Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Mapa problematyki społeczno-gospodarczej Kaukazu Południowego opracowanie: Anna Cieślewska
MAPA KAUKAZU POŁUDNIOWEGO
Kaukaz Południowy jest położony na pograniczu Europy i Azji, pomiędzy Morzem Czarnym a Kaspijskim. Formalnie w skład regionu Kaukazu Południowego wschodzą trzy paostwa: Armenia, Azerbejdżan i Gruzja. Ze względu na położenie geopolityczne oraz bogactwa naturalne, region ten od wieków znajdował się w strefie zainteresowania wielkich mocarstw. Mozaika kultur i różnorodnośd etniczna stanowi o bogactwie cywilizacyjnym Kaukazu Południowego, ale również przyczynia się do konfliktów regionalnych, hamujących rozwój społeczno-gospodarczy regionu.
Mimo różnic pomiędzy poszczególnymi krajami, można wyróżnid kilka wspólnych problemów dla całego regionu (jak również innych biedniejszych krajów obszaru byłego ZSRR): Konflikty regionalne/niestabilna sytuacja polityczna Korupcja Bezrobocie Migracja, uchodźcy i przesiedleocy wewnętrzni Niski poziom usług publicznych (np. służby zdrowia) Bardzo duże nierówności społeczne
Klkl Nikosi wieś na granicy z Osetią Południową (fot. A. Cieślewska)
Konflikty regionalne: Konflikt między Azerbejdżanem a Armenią o terytorium Górskiego Karabachu; zbrojna faza konfliktu przypadła na lata 1988-1994, w jego rezultacie Azerbejdżan utracił całe terytorium Górskiego Karabachu wraz z otaczającymi je terytoriami. Do dnia dzisiejszego konflikt pozostaje nierozwiązany. Konflikt w Abchazji; najbardziej intensywne działania przypadły w nim na lata 1992-1993, wtedy to de facto Abchazja znalazła się poza kontrolą Gruzji. Konflikt wciąż jest nieuregulowany. Konflikt w Osetii Południowej (1990 1992); w jego wyniku częśd terytoriów Osetii Południowej została odłączona od Gruzji. Konflikt w Osetii Południowej (2008). Krótkotrwała wojna, która zakooczyła się zwycięstwem Osetii a de facto Rosji. Sytuacja na granicy jest nadal niestabilna, a możliwośd kontynuacji działao zbrojnych - bardzo duża. Ponadto obok większych konfliktów zbrojnych, miały miejsce mniejsze zatargi między poszczególnymi narodami i grupami etnicznymi czy w koocu walki o władzę między poszczególnymi frakcjami politycznymi.
io Wystawa w 1 rocznicę konfliktu Gruziosko-Osetyjskiego (2008), Gori, Gruzja
Korupcja Wskaźnik Percepcji Korupcji (ang.: Corruption Perceptions Index) w 2006 r.: Armenia otrzymała 2,9 punktów (93 miejsce) Azerbejdżan otrzymał 2, 4 punktów (130 miejsce) Gruzja otrzymała 2,8 punktów (99 miejsce) 163 krajów jest uwzględnionych w rankingu.
Io Życie we górskiej wsi w Gruzji (fot. A. Cieślewska)
Bezrobocie Na Kaukazie Południowym, podobnie jak na całym obszarze byłego bloku wschodniego, przemiany transformacyjne spowodowały drastyczny wzrost bezrobocia i tym samym przyczyniły się do głębokiego zubożenia wielu osób; wykształciła się klasa tzw. pracującej biedoty osób pracujących za bardzo małe wynagrodzenie, często zatrudnionych nieformalnie.
Wiele osób nie ma wyboru innego jak zatrudnienie w szarej strefie, np. praca na bazarze.
Migracja zarobkowa i problem uchodźców oraz przesiedleoców wewnętrznych Jednym ze skutków ubocznych rozregulowania rynku pracy na obszarze post-radzieckim jest migracja zarobkowa. W przypadku krajów Kaukazu Południowego jest ona powiązana również z niestabilną sytuacją polityczną i niejasnym formalnym statusem wielu osób z których częśd formalnie posiada status przesiedleoców wewnętrznych, jak również uchodźców.
Wiele osób nie ma wyboru innego jak zatrudnienie w szarej strefie, np. praca na bazarze.jk praca na bazarze (fot. A. Cieślewska)
Niski poziom usług publicznych: SŁUŻBA ZDROWIA Służba zdrowia, podobnie jak cały sektor usług publicznych, znacznie podupadła w wyniku rozpadu ZSRR. Dostęp obywateli do opieki zdrowotnej oraz udział paostwa w jej finansowaniu pozostają palącymi i nierozwiązanymi w zadowalający sposób kwestiami.
Nierówności Społeczne Jedną z najbardziej widocznych konsekwencji przejścia od gospodarki planowej do kapitalizmu są duże nierówności społeczne na całym obszarze byłego Związku Radzieckiego. Szybko rozwijające się sektory gospodarcze (np. sektor naftowy w Azerbejdżanie) przynoszą zyski jedynie wąskim kręgom elit, podczas gdy pozostała częśd społeczeostwa żyje w biedzie. Społeczeostwo jest silnie spolaryzowane, a wykształcenie się klasy średniej w rozumieniu zachodnim potrwa zapewne jeszcze bardzo długo.
GH Gori, ulica (Gruzja), (fot. Anna Cieślewska)
Odsetek populacji żyjącej poniżej granicy ubóstwa Państwo Linia ubóstwa 2 USD PPP dziennie 2000-2006 Odsetek osób żyjących poniżej granicy ubóstwa przy jej wysokości ustalonej przez państwo Armenia 43.4% 23.5% (2008) Azerbejdż <2 11% (2009 szac.) an Gruzja 30.4% 31% (2006)
Zakooczenie Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może byd utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP