Podsekretarz Stanu W MINISTERSTWIE ŚRODOWISKA G ł ówny Geolog Kraju Mariusz-Orion Jędrysek Pan Ryszard Brejza Prezydent Miasta Inowrocławia ul. F.D. Roosevelta 36 88-100 Inowrocław W związku z listem otwartym Pana Prezydenta w sprawie wydobywania węgla brunatnego z nowych odkrywek: Tomisławice i Morzyczyn i zagrożenia jeziora Gopło wywołanego przez tę działalność (wystąpienie z dnia 8 grudnia 2005 r. znak: OK.I.0704-1-11/05), uprzejmie przedstawiam następujące informacje. W celu wyjaśnienia sprawy zostało przeprowadzone postępowanie, w którym Minister Środowiska wystąpił o zajęcie stanowiska do Kopalni Węgla Brunatnego Konin w Kleczewie SA oraz organów administracji samorządowej, bezpośrednio związanych z przyszłą inwestycją. Po analizie dostępnych materiałów należy stwierdzić, iż do dziś nie wpłynął do Ministra Środowiska żaden wniosek o udzielenie koncesji na wydobywanie węgla brunatnego z ww. złóż i nie jest prowadzone jakiekolwiek postępowanie w sprawie jej udzielenia. Z posiadanych przez organ koncesyjny informacji wynika, iż zamierzenia inwestycyjne Kopalni Węgla Brunatnego Konin w Kleczewie SA dotyczą jedynie złóż: Tomisławice oraz Piaski. Natomiast udokumentowane złoże węgla brunatnego Morzyczyn znajdujące się najbliżej jeziora Gopło, nie jest brane pod uwagę w planach rozwoju kopalni. Zgodnie z corocznie publikowanym Bilansem zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, wg stanu na 31.12.2004 r. złoże Tomisławice ma
udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe w ilości 53 559 tys. ton, zaś złoże Piaski w ilości 114 481 tys. ton. Przedmiotowe złoża zostały rozpoznane szczegółowo (wg kategorii rozpoznania A+B+C 1 ) i dotychczas nie były zagospodarowane. Działalność polegająca na wydobywaniu kopalin ze złóż regulowana jest przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.). Zgodnie z prawem geologicznym i górniczym prowadzenie działalności w zakresie wydobywania węgla brunatnego wymaga koncesji, której udziela Minister Środowiska. Z wnioskiem o udzielenie koncesji, sporządzonym zgodnie z przepisami, może się zwrócić każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą na podstawie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807). Koncesja na wydobywanie węgla brunatnego powinna być uzgodniona z ministrem właściwym do spraw gospodarki, Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego oraz właściwym miejscowo wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta. Bez tego uzgodnienia organ koncesyjny (Minister Środowiska) nie może wydać decyzji o udzieleniu koncesji. Do wniosku o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin należy dołączyć wymagane prawem opracowania i dokumenty, m. in. projekt zagospodarowania złoża oraz dowód istnienia prawa przysługującego wnioskodawcy do wykorzystania dokumentacji geologicznej w celu ubiegania się o koncesję. Dodatkowo, zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627 ze zm.), przed wydaniem koncesji wymagane jest przeprowadzenie przez odpowiedni organ postępowania (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) w sprawie oceny oddziaływania na środowisko i umożliwienie społeczeństwu udziału w tym postępowaniu. Postępowanie to jest wszczynane na wniosek podmiotu zamierzającego realizować przedsięwzięcie i kończy się wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 ze zm.) w przypadku inwestycji takich jak wydobywanie kopalin ze złoża metodą odkrywkową na powierzchni obszaru górniczego nie mniejszej niż 25 ha wymagają sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia. 2
W wypadku gdy wydobywanie kopalin metodą odkrywkową odbywa się w obszarze górniczym mniejszym niż 25 ha, organ prowadzący postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko podejmuje decyzję o sporządzeniu raportu lub jego niewykonaniu. Jednak w obu przypadkach przedsiębiorca winien uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Organem właściwym do wydania ww. decyzji jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Przedmiotowa decyzja musi być również uzgodniona z właściwym organem koncesyjnym, w tym przypadku z Ministrem Środowiska. Zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko określony jest przez art. 52 Prawa ochrony środowiska. Raport ten jest dokumentem, w którym przeprowadza się analizę wpływu planowanej inwestycji na środowisko. W opracowaniu tym powinny być przedstawione w sposób kompleksowy zagadnienia dotyczące wpływu przyszłej eksploatacji na poszczególne komponenty środowiska (w tym na wody podziemne, jezioro Gopło, obszary Natura 2000 itp.). Żaden z przepisów prawa nie określa, kto może sporządzić taki raport. Jednak ocena poprawności jego wykonania należy do organów prowadzących postępowanie w sprawie oceny odziaływania na środowisko. Jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wynika, że zasadna byłaby realizacja przedsięwzięcia w wariancie innym niż zaproponowany, organ administracji, za zgodą wnioskodawcy, wskazuje w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wariant dopuszczony do realizacji lub, w przypadku braku zgody wnioskodawcy, odmawia w drodze decyzji określenia środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięcia. Zwracam zatem uwagę, iż już na etapie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko projektowanej inwestycji organy samorządu terytorialnego uczestniczą w tym postępowaniu, a także umożliwiają społeczeństwu udział w nim. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach stanowi jeden z załączników do wniosku o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż. Jedynie w przypadku spełnienia wszystkich wymagań określonych prawem Minister Środowiska może udzielić koncesji na wydobywanie węgla brunatnego ze złoża. Jeżeli wnioskodawca uzyska koncesję, jest on zobowiązany do uzyskania prawa korzystania z nieruchomości gruntowej, w której granicach ma być prowadzona zamierzona działalność. Udzielona koncesja nie narusza praw 3
właścicieli nieruchomości gruntowych i nie zwalnia z obowiązku przestrzegania przepisów dotyczących zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, gruntów rolnych i leśnych, wód oraz odpadów. Ponadto przedsiębiorca musi uzyskać wymagane prawem pozwolenia, niezbędne do rozpoczęcia budowy zakładu górniczego. Oznacza to obowiązek zastosowania się do zasad określonych w przepisach szczególnych, które wymagają, aby działalność gospodarcza, określona w Prawie geologicznym i górniczym, poza oczywistym wymogiem uzyskania koncesji, prowadzona była z uwzględnieniem innych warunków. Między innymi zasadą jest, że wykorzystanie terenów powinno być zgodne z ich przeznaczeniem określonym w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Przewidują to przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.717 ze zm.), które stanowią, że ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W związku z powyższym można jednoznacznie stwierdzić, iż bez spełnienia wielu wymagań prawnych planowana inwestycja nie będzie mogła być realizowana. Jeszcze raz podkreślam, że decyzja Ministra Środowiska w sprawie udzielenia koncesji nie jest samodzielnym rozstrzygnięciem, ale zapada w uzgodnieniu z organami współdziałającymi, określonymi w przepisach prawa geologicznego i górniczego. Jednocześnie chciałbym zaznaczyć, iż organ koncesyjny nie ma obecnie szczegółowych informacji na temat planowanej inwestycji, w tym również jej oddziaływania na środowisko, oraz ilości węgla przewidzianego do eksploatacji. Dopiero złożony przez KWB Konin SA wniosek o udzielenie koncesji pozwoli na przeprowadzenie szczegółowej analizy projektowanej inwestycji. Ustosunkowując się do zagrożeń towarzyszących eksploatacji węgla brunatnego, związanych głównie z powstawaniem leja depresji, mogę stwierdzić, iż KWB Konin SA w swej dotychczasowej, 60-letniej działalności prowadziła eksploatację węgla w bezpośrednim sąsiedztwie jezior rynnowych (podobnych do Gopła), usytuowanych w bliskiej odległości (250-500 m) od odkrywki, i nie spowodowała degradacji tych jezior. Dodatkowo informuję, iż już od dwóch lat odkrywka Lubstów kieruje wody o dobrej jakości z bariery studni odwadniających właśnie do Noteci, która zasila jezioro Gopło przez kanał Warta-Gopło. 4
Pragnę również zapewnić Pana Prezydenta, że Minister Środowiska przed podjęciem każdej decyzji o udzieleniu koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż uważnie analizuje planowaną inwestycję, dbając o zachowanie równowagi w środowisku oraz minimalizację wpływu przedsięwzięcia na jego wszystkie składniki. Ponadto informuję, iż odpowiedź na pytanie: jakie gwarancje złożyła strona polska w akcie sprzedaży inwestorowi zagranicznemu elektrociepłowni konińskiej wykracza poza kompetencje Ministra Środowiska. Do wiadomości: 1. Kopalnia Węgla Brunatnego Konin w Kleczewie S.A. 2. Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu 3. Starostwo Powiatowe w Koninie 4. Urząd Gminy w Wierzbinku 5. Urząd Gminy Piotrków Kujawski 6. Federacja Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych 5