o najbliższych miejscowościach. A jakie tajemnice kryją obrazy z epoki baroku i romantyzmu? 42 Kulturalne Mazowsze Świat Wikingów, rytuały, wierzenia ludzi z epoki brązu, a także dawne tradycje świąteczne zimowe propozycje kulturalne przybliżą rozmaite ciekawostki folklor 46 Kurpiowskie fantazje O tym, jakie ozdoby świąteczne są modne i co robić, by stworzyć arcydzieło z koronki szydełkowej opowiada artystka z gminy Kadzidło w skrócie 48 Wieści z regionu Różne gatunki filmu, a także prace rękodzielników przyciągały Mazowszan na mikołajkowe, rodzinne i sportowe imprezy kącik poetycki 49 Wiersze z szuflady W świąteczną atmosferę wprowadza nas Eugeniusz Orłow Od stycznia 2017 r. Kronika Mazowiecka pod nowym tytułem Z serca Polski. 1
Z okazji świąt Bożego Narodzenia życzymy Mieszkańcom Mazowsza wielu radosnych i szczęśliwych chwil, a w Nowym Roku 2017 zdrowia, spełnienia marzeń oraz wytrwałości w dążeniu do zamierzonych celów. Przewodniczący Sejmiku Województwa Mazowieckiego Ludwik Rakowski Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik
temat miesiąca Fot. arch. Studio 2000 Wielki sukces Mazowsza! Udało się! Komisja Europejska przychyliła się do postulowanego przez nas podziału statystycznego Mazowsza. To zwycięstwo rozsądku i siły argumentów. Wspólnie można więcej Nie ma żadnych logicznych przesłanek przemawiających za administracyjnym wyrwaniem Warszawy z Mazowsza, choć pomysł wraca co kilka lat zawsze w okresie wyborczym. Poza obietnicami przeniesienia stolicy nowego województwa do Radomia czy Płocka, pomysłodawcy takiej zmiany nigdy nie podawali żadnych danych pokazujących jej efekty. Jednym z oficjalnych pretekstów rozbioru Mazowsza miały być względy Droga do zwycięstwa 6 WRZEŚNIA Stanowisko Sejmiku Województwa Mazowieckiego ( ) dotychczasowy podział obszaru Mazowsza na jednostki statystyczne wymaga zmiany, która w kolejnej perspektywie finansowej zapewni środki dla słabiej rozwijających się obszarów województwa w ramach polityki spójności ( ) Stanowisko Sejmiku Województwa Mazowieckiego ( ) dla prowadzenia skutecznej i trwałej polityki rozwoju, należy dążyć do zabezpieczenia niezbędnych środków unijnych po 2020 r. na rozwój obszarów o niższych wskaźnikach społeczno-gospodarczych. Wyodrębnienie jednostki statystycznej m.st. Warszawy na poziomie NUTS 2 jest rozwiązaniem najprostszym i optymalnym, uwzględniającym również problemy finansowe i problemy statystyki. Przeprowadzone w ten sposób zmiany nie wymagają korekty w podziale administracyjnym kraju ( ) 20 STYCZNIA Marszałek Adam Struzik skierował do ministra rozwoju regionalnego wniosek dotyczący rewizji klasyfikacji NUTS 21 STYCZNIA 2010 2011 2012 2013 Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP w sprawie potrzeb opracowania statystyk regionalnych ( ) mimo kolejnych modyfikacji, podział kraju na podregiony NUTS wciąż nie odzwierciedla rzeczywistych zróżnicowań przestrzennych, specyfiki poszczególnych obszarów ( ) 24 STYCZNIA Posiedzenie plenarne Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w sprawie klasyfikacji jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS) w Polsce; marszałek przedstawia propozycję podziału statystycznego Mazowsza na stolicę (w granicach administracyjnych) i pozostałą część regionu 5 PAŹDZIERNIKA 3
temat miesiąca ekonomiczne, w tym troska o środki unijne. Problem polega na tym, że nie mówimy o wirtualnych kwotach, ale o pieniądzach już wynegocjowanych przez władze województwa. Nikt z poziomu kraju nie może bez konsultacji z KE na nowo rozdać środków przyznanych na obecny Regionalny Program Operacyjny. Czy kosztowny podział administracyjny, dzielenie majątku i długu, tworzenie kolejnych urzędów i mnożenie administracji można nazwać oszczędnością? To bardzo niekorzystne propozycje, wskazujące na brak zrozumienia istoty rzeczy i całkowitą arogancję. Samorząd Województwa Mazowieckiego od kilku lat przekonuje, że o zrównoważony rozwój regionu można zadbać w dużo prostszy sposób. Gdy wreszcie Komisja Europejska zgodziła się na podział statystyczny, rząd mający zakusy na administracyjny rozbiór przyjął na siebie splendor, cytując argumenty, które samorządowcy od lat powtarzali jak mantrę. Najważniejsze jednak, że dzięki niekwestionowanemu sukcesowi Mazowszan, w przyszłej polityce spójności po 2020 r. województwo będzie mogło w dalszym ciągu liczyć na poważne wsparcie z UE. Warszawa i otaczający ją obszar dostaną środki na podnoszenie konkurencyjności, a pozostałe mazowieckie powiaty będą mogły liczyć na dotacje w ramach filaru pierwszego, obejmującego projekty infrastrukturalne. To wielki sukces wszystkich, którzy zaangażowali się w sprawę tak ważną dla rozwoju naszego województwa. Jak widać, aby zatrzymać na Mazowszu środki unijne po 2020 r., nie trzeba demontować naszego regionu i rozbijać go na dwa odrębne administracyjnie byty. Wystarczyła rzeczowa dyskusja i mocne argumenty przedstawiane zarówno w kraju, jak i na forum instytucji Unii Europejskiej. Dziękuję samorządowcom, którzy swoje poparcie dla podziału staty- Rada Ministrów przyjęła rozwiązania, o które od kilku lat zabiegał marszałek Adam Struzik zaproponowano, by województwo mazowieckie było traktowane jako dwa NUTS 2 (jeden to Warszawa wraz z otaczającymi powiatami i drugi pozostała część regionu). Byłby to podział statystyczny, a nie tworzenie nowej jednostki administracyjnej. Chodzi wyłącznie o ocenę PKB, rozwoju społeczno-gospodarczego, bezrobocia. O to, aby po 2020 r. biedniejsza część województwa mogła nadal otrzymywać wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego argumentował marszałek 3 LISTOPADA Mazowszanie interweniują przedstawiciele lokalnych samorządów z całego Mazowsza przesyłają stanowiska, uchwały, oświadczenia i listy otwarte wyrażające sprzeciw wobec planów administracyjnego podziału regionu STYCZEŃ 2015 2016 Zapowiedź zmian po wyborach parlamentarnych politycy partii rządzącej sugerują, że przy tworzeniu obecnego podziału województw popełniono błędy. Pod pretekstem korzystnego podziału środków unijnych w nowej perspektywie zapowiadają zmiany administracyjne dotyczące m.in. Mazowsza LISTOPAD Stanowisko Sejmiku Województwa Mazowieckiego sejmik ( ) zdecydowanie sprzeciwia się pomysłowi utworzenia na Mazowszu dwóch województw. ( ) Uważamy, że to bardzo niekorzystna propozycja zmian, wskazująca na brak zrozumienia istoty rzeczy, podyktowana bieżącym interesem politycznym. ( ) system alokacji środków unijnych nie jest powiązany z podziałem administracyjnym krajów członkowskich UE. Decyzje o podziale środków wynikają jedynie z podziału na jednostki statystyczne NUTS ( ) Bilans strat i zysków zmiany podziału administracyjnego do 2020 r. byłby ujemny ( ) 23 LISTOPADA Jednogłośne nie! dla podziału Mazowsza podczas debaty w siedzibie sejmu; wspólny apel marszałka oraz przedstawicieli m.st. Warszawy i środowiska naukowego o nieodbieranie Mazowszu możliwości rozwoju poprzez wprowadzenie zmian administracyjnych 21 STYCZNIA Spotkanie Loży Warszawskiej Business Centre Club z udziałem marszałka Adama Struzika; spotkanie zdominowała debata o złożonych konsekwencjach pomysłu nowego podziału administracyjnego Mazowsza 9 LUTEGO 4
temat miesiąca stycznego Mazowsza wyrażali podczas licznych spotkań, prezydentom miast, starostom, burmistrzom, wójtom za liczne uchwały rad gmin, miast i powiatów, a także wszystkim mieszkańcom naszego regionu. Wdzięczny też jestem przedstawicielom środowiska naukowego, za to że poświęcali czas na dyskusje i analizy potencjalnych skutków forsowanych zmian. Nie ma już żadnego racjonalnego powodu, aby wracać do absurdalnych pomysłów podziału administracyjnego Mazowsza! komentuje marszałek Adam Struzik. W czym rzecz? NUTS to określenie dla przyjętych w UE jednostek statystycznych, które nie muszą pokrywać się z podziałami administracyjnymi. Są one podstawą do dystrybucji środków europejskich. Mamy kilka poziomów NUTS-ów. Polska, traktowana jako NUTS 0, na potrzeby unijnych obliczeń podzielona jest na kilka makroregionów NUTS 1. Mazowsze jest częścią Makroregionu Centralnego. Każde z województw w naszym kraju to NUTS 2, a wewnątrz nich wyznaczone są subregiony NUTS 3. I tu docieramy do sedna sprawy. Środki unijne na regionalne programy wyliczane są dla NUTS 2. Jeśli nie zostałby zmodyfikowany polski podział na NUTS 2, Mazowsze po 2020 r. byłoby zbyt bogate, aby móc liczyć na poważne wsparcie z UE. Dlatego tak ważne jest, by województwo mazowieckie było statystycznie traktowane jako dwa NUTS 2. Pierwszy NUTS 2 Warszawa i powiaty: grodziski, legionowski, nowodworski, miński, otwocki, piaseczyński, pruszkowski, wołomiński i warszawski zachodni oraz drugi NUTS 2 reszta Mazowsza (mapa na okładce). 20 KWIETNIA Marszałek Adam Struzik rozmawiał z unijną komisarz ds. polityki regionalnej i miejskiej Coriną Creţu na temat funduszy strukturalnych w Polsce i o polityce spójności po 2020 r.; marszałek przybliżył starania o podział województwa na dwie jednostki statystyczne NUTS 2; komisarz podkreśliła, że polski model zarządzania polityką spójności zwłaszcza na poziomie regionalnym jest podawany w UE za wzór skutecznego i efektywnego wykorzystania europejskich środków 22 KWIETNIA Rozpoczął się cykl debat w mazowieckich subregionach poświęconych skutkom ewentualnego podziału administracyjnego Mazowsza 2017 16 MARCA Eurostat daje zielone światło decyzja o podziale statystycznym województwa prawie zapadła, potrzebna jest tylko zgoda Komisji Europejskiej Debata ekspercka 9 LISTOPADA 30 LISTOPADA organizowana przez Samorząd Województwa Mazowieckiego i Uniwersytet Warszawski pod patronatem czasopisma Samorząd Terytorialny pod hasłem Podział województwa mazowieckiego błąd społeczny i ekonomiczny? Jest zgoda Komisji Europejskiej na podział statystyczny województwa! Od 2018 r. UE będzie traktować Mazowsze nie jako jeden szybko bogacący się region, ale dwie odrębne jednostki statystyczne. Decyzja ta pozwoli Mazowszu korzystać po 2020 r. z funduszy unijnych 10 LUTEGO Rząd uległ argumentom mazowieckich samorządowców i ekspertów dostarczył do Eurostatu wniosek (przygotowany jeszcze przez poprzednią ekipę rządzącą) o podział Mazowsza na dwa obszary statystyczne Spotkanie w Warszawie na zaproszenie marszałka Adama Struzika odbędą się w Warszawie konferencja i posiedzenie Komisji Polityki Spójności Terytorialnej i Budżetu UE Komitetu Regionów; przedstawiciele wszystkich europejskich regionów przyjmą wówczas opinię w sprawie przyszłości polityki spójności 2 3 MARCA Opracowała Iwona Dybowska 5
czy wiesz, że... Sposób na święta Wigilia kończyła kilkutygodniowy czas wstrzemięźliwości i chociaż była ucztą postną, stoły uginały się od mnogości potraw. Oczywiście rozpiętość była ogromna świąteczna wieczerza w pałacach magnackich różniła się od tej w chłopskich chałupach. W tych pierwszych przypominała raczej adwentowe obżarstwo, w drugich niewielkie wzbogacenie skromnego codziennego menu. Na staropolskich stołach wigilijnych dominowały przede wszystkim ryby. Królował łosoś, ale też szczupaki, karpie, okonie, liny i leszcze. Ryby najczęściej gotowano, rzadziej duszono i pieczono. Do końca XVIII w. nasi przodkowie dania główne spożywali w towarzystwie warzyw: grochu, czarnej i żółtej marchwi, rzepy, czarnej rzodkwi, brukwi, pasternaku, kucmerki, topinamburu, skorzonery, salsefii i kapusty. Potrawy mocno doprawiano, używając szafranu, pieprzu, octu, czosnku i chrzanu. W myśl zasady Polak potrafi nauczono się obchodzić postne zakazy i dogadzać sobie odrobiną mięsa : Umiejętność kucharska przyswoiła do ryby i bobry, robiąc z nich i na post kiełbaski, potrawki, plusk, czyli ogon jego, nade wszystko ceniąc 1. W ubogich domach było oczywiście inaczej: polewka z piwa, groch, grzyby suszone, kapusta, kluski z makiem. W XVIII w. na świąteczne stoły wkroczyły zupy. Najpierw podawano do wyboru rybną polewkę z kluseczkami, barszcz postny z uszkami z grzybów lub zupę migdałową, mlekiem zaprawną, potem wiele gatunków ryb, rozmaicie przyrządzonych: karpie z sosem szafranowym, łososie na burgundzkim winie, sandacze po węgiersku z korzeniami, dalej szczupaki, sumy, liny, poczem zjawiały się na stole półmiski z potrawami wigilijnemi, jak: kapusta z grzybami, kluseczki z makiem, wreszcie gruszki i śliwy suszone 2 tak opisywano wieczerzę wigilijną w bogatym włościańskim domu w XVIII i XIX w. Właśnie zupa migdałowa z rodzynkami była obowiązkowym punktem kolacji wigilijnej. Jako drugą podawano barszcz z uszkami lub zupę rybną z farszem. Jednak ze względu na cenę orzechów, specjał ten pojawiał się na stołach głównie w zamożnych domach. Na chłopskich stołach można było znaleźć zbożowe kleiki, zupę z siemienia słodzoną miodem. Miesięcznik»Pani Domu«, organ związku pań domu i instytutu gospodarstwa domowego, w grudniu 1934 r. rekomendował menu wigilijne. Wersja tańsza: barszcz z uszkami grzybowemi. Dorsz smażony, ziemniaki, sałata z czerwonej kapusty. Strucla makowa i wino domowe lub herbata. Wersja droższa: barszcz grzybowy i zupa migdałowa. Lin w galarecie. Szczupak w sosie chrzanowym lub sandacz z jajami. Kompot z suszonych owoców. Krem makowy albo budyń orzechowy i sos z wina. Bakalje. Kto handluje, ten żyje Specyficzne wigilie przypadły na lata 1939 1944. Wielu standardowych pozycji wigilijnego menu nie sposób było dostać. Śledzi nie ma, a karp i szczupak są absurdalnie drogie? Żaden problem. Rybę faszerowaną można w końcu zrobić i bez ryby. Da się ją przyrządzić na przykład z gotowanej soi, ewentualnie z jajek. Kiedy już udało się dostać rybę, najczęściej były to stynki maleńkie, zaledwie kilkucentymetrowe rybki ( ). Środek zimy to akurat sezon ich połowu 3. Brak podstawowych produktów spożywczych stawiał panie domu szczególnie w miastach w trudnej 1 Łukasz Gołębiowski, Domy i dwory, Warszawa 1830 r. 2 Wieczory rodzinne, nr 51, 22 grudnia 1906 r. 3 Aleksandra Zaprutko-Janicka, Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania, Kraków, 2015. 6
czy wiesz, że... sytuacji i dlatego, kto tylko mógł, zaopatrywał się na czarnym rynku. Powiedzenie ceny czarnorynkowe wywodzi się stąd, że artykuły pochodzące od handlarzy były bardzo drogie. Nie tylko przez czystą chęć zysku, ale przede wszystkim ogromne ryzyko, jakim była dystrybucja i sprzedaż. Karczew, zwany w gwarze okupacyjnej»prosiakowem«, był główną bazą zaopatrzenia Warszawy w tłuszcze, mięso i wyroby mięsne. ( ) Jabłonna i okolice zamienione zostały w rozległą wytwórnię wódek ( ), stąd szły także warzywa. Piaseczno i Góra Kalwaria dostarczały stolicy mąkę, pieczywo w dużych ilościach ( ). Grójec, Brzostowiec i Nowe Miasto nad Pilicą to ogromne bazy mąki, kaszy, pszenicy, żyta, kartofli i mięsa 4. Prezenty gwiazdkowe od zawsze były wyzwaniem dla obdarowujących. W czasach wojennych rarytasami były nowe pończochy czy najprostszy kosmetyk, a i tak ich zdobycie graniczyło z cudem. Obecna mnogość wszelkich towarów również sprawia, że wybór nie jest łatwy. Niezależnie od okoliczności, jesteśmy otwarci na sugestie, które mogą pomóc w podjęciu decyzji. I to nie zmieniło się, Fot. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa Fot. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa Zaraz potem w światełka zaczęli zaopatrywać się bogaci Amerykanie komplet choinkowy kosztował nawet 300 dolarów, czyli równowartość połowy dobrego samochodu. Opracowała 5 Agnieszka Bogucka pomimo upływu lat. Przedświąteczna prasa pełna była ogłoszeń i reklam, których archaiczna forma wywołuje dziś uśmiech, ale tak naprawdę te mechanizmy są wciąż aktualne. Płonie, płonie choinka Prezenty najlepiej wyglądają pod piękną choinką. Oprócz bombek, łańcuchów, kokard i anielskiego włosa, obowiązkowym elementem były światełka. Początkowo na gałązkach drzewka mocowano świeczki, jednak była to ozdoba tyleż efektowna, co ryzykowna. Dlatego w każdym domu istniał jakiś plan B, na wypadek, gdyby połączenie drzewa i ognia stało się faktem. Często trzymano pod ręką wiadro z wodą lub stary koc. Pojawiły się nawet specjalne szklane klosze na świece, tzw. światełka wróżek, ale stres pozostał. Koniec XIX w. przyniósł światu przełomowy patent Edisona żarówkę, co spowodowało zastosowanie tego konceptu w innych dziedzinach. Lampki choinkowe wymyślił kolega wynalazcy Edward Johnson, a natychmiastową realizację pomysłu umożliwił fakt, że był on jednocześnie wiceprezesem Electric Light Company. William Augustus, dziennikarz Detroit Post, tak wspomina wizytę w apartamencie przedsiębiorcy: Z tyłu pięknego salonu była duża choinka ( ). Jaskrawo błyszczała wieloma kolorowymi globami wielkości orzecha włoskiego i do tego obracała się sześć razy na minutę na małym pudełku ( ). Gdy drzewko się obracało barwy się zmieniały, bo lampki gasły, a potem znowu się zapalały. ( ) Na suficie skośnie krzyżowały się też dwa łańcuchy z 28 małych światełek, a wszystkie lampy i fantastyczne drzewko zasilał prąd elektryczny z głównego gabinetu płynący kablem. Kilkanaście lat później lampki choinkowe były ozdobą bożonarodzeniowego drzewka w Białym Domu zdjęcie dekoracji ukazało się w amerykańskiej prasie. Fot. arch. Studio 2000 4 Tamże. 5 Na podstawie materiałów zgromadzonych na portalu www.ciekawostkihistoryczne.pl. 7
rozwój regionalny Coś się kończy, coś zaczyna Wysłaliśmy już ostatnie poświadczenie certyfikacyjne dotyczące unijnej perspektywy na lata 2007 2013. W ramach RPO WM do beneficjentów trafiło 7,8 mld zł, dzięki czemu wspólnie zrealizowaliśmy 2,4 tys. projektów. Pełną parą ruszyły też konkursy nowej agendy finansowej 2014 2020. Transport Dofinansowano 288 projektów. Aż 283 z nich dotyczyły infrastruktury drogowej, a jeden lotniczej. Powstało przeszło 113 km nowych dróg, a 1,2 tys. km zmodernizowano. Przyspieszyły także inwestycje w kolejnictwie. Zakupiliśmy lub zmodernizowaliśmy 209 pojazdów kolejowych. Fot. arch. Studio 2000 Fot. arch. Studio 2000 Fot. arch. Studio 2000 Fot. arch. Studio 2000 e-rozwój Dzięki realizacji projektów w ramach tego priorytetu dostęp do Internetu uzyskało blisko 885 tys. osób oraz 197 podmiotów gospodarczych. Rewitalizacja miast Zrealizowaliśmy 63 projekty zapewniające zrównoważony rozwój oraz poprawiające atrakcyjność obszarów miejskich. Udało się zrewitalizować 20 ha powierzchni miast. Powstały też nowe miejsca pracy. Innowacyjność i przedsiębiorczość W sumie zrealizowaliśmy 1211 przedsięwzięć przyspieszających rozwój innowacyjności i przedsiębiorczości. Projektów B+R (badania i rozwój) dotyczyło 399 z nich. W efekcie powstało ponad 4 tys. nowych miejsc pracy, a dzięki dofinansowaniu z UE beneficjenci wdrożyli inwestycje przy dużo mniejszym zaangażowaniu własnych środków (435,5 mln euro). W przedsiębiorstwach, które uzyskały wsparcie, nakłady na działalność B+R wzrosły o 121,7 mln euro. Środowisko Środki trafiły głównie na rozbudowę i modernizację infrastruktury elektroenergetycznej oraz ciepłowniczej, a także zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych i kogeneracyjnych o wysokiej sprawności. Zrealizowaliśmy 109 projektów energetycznych. Energii odnawialnej dotyczyły 44 z nich, a 65 elektroenergetyki. Dzięki temu, w skali regionu, zaoszczędzimy blisko 380 tys. GJ energii rocznie. Zagęściła się również sieć wodociągowa (skorzystało z niej ponad 30 tys. osób) i kanalizacyjna (zyskało przeszło 43 tys. Mazowszan). Edukacja i służba zdrowia Wsparcie finansowe otrzymało w sumie 306 placówek edukacyjnych, w tym 191 przedszkoli i szkół podstawowych, 108 szkół średnich oraz 7 szkół wyższych. Aż 89 projektów dotyczyło poprawy infrastruktury edukacyjnej dla blisko 98 tys. uczniów i studentów. Dodatkowo 52 projekty zrealizowały mazowieckie placówki służby zdrowia. Udało się zmodernizować 19 szpitali lub przychodni oraz zakupić 41 sztuk specjalistycznego sprzętu (aparaty RTG i endoskopy). Z nowo powstałej lub zmodernizowanej infrastruktury skorzysta 572 tys. pacjentów. Fot. arch. UMWM Fot. arch. Studio 2000 8
Fot. arch. Studio 2000 Co możemy mieć? Perspektywa 2014 2020 to przede wszystkim innowacje, zaangażowanie biznesu w prace badawczo- -rozwojowe, wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych w administracji, sektorze ochrony zdrowia i kultury, wzmacnianie przedsiębiorczości, wspieranie efektywności energetycznej i niskoemisyjności, a także aktywizacja społeczno-zawodowa i edukacja. Do zainwestowania mamy ponad 8 mld zł. Szczególnie istotne są projekty kompleksowe, realizowane w partnerstwie, sprzyjające tworzeniu miejsc pracy, zakładające dbałość o środowisko i efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych. Dotychczas w ramach 62 naborów konkursowych i pozakonkursowych złożono 3,9 tys. wniosków o wartości 4,9 mld zł unijnego dofinansowania. Niemal 1,8 tys. z nich (na kwotę 3,5 mld zł) dotyczyło projektów finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, natomiast ponad 2,1 tys. (na kwotę 1,4 mld zł) projektów miękkich finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. To ostatni dzwonek! Do końca br. zaplanowaliśmy 69 konkursów o łącznej wartości ponad 2,9 mld zł (ponad 34 proc. alokacji). Obecnie można ubiegać się o dofinansowanie małej retencji (do 3 stycznia), a subregiony aplikują o fundusze na termomodernizację budynków użyteczności publicznej oraz rewitalizację obszarów zmarginalizowanych (do 5 stycznia). Przedsiębiorcy wnioskują o bony na innowacje, eksperymentowanie i poszukiwanie nisz rozwojowych oraz tworzenie i rozwój zaplecza badawczo-rozwojowego (do 4 stycznia). Instytucje otoczenia biznesu mogą ubiegać się o środki na projekty z obszaru inkubacji przedsiębiorstw (do 9 stycznia). Planujmy już dziś Najwięcej środków przeznaczymy na projekty badawczo-rozwojowe, inwestycje w ochronę zdrowia, rewitalizację oraz gospodarkę niskoemisyjną. Planujemy też uruchomienie instrumentów zwrotnych. Około 100 mln euro przeznaczonych będzie na zwrotne wsparcie m.in. dla przedsiębiorców, którzy chcą wprowadzić nowe produkty lub usługi, instalacje OZE, termomodernizacje budynków mieszkalnych czy rewitalizację terenów zdegradowanych. W trybie pozakonkursowym realizowane będą inwestycje dotyczące budowy i przebudowy dróg wojewódzkich, budowy nowych linii kolejowych czy zakupu i modernizacji taboru kolejowego. W planach na 2017 r. mamy 42 konkursy na kwotę dofinansowania ponad 1,1 mld zł. Dotyczyć one będą: sfery badawczo-rozwojowej (ponad 199 mln zł), rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości (99 mln zł), gospodarki niskoemisyjnej (przeszło 221 mln zł), gospodarki przyjaznej środowisku (ponad 43 mln zł), poprawy jakości życia (około 127 mln zł), rynku pracy (ponad 17 mln zł), przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu i walki z ubóstwem (przeszło 281 mln zł) oraz edukacji (blisko 135 mln zł). Fot. arch. Studio 2000 Opracowała Iwona Dybowska 9
rozwój regionalny Osiem połączeń na osiem milionów Zima to nie tylko ośnieżone stoki, oszronione szyby i zmarzniętę nosy. To także spacery urokliwymi uliczkami i zwiedzanie zabytków na krańcach Europy. Taką możliwość daje nam modlińskie lotnisko, uruchamiając osiem nowych kierunków, które obowiązywać będą we właśnie otwartym sezonie zimowym. To przede wszystkim hiszpańska Walencja, a także Edynburg Leeds, Birmingham, Newcastle, Belfast, Tuluza i Porto. Na trasach do Bristolu i Mediolanu Bergamo wzrosną natomiast częstotliwości lotów (kolejno: z 3 do 4 oraz z 6 do 7 tygodniowo). Jednak, aby taka podróż doszła do skutku, najpierw trzeba zadbać o bezpieczeństwo na lotnisku. Port w Modlinie dysponuje jednym z najnowocześniejszych w Europie zestawów sprzętu utrzymania nawierzchni lotniskowych. Wyszkolone i doświadczone służby operacyjne są w pełnej gotowości do tego, aby takie zjawiska atmosferyczne jak mgły, marznące opady deszczu, temperatura w okolicach 0 stopni i śnieg, nie zagrażały bezpieczeństwu pasażerów oraz nie opóźniały lotów. Zapewnienie odpowiedniej czystości i szorstkości drogi startowej, dróg kołowania i płyt postojowych ma tutaj podstawowe znaczenie. Opady (śnieg i deszcz, lodowica) oraz osady atmosferyczne (szron, szadź, gołoledź) mogą spowodować pogorszenie warunków eksploatacyjnych. Dlatego co roku, już od października, służby lotniskowe przez całą dobę monitorują warunki atmosferyczne i regularnie wykonują pomiary szorstkości nawierzchni, aby w sytuacji niekorzystnych prognoz reagować wyprzedzająco. Pracuje tu nowoczesny sprzęt zimowy, m.in. odladzarki, pługi, ciągniki, oczyszczarki. Od momentu otwarcia w lipcu 2012 r. podwarszawski port lotniczy zmienił się nie do poznania. Wówczas na mapie połączeń znajdowało się 25 europejskich destynacji, dziś jest ich niemal dwa razy więcej, a ich liczba nieustannie wzrasta. Obecnie oferta Modlina jest czwartą najbogatszą propozycją regularnych połączeń na rynku polskim, a w zagranicznych mediach branżowych modlińskie lotnisko określane jest jako najbardziej dynamicznie rozwijający się port lotniczy w Europie. Pierwszy milion pasażerów wybił na lotnisku na początku listopada 2013 r., czyli po roku pracy portu. W tym roku taki wynik osiągnięty został w ciągu 4 miesięcy, a niedawno przy odprawie bagażowej zameldował się ośmiomilionowy pasażer lotniska! kierunki lotów Ryanair całoroczne kierunki lotów Ryanair wyłącznie w sezonie letnim kierunki lotów kierunki Ryanair lotów całoroczne Ryanair od zimy 2016/2017 kierunki lotów kierunki Ryanair lotów wyłącznie Ryanair w sezonie od lata 2017 letnim kierunki lotów Ryanair od zimy 2016/2017 kierunki lotów Ryanair od lata 2017 Faro Belfast Birmingham Belfast Edynburg Newcastle Leeds Bradford Walencja Birmingham Walencja Edynburg Leeds Bradford Newcastle Eindhoven Piza Oslo Torp Eindhoven Piza Oslo Torp Ath Faro Athens Katarzyna Zakrzewska Lotnisko Warszawa/Modlin 10
Gdzie jest pociąg? Często nerwowo zadajemy to pytanie. Gdy czekamy, wbiegamy spóźnieni na peron, zastanawiamy się czy zdążymy jeszcze coś kupić przed wyjazdem, myślimy, na jakim etapie podróży jest bliska nam osoba A czasem po prostu lubimy wiedzieć. Już wkrótce wiedzę tę będziemy mieli na wyciągnięcie ręki. Rusza pilotaż W pierwszej kolejności pod czujnym okiem podróżnych znajdą się szynobusy Kolei Mazowieckich (KM) jeżdżące na liniach Nasielsk Sierpc oraz Kutno Płock. Dzięki zainstalowaniu w nich odbiorników GPS, podróżni będą mogli na bieżąco śledzić aktualną pozycję interesującego ich połączenia. Dołożymy wszelkich starań, by uruchomić projekt w zakładanym czasie i aby spełniał on oczekiwania naszych klientów. Zamierzamy rozwijać system informacji pasażerskiej i mam nadzieję, że pilotaż okaże się przykładem dobrej praktyki, wartej kontynuacji w ramach kolejnych połączeń przez nas obsługiwanych zapewnia członek zarządu, dyrektor handlowy KM Dariusz Grajda. Jak to działa? RUMOBIL bo taką nazwę nosi pilotażowy program to z praktycznego punktu widzenia podręczny system lokalizacji pociągu. Dane zebrane dzięki odbiornikom GPS, po przetworzeniu, drogą elektroniczną udostępnione będą podróżnym. Aplikację, pozwalającą na odczytanie tych informacji, każdy z nas może zainstalować w telefonie czy tablecie. Z myślą o tych, którzy na co dzień nie korzystają z mobilnych usług IT, a chcieliby wiedzieć, gdzie jest ich pociąg, powstaną dwa infokioski w Płocku i Sierpcu. Koleje Mazowieckie to dziś najprężniej działająca regionalna spółka kolejowa w kraju. Swój sukces zawdzięcza przede wszystkim coraz lepszemu i bardziej komfortowemu taborowi. Rosnąca jakość wynika z dużych i systematycznych nakładów na rozwój spółki przekazywanych przez samorząd województwa. Co roku na ten cel przeznaczamy blisko ćwierć miliarda złotych. Nie bez znaczenia jest także wciąż poszerzana oferta dodatkowych usług spółki. RUMOBIL jest dużym udogodnieniem dla naszych pasażerów, którzy za pośrednictwem kilku kliknięć będą na bieżąco informowani o tym, gdzie znajduje się ich pociąg podkreśla marszałek Adam Struzik. Element całości Realizacja inwestycji jest możliwa dzięki dofinansowaniu uzyskanemu w ramach projektu CE55 RUMOBIL Rural Mobility in European Regions affected by Demographic Change (mobilność na obszarach wiejskich w europejskich regionach dotkniętych zmianami demograficznymi). Środki pochodzą z Programu Interreg Central Europe 2014 2020. To przykład szerokiej współpracy pomiędzy unijnymi regionami w przedsięwzięciu bierze udział 13 partnerów z 7 krajów Europy Centralnej. Całkowity budżet zadania wynosi prawie 2,7 mln euro, a partnerem wiodącym jest Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Transportu Saksonii-Anhalt. Katarzyna Łukasik Koleje Mazowieckie KM sp. z o.o. Fot. arch. Koleje Mazowieckie KM Sp. z o.o. 11
rozwój regionalny Inwestycje na Mazowszu Realizowane w ramach RPO WM 2014 2020 Fot. arch. Studio 2000 Warszawa Dla niepełnosprawnych i starszych Zajęcia dla seniorów czy warsztaty dla opiekunów osób niepełnosprawnych to działania, które będzie realizował Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wiązownie (GOPS). Dla 60 mieszkańców gminy, którzy ze względu na wiek bądź chorobę potrzebują całodziennej opieki, zostanie opracowana indywidualna ścieżka wsparcia. Uczestnicy będą brali udział w zajęciach aktywizujących, integracyjnych i edukacyjnych. Będą mogli korzystać z porad i konsultacji specjalistów psychologa, prawnika oraz fizjoterapeuty. W ramach projektu, GOPS kupi sprzęt do wypożyczania łóżka rehabilitacyjne, wózki-podnośniki, materace przeciwodleżynowe, balkoniki i wózki inwalidzkie. Tytuł projektu: Wartość: Kwota dofinansowania: Beneficjent: Działanie: Wiązowskie Centrum Usług Społecznych 1 645 330,85 zł 1 316 264,68 zł gmina Wiązowna (powiat otwocki) 9.2 Usługi społeczne i usługi opieki zdrowotnej Fot. arch. Studio 2000 Tytuł projektu: Wartość: Kwota dofinansowania: Beneficjent: Działanie: Radom Utworzenie zintegrowanej platformy wymiany danych w Straży Miejskiej m.st. Warszawy 12 189 423 zł 8 871 842,40 zł m.st. Warszawa 2.1 E-usługi Nowocześnie i wygodnie Powód do zadowolenia mają pacjenci przychodni Olsztyńska w Radomiu. Wiele spraw umawianie wizyt lekarskich, wystawianie recept czy odbieranie wyników badań, będą mogli załatwić bez wychodzenia z domu. Pieniądze z UE pozwolą na zakup sprzętu komputerowego, serwerów, oprogramowania i usług doradczych. Wdrożony zostanie internetowy portal pacjenta, który będzie obejmował osiem e-usług: e-rejestrację, e-komunikację, e-receptę, e-dokumentację, e-kontrahenta, e-laboratorium, e-wizytę i e-terminarz. Informatyzacja straży miejskiej W połowie 2018 r., dzięki zintegrowanej platformie wymiany danych, mieszkańcy Warszawy będą mieli łatwiejszy dostęp do dokumentów prawa miejskiego, map i planów. Będą też mogli drogą elektroniczną załatwić wszelkie formalności związane z odholowaniem samochodu czy opłaceniem mandatu. Z e-usług skorzystają również przedsiębiorcy i instytucje. Aplikacja mobilna umożliwi indywidualne rezerwowanie zajęć w stacjonarnym Miasteczku Ruchu Drogowego, a placówkom oświatowym umówienie się na zajęcia edukacyjne prowadzone przez strażników miejskich. Tytuł projektu: Wartość: Kwota dofinansowania: Beneficjent: Działanie: Wdrożenie kompleksowego systemu e-usług i elektronicznej dokumentacji medycznej w Niepublicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej OLSZTYŃSKA Dębińska, Szczepanowska Spółka Partnerska Lekarze 1 440 330 zł 1 152 264 zł NSZOZ OLSZTYŃSKA Dębińska, Szczepanowska Spółka Partnerska Lekarze 2.1 E-usługi 12
Zrealizowane z udziałem środków z budżetu województwa Radom Nowa droga Mieszkańcy Przytyka podróżują bezpieczniej, dzięki modernizacji drogi wojewódzkiej nr 740. W ramach prac przebudowano most na rzece Radomce, na skrzyżowaniu z drogą powiatową powstało rondo, a ul. Kościelna na odcinku 1,5 km zyskała nową nawierzchnię i chodniki. Udało się również wyremontować prawie dwukilometrowy odcinek od Wrzeszcza w kierunku Potworowa. Tytuł projektu: Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 740 Wartość: 6 597 875,78 zł Inwestor: Samorząd Województwa Mazowieckiego Ciechanów Bardziej sportowo Boisko z nawierzchnią ze sztucznej trawy, czterotorowa bieżnia o długości 220 m z wyposażeniem lekkoatletycznym, 2 boiska wielofunkcyjne do mini gier zespołowych, siłownia zewnętrzna i plac zabaw to elementy nowo Fot. arch. UM Ciechanów Fot. arch. MZDW w Warszawie otwartego kompleksu sportowego przy Gimnazjum nr 3 im. Marii Konopnickiej w Ciechanowie. To doskonała alternatywa spędzania wolnego czasu. Zastosowano tu nowoczesną nawierzchnię poliuretanowo-gumową, dzięki której warunki do ćwiczeń, gry czy prowadzenia treningów są idealne. Inwestycja otrzymała dofinansowanie w ramach Programu Rozwoju Bazy Sportowej Województwa Mazowieckiego 2016. Tytuł projektu: Wartość: Kwota dofinansowania: Beneficjent: Płock Przebudowa kompleksu sportowego 1 294 800 zł 323 700 zł miasto Ciechanów Sierpc Gorzewo Zakończył się remont ponad dwukilometrowego odcinka drogi wojewódzkiej nr 560. Obejmował zarówno wymianę nawierzchni jezdni, chodników, poboczy i zjazdów, jak i wzmocnienie podbudowy. Wykonano regulację odwodnienia z odtworzeniem rowów. Wymieniono przepusty pod drogą i zjazdami. Pojawiło się również odpowiednie oznakowanie. Remont kolejnych odcinków planowany jest w 2017 r. Fot. arch. MZDW w Warszawie Tytuł projektu: Wartość: Inwestor: Remont drogi wojewódzkiej nr 560 na odcinku Sierpc Gorzewo w km 54+445 do 56+500 1 200 000 zł Samorząd Województwa Mazowieckiego Wybrała Monika Gontarczyk 13
rozwój regionalny Olenderskie korzenie W zachodniej części Mazowsza, na lewym brzegu Wisły, w środkowej części Doliny Dobrzykowsko-Iłowskiej leży gmina Słubice. Zabytki sztuki sakralnej, ślady kultury olenderskiej i liczne rezerwaty nadają temu miejscu niepowtarzalny klimat. Zapytałam wójta Krzysztofa Dylickiego, jak zarządza się takim potencjałem. Zasoby kulturowe wydają się imponujące, a w połączeniu z przyrodniczymi mogą okazać się turystycznym hitem. Podejmują Państwo działania w tym kierunku? Czyste ekologicznie tereny sprawiły, że powstają gospodarstwa ekologiczne i agroturystyczne. Mamy obszar specjalnej ochrony ptaków Dolina Środkowej Wisły oraz specjalny obszar ochrony siedlisk Kampinoska Dolina Wisły (są częścią Obszaru Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000). Do pozostałych atrakcji zaliczyłbym rezerwaty przyrody Wyspy Zakrzewskie, Wyspy Białobrzeskie czy Kępę Wykowską, które są siedliskiem ptaków chronionych. Jeśli ktoś ma ochotę podpatrzyć, jak żyją te gatunki, powinien do nas przyjechać. Wisła i obszary z nią sąsiadujące to idealne miejsce do wędkowania, spacerowania, jazdy rowerem, a nawet żeglowania, choć ze względu na rezerwaty nie wszędzie jest to możliwe. Z czego słynie gmina? Na uwagę zasługują kościoły parafialne pw. św. Marcina w Słubicach oraz pw. św. Michała Archanioła w Zycku Polskim. W 2013 r. w Studzieńcu odrestaurowano XIX-wieczną neogotycką kapliczkę. Cennymi zabytkami są również dwa zespoły pałacowo-parkowe w Słubicach i Studzieńcu (obecnie własność prywatna). W okresie świetności (koniec XIX w.) park w Słubicach należał do najpiękniejszych w Polsce. Sławę zapewniły mu liczne budowle ogrodowe oraz malowniczy system stawów i kanałów. W stanie nienaruszonym przetrwał do 1945 r. Nasza gmina należy do najlepiej rozpoznanych archeologicznie jednostek administracyjnych na Mazowszu. Dotychczasowe przedsięwzięcia badawcze doprowadziły do odkrycia i wpisania do ewidencji konserwatorskiej aż 209 stanowisk archeologicznych. Odkryto w nich ślady osad, obozowisk oraz cmentarzy pochodzących z kultury przeworskiej, łużyckiej i trzcieńskiej. Myślę, że nie będzie nadużyciem, jeśli powiem, że nasz teren to kolebka osadnictwa olenderskiego na Mazowszu. Staraniem Muzeum Mazowieckiego w Płocku w Wiączeminie Polskim powstaje Skansen Osadnictwa Nadwiślańskiego. Jestem przekonany, że będzie to nasza najlepsza wizytówka. Zarządzając tak cennym przyrodniczo terenem, chyba trudno inwestować Inwestować trzeba, by móc się rozwijać. Podejmując każdą decyzję, trzeba mieć na uwadze ochronę posiadanych zasobów. Wówczas rozwój gminy idzie w parze z oczekiwaniami mieszkańców. Mamy dobrą infrastrukturę drogową, wysoki W niedalekiej przyszłości w wiączemińskim kościele powstanie skansen kultury olenderskiej 14
poziom zwodociągowania. Zapraszam potencjalnych inwestorów do naszej gminy, do tworzenia nowych miejsc pracy i nowej jakości opartej na ekologicznych technologiach. Jak się tutaj żyje? Cóż podobnie, jak w innych gminach różnie. Są rodziny, które doskonale sobie radzą, są też takie, którym pomaga miejscowy GOPS. Większość mieszkańców zajmuje się rolnictwem. Powierzchnia gospodarstw rolnych jest mocno zróżnicowana, stąd te dysproporcje. Właściciele niewielkich obszarowo gospodarstw zmuszeni są do podejmowania dodatkowej pracy. Brak ofert sprawia, że młodzież opuszcza ojcowiznę. Jakie podejmują Państwo działania zapobiegające temu zjawisku? Zamierzeniem każdego włodarza jest rozwój gminy i stworzenie jej mieszkańcom jak najlepszych warunków do życia. Szansę na zmianę upatruję w środkach Zespół Grzybowianki zapewnia oprawę muzyczną wielu wydarzeń kulturalnych, promując jednocześnie lokalny folklor unijnych. Chcemy tworzyć nowe miejsca pracy uwzględniające ekologiczny charakter gminy. Zamierzam korzystać z funduszy na doskonalenie komunalnej infrastruktury technicznej. Mam tu na myśli dalszą kanalizację, budowę oczyszczalni przydomowych, zapewnienie dostaw wody, dobrą jakość dróg, ulic i chodników. Marzy mi się, aby gmina była tanio oświetlana. W dalszej kolejności postawiłbym na rozbudowę biblioteki. Korzystali Państwo z pomocy Unii Europejskiej? Oczywiście! Dzięki nim gmina zyskała nowe oblicze. Zrealizowaliśmy wiele ważnych inwestycji. Środki z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 pozwoliły na rozbudowę sieci kanalizacyjnej w Słubicach, zagospodarowanie terenu przy Gminnej Bibliotece Publicznej, zakup strojów dla Zespołu Ludowego Grzybowianki i instrumentów muzycznych dla Orkiestry Dętej działającej przy OSP Słubice. Udało się przeprowadzić adaptację pomieszczeń remizy OSP Łaziska dla potrzeb mieszkańców, utwardzić grunt i postawić obiekty małej architektury zgodnie z zadaniem pn. Galeria pod chmurką oraz odbudować wspomnianą wcześniej kapliczkę w Studzieńcu. W ramach dofinansowania z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego zmodernizowaliśmy ponad 20 km dróg gminnych uszkodzonych podczas powodzi w 2010 r., wykonaliśmy termomodernizację urzędu gminy oraz wyremontowaliśmy i zaadaptowaliśmy budynek na gminną bibliotekę publiczną. Dziękuję za rozmowę Wisła w okolicach Słubic jest imponująca Agnieszka Czachorowska-Jakoniuk Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych Zdjęcia: arch. UG Słubice 15
rozwój regionalny Częściej i szybciej z Wukadką WKD modernizuje linie, kupuje nowe składy, podnosi standard usług Dla pasażera wszystko! Potwierdza to również rozkład, który obowiązuje od 11 grudnia br. Jest to początek włączania do ruchu kolejnych jednostek nowego taboru oraz związanych z tym dodatkowych połączeń 1. W sezonie 2016/2017 w dni powszednie będzie kursować o 31 pociągów więcej, a w soboty, niedziele i święta o 32. Kolejna zmiana to krótszy czas przejazdu od stacji Warszawa Śródmieście WKD do stacji Grodzisk Mazowiecki Radońska o 2 min (skrócenie do 55 min) oraz w relacji Warszawa Śródmieście WKD Milanówek Grudów o 2 4 min (skrócenie do 48 min). Wukadką w dni powszednie Do dyspozycji podróżnych oddanych będzie 178 pociągów. Te kursujące między stacjami Podkowa Leśna Główna Warszawa Śródmieście WKD będą jeździć co 10 min w godzinach szczytu oraz co 15 min poza szczytem. Równocześnie wszystkie kursy w relacji do/z Komorowa będą wydłużone do Podkowy GRODZISK MAZOWIECKI RADOŃSKA PRUSZKÓW WKD Kierunek: WARSZAWA ŚRÓDMIEŚCIE WKD ROZKŁAD JAZDY POCIĄGÓW WKD WAŻNY OD 11.12.2016 Dzień powszedni Sobota i święto Schemat linii godz. min. godz. min. strefa km 3 51 W 4 06 W 21 P 31 W 46 W 4 31 W 46 P 5 01 W 16 W 46 W 5 01 W 46 W 6 16 W 31 W 46 W 6 31 W 46 W 7 21 W 41 W 7 31 W 8 31 W 8 31 W Kierunek: WARSZAWA ŚRÓDMIEŚCIE WKD ROZKŁAD JAZDY POCIĄGÓW WKD WAŻNY OD 11.12.2016 Dzień powszedni Sobota i święto Schemat linii godz. min. godz. min. strefa km 4 19 34 59 4 59 5 14 29 44 59 5 29 59 6 14 29 39 49 59 6 14 29 59 7 09 19 29 39 49 59 7 14 29 59 8 09 19 29 39 49 59 8 19 39 59 Leśnej Głównej. Dla stacji Warszawa Śródmieście WKD podstawowe odjazdy w kluczowych kierunkach docelowych pozostają bez zmian, tj.: 20 min po każdej pełnej godzinie do stacji Grodzisk Mazowiecki Radońska, 50 min po każdej pełnej godzinie do przystanku osobowego Milanówek Grudów. Jednocześnie, odpowiadając na potrzeby podróżnych, WKD uruchomiła dodatkowe połączenia z Warszawy w godz. 20.00 22.00. Teraz pociągi będą jeździć co 15 min. Wukadka na weekend i święto W soboty, niedziele i święta podróżni mogą korzystać ze 112 pociągów, kursujących co 20 min pomiędzy stacjami Podkowa Leśna Główna i Warszawa Śródmieście WKD. Ze stacji Warszawa Śródmieście WKD pojazdy będą wyprawiane w stałym takcie co 20 min w następującym układzie: WARSZAWA ŚRÓDMIEŚCIE WKD Kierunek: GRODZISK MAZOWIECKI RADOŃSKA, MILANÓWEK GRUDÓW ROZKŁAD JAZDY POCIĄGÓW WKD WAŻNY OD 11.12.2016 Dzień powszedni Sobota i święto Schemat linii godz. min. godz. min. strefa km 4 50 G 5 05 M 20 G 35 P 50 M 5 05 M 20 G 50 M 6 05 P 20 G 30 P 40 M 55 P 6 20 G 40 M 7 10 P 20 G 30 P 40 P 50 M 7 00 P 20 G 40 M 8 00 P 10 P 20 G 30 G 40 P 50 M 8 00 P 20 G 40 M Milanówek Grudów Polesie Podkowa Leśna Zachodnia Podkowa Leśna Główna Milanówek Grudów 20 min po każdej pełnej godzinie do stacji Grodzisk Mazowiecki Radońska, 40 min po każdej pełnej godzinie do przystanku osobowego Milanówek Grudów, każda pełna godzina do stacji Podkowa Leśna Główna. Między Komorowem i Warszawą pociągi w weekendy kursują równomiernie co 10 min (zamiast poprzednich odjazdów co 7,5 lub co 15 min). To dopiero początek zmian Ten rozkład jazdy pociągów to pierwszy etap modyfikacji oferty przewozowej. W roku 2017 WKD planuje sukcesywnie zwiększać liczbę kierowanych do ruchu składów. Pozwoli to uzupełnić istniejące punktowe niedobory w ofercie przewozowej. Dzięki temu Wukadka będzie lepiej przygotowana na wzrost liczby podróżnych w związku z planowanymi przez innych zarządców infrastruktury pracami modernizacyjnymi na równoległych do WKD liniach kolejowych. Nowy rozkład jazdy został już zamieszczony na nośnikach informacyjnych zlokalizowanych na przystankach WKD. Pełne tabele rozkładu jazdy zawierające odjazdy ze wszystkich stacji i przystanków osobowych dostępne są na stronie internetowej www.wkd.com.pl. 9 31 W 9 31 W 10 31 W 10 31 W 11 31 W 11 31 W 12 31 W 12 31 W 13 31 W 13 31 W 14 31 W 46 W 14 31 W 15 16 W 31 W 15 31 W 16 31 W 46 W 16 31 W 17 41 W 17 31 W 18 41 W 18 31 W 19 41 W 19 31 W 20 31 W 20 31 W 21 31 W 21 31 W 22 31 W 22 31 W 23 46 W 23 46 W Uwaga: Objaśnienia: P - pociąg relacji Grodzisk Mazowiecki Radońska - Podkowa Leśna Główna W - pociąg relacji Grodzisk Mazowiecki Radońska - Warszawa Śródmieście WKD Uwaga: Uwaga: 9 00 G 10 P 20 G 35 P 50 M 9 00 P 20 G 40 M 10 05 P 20 G 35 P 50 M 10 00 P 20 G 40 M 11 05 P 20 G 35 P 50 M 11 00 P 20 G 40 M 12 05 P 20 G 35 P 50 M 12 00 P 20 G 40 M 13 05 P 20 G 35 P 50 M 13 00 P 20 G 40 M 14 05 P 20 G 35 P 50 M 14 00 P 20 G 40 M 15 00 P 10 P 20 G 30 G 40 P 50 M 15 00 P 20 G 40 M 16 00 P 10 P 20 G 30 P 40 G 50 M 16 00 P 20 G 40 M 17 05 P 20 G 30 P 40 G 50 M 17 00 P 20 G 40 M 18 05 P 20 G 30 P 40 G 50 M 18 00 P 20 G 40 M 19 05 P 20 G 35 P 50 M 19 00 P 20 G 40 M 20 05 P 20 G 35 P 50 M 20 00 P 20 G 40 M 21 05 P 20 G 35 G 50 M 21 05 G 20 G 50 M 22 05 G 20 G 35 G 50 G 22 20 G 50 G 23 20 G 50 G 23 20 G 50 G 0 20 G 0 20 G 9 09 19 29 44 59 9 19 39 59 10 14 29 44 59 10 19 39 59 11 14 29 44 59 11 19 39 59 12 14 29 44 59 12 19 39 59 13 14 29 44 59 13 19 39 59 14 14 29 44 59 14 19 39 59 15 09 19 29 39 49 59 15 19 39 59 16 09 19 29 44 59 16 19 39 59 17 09 19 29 44 59 17 19 39 59 18 09 19 29 49 18 19 39 59 19 09 19 29 49 19 19 39 59 20 09 19 29 44 59 20 19 39 59 21 14 29 44 59 21 19 39 59 22 14 29 59 22 29 59 23 29 23 29 0 14 0 14 Objaśnienia: G - pociąg relacji Warszawa Śródmieście WKD - Grodzisk Mazowiecki Radońska M - pociąg relacji Warszawa Śródmieście WKD - Milanówek Grudów P - pociąg relacji Warszawa Śródmieście WKD - Podkowa Leśna Główna kolorem czerwonym oznaczono obszar obowiązywania oferty "wspólny bilet ZTM-KM-WKD" kolorem czerwonym oznaczono obszar obowiązywania oferty "wspólny bilet ZTM-KM 16 kolorem czerwonym oznaczono obszar obowiązywania oferty "wspólny bilet ZTM-KM-WKD" I 0 Grodzisk Maz. Radońska I 1 Grodzisk Maz. Jordanowice I 2 Grodzisk Maz. Piaskowa I 3 Grodzisk Maz. Okrężna I 4 Brzózki I 6 Kazimierówka I 7 Podkowa Leśna Zachodnia I 8 Podkowa Leśna Główna I 9 Podkowa Leśna Wschodnia I 11 Otrębusy II 12 Kanie Helenowskie II 13 Nowa Wieś Warszawska II 15 Komorów II 16 Pruszków WKD II 17 Tworki II 19 Malichy II 20 Reguły III 22 Michałowice III 23 Opacz III 25 W-wa Salomea III 26 W-wa Raków III 27 W-wa Aleje Jerozolimskie III 29 W-wa Reduta Ordona III 30 W-wa Z I 0 W-wa Śródmieście WKD I 1 W-wa Ochota WKD I 3 W-wa Zachodnia WKD I 4 W-wa Reduta Ordona I 6 W-wa Aleje Jerozolimskie I 7 W-wa Raków I 8 W-wa Salomea I 10 Opacz I 11 Michałowice II 13 Reguły II 14 Malichy II 16 Tworki II 16 Pruszków WKD II 17 Komorów II 19 Nowa Wieś Warszawska II 20 Kanie Helenowskie II 21 Otrębusy III 23 Podkowa Leśna Wschodnia III 24 Podkowa Leśna Główna III 25 Podkowa Leśna Zachodnia III 26 Kazimierówka III 28 Brzózki III 29 Grodzisk Maz. Okręż III 30 Grodzisk Ma III 31 Gro III Grodzisk Maz. Radońska Grodzisk Maz. Jordanowice Grodzisk Maz. Piaskowa Grodzisk Maz. Okrężna Brzózki Kazimierówka Podkowa Leśna Zachodnia Podkowa Leśna Główna Podkowa Leśna Wschodnia Otrębusy Kanie Helenowskie Nowa Wieś Warszawska Komorów I 0 Pruszków WKD I 1 Tworki I 3 Malichy I 4 Reguły I 6 Michałowice I 7 Opacz I 9 W-wa Salomea I 10 W-wa Polesie Podkowa Leśna Zachodnia Podkowa Leśna Główna Na podst. mat. WKD opracowała Urszula Sabak-Gąska 1 Zmiany możliwe są dzięki zmodernizowanej infrastrukturze i zakupionemu taborowi w ramach projektu zrealizowanego przy współfinansowaniu ze środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy.